Bacteriën
„plak
zijn verzot
op suiker
een
U kunt ze nu kopen.
Staatsloten?
FLUORIDE
REMEDIE
TEGEN
WITTE
VLEK
Nieuw
paspoort
op komst
Sportontmoeting
vertroebeld door
diskwalificaties
Noord wijk-
reserves geven
goede voorbeeld
door TINY FRANCIS en TOM LUCAS
Wanneer een scholier een gaaf gebit heeft is
dat niet omdat er toevallig een goede fee
aan zijn wieg heeft gestaan. Het is een
bouwwerk waaraan moeite en zorg is be
steed. Aandacht van de moeder, „goodwill"
van het kind, inzicht van de tandarts en
zorg van de mondhygiëniste (een tamelijk
nieuw beroep dat vruchten afwerpt; zij con
troleert op scholen kindergebitten, helpt in
tandheelkundige instellingen of particuliere
praktijken). Kortom, men krijgt een goed
stel tanden en kiezen tot op hoge leeftijd
niet cadeau. Men zal er echt de nodige zorg
aan moeten besteden. In Nederland lopen al
zo'n drie miljoen mensen met een prothese
in de mond. In vele gevallen was voor hen
„plak" de grote boosdoener, de veroorzaker
van tandbederf.
In de strijd tegen plak, die ontstaat door voed-
selresten in de mondholte, waarin zich bacte
riën ontwikkelen, welke in goede verstandhou
ding gezamenlijk een soort film over tanden en
kiezen trekken, zijn suikerhoudende voedings
middelen de grootste vijand. Dr. M. A. J. Eijk-
man, tandarts bij de Vakgroep Preventieve en
Sociale Tandheelkunde op de VU (Vrije Uni
versiteit) te Amsterdam en wetenschappelijk
hoofdmedewerker aldaar, stelt plak aansprake
lijk voor een aangetast gebit en tandvleesziek-
ten. Hij ziet het als een van zijn taken verstrek
kende informatie te geven over het voorkomen
van caries (tandbederf). Vorig jaar promoveer
de hij op het proefschrift: „Tandarts en Patiën
tenvoorlichting".
„De tandarts moet de mensen meer vertellen.
Hij moet altijd een handspiegel in de buurt heb
ben om de mensen te laten zien wat er in hun
mond aan de hand is, wat hij doet of zal gaan
doen", aldus de mening van dr. Eijkman tijdens
een vraaggesprek in zijn Wassenaarse woning.
„Op de VU houden we ons sterk bezig met on
derwijs en onderzoek over preventieve tand
heelkunde. Een belangrijk onderdeel hiervan is
de fluoridering".
Afwijzing Kamer
Liefst na elke maaltijd een goede schoonmaakbeurt...
De geschiedenis van de fluor mag bekend he
ten. Algehele fluoridering van het drinkwater
werd een paar jaar geleden door de Kamer af
gewezen op grond van aantasting der persoon
lijke vrijheid. Hiermee kan men het eens zijn of
niet. Maar bij een onderzoek van de Tielse
schooljeugd bleek dat van de kinderen, die al
len gefluorideerd water dronken, 60 procent
minder aan caries leed dan de leerplichtige kin
deren uit Culemborg, die geen gefluorideerd
water kregen. Het regeringsbeleid bleef gericht
op toediening van fluor. Men zocht naar gelijk
waardige alternatieven. Moeilijk te vinden,
want gefluorideerd drinkwater is een massale
preventie, waarvan ook de lagere economische
Klassen konden profiteren. Andere voorzienin
gen kondigden zich aan: fluortabletjes, fluor
houdende tandpasta, verplicht spoelen met flu
oriderende vloeistof op school.
Dr. Eijkman, die evenals zijn echtgenote en
kinderen (5 en 8 jaar) over een smetteloos gebit
beschikt, rommelt enthousiast tussen een stapel
paperassen, brochures, leermateriaal voor zijn
studenten, rapporten met cijfermateriaal en
leest zo nu en dan zinnen voor uit publikaties.
Hij blijkt een bezield man, die de tandheelkun-
i stroomversnelling wil
Ontstellend
Met zijn bril, die hij steeds op en af zet, vol
overtuiging op een rapport tikkend, roept hij
bijna verontwaardigd: „Raad eens hoeveel sui
ker een mens per dag naar binnen krijgt? Het is
ontstellend!". Waarschijnlijk zou iedereen te
weinig raden, want het komt neer op bijna 40
klontjes. Per hoofd consumeert men 42 kilo per
jaar, ofwel 42.000 gram. Deel dit door 365 (da
gen) dan komt de goede rekenaar op dit hoge
aantal. Een klontje weegt 3,14 gram.
Suiker zit overal in, in frisdrank, jam, snoep,
sherry, toetjes, koekjes, het hele voedselpatroon
is ermee doortrokken. Dr. Eijkman: „De bacte
riën die in plak zitten, zijn verzot op suiker! Als
een fabriekje verwerken ze de zoetigheid, deels
in kleefprodukten, deels in zuren. Die versprei
den zich over het tandvlees en het gebit en tas
ten het glazuur van tanden en kiezen aan".
„De ellende begint al vroeg. Bij doorbrekende
tanden en kiezen is het glazuur nog niet gerijpt
en als het door de bacterie aangemaakte zuur
erop komt, loopt zelfs de peuter kans op witte
ontkalkte vlekken, het eerste begin van tand
bederf".
„Goed tanden borstelen is niet makkelijk. Een
witte plek is in feite het begin van een gaatie.
Iedereen kan dat zelf ontdekken. Witte vlek
ken zitten als duidelijk zichtbare streepjes aan
de rand van tanden en kiezen bij het tandvlees.
Wanneer je als tandarts met een scherp voor
werp zou sonderen, steek je er zo doorheen. Het
glazuur zelf is onkalkt geraakt en daardoor ont
staat een zwakke plek
Wat doet nu fluor precies?
„Fluoride zorgt ervoor dat het glazuur harder
wordt, minder snel ontkalkt en het reminerali-
seert de witte vlek. Het maakt het bedreigde
plekje extra stevig. Het cariesproces wordt stop
gezet en de tand is minder vatbaar voor bederf
dan tevoren. Bovendien zorgt fluor ervoor dat
het glazuur bij kinderen sneller rijpt, terwijl er
aanwijzingen zijn dat fluoride vlijtige bacteriën
remt. Het fabriekje gaat minder snel werken".
Om al deze redenen is het nuttig dat opgroeien
de kinderen (en natuurlijk ook volwassenen)
„schrobbend" tanden borstelen, zoals dit in
vaktermen heet.
„Maar", zegt dr. Eijkman, „goed tanden borste
len is niet makkelijk. Toezicht van de ouders is
dan ook niet ongewenst... Pietje maakt er zich
graag af door een beetje met de borstel over de
voortanden te aaien, terwijl het juist gaat om
een fikse schoonmaak, liefst na elke maaltijd".
Fluor per tand
In het ziekenfondspakket ingebouwd en parti
culier voor iedere ouder financieel bereikbaar
is het laten aanbrengen van een geconcentreer
de fluorhoudende vloeistof per tand. De tand
arts gebruikt hiervoor een doorzichtige plastic
prothese, de zogenaamde „gel in lepel", gevuld
met fluorhoudende gelei. Het kind hapt erin en
krijgt de beschermende laag op een makkelijke
manier over het gehele gebit. De tandarts kan
ook een fluorhoudende vloeistof met een wat
tenrolletje over de tanden en kiezen aanbren
gen. Vloeistof-applicatie bij volwassenen is in
speciale gevallen gewenst (witte-vlek-caries,
halscaries, gevoelige tandhalzen). Zij, die een
partiële of frameprothese dragen kunnen een
maal per maand zelf een gel-applicatie doen.
Onderhoud
Niemand ziet met verlangen uit naar een pro
these, die om de kaak in vorm te houden eigen
lijk 's nachts het best kan worden verwijderd.
Een prothese is en blijft een vreemd voorwerp
dat niet in de mond thuishoort. Moderne tand
artsen zijn tegen de voortdurende druk op het
bot van de kaak, omdat het bot daarvan zou
kunnen gaan slijten. Daarom is het een zaak
van gewicht zichzelf en op den duur zijn kinde
ren te sparen voor een „vals gebit".
Fluoridetabletten dienen, volgens de Vakgroep
Preventie en Sociale Tandheelkunde, vanaf de
geboorte en zolang men nog caries kan krijgen
te worden ingenomen. Vanaf het vierde iaar
moet worden gepoetst en geschrobd met door
de tandarts aangeraden gefluorideerde pasta.
Uitdeling van tabletten op scholen is waar
schijnlijk nuttig als aanzet, maar het is de vraag
of men zich niet beter kan beperken tot voor
lichting aan de moeders over het gebruik daar
van, zodat er vrijheid van keuze is. In de huis-
praktijk (of bii de schooltandarts) zou de moge
lijkheid van locale applicatie als preventieve
maatregel zeker aan de ouders moeten worden
voorgelegd. Voorts is het raadzaam de kinderen
éénmaal per week thuis te laten spoelen met 0,1
procent fluoride in een bekertje spoelwater (in
dien dit tenminste niet al op school gebeurt).
Spelen erfelijke factoren eenrol bij tandbe
derf?.
Dr. Eijkman sluit dit niet uit. „Grote vooroor
logse ziekten als typhus, tbc of longontsteking
kreeg je door een bacterie. Tegenwoordig heb
ben ziekten vaak complexe oorzaken; ze zijn
een samenspel van factoren. Neem hart- en
vaatziekten of kanker, waarbij je mag aanne
men dat het gedrag van de mens een grote rol
speelt, al kunnen we er nog altijd niet precies
de vinger op leggen waar en hoe. Bij het door
breken van tandbederf is het overduidelijk dat
het voedingspatroon van invloed is. Daarom
vind ik dat het Bureau voor de Voeding zulk
nuttig werk doet. Men wordt alerter op wat
men eet. Er zijn dan ook signalen dat de gebits
gezondheid verbetert. Dit blijkt uit aanwijzin
gen in 1979, dat het aantal cariesvrije kinderen
was gestegen".
Eén snoepmoment per dag
In het oude Egypte geloofde men dat tandvlees
in goede conditie bleef met een pasta van ko
mijn, wierook en uien. De Romeinen masseer
den het tandvlees het liefst met de tand van
een man die een gewelddadige dood was gestor
ven. In de Middeleeuwen dacht men dat caries
werd veroorzaakt door wormen in de tand.
Vandaar dat men het gebit uitrookte door
gloeiende kolen in een buis te stoppen en deze
tegen de pijnlijke tand te houden. Door de hitte
zou de worm er dan wel uitkruipen. Pas in de
negentiende eeuw kwam de mondhygiëne op
gang door het gebruik van tandpoeders en ver
frissende pasta's. In het midden van de twintig
ste eeuw ontdekte men dat tandbederf veel
minder voorkwam in gebieden waar in de na-
tuurlijk^ voeding veel fluoride zat.
Sommige wetenschappers keken in het begin
tamelijk sceptisch aan tegen deze nieuwlichte
rij, maar tegenwoordig i? er vrijwel geen tand
arts meer, die twijfelt aan het nut van fluoride
als" remedie tegen tandbederf.
Het beste is natuurlijk zo min mogelijk voedsel
bronnen voor bacteriën.te scheppen door sac
charose. Snoepvrij leven is echter voor de
meeste gezinnen geen haalbare kaart, maar wel
kan gestreefd worden naar één snoepmoment
per dag.
De schade kan dan meteen worden wegge
werkt door een goed gerichte schrobpartij.
BURGERLIJKE
STAND
i der Geest: Tjeerd.
lus f
i Deu
ren; Bianca. d.v. W. C. Guijt en M. P.
A. Noorlander; Arend. z.v. A. Kuijt en
A. van den Oever; Patrick Benjamino,
z.v. R. van Bentem en A. M. Doffer-
hoff; Cekina. d.v. S. El Asslll en R. Al
Louch; Ayhan, z.v. M. Qelik en G. Zor-
koJ; Wilhelmina Helena, d.v. J. van
der Wiel en J. W. G. M. Scheurwater;
Esmeralda, d.v. H. T. Wanslnk en W.
E. Koel; David Christopher, z.v. H. de
Jong en C. J. E. de Vries; Tlmmy. z
i der Plas; Erik. z.v. F. C.
Terwijn en C. M Bank; Rudolf Ed
ward. z.v. J. A. Voorsteegh en W. A.
Friesen; Vincent Stephan, z.v. S. A.
M. Schermer Voest en M. J. Roozen;
Laurens Dirk. z.v. A. D. B. Ouwehand
Bijl; Anna, d.v. A. Rodenburg
A. T. M. de Boer
t Hoeven; Raphaël, z.v. P. H.
A. Duivenvoorden en G. M. van Leeu
wen; Maurice Cornelis Antonius, z.v.
J. C. J. Clemens en P. J. Weljers;
Anne-Marije Theodora, d.v. N. H.
Zoet en T. M. Vink; Roy Daniël, z.v. D.
W. Kerdijk en I. J. de Langen Wen-
dels; Bianca, d.v. P. Prins en H. W.
van der Plas; Dirkje Adriana, d.v. A.
B. Schaap en A. van der Boon; Fatl-
ma, d.v. E. Amessarou en I. Akdlm;
Gökhan, z.v. N. Gül en E. DÖgman;
Dewi Cornelia Martina, d.v. G. Klein
en Y. M. Lardé; Anouchka, d.v. J. R.
E4ok en J. A. Benne; Fablo, z.v. G.
Giorgl-Albertl en L R Cookson; Se-
t Goor; Flora Arlane Nicotine,
d.v. E. H. van Veen an K. J. Krab; Pe- P. M. Thijssen
tra. d.v. P. Zonneveld en C. J. Krab
bers; Esther Maria. d.v. J. A. L.
Steenvoorden en J. W. P. M. van den
Berg; Adrianus. z.v. C. M. Koot en M.
Volkers; Jasper Krijn, z.v. C. J. Cor-
nelisse en J. A. Francke; Emmy Hilde,
d.v. J. Wouters en C. Rijkom; Gerrit,
z.v. J. Haasnoot en R. Damljanovlé;
Jovanka, d.v. P. A. Bestebroer en T.
Dlmltrljevlt; Paul, z.v. L. Overduin en
J. Snippe; Anne, d.v. M. P. M. Mat-
hljssen en M. M. de Bruljne; Suzanne
Emily, d.v. E. H. Knoote en V. F. L.
Aljkens; Pteter Machiei. z.v. C. van
Duljn en P. van Dijk; llja Karina, d.v.
F. W. M. M. Voet* en C. C. M. van
J. J. Abrahams en A. G. A. van lilden,
R. de Graaf en M. E. A. Wijdicks; A.
van der Wijden en S. C. C. van Dam;
A. Ruis en G. T. A. van der Linden; R.
J. A. M. van den Broek en E. M.
Hooijmans; R. Ouwersloot en J. A.
Kemper; L. F. Gabel en E. M. C. C.
Gabel; J. A. Strijk en I. I. Onvlee; G.
Pikaar en F. Bakka; A. van der MelJ
en H. E. van Kampen; A. Bentarcha
en J. J. van der Zwan; E. G. Maat en
M. de Boer; J. Wessellnk en M. J.
Buis; P. Vlasveld en A. Holverda; H.
G. W. Brussel en J. A. Batist; A. van
den Bogaard en W. C. Lakenberg; J.
i Houten.
RIJNSATERWOUDE
Kiesvereniging Gemeentebe
langen Rijnsaterwoude (KGR)
nodigt de leden uit tot bijwo
ning van de 'voorbereidende'
raadsvergadering. De KGR-
vergadering wordt maandag 9
juni gehouden in het gemeen
tehuis van Rijnsaterwoude en
begint 's avonds om acht uur.
DEN HAAG Tc zijner
tijd komt er een nieuw pas
poort: een geplastificeerde
kaart, die nauwelijks kan
worden vervalst en die door
de computer kan worden ge
lezen. Op het ministerie van
Buitenlandse Zaken wordt
al op de invoering ervan ge
studeerd.
Om vervalsing praktisch on
mogelijk te maken wordt van
de nieuwe paspoortkaart met
foto een fotografische afdruk
gemaakt, die daarna in plastic
gegoten aan de gegadigde
wordt uitgereikt. De bedoeling
is, dat wanneer de proef op
kleine schaal slaagt, te zijner
tijd bij het aanvragen van een
nieuw paspoort alleen nog de
paspoortkaart wordt verstrekt.
Ook in Frankrijk, Duitsland
en Zweden is men met de
voorbereiding van een derge-'
lijke kaart bezig.
Overspannen
man bekent
wurging
echtgenote
HELMOND Een 49-jarige
zwaar overspannen inwoner
van Helmond heeft bekend
zijn 36-jarige vrouw zondag
nacht te hebben gewurgd.
Hij heeft verder tegenover
de poltitie verklaard met
zijn vrouw te hebben afge
sproken, dat zij samen een
einde aan hun leven zouden
maken.
De man zou eerst zijn vrouw
om het leven brengen en daar
na met slaaptabletten zichzelf
het leven benemen. Dit laatste
is niet gelukt, omdat de twee
kinderen de politie hadden la
ten alarmaren, nadat zij hun
ouders naar hun zeggen dood
in bed hadden aangetroffen.
De man bleek echter in diepe
slaap te verkeren.
GR/
toac
krui
ste
lend
loop
nut
Verkoopadressen in de Gouden Gids.
Per giro spelen kan ook. Bel voor informatie: 070-653955.
Speel mee in de Staatsloterij. ^rs
Elke maand 30 miljoen aan prijzen.
naai
Quick Boys start tegen Rheden j
LEIDEN De selectie van
Quick Boys kan nog altijd
niet gaan genieten van een
welverdiende vakantie.
Eerst moeten de Katwijkers
nog vier wedstrijden afwer
ken, duels waarin wordt uit
gemaakt welke twee perio
dewinnaars komend seizoen
mogen uitkomen in de be
taalde bekerstrijd.
speelt dan in Rheden tegen deL»j|
club van die naam. Dit duel^
begint om vijf uur. tCrCi
Compleet programma: zater- ho61
dag 7 juni. aanvang vijf uur:
Rheden - Quick Boys, RKC - >ani
DETO; dinsdag 10 juni, aan- (lCtZ
dag 14 juni, aanvang vijf
DHC - DETO. Quick Boys
RKC. Zaterdag_21_juni,
vang vijf
Bovs.
'DETO - Quick PC®8
:ho-
loor
ALPflEN AAN DE RIJN
De Alphense sportontmoe
ting (leer eikaars sport al
doende kennen) stond giste
ren in het teken van bedrog.
Maar liefst vier ploegen
tartten de reglementen, ten
einde een beter resultaat te
kunnen bereiken en dat ter
wijl deze fraai uitgedachte
ontmoeting zo vriendelijk
van opzet is.
Bij het onderdeel atletiek
werd 'winnaar' Rijnstreek (de
handballers) gediskwalifi
ceerd, omdat een atleet deel
nam, die lid is van een atle
tiekvereniging. Ook in de ten
niswedstrijden kwam iets der
gelijks voor. De deelnemers
mochten bij een tennisclub zijn
aangesloten, doch mochten
niet in de competitie spelen.
Bij AAV'36, Tempo (korfbal)
en Judo werden toch geoefen
de personen gebruikt, hetgeen
ook deze clubs dus geen pun
ten opleverde. Bij atletiek
werd met het kogelstoten, ver
springen en de estafette de
eerste plek gepakt door driefen
ploegen, namelijk DAC, Alp-^roeP
pense Boys/ARC-combinatiep"
en AZC. Hockey was de beste !™P
met tennis, terwijl Judo goed yv e
bleek te wielrennen. De Zaal- ^.P
voetbalcombinatie werd hier
tweede en Udi derde. ,°n£e
ilskracht 470, 5. ATTC 403.
6. Hockey 336, 7. Zigo 269, 8. Water-
vrienden 202, 9. Aarlanderveen 134,
10. Flair 67.
Tennis: 1. AAV'36 672 (gediskwalifi
ceerd, dus 0 punten), 2. Hockey 630,
3. en 4. Tempo (gediskwalificeerd) en
Zigo 567, 5. t/m 8. ATTQDOS, Judo,
Atletiek: 1. Rijnstreek 672 (gedikwa-
lificeerd), 2. t/m 4. DAC. Alphense
Boys/ARC. AZC 582.3, 5. BVO 493, 6.
NOORDWIJK De reser
ves van Noordwijk gaven
gisteravond het goede voor
beeld aan het eerste elftal
van de Noord wij kse vereni
ging dat vanavond in Har
derwijk tegen ACV speelt.
Noordwijk 2 won met 2-1
van de reserves van Volen
dam en werd door dat resul
taat Nederlands zaterdag-
kampioen bij de reserve-elf-
tallen.
In een aantrekkelijke wed
strijd kwamen Noordwijk en
Volendam voor rust niet tot ^WD
scoren. In de tweede helft was bjess(
het Jos Smit die na twintig mi- Jjidd)
nuten spelen voor 1-0 zorgde. 33 j
Meteen na de aftrap maakte jj0'er
Volendam gelijk. Via Jan- |er j
Siem Klinkenberg pakte ^né
Noordwijk tenslotte de volle ,jarc
winst. jem)
Noordwijk 2 gaat nu met het Ljjg,
derde team van het Eindho- [anv
vense PSV in twee wedstrij- jjst
den uitmaken wie zich alge-
meen Nederlands kampioen iiers(
van de reserve-teams mag h
Vla een 2-1 zege op Volendam 2 veroverde de NoordwIJk-reserves gisteravond het
Nederlands kampioenschap.
Eén snoepmoment per dag
mag, maar dan natuurlijk wel
binnen de perken, want over
al zit suiker in...
DINSDAG 3 JUNI 1980 PAGINA 12'-
BINNENLAND LEIDSE COURANT
