lustige voorverkiezingen Y.S.
a contrast met woelige wereld
Den Uyl
das om
hofb
hofb
hofb
SBIB
.NEDERLAND
ZAL NOOIT A;
AARDGASPRIJS ttt a 1
tornen" V an Agt de
ÏNÉNLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 7 JUNI 1980 PAGINA
mtyjE 1
-S de treinen hebben
ebruiki het kabinet-Van
vertraging, zo
rkoop yrjj Nederland
Igs. Een aardige ty-
720-21.4g van het open-
^Jvervoer waarmee
jaren van terug-
"We reizigersaantal -
4iu juist weer wat
gaat. Het systeem
ri/r echter al die nieu-
CI\C pislustigen niet te
USCfp verwerken.
voorbeeld
schilderde
ïenator Vogt deze
,„io I bij de behande-
9 Van de begroting
Driest berkeer en Water
en iin de Eerste Ka-
g. IIn kleurrijke be
dingen vertelde
dat hij voor de
eens had gepro
beerd per openbaar ver
voer van Harderwijk
naar Groenlo te reizen,
die beiden in Gelder
land liggen. De reis, 93
kilometer lang, verliep
als volgt:
Van Harderwijk hob
belde Vogt met de bus
naar Apeldoorn. Af
stand 30 kilometer, reis
tijd ongeveer een half
uur. Helaas; de bus
kwam vijf minuten te
laat in Apeldoorn aan.
om de trein via Zutp-
hen naar Groenlo/Lich-
tenvoorde te halen. Ge
volg was dat de arme
senator in Apeldoorn
een uur moest wachten,
om daarna nog eens een
treinreis van een uur
naar Groenlo te kunnen
maken. Bepaald geen
succes voor het open
baar vervoer.
Enige tijd later probeer
de Vogt de reis nog
eens, maar dan op een
andere manier: Harder-
wijk-Zwolle-Zutphen -
Groenlo, een afstand
van 122 kilometer. Hij
nam de trein van Har
derwijk naar Zwolle
(reisduur ongeveer een
half uurtje), wachtte
daar tien minuten op de
trein naar Zutphen (35
minuten reizen), nestel
de zich aldaar noodge
dwongen gedurende 40
minuten in de wachtka
mer en reed vervolgens
in een klein halfuurtje
per spoor naar Groen
lo/ Lichtenvoorde. Ook
al zo'n barre tocht.
REISJE 2
Maar zelfs daarmee was
de lijdensweg voor de
PSP-er nog niet ten
einde.
„Aangekomen op dat
station moest ik de laat
ste drie kilometer naar
Groenlo lopen omdat in
het weekeinde de bus
naar Groenlo altijd net
weg is. Fietsen zijn in
het niet bemande sta
tion niet te huur en een
telefooncel om naar
Groenlo te bellen blijkt
eveneens niet aanwezig
te zijn.
Al met al, Mijn
heer de voorzitter,
duurde de reis iets meer
dan drie uur. Zolang
dergelijke zaken niet
behoorlijk veranderd
worden zal het open
baar vervoer geen bete
re naam krijgen en zul
len zeker mensen die
een eigen auto hebben
die niet laten staan", zo
concludeerde de paci
fist. munster Tuijnman
eed er, na deze schrij
nende ontboezemingen,
beschaamd bet zwijgen
BB 1
Iedere eerste maandag
van de maand is in heel
Nederland van 12.00
uur tot 12.01 het oefena
larm van de BB te ho
ren. Dat was ook afge
lopen maandag weer
het geval. Nu is het
Tweede Kamergebouw
bepaald niet gemaakt
van bordkarton, maar
ook de degelijke Bin
nenhofmuren zijn niet
in staat, het nogal
angstaanjagende geluid
overal te weren. En ze
ker niet in de zoge
naamde Schepelzaal,
die veelal gebruik
wordt voor commissie
vergaderingen. Door
aanzienlijk aantal
vierkante meters raam
is de geluidsisolatie in
deze zaal niet erg best.
In tegenstelling overi
gens tot de Grote Zaal,
die geplaatst is in een
soort architectonische
cocon. Alleen het geluid
van vliegtuigen die op
een gegeven moment
door hun eigen lawaai
breken.
Maar we dwalen af. Te
rug naar maandag 2
juni. Op die dag was er
een commissievergade
ring over de Open Uni
versiteit in die bewuste
Schepelzaal. Achter de
regeringstafel zat
„schout" minister Arie
Pais. En een van de
„schepelen", het PvdA-
kamerlid Jos van Ke-
menade (de voorganger
van Pais op het ministe
rie van Onderwijs)
c*ond al in de startblok
ken om zijn zorgvuldig
voorbereid betoog af te
steken. (Even tussen
haakjes: wanneer die
twee in discussie gaan
vraagje je altijd weer al
wie nou eigenlijk de
échte minister is).
BB 2
De ex-bewindsman was
nog maar nauwelijks
begonnen met de on
sterfelijke woorden:
„Mijnheer de Voorzit
ter.....", of daar galmde
het luchtalarm al door
de gordijnen. Precies op
tijd, want de twaalf
klokslagen gingen in de
herrie verloren. Van
Kemenade was duide
lijk even van sfag en je
zag hem denken: zal ik
ijskoud doorgaan, met
het risico dat mijn
woorden niet de ver
diende aandacht krij
gen, of zal ik maar even
stoppenHij besloot wij
selijk tot die laatste mo
gelijkheid:
Voorzitter, zal ik maar
even wachten?"
De Voorzitter, in dit ge
val het CDA-kamerlid
Hermsen, was blijkbaar
minder overtuigd van
de noodzaak daartoe en
lakoniek deelde hij zijn
collega mee, dat hij wat
hem betreft wel mocht
doorpraten.
„Ik wacht toch maar
even, het duurt maa:
een minuut geloof ik'
Het alarm duurde zelf:
veel korter dan een mi
nuut. Nadat het geluk
was weggestorven, kor
Van Kemenade eer
hernieuwde poging on
dernemen alle aandachi
op zich te vestigen. Di
beste man was echtei
nog geen drie zinner.
verder, of daar z weidt
het alarm weer aan
Blijkbaar had het alarrr.
gehaperd en moest nt
de resterende tijd var.
de minuut worden inge
haald.
Een verbeten blik
maakte zich van hei
hoofd van Van Keme
nade meester, doch
ogenschijnlijk onaange
slagen onderbrak hij
zijn betoog met:
„Ik geloof dat het nu
écht oorlog is, mijnheer
de voorzitter."
De lachers had hij nu in
ieder geval wel op zijn
hand gekregen. Tot zijn
opluchting stopte de si
rene na enkele secon
den weer.
„Nou daar gaan we dan
weer, dwars door de BB
heen sprak de spreker
met hernieuwde moed.
Ja, dat had-ie gedacht.
Het luchtalarm sloeg
opnieuw enkele keren
af en aan, maar nu liet
de socialist zich niet
meer van de wijs bren
gen. hij trotseerde wel
iswaar alle ongemak
ken, maar het heilig
vuur was toch uit zijn
betoog verdwenen. Tot
overmaat van ramp
vertikte zijn microfoon
het even later ook nog
eens, zijn woorden
hoorbaar te maken.
Zoveel pech moet Van
Kemenade die avond
snikkend in de armen
van zijn zorgzame
vrouw hebben gedre
ven. Geen wonder dat
de PvdA hét van harte
met Wiegel eens is, dat
de BB moet worden op
geheven.
CAREL GOSELING
FRANS WEERT*
suf
>5,
I HAAG Zal het sena-
Edward Kennedy luk-
om president Carter,
3 20. vel deze een meerder-
van de gedelegeerden
I de partijconventie ach-
jiph weet, alsnog de pre-
R^Mïtsnominatie voor de
locratische partij afhan-
|e maken. Deze vraag zal
h in en buiten de Vere-
|e Staten de komende
maanden bezighouden,
ïr nu Kennedy de presi-
I er eergisteren persoon-
ïieUVvan op de hoogte heeft
■fin ifld' dat van geen wij"
Jiuutweet. Het antwoord op
het ((raag zal pas worden ge-
'in op de partijconventie,
""midden augustus in het
gindison Square Garden in
V York wordt gehouden,
de strijd om de Demo-
iische nominatie uitein-
IS m(jk een dergelijk span-
t) s*°* za* kennen, is ove-
ins de enige echte verras-
30Ulg* in een vooralsnog zeer
Amerikaans verkie-
fsjaar. De voorverkiezin-
doorgaans het toneel
WÖ,onverwachte wendingen
ft e&er plotselinge verande-
en, waren in 1980 een
i van kalmte en rust in
bijna angstaanjagend
3n kke en gespannen we-
ikbal-
anders -was het tot kort
het begin van de voor
lezingen en zal het
alle waarschijnlijkheid
omende maanden worden.
toen senator Edward
nedy van Massachusetts
iden najaar besloot mee te
aan de strijd om de De-
ratische presidentsnomi-
i, kende zijn populariteit
grenzen. De successen
de zittende president
•II en Camp David wa
sp slag vergeten. Niets of
iand leek de regelrechte
tocht van de Kennedy-
naar het Witte Huis in de
te staan.
op de dag dat radicale stu-
:en in de Iraanse hoofdstad
de Amerikaanse am-
ade bestormden en de daar
vezige Amerikanen in gij-
g namen. Dat was op 4
mber 1979, ironisch ge-
g precies één jaar voor de
presidentsverkiezingen in de
VS. Nu, meer dan 200 dagen
later, zitten de gijzelaars nog
steeds in Iran en kan zonder
meer worden gezegd dat met
name deze kwestie een zeer
nadelige invloed op de verkie
zingsstrijd tussen president
Carter en senator Edward
Kennedy heeft gehad. Naar
mate de gijzeling langer duur
de, daalde Kennedy's popula
riteit met sprongen. Pas sinds
enige dagen lijkt hij weer iets
uit het dal omhoog te klaute
ren.
Toch moeten de spanningen
om Iran niet als enige oorzaak
van Kennedy's terugval wor
den gezien. Het was veeleer
een complex van binnen- en
buitenlandse gebeurtenissen
en ontwikkelingen, waarin de
crises rond Iran én Afghanis
tan vanzelfsprekend wel een
voorname plaats innemen.
Krachtige taal
De krachtige taal waarop pre
sident Carter begin dit jaar zo
wel de Iraanse leider Kho-
meiny als de Russische presi
dent Brezjnev tracteerde,
klonk menigeen in de VS,
maar ook daarbuiten, als mu
ziek in de oren. Het Ameri
kaanse volk bleek bereid de
verslechterende economie en
de voorthollende inflatie te
vergeten en schaarde zich als
één man achter zijn leider.
Maar naarmate de crises aan
hielden en eventuele oplossin
gen steeds verder uit het zicht
verdwenen, kwamen veel
Amerikanen tot de conclusie
dat de manier waarop het Wit
te Huis de zaken aanpakte
toch voor verbetering vatbaar
zou zijn en is. Daarnaast be
gonnen velen, doordat prijzen
bleven stijgen en de economi
sche recessie ernstiger bleek
dan voorzien, „pijn in de por
temonnee" te krijgen.
Voor Kennedy, die steeds
weer hamerde op onjuistheden
of zwakke plekken in Carters'
economische en buitenlandse
beleid, kwam deze ommekeer
te laat. Een nogal frustrerende
ervaring voor de 48-jarige De
mocraat, temeer omdat hij te
voren geen enkele mogelijk
heid kreeg om zijn beschuldi
gingen aan het adres van de
president, bijvoorbeeld door
middel van een debat, hard te
maken. Immers, vanaf het
moment dat hij zich herkies
baar stelde, heeft president
Carter geweigerd met zijn te
genstander in debat te gaan.
Demasqué
Tevens liet hij weten geen
campagne te wilen voeren
vóór de gijzelaars in Iran zou
den zijn vrijgelaten. Een ge
baar, dat in eerste instantie
met een fikse stijging van zijn
populariteit werd beloond.
Het demasqué van deze poli
tiek volgde een maand gele
den, kort na het overlijden
van president Tito van Joegos
lavië. Diens begrafenis werd
tot grote ergernis van velen in
de VS en West-Europa niet
door de Amerikaanse presi
dent bijgewoond. De interna
tionale situatie, zo heette het
in Washington, stond het Car
ter niet toe de Amerikaanse
hoofdstad te verlaten. Nog de
zelfde week bleek de toestand
in de wereld echter dermate te
zijn verbeterd, dat de presi
dent wél op verkiezingstour
nee kon gaan. Waarbij men
gemakshalve voorbij leek te
gaan aan het feit dat de vijftig
Amerikanen nog steeds in
Iran werden en worden vast
gehouden. Maar er waren in
eerste instantie maar weinig
Amerikanen die hun president
deze stap kwalijk namen.
Ook ten aanzien van de aan
dacht die in Amerikaanse ver
kiezingscampagnes aan het
privé-leven van de kandidaat
wordt besteed, liepen de zaken
niet zoals Kennedy gewild
had. Direct na zijn kandidaat
stelling begon hij zelf over het
beruchte ongeluk bij Chappa-
quiddick, waarschijnlijk in de
hoop dat de kiezers bij het be
gin van de voorverkiezingen
zo langzamerhand genoeg van
deze zaak zouden hebben. Een
wat ongelukkig interview met
een van de grote omroepmaat-
schappijen gooide roet in het
eten. Kennedy kwam zeer on
zeker op de kijkers over en
wierp in feite meer nieuwe
dat zijn vrouw Joan, van wie
hij sinds enige tijd gescheiden
leefde, aan zijn zijde in de
campagne verscheen heeft zijn
populariteit nauwelijks positiel
kunnen beïnvloeden.
Niet zo slecht
Wanneer aan de hand van bo
vengenoemde punten wordt
teruggekeken op de voorver
kiezingen van het afgelopen
half jaar blijkt, dat Kennedy
het ondanks alles toch niet zc
slecht heeft gedaan als velen
steeds hebben beweerd. Na
tuurlijk, Carter won op achl
na alle 36 voorverkiezingen en
weet op de conventie een
meerderheid achter zich. Maar
alleen al uit het aantal gedele
geerden (1.000) dat Kennedy
met zijn overwinningen heeft
vergaard, kan de belangrijk
heid van die acht staten wor
den afgeleid. De 28 keer dat
president Carter als winnaar
van de „primary" werd aange
wezen leverden hem nog net
geen 2.000 gedelegeerden op.
Daar komt dan nog bij dat het
aantal Amerikaanse presiden
ten dat werd gekozen zonder
de steun van de grote noor
doostelijke industrie-staten op
de vingers van een hand is te
tellen. En juist in die staten
Massachusetts, New York.
Pennsylvania. New Jersey en
Rhode Island heeft Ken
nedy een duidelijk voorsprong
genomen op zijn rivaal, terwijl
in de overige noordoostelijke
staten zijn achterstand vaak
vrij klein was. Dat hij in de
zuidelijke staten geen kans zou
hebben tegen de uit Georgia
afkomstige president stond al
tevoren vast, maar zijn over
winning van woensdag in Ca-
lifornië, Zuid-Dakota en
Nieuw-Mexico wekten toch
wel enige verwondering.
Hoe de strijd om de Democra
tische nominatie uiteindelijk
afloopt weten we pas in augus
tus. Er is de afgelopen week
van verschillende kanten be
weerd dat wat Edward Ken
nedy betreft de voorverkiezin1
gen te vroeg zijn afgelopen,
waarbij gewezen wordt op de
lichte stijging van zijn popular
riteit de afgelopen weken. Op
zich leuk voor de senator,
maar aan hoopvolle verwach
tingen heeft hij niets omdat
president Carter, met het oog
op de conventie, nog steeds de
beste troeven in handen heeft
Toch gaat Kennedy op de door
hem ingeslagen weg voort
Vandaar dat men, na de bijna
slaapverwekkend tamrr.e
voorverkiezingen, de komende
weken en maanden nog het
nodige Amerikaanse verkie-
zings-vuurwerk mag verwach
ten.
JOS TIMMERS
HAAG „Ze zijn wel zo'n beetjt
ïregeerd. En zeg nou zelf, hoe kar
ook anders, 't Is ook niet leuk, de
impopulaire maatregel na de ande-
t nemen. En dat uitgerekend met de
kiezingen in het vooruitzicht". Zie-
f de reactie van een dit kabinet wel-
Ind Kamerlid op de vraag hoe lang
denkt dat de regeringsploeg van
I Agt en Wiegel dit land nog zal be
ren. In zijn partij gaan steeds meer
aiden op in de trant van „laten we
«aak maar oprollen", geeft hij toe.
fit het kabinet-Van Agt bepaald niet
Normaal gesproken is het derde re- PROBLEMEN
kunnen worden dat het kabinet er aan in
terne verdeeldheid wel over zou moeten
struikelen. Om er eens enkele te noemen:
de aftrekbaarheid van hypotheekrente,
een oud twistpunt, waarover de Kamer de
komende tijd nog een aantal malen in de
slag moét. Verder moet men denken aan
het wetsontwerp abortus, waarover nu
VVD, D'66 en PvdA het eens zijn gewor
den tot ongenoegen van de christendemo
craten. Maar een centrale plaats in deze
mogelijke breekpunten neemt nog altijd
het probleem van de miljardenombuigin
gen in.
Vlak voor de verkiezingen moeten de
chten van het beleid worden geplukt,
geen bepaald niet onopgemerkt aan
1 kiezersvolk voorbij dient te gaan. In
ats dat luide de loftrompet wordt gesto-
f over de rijke oogst van drie jaar om-
gen onder Van Agt, worden in de
ögse wandelgangen en achter de bor-
jafels echter gaandeweg steeds meer
(gesties gedaan over onderwerpen
Srover een verschil van mening tussen
'A en VVD zo op de spits gedreven zou
Nog onlangs werd in deze kolommen een
schets gegeven van de problemen waar
mee het kabinet-Van Agt deze zomer te
maken krijgt. Door het ontlopen van dui
delijke keuzen en het niet nard maken
van de drie miljard bezuinigingen waartoe
het kabinet al in januari besloot en die
volgende week de instemming van de
Tweede Kamer zullen krijgen, zadelden
Van Agt en de zijnen zich onnodig op met
grote problemen. Problemen die alleen
nog maar worden versterkt door klussen
die nog geklaard moeten worden (de ga
ten in de bezuinigingsopreatie Bestek' 81
ter grootte van 800 miljoen) of die voort
vloeien uit eerder gemaakte afspraken,
zoals het beperken van het financierings
tekort (wat zo'n drie miljard snoeien bete
kent). Steeds duidelijker wordt verder dat
de verminderde economische groei nog
eens drie miljard ombuigen nodig maakt.-
Kortom: een hypotheek op het begrotings
overleg van zeker zes zo niet acht miljard
aan ombuigingsproblemen.
Het werd al opgemerkt: 't zit het kabinet-
Van Agt bepaald niet mee. Weliswaar
heeft het bewust gekozen voor het op
schuiven van een aantal grote problemen
naar de zomervakantie, maar het lijkt wel
of daarnaast iedere week nieuwe tegen
vallers op de ministerstafel in het Cats-
huis worden gedeponeerd:
De „reddingsoperatie EG" bijvoorbeeld
(Groot Brittannië blijft lid en behoeft
minder te betalen aan de Gemeenschap).
Minister Van der Klaauw deed er erg ent
housiast over, maar het kost ons vader
land wel even meer dan een half miljard
gulden extra, en daar was niet op gere
kend.
De tegenvallende prijsontwikkeling
maakt in het naiaar nieuwe KoopKracni-
maatregelen nodig (een Kamermeerder
heid koerste daar deze week al op aan) en
dat kost zo weer een paar honderd mil
joen gulden.
Sommige afgesloten cao's in het bedrijfs
leven zorgen door het slim hanteren van
de loonmaatregel toch voor een behoorlij
ke loonsomstijging en elk procent stijging
kost de schatkist weer één tot anderhalf
miljard gulden extra aan lonen en salaris
sen voor overheidsdienaren (wier belo
ning nu eenmaal afhankelijk is van die
van de mensen in het bedrijfsleven) en
aan hierdoor gestegen sociale uitkeringen.
De ongekend hoge toename van de wer
kloosheid doet het toch al niet geringe le
ger van inactieven verder zwellen op kos
ten van de gemeenschap. Nu wordt er
weliswaar gepraat over een verhoging
van de werkloosheidspremie, maar dat
kost weer koopkracht en vereist dus weer
(kostbare) aanvullende maatregelen, zoals
belastingverlaging.
HAARLEMMER OLIE
Toch leek er bij al die sombere geluiden
nog een lichtpuntje: ons Slocnterense
Goud. Als ons aardgas eenmaal nei
duur zou zijn gemaakt als de OPEC-olie,
zouden de miljarden wel binnenstromen
^n zouden we (voorlopig) uit de grootste
zorgen zijn. Op die hoop dreven tal van
Eilitici in CDA en VVD. CDA-voorman
ubbers incluis, zoals uit een recent inter
view met deze krant bleek. Lubbers zei
toen (zie onze krant van 8 mei j.l.): „Als
minister van Aardenne (Economische Za
ken) er niet snel alsnog in slaagt de prijs
van het aardgas voor het buitenland
structureel te verhogen is de kans groot
dat het kabinet valt tijdens het opstellen
van de begroting voor 1981".
Maar, o onheil, dat aardgasgeld is hele
maal niet de Haarlemmer olie voor het
genezen van alle economische kwalen! De
kans dat we binnen afzienbare tijd inder
daad vier miljard gulden extra kunnen
besteden door een aanpassing aan de olie
prijs is uiterst gering, zo bleek deze week.
Zoals deze krant gisteren onthulde is het
uitgerekend de nuidige oppositieleider
Joop den Uyl, die daar in het verleden als
PvdA-minister van Economische Zaken
in het kabinet-Cals voor heeft gezorgd.
Niet alleen Joseph Luns verkwanselde als
minister van Buitelandse Zaken in 1965
ons aardgas voor een appel en een ei aan
het buitenland. Joop den Uyl deed toen
even hard mee door de Duitse afnemers
als minister schriftelijk te beloven dat we
aan die prijs nooit zouden tornen. Dat
breekt ons nu wel bijzonder zuur op. De
ironie wil dat nota bene de voorman van
de partij die deze week in de Tweede Ka
mer nog met veel tam-tam een motie in
diende waarin de regering wordt ge
vraagd „binnen een maand gebruik te
maken van de in de Wet Aardgasprijzen
neergelegde bevoegdheid, de exportprijs
aan te passen", dat eigenlijk in het verle
den voor eens en voor altijd onmogelijk
heeft gemaakt.
Daarmee krijgt het kabinet wel de zwaar
ste tegenvaller van de laatste tijd te incas
seren, want zonder dat extra aardgasgeld
houdt vrijwel niemand de opgestapelde fi-
nancieel-economische problemen voor op
losbaar. Den Uyl had in 1965, toen hij de
gewraakte toezegging, deed, politiek ge
zien waarschijnlijk geen betere brief kun
nen schrijven. Hij deed er toen al het door
hem nu zo verfoeide kabinet-Van Agt de
das mee om. Regeren is vooruitzien, heet
zoiets.
ARJEN BROEKHUIZEN
