Verhouding Frankrijk - Vaticaan
altijd al turbulent geweest
immwm ïnm
Geen topprestaties bij
atletiek-kampioenschappen
TERUGBLIK
kerk
wereld
Zondag
Maandag
Zondag
Maandag
Gouden Palm voor Japan en Ver. Staten
STAD/GEWEST
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 24 MEI 1980 PAGIliD/
Als doel voor zijn zesde bui
tenlandse reis heeft paus
Johannes Paulus 2 het oud
ste problemenland der kerk
uitgezocht Vier dagen
duurt dit bezoek aan Frank
rijk, dat zich voornamelijk
in Parijs afspeelt Alleen
mandische stadje Lisieux,
internationaal bekend als
bedevaartplaats van There-
sia van het kindje Jezus, die
daar vorige eeuw in de Car-
mei verbleef.
Naar verwachting zal dit be
zoek van 30 mei tot 2 juni
twee hoogtepunten hebben:
de ontmoeting met de Franse
bisschoppenconferentie en het
bezoek aan het hoofdkwartier
van de Unesco, de organisatie
der Verenigde Naties voor on
derwijs, wetenschap en cul
tuur. Het centraal bestuur der
R.K. Kerk interesseert zich
bijzonder voor deze organisa
tie. Het heeft echter conse
quent afgezien van een offi
cieel lidmaatschap van deze
internationale instantie, om
dat het Vaticaan zijn invloed
als mini-staatje niet evenredig
vindt aan het morele gezag
van de H. Stoel in de wereld.
De H. Stoel heeft daarom een
officiële waarnemer bij de
Unesco. Directeur Amadou
Mahtar M'Bow van de Unesco
heeft de belangstelling voor
zijn organisatie met een offi
ciële uitnodiging aan de paus
gehonoreerd.
Wanneer de paus vrijdagmid
dag 30 mei in Parijs aankomt,
dan is het 176 jaar geleden,
dat paus Pius 7 in de Franse
hoofdstad was voor de kro
ning van Napoleon. De paus
kreeg overigens geen kans de
Franse keizer te kronen, want
deze greep de paus de kroon
uit de handen en zette hem
zelf op zijn hoofd. Vijf jaar la
ter ontvoerde de keizer paus
Pius 7 uit de Vaticaanse staat
Tot de val van het keizerrijk De tej
vangene van de keizer, eerst
in Savone, later in Fontaine-
bleau.
De verhouding tussen Frank
rijk en het Vaticaan is evenals
de relatie tussen de kerk in
Frankrijk en de H. Stoel even
turbulent geweest als de vele
op- en neergangen van het
Franse geloofsleven. Er zijn
tijden geweest, waarin de
kerk van Frankrijk haar ge
hoorzaamheid aan Rome op
zegde, maar ook tijden, waar
in Franse kardinalen Franse
pausen kozen, die op hun
beurt weer Franse kardinalen
benoemden.
De kerk in Frankrijk wordt
dikwijls de oudste dochter
van de kerk genoemd. Met
evenveel recht zou men haar
zoals het gezaghebbende
dagblad „Le Monde" dat doet
de lastigste dochter van de
kerk kunnen noemen.
Maar ook Rome stelde zich in
de loop der eeuwen dikwijls
minder als moeder dan als de
spreekwoordelijke stiefmoe
der op tegenover de oudste
dochter. Er is nauwelijks een
land te vinden, dat in de eeu
wen tussen Thomas van Aqui
no en Pohier zoveel veroor
deelde theologen kent als juist
Frankrijk, ook al verklaarde
de Francofiele paus Paulus 6,
dat Frankrijk het meel levert,
waarvan het internationale
katholicisme zijn intellectuele
brood bakt
ïgenstellingen in de kerk
Frankrijk zijn bijzonder
groot Tegenover de veroor
deelde theoloog Pohier, die
blijkens zijn vorig jaar ver
schenen boek kritisch staat
tegenover tal van geloofspun
ten, kent Frankrijk ook zijn
zeer conservatieve aartsbis
schop Lefèbvre, die teveel
dingen tot onveranderlijke
geloofswaarheden verheft en
daarom niets van het tweede
Vaticaanse concilie wil weten.
De geschorste bisschop is de
spreekbuis van een aanzienlij
ke groep van zeer conserva
tieve Franse katholieken, ter
wijl Pohier gevoelens ver
tolkt die vooral te vinden zijn
bij de universiteitsstudenten.
Het Franse katholicisme is
het sterkst vertegenwoordigd
bij de middenstand, de bour
geoisie. De Franse arbeiders
hebben in overgrote meerder
heid niets meer met de kerk
van doen, zodat er parochies
zijn, waarvan nog niet één
procent van de parochianen 's
zondags in de kerk komt.
Tegenover het Franse conser
vatisme, dat nog steeds de
Franse revolutie niet heeft
verwerkt, staan echter vele
experimenten op maatschap
pelijk, liturgisch en kateche-
tisch gebied. Zo is er het (her
haaldelijk veroordeelde, maar
op het ogenblik met reserves
toegestane) experiment van
de priester-arbeider. Ruim
700 priesters zijn als arbeiders
in de industrie werkzaam. Zij
leggen meer het accent op
hun arbeider zijn dan op hun
priesterschap.
ïn 1976 legden enkele tiental
len van deze priester-arbei
ders een verklaring af, nadat
de groep meer dan tien jaar
gezwegen had om het werk
niet in gevaar te brengen. Zij
zeiden in hun verklaring dat
hun werk geen zin heeft,
wanneer de kerk niet kiest
voor de uitgebuitenen. De
kerk mag niet blijven steken
in de illusie van de neutrali
teit
Met deze verklaring zijn de
priester-arbeiders weer op het
punt aangeland, waar zij ook
in de jaren vijftig stonden en
waarin het Vaticaan de reden
vond om het experiment der
priester-arbeiders te verbie
den. Ook toen kozen de pries
ter-arbeiders uitdrukkelijk
voor de arbeidersklasse, het
geen beschuldigingen uitlokte
van communistische gezind
heid en activiteiten. Dit is niet
onwaar wat de arbeiders be
treft, want die zijn praktisch
allen in de linkse partijen te
vinden. De Franse arbeiders
zijn Marxistisch, evenals een
groot deel van de jongeren.
Andere problemen van de
Franse kerk zijn ook welbe
kend in Nederland. Een sterk
afnemend priesterbestand. In
tien jaar tijds verloor de kerk
in Frankrijk 9000 priesters.
De grote veranderingen op
sociaal-economisch en cultu
reel terrein. Een sterke ver
stedelijking met daartegeno
ver een grote daling van de
boerenbevolking van 37 pro
cent naar 9 procent Afne
mende religieuze beleving,
zoals deze zich uit in misbe
zoek en de ontvangst van sa
cramenten. Van de Franse
katholieken gaat volgens de
jongste cijfers slechts 17 pro
cent nog geregeld naar de
kerk. Officiële onkerkelijk
heid is gestegen tot 30 pro
cent, vooral onder jongeren
en intellectuelen.
Tegenover de zeer grote pro
blemen van de kerk, behoudt
het Franse episcopaat, althans
uiterlijk, een grote eensge
zindheid. Slechts een enkele
keer vangt de buitenwereld
een glimpje op van de span
ningen, die tussen de Franse
bisschoppen bestaan. Dit
bleek b.v. uit het conflict tus
sen kardinaal-aartsbisschop
Marty van Parijs en bisschop
Riobe van Orleans. Aanlei
ding was de op de praktijk ge
stoelde eis van een groep ou
ders en katecheten, dat het
godsdienstonderwijs bij de
kinderen meer een geloofs
houding dient aan te kweken,
dan dat het hun een complete
lijst van geloofswaarheden
moet voorhouden.
De „zwijgende meerderheid"
van conservatieve katholie
ken eiste zeer luidruchtig een
katechese van geloofswaarhe
den. Kardinaal Marty berispte
de katecheten tot verontwaar
diging van bisschop Riobe.
Na de periode van grote in
vloed in Rome onder Paulus
6, toen twee Franse kardina
len topposities in de Romeinse
Curie innamen, is deze in
vloed na het heengaan van
Villot en Garrone, sterk ver
minderd. Toch houden de
Franse bisschoppen zeer dui
delijk vast aan de richtlijnen
van de H. Stoel, mogelijk om
geen grond te geven aan het
verwijt, dat zij in de oude fout
van het Gallicanisme verval
len. Het Franse episcopaat
heeft in vroeger eeuwen na
melijk bij herhaling zeer
vijandig tegenover het Ro
meinse centrale gezag ge
staan.
De paus zal vanuit zijn Poolse
achtergrond moeite hebben,
de positie van de kerk in
Frankrijk te begrijpen. De
kerk in zijn eigen land is een
bolwerk van nationale cul
tuur, ook voor de gewone
man in Polen. Voor de Franse
burgerman is de kerk veelal
een zaak van traditie, met
weinig invloed op zijn dage
lijkse leven. Het grootste deel
der Franse bevolking is onbe
reikbaar voor de kerkelijke
verkondiging.
De zendeling Robert Munn,
directeur van het Europese
Bijbelinstituut in Parijs, zei
over Frankrijk, dat „een Afri
kaan meer gelegenheid heeft
het evangelie te horen, dan
een Fransman".
Verwacht wordt dan ook, dat
aus Johannes Paulus 2 in de
£5 redevoeringen, die hij in
vier dagen zal uitspreken,
vooral de zending der kerk in
Frankrijk in eigen land zal
beklemtonen, die de bisschop
pen en priesters dan in nauwe
samenwerking met en onder
leiding van Rome zullen moe
ten uitvoeren.
Hij kan daarvoor te rade gaan
bij hetgeen Paulus 6 in 1977
heeft gezegd tijdens het ver
plichte vijfjaarlijkse bezoek
der Franse bisschoppen aan
Rome. Paus Paulus 6 maakte
zich toen grote zorgen om de
grote vooruitstrevendheid aan
de ene kant en om star con
servatisme aan de andere
kant. De pogingen om contact
te zoeken met de arbeiders,
prees Paulus 6, maar dat mag
niet ten koste gaan van de
zielzorg onder de andere gelo
vigen. De paus klaagde voorts
over ontoelaatbare liturgieën,
over morele opvattingen, die
strijdig zijn met het geloof,
over anti-Romeinse gezind
heid enz. De paus vond, dat
de kerk van Frankrijk een
winterperiode doormaakte.
Wellicht dat paus Johannes
Paulus 2 zal proberen een
nieuwe lente te bewerkstelli
gen, overeenkomstig de visie,
die hij tijdens zijn andere bui
tenlandse reizen heeft ont
wikkeld.
Vaticaan
tegen fer
experimentie^
in liturgie ke5u,
pn v
De Vaticaanse congregatie!
voor de sacramenten he^blik
de katholieken gewaden
schuwd tegen experimqlope
ten in de liturgie die eqDa:
misbruik van de viering ichti
van de eucharistie dj ok'
Deze waarschuwing is v« i; d
vat in een document, ge
teld „inaestimabile d rant
num" (onschatbaar g ar
schenk), dat gisteren in b \aa.
vaticaan is gepubliceerd. t(
Talrijke positieve ontwikk
lingen in de liturgie kunn<
de zorg niet wegnemen die
het Vaticaan bestaat over zu
meest uiteenlopende en r vie
gelmatige misbruiken", d 00ï
uit de verschillende delee
van de wereldkerk geme! »tul
worden. De congregat irs
noemt de verwisseling va el i
de taak der priesters met di
der leken, een groeiende ven is
lies van gevoel voor het he al t
lige en ontkenning van hi rlai
kerkelijk karakter van de 11 n
turgie. Ontoelaatbare exper mei
menten brengen de gelovige nde
maar in verwarring, schrij ra-c
de congregatie. In de euchj en
ristie, bij voorbeeld, moge i e:
slechts kerkelijk goedgekeui uw
de teksten worden gebruik nki
Tot de positieve ontwikkelintCoi
gen rekent de congregatii ;ew
„de actieve en bewuste deelovf
name van de gelovigen" aa het
de liturgische vieringen e vo
de „verrijking van de liturgi ijn:
door het gebruik van d sen
landstaal". n",
De vrouwen mogen de bijbel leu;
lezing en de voorbede venom
zorgen. Vrouwelijke misdiesta;
naars zijn echter uit dei he
boze, aldus het document. kov<
LEIDEN
H Leonardus za. 19.00 u. met jongerenkoor, zo.
9.00 u.. 10.45 u. pl. hoogmis: O.L. Vr. Hemelvaart
za. 19.00 u. euch.. zo. 8.30 u. en 9.30 u. euch.,
11.00 u. m.m.v. (The Lord Folks; H. Middelares za.
19.00 u. euch., zo. 9.30 u. hoogmis, 11.30 u. euch.;
H. Lodewijk za. 10.00 u. en 19.00 u.. zo. 8.30 u..
10.00 u. hoogmis. 11.30 u.. 18.00 u. en 19.00 u.; St.
Antonlus van Padua za. 19.00 u. euch. met muzika
le omlijsting, zo. 9.30 u. Pinksterviering met kinde
ren. 11.00 u. pl. dienst met koor; H. Petrus za.
19.00 u.. zo. 9.00 u.. 10.30 u. hoogmis, 12.00 u.;
O.L Vr. Onbevl. Ontv. za. 19.00 u. euch.. zo. 9.30
u.. 10.45 u. pl. hoogmis. 12.15 u.; Oud Katholieke
Kerk zo. 10.00 u. hoogmis
AARLANDERVEEN
za. 19.00 u.. zo. 7.30 u.. 10.30 u. hoogmis
AARDAM
zo. 9.00 u. hoogmis. 12.00 u.
ALPHEN AD RIJN
H.Pius za. 19.00 u.. zo. 9.00 u.. 10.30 u.. 11.45 u.;
H. Bonifatlus za. 19.00 u.. zo. 9.45 u. hoogmis
(greg.). 11.30 u.; De Heilige Geest za. 19.00 u., zo.
9.00 u. en 11.30 u.
BOSKOOP
za. 17.30 u. (de Stek) en 19.00 u.. zo. 9.30 u. en
11.00 u.
HAZERSWOUDE-DORP
za. 19.00 u.. zo. 8.00 u., 10.00 u.. 11.30 u.
HAZERSWOUDE-RIJNDIJK
zo. 10.00 u.; dep. Het Anker za. 19.00 u.. zo. 8.45 u.
en 11.15 u.
HOOGMADE
za. 19.00 u.. zo. 10.00 u.
KATWIJK AD RIJN
za. 19.00 u. met zang. zo. 9.30 u. hoogmis. 11.15 u.
met zang; dep. Rijnsburg za. 19.00 u.. zo. 10.30 u.
hoogmis
KAAG-ABBENES
za. 19.00 u.. zo. 8.00 u.. 11.00 u. hoogmis
LANGERAAR
za. 19.00 u. Vlta Nova, zo. 8.30 u., 10.00 u. hoog
mis. 11.30 u.
LEIDERDORP
(H.Menswording) za. 19.00 u.. zo. 9.00 u.. 10.30 u.
hoogmis. 12.00 u.
LEIMUIDEN
za. 19.00 u.. zo. 7.30 u.. 9.30 u. hoogmis. 11.15 u.
USSE
Agathakerk za. 19.00 u. volwassendienst. zo. 10.00
u. hoogmis Pinksteren. 11.30 u.; Poelpolder za.-
19.00 u. volwassendienst, zo. 9.00 u. volwassen-
dienst, 11.30 u. kindernevendienst; Mariakerk za.
19.00 u. euch. met volkszang, zo. 8.30 u.. 10.00 u.
hoogmis. 11.45 u.; H.H. Engelbewaarders za. 19.00
u. avondmis, zo. 8.00 u., 9.30 u. hoogmis in conce
lebratie. 11.00 u. laatste viering
NIEUWKOOP
za. 19.30 u.. zo. 9.00 u. hoogmis, 10.45 u.
NIEUWVEEN
za. 19.00 u.. zo. 9.00 u.. 11.00 u.
NIEUW-VENNEP
zo. 9.30 u. en 11.00 u.
NOORDEN
za. 19.30 u. avondmis, zo. 9.00 u.
NOORDWIJK-BINNEN
za. 19.00 u.. zo. 8.00 u.. 10.00 u. hoogmis, 11.30 u.
NOORDW1JK AAN ZEE
za. 19.00 u.. zo. 9.30 u. hoogmis. 11.00 u. gezinsvie
ring, 19.00 u. Duitse dienst
NOORDWIJKERHOUT
St. Victoria za. 19.00 u. euch. met herenkoor. zo.
9.30 u. hoogmis (dames en herenkoor), 11.00 u.
Jongerenviering; St. Jozef za. 19.00 u. jongerenvie
ring. zo. 6.30 u. euch. met zang, 10.00 u. met koor
OEGSTGEEST
St. Willlbrord za. 19.00 u.. zo. 9.00 u.. 10.30 u.,
12.00 u.; Bona venture za. 18.30 u.. zo. 9.00 u.,
11.00 u. Hoogmis Lat.
OUD ADE
za. 19.00 u. Avondmis, zo. 8.30 u. hoogmis, 10.30 u.
gem. mis
OUDE WETERING
za. 19.00 u. hoogmis, zo. 8.00 u.. 9.30 u. jongeren
mis, 11.30 u.
ROELOFARENDSVEEN
Maria Presentatie za. 19.00 u.. zo. 8.00 u., 9.30 u.
hoogmis. 11.00 u.; H.Petrusbanden za. 19.00 u., zo.
8.00 u., 9.30 u. hoogmis. 11.00 u.
RWPWETERING
za. 19.00 u. avondmis, zo. 7.30 u.. 9.00 u. hoogmis
(herenkoor). 10.30 u.
SASSENHEIM
za. 19.00 u., zo. 9.30 u. hoogmis. 11.00 u. met zang
STOMPWIJK
za. 19.30 u. avondmis, zo. 8.00 u., 9.30 u. hoogmis.
11.00 u.. 18.00 u.
VOORHOUT
za. 19.00 u.. zo. 9.00 u. hoogmis, 10.30 u. en 11.45
10.00 u. euch. met koor en volkszang. 11.30 u.; aula
N. Hofland: zo. 11.00 u. euch. met zang
WARMOND
za. 19.00 u.. zo. 8.30 u.. 10.00 u.. 11.30 u.
WOUBRUGGE
za. 19.00 u. met orgel, zo. 10.00 u. dienst verzorgd
door Kings
ZEVENHOVEN
za. 19.00 u.. zo. 9.00 u. hoogmis, 10.45 u.
ZOETERWOUDE-RUNDUK
Meerburgparochie za. 19.00 u. met herenkoor, zo.
9.30 u. hoogmis met gem. koor, 11.00 u. met orgel
ZOETERWOUDE
St. Jan za. geen dienst, zo. 9.30 u. hoogmis. 11.00
u.; Chr. Dienaarkerk za. 19.00 u. avondmis, zo.
10.00 u. hoogmis
LEIDEN
H. Leonardus 9.00 u.; O. L. Vr. Hemelvaart 9.30 u.
euch. viering; H. Middelares 11.00 u. euch.; H. Lo
dewijk 8.30 u.. 10.30 u. hoogmis, 11.30 u.. géén
avondmis; St. Antonius van Padua 10.00 u. euch.
met samenzang; H. Petrus 9.00 u.t 10.30 u. hoog
mis; O. L. Vr. Onbevl. Ontv. 9.30 u.. 10.45 u. hoog
mis; Oud Katholieke Kerk geen dienst.
AARLANDERVEEN
7.30 u.. 10.30 u. hoogmis.
AARDAM
9.00 u. hoogmis.
ALPHEN AD RUN
H. Pius 9.00 u.. 10.30 u.; H. Bonifatlus 9.45 u.; De
HAZERSWOUDE-DORP
8.00 u.. 10.00 u.
HAZERSWOUDE-RIJNDUK
10.00 u.; dep. Het Anker 8.45 u. en 11.15 u.
HOOGMADE
10.00 u.
KATWUK AD RUN
9.30 u. met zang;
KAAG-ABBENES
8.00 u.. 10.00 u. hoogmis.
LANGERAAR
8.30 u.. 10.00 u. hoogmis. 11.30 u.
LEIDERDORP
(H. Menswording) 10.30 u.
LEIMUIDEN
9.30 u. en 11.15 u.
USSE
Agathakerk 10.00 u. hoogmis: Poelpolder geen
dienst; Mariakerk 8.30 u.. 10.00 u. hoogmis. 11.45
u.; H. H. Engelbewaarders 8.00 u.. 9.30 u. hoogmis.
11.00 u. laatste viering.
NIEUWKOOP
9.00 u. hoogmis, 10.45 u.
NIEUWVEEN
9.00 u. en 11.00 u.
NIEUW-VENNEP
9.30 u.
NOORDEN
10.30 u. hoogmis.
NOORDWIJK-BINNEN
8.00 u.. 10.00 u. hoogmis, 11.30 u.
NOORDWIJK AAN ZEE
10.00 u. Eucharistie.
NOORDWIJKERHOUT
St. Victor geen opgave; St. Jozef 10.00 u. euch.
gemengd koor.
OEGSTGEEST
St. Willlbrord 10.30 u.; Bonaventura 9.00 u., ^jen
hoogmis Lat.
OUD ADE
8.30 u. hoogmis. 10.30 u. gez. mis.
OUOE WETERING
10:00 u. (zonder preek), géén mis 11.30 u.
ROELOFARENDSVEEN
Maria Presentatie 8.00 u.. 9.30 u.. hoogmis. 1
u.; H. Petrusbanden 8.00 u., 9.30 u. hoogmis, 1
de;
RUPWETERING
7.30 u., 9.00 u. hoogmis (herenkoor), 10.30 u.
SASSENHEIM
11.00 u. jongerenviering.
STOMPWUK
8.00 u„ 9.30 u. hoogmis. 11.00 u.. geen avond Pr
VOORHOUT
9.00 u. hoogmis, 10.30 u-
VOORSCHOTEN
St. Laurentlus 10.00 euch. met zang; aula N.(
land geen dienst.
WARMOND
8.00 u. en 10.00 u.
WOUBRUGGE
10.00 u. met orgel.
ZEVENHOVEN
9.00 u. hoogmis. 10.45 u.
ZOETERWOUDE-RUNDUK
Meerburgparochie 9.30 u. met gemengd koor.
ZOETERWOUDE
St Jan 9.30 u. hoogmis; Chr. Dienaarkerk 10.0
gezinsmis.
de
>an
a^n
LEIDEN Hervormde Gemeente: 10 ds. v. Wagen
voorde. 11.45 Oecum. Studentendienst; Marekerk
10 ds. de Jong. 17 ds. Talsma. Den Haag: Maranat-
hakerk 10 ds. Kooistra; Meren wijk 9.30 ds. v. Leeu
wen. 11.15 Idem en pater Sweerls; Bethlehemkerk
10 ds. Pannekoek; Bevrijdingskerk 9 en 10.30 ds.
Rietveld, gec. diensten; Vredeskerk 10 ds. Lamping;
Eglise Wallone 10.30 pasteur Ribs; Acad. Zieken
huis 10.15 ds. Bovenberg; Dlaconessenhuts 10.30
ds. van 't Hof; Jeugdkapel Vredeskerk 10.30; De
Goede Herder 10.30.
GEREFORMEERDE EN ANDERE KERKEN: Zuider-
kerk 10 ds. Sytsma; Petrakerk 10 ds. Hortensius;
Oude Vestkerk 10 ds. van Achterberg, 17 ds. Hor
tensius; Maranathakerk 10 ds. Kooistra; Bevrij
dingskerk 9 en 10.30 da. Rietveld. 17 ds. Sytsma;
Groenhoven 10 ds. Hemmes: Jeugdhavendiensten:
De Mirt 10 uur; Het Mierennest 10 uur; Merenwijk
aula Valkenpad 9.30 en 11 eucharistie/avondmaal;
Gere». Gemeente 10 en 16.30 ds. Boogaard; Chr.
Geref. Kerk 10 en 17 prof. Oosterhof. Apeldoorn;
Geref. Kerk Vr. 10 en 17 ds. Gootjes; Geref. Gem.
Nederland 11.30 en 17.30 Leesdiensten; Doopsge
zinde en Rem. Kerk 10 ds. Kuipers; Baptistenge
meente 10 dienst; Evang. Luth. Kerk 10.15 ds. Hap
pee; Nieuw Apostolische Kerk 9.30 en 16 diensten;
Evang. Chr. Gemeenschap 10 dhr. Dlkkes; Leger
des Heils 10 en 19.30 samenkomsten; Zevende-
Dags-Adventisten 11 ds. Bouwen Evang. Centrum
Zijlsingel 2a 10 dhr. Zijlstra; Zendingswerk Middern.
groep Jeruel 18 samenkomst.
AARLANDERVEEN Herv. Gem. 10 ds. Westera-
Franken 19 dhr. de Wolf. Alphen; Geref. Kerk 10 da.
Modderaar. 18.30 drs. Vree; Chr. Geref. Kerk 9.30
dienst. 14.30 ds. v.d. Weerd. Zeist.
TER AAR Herv. Gem. 9.30 en 18.30 diensten.
ABBENES Herv. Gem. 9.30 ds. den Harder.
ALPHEN A.D. RIJN
Herv. Gem. Opstandingskerk diensten 10 en 18.30;
Adventkerk idem; Kruiskerk dienst 10.
Geref. kerk: Salvatorkerk 10 ds. v. Stolk. 18.30 ds.
Bogers. Maranathakerk 9.30 drs. Vree H.A. Baptis
tengemeente: 10 en 18.30 ds. Koekkoek; Marthas-
tichting 20 interkerkelijke dienst; Leger des Heils 10
en 19.30 samenkomsten; Volle Ev. Gemeente 10
samenkomst.
ALPHEN NOORD (Oudshoom-Ridderveld)
Herv./Geref. diensten: Goede Herder 10 ds. Oost
hoek. H.D.; 18.30 ds. Verheul Comm. Sing; De Bron
S.00 ds. Verheul. 10.30 ds. Verheul. 18.30 ds. Oost
hoek; Ashram-Coll. 9.30 ds. Mulder; Driehoorne
19.00 dienst.
ALPHEN-NOORD: Slonskerk 9.30 en 18.30 ds. Ou-
wendljk. Oudshoornseweg 10 ds. Oorl.
BODEGRAVEN Herv. Gem.: Dorpskerk 10 ds.
Droogers. 18.30 ds. Ouwendijk; Salvatorkerk 10 ds.
Richter. 18.30 ds. Zoutendijk; Bethlehemkerk 10 ds.
de Vreugd. 18.30 ds. v.d. Broek.
Geref. Kerk 9.30 ds. W. A. v.d. Berg (bevestiging),
17 intrede.
BOSKOOP Herv. Gem.: Dorpskerk 9.30 ds.
Haitsma. 18.30 ds. Omta; De Stek 9.30 ds. Omta.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Masselink, Rotterdam, 9.30
ds. Omta.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17 ds. van Langeveide.
HAZERSWOUDE Herv. Gem. 9.30 ds. Stelwagen,
18.30 ds. Harleveld.
Geref. Kerk 9.30 en 17 ds. Welbedacht.
HOOGMADE Herv. Gem. 10 ds. Krat, Sassen-
DE KAAG Herv. Gem. 10 ds. Kolkman.
KATWUK A.D. RUN Herv. Gem. dorpskerk 10
ds. Aarents. 18 ds. Gebraad; Ontmoetingskerk 10
KATWIJK AAN ZEE
Herv. Gem. Nieuwe Kerk 10 ds Boer. 18 ds. de
Jong; Oude Kerk 10 ds. Visser. 18 ds. Vink; Ichtus-
kerk 10 ds. Vroegindewey, 17 ds. van Roon; Pnlel-
kerk 9.30 ds. Schuurman. 18 ds. Arkeraats; School
10 ds. Arkeraats.
Geref. Kerk: Triomfatorkerk 9 en 10.30 ds. Kersten,
17 ds. Vrolijk.
Chr. Geref. Kerkdiensten 10 en 17.
Volle Ev. Gem. Rijnland 9.45 ds. Bulthuis. Soefiebe-
weglng 16 Eredienst.
KOUDEKERK A.D. RUN Herv. Gem. 10 ds.
Groenendijk, 15 afscheidsdienst ds. v.d. Linden.
Geref. Kerk 9.30 ds. Veenstra, Lelden. 19 dienst.
LEIDERDORP Herv. Geref. Kerken: Dorpskerk
dienst 10. 16.30; Hoofdstraatkerk dienst 10; Schep-
plngskerk diensten 9 en 10.30.
LEIMUIDEN Herv. Gem. 9.30 ds. Hanemaaijer.
Alphen.
Geref. Kerk 9.30 ds. Los. 19 drs. de Raadt.
LISSE Herv. Gem. Dorp 10 en 19 ds. 't Hooft.
Pauluskerk 10 ds. de Gelder.
Geref. Kerk 10 ds. van Santen. 19 dhr. van Stam.
Sassenheim.
Chr. Geref. Kerk 10 en 19 ds. van Dijken.
Geref. Gemeente 10 en 16 ds. Hakkenberg.
Geref. Kerk Vr. Pr. str. 10 en 16.30 ds. Rljneveld.
Geref. Kerk Vr. BV Salv. 9 en 17 (Heemstede) ds.
Schuurman, openb. Bel.
NIEUWKOOP Herv. Gem. 9.30 ds. Bronsgeest,
18.30 ds. Dlepersloot, Rotterdam.
Geref. Kerk 9.30 dhr. Burger, Amsterdam, 18.30 ds.
Nooteboom.
Chr. Geref. Kerk 9.30 Dienst. 14.15 ds. Hamstra,
NIEUWVEEN Herv. Gem. 9.30 ds. Molenaar,
18.30 ds. Klein Kranenburg.
NIEUW VENNEP Herv. Gem. 9.30 ds. Goverts,
19 dienst.
Geref. Kerk 9.30 ds. Wijngaarden, 18.30 dienst.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 15 ds. Visser.
NOORDWIJK Herv. Gem. Voorstr. 10 dr. v. Jan
sen, H.A. 19 ds. Keuning. Sole Mlo 9 dr. Jansen.
Hoofdstr. 10 ds. Keuning. G.K. 19 ds. Elgersma, De
Rank 10 ds. v.d. Velden. 17 ds. Visser
Geref. Kerk Hoofdstr. Diensten 10 en 19. Vinkelaan
9.30 en 17.
NOORDWIJKERHOUT Herv. Gem. 10 ds. Kalk-
OEGSTGEEST Herv. Gem. Groenekerkje dienst
10; Pauluskerk dienst 10; Gem. centrum dienst
10.30 en 19; Endegeest dienst 9.30 pater Boshou
wers; Dlaconessenhuts 10.30 ds. van 't Hof, van
Wijcker8loot dienst 16.30.
Geref. Kerk 10 ds. Vegter, 19 ds. Tonkelaar.
Geref. Kerk Vr. BV 8.45 ds. de Lange, 16 ds. Blok
huis.
Volle Ev. Broederschap Gem. Centrum 16 samen
komst.
OUDE WETERING Herv. Gem. 9.30 ds. Lalte-
Geref. Kerk 9.30 ds. Jaspers Focks, 18.30 jeugd
dienst in Geref. Kerk.
RIJNSATERWOUDE Herv. Gem. 9.30 ds. de
Kruijf.
Chr. Geref. Kerk 9.30 Dienst des Woords. 14.15 ds.
RUNSBURG Herv. Gem. Grote Kerk 10. ds. v.
Niel; Bethelkerk 9 en 10.15 ds. Romein. 17 jeugd-
Geref. Kerk Petrakerk 9.30 dr. v. Oeveren, 17 ds.
Damsma; Immanuelkerk 9 en 10.30 ds. Damsma,
17 ds. Baaijen; Maranathakerk 9.30 ds. Baaijen, 17
dr. v. Oeveren.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 17 ds. de Joode.
SASSENHEIM Herv. Gem. 9 en 10.30 ds. v.d.
Meer, 17 ds. van Santen en ds. v.d. Meer (G.K.).
Geref. Kerk 9.30 ds. Baas, 17 ds. vd. Meer en ds. v.
Santen.
Chr. Geref. Kerk 10 en 15 prof. van Genderen.
Ned. Prot. Bond 10.30 dhr. Klljnsma.
V.E. Gem. 19 samenkomst in kerk NPB.
VALKENBURG Herv. Gem. 10 ds. Vermeulen.
18.30 ds. Mackaav.
Geref. Kerk 9.30 drs. de Raadt, 18.30 ds. Los. Lei-
muiden.
VOORHOUT Herv. Gem. 10 ds. mw. Brokerhof.
VOORSCHOTEN Herv. Gem. 10 ds. v.d. Schoot.
19 Jeugddienst. Rijdijk 10 ds. Meyering.
Geref. Kerk 9.30 en 17 Dienst des Woord.
WARMOND Hervi Gem. 10 ds. den Tonkelaar.
m.m.v. kerkkoor.
WASSENAAR Herv. Gem. Dorp 10 ds. Steen
stra, 19 ds. v. Bruggen. D.C. 9.30 GB, Kievit 10 da.
v. Zanten, Messis 10 Bruggen; NPB 10.30 ds.
ner; Zuid 10 ds. v.d. Kamp. j
Geref. Kerk Dorp 10 en 19 ds. v.d. Meulen.
WOUBRUGGE Herv. Gem. 9.30 dhr. Goedhi
Geref. Kerk 9.30 en 18.30 dr. v.d. Zwaan.
ZEVENHOVEN Herv. Gem. diensten 9.30 enffie
Geref. Kerk 9.30 kand. Wallinga. 18.30 dhr.
Leeuwen.
ZWAMMEROAM Herv. Gem. 9.30 ds. Pettii b
Utrecht.
Geref. Kerkdiensten 9.30 en 18.30.
Gereformeerde kerken: Geen diensten. Geref. Ge
meente: 10 u. ds. Boogaard.
AARLANDERVEEN: Chr. Geref. Kerk: 9.30 u. Dlenft
des Woords.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 u. Dienst des Woords.
ALPHEN a/d. RUN: Herv. Gem.: Adventskerk 9.00
u. drs. Vree. Geref. kerk: Maranathakerk 9 u. drs.
Vree in Opstandingskerk.
ALPHEN-NOORD (Oudahoorn-Ridderveld): Her
v./Geref. diensten: Sionskerk: 9.30 u. ds. Ouwen-
dijk. Oudshoornseweg 10 u. ds. Oort.
BODEGRAVEN: Herv. Gem.:: Dorpskerk 10 u. ds.
Richter. Salvatorkerk: Geen dienst. Bethlehemkerk
10 u. ds. Van Delen. Veenendaal.
BOSKOOP: Herv. Gem.: Dorpskerk 9 u. Zangdienst
ds. Stelwagen.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem.: Geen opgave.
KATWUK a/d. RUN: Herv. Gem.: Ontmoetingskerk
10 u. ds. Gebraad.
KATWUK AAN ZEE: Herv. Gem.: Nieuwe Kerk 10
u. ds. Visser. Pnielkerk 9.30 u. ds. Van Roon. Chr.
Geref. Kerk: 10 u. dienst. ec'
LISSE: Herv. Gem.: Pauluskerk 9. u. ds. De Gd v
Chr. Geref. Kerk: 9 u. ds. Van Dijken. Geref.
meente: 10 u. ds. Hakkenberg.
NIEUWKOOP: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. Quartel,
da. Chr. Geref. Kerk: 9.30 u. Dienst.
NIEUWVEEN: Herv. Gem.: 9.30 u. ds. Molenas
NIEUW VENNEP: Chr. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. W
ser.
NOORDWIJK: Herv. Gem.: Hoofdstraat 10 u.
Warnlnk. zangdienst. De Rank-lchtus: 10 u. ds. 1
Jong, Katwijk.
RUNSATERWOUDE: Herv. Gem.: 9.30 u. ds.
Kruijf. Chr. Geref. Kerk: 11 u. ds. Bouw.
RUNSBURG: Herv. Gem.. Bethelkerk: 9.30 t
Romein. Geref. Kerk, Immanuelkerk: 9.30 u. 2
dienst. Chr. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. De Joode.
VALKENBURG: Herv. Gem.: 9.30 u. drs. De Ra
gez. dienst.
WASSENAAR: Herv. Gem.: Dorp 10 G.B., j
dienst.
WOUBRUGGE: Herv. Gem.: niet bekend. Gi
Kerk: 9.30 u. dr. Van Oeveren, Rijnsburg.
LEIDEN De tweede
dag van de Leidse kam
pioenschappen atletiek
is een dag zonder top
prestaties geworden. De
beste resultaten lever
den Roel Hendriksen,
Bert Pauw en Tineke de
Groot
Gisteren werden voor de se
nioren en de oudere jeugd de
200 meter en het discuswer
pen afgewerkt. Op de 200
meter werd vooral bij de da
mes veel strijd geleverd. Ti
neke de Groot en Tina
Buntsma (beide Bataven) ga
ven elkaar weinig toe 26.0
en 26.1. Een goede winnares
was ook Mauries Hunck (B).
Zij liep bij de A-meisjes 26.7.
Hanneke van Westen (Hol
land) won de titel bij de B-
jeugd in 27.8. De snelste heer
was Cor van Loon (H) met
als eindtijd 23.5. Een zelfde
tijd liep Michel Moll (H) bij
de A-jongens. Walter War-
naar (B) zegevierde bij de B-
jongens in 25.6.
Kees Riemens (H) leverde bij
het discuswerpen heren een
winnende worp af 33.90.
Femmy Jansen (B) werd ti-
telhoudster bij de dames met
27.56. Het A-meisje Mildred
Boon (H) deed hier met 27.42
niet veel voor onder. Marcel
Honsbeek (B) was de beste
B-junior met 27.76.
Een goed nummer was de
400 meter horden voor he
ren. Roel Hendriksen (H) liet
hier met 56.4 Bert Pauw (H)
achter zich 56.7. Bert Pauw
kwam wel het verst bij het
hink-stap-springen 13.12.
Het hoogspringen dames
werd gewonnen door Tineke
de Groot (B) met 1.55, vijf
tien centimeter hoger dan
het beste B-meisje, Esther
Goddijn (H). De strijd op de
vijf kilometer ging tussen
Theo van der Veer (H) en
Dré de Wit (H). Theo won
met 15.22.9.
Cannes De Gouden Palm
van het Filmfestival van Can
nes is vrijdag uitgereikt aan de
films „Kagemusha" van de Ja
panner Akira Korusawa en
„All that jazz" van de Ameri
kaan Bob Fosse. De bijzondere
prijs van de jury werd toege
kend aan de Franse film „Mon
oncle d'Amérique" van Alain
Resnais.
De prijs voor de beste manne
lijke hoofdrol ging naar Mi
chel Piccoli voor zijn rol in
Salto nel vueto, van de Ita
liaanse regisseur Marco Bello-
chio. Anouk Aimée kreeg de
prijs voor de beste vrouwelijke
hoofdrol in dezelfde film.
De keuze van Bob Fosse's „All
that jazz", een kijkje achter de
coulissen van een Broadway-
musical vermengd met stuk
ken privé-leven van een cho
reograaf, lag voor de hand na
dat de film op het festival met
bijzonder veel bijval was om-
tvangen. Het >vas het tweede
opeenvolgende* jaar dat 'een
Amerikaanse film met de
meeste eer ging strijken. Vorig
jaar werd Francis Ford Coopo-
la's „Apocalypse now" verko
zen tot de beste film.
Akiro Kurosawa's „Kagemus
ha", een verbijsterend schouw
spel over feodale conflicten in
het 16e eeuwse Japan, kreeg
eveneens veel bijval van de
critici. „Als zuivere cinema
steekt het ver uit boven alles
wat dit iaar te zien was op het
festival' was een veelgehoorde
mening. „Kagemusha" bete
kent geest of schaduw-krijger.
De drie films die prijzen in de
wacht sleepten, kregen grote
concurrentie van „Being the
re" van de Amerikaanse regis
seur Hal Ashby (met een
hoofdrol voor Peter Sellers),
het oorlogsepos „The big red
one" van de Amerikaan Sam
Fuller en „Sauve qui peut la
vie" van de Franse regisseur
Jean-Luc Godard, in wiens
film overigens de onderschei
den Piccoli en Aimée de
hoofdrollen spelen.
„La citta delle donne" (De stad
van de vrouwen) van de Ita
liaanse regisseur Federico Fel-
lini bleef buiten de competitie.
De prijs voor het beste sci
en de beste dialoog ging n
de Italianen Ettore Scola
A.Scarpelli voor de film
terrasse'. De film „Constani
geregisseerd door de I
Krzystof Zanussi, kreeg
jury-prijs.
De VARA zond gisteravond
een documentaire uit over El
Salvador, die voor een over
wegend deel door een eigen
team werd gemaakt. Maar die
mensen werden destijds be
schoten en verlieten het land
(bijzonder terecht natuurlijk)
voortijdig. Zij kwamen niette
min met genoeg opnamen te
rug om duidelijk aan te tonen,
dat daarginds toestanden van
de meest erbarmelijke terreur
heersen. Er waren overigens
ook nog enige beelden bij van
de schietpartij bij de begrafe
nis van mgr. Romero, die wij
al eens gezien hadden. Al met
mende documentaire uil
aard.
Er werd ook weer eens i
verhaal uit de „Onvoorstel
re wereld van Roald Da
vertoond, een serie die
mijn vedriet slechts onrej
matig en spaarzaam op
scherm komt, want zij is i
onvoorstelbaar goed. M
kwaardigerwijs zond
Vlaamse BRT gisteravond i
een uit, maar beide progra
ma's overlapten elkaar
ér niets te combineren vi
Jammer.
HERMAN HOFHUIS
