anada is nog lang
iet uit problemen
msterdamse krakers
;omen fabrieksbezetters
Keulen te hulp
Oman, Amerika's nieuwste vriend in M.Oosten
Watergate-bandenvoortaan in museum
JA AFGEWEZEN AFSCHEIDING
N FRANSTALIGE PROVINCIE QUEBEC
Cuba wil geen gesprek
over vluchtelingen
rótush staakt campagne
/t(. idlJAm r:
•A v^KoboeTa^T;^-
lerainu
/TV^ASIMt
ii», |No^XAJam
X^X^giftatoed
B1E - '/-i*'
éi-' Vas Dakrrw^;r
\o H 0
EN.iSülolO -
Aardolie
Oheteding
km. ?0Q
^pITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 23 MEI 1980 PAGINA f
is een aaneenschakeling van gewiekste
speculatiemethoden van de eigenaar van
het chocoladebedrijf, Stollwerck, dat in
middels tegen betaling van miljoenen
naar de rand van de stad is verhuisd én
beslissingen van een aantal verantwoor
delijke politici, die op zijn minst weinig
democratisch te werk zijn gegaan.
De Biza wil de pas twintig jaar oude fa
briek behouden en renoveren. Er kunnen
circa 600 woningen in worden onderge
bracht, bestemd voor mensen, die uit het
saneringsgebied in de binnenstad moeten
verdwijnen. Een proefwoning heeft aan-,
getoond, dat het project zeker levensvat
baarheid heeft
roorgeschiedenis van deze kraakactie Niettemin heeft de raad van Keulen,
(Van onze correspondent
Ami van Vree)
IN Een aantal „ervaren** kra
alt Amsterdam dat al eerder met
Itje heeft gehakt, zal de vele tien-
jonge Duitsers te hulp komen,
Is dinsdagavond een voormalige
iladefabriek in een saneringsge
in het zuiden van Keulen bezet
len. De bezetting is het voorlopige
tepunt van een reeds vier jaar du-
e strijd om de bestemming van het
uw en de oude wijk er om heen
in bewoners, gegroepeerd rond een
erinitiatief (Biza) en de stadsbe-
rders, die de fabriek willen afbre-
waarin SPD en FDP een coalitie vormen,
dinsdag anderhalve week na de deel
staatverkiezing besloten het gebouw
toch af te breken. In de nacht van dinsdag
op woensdag werd daarop de fabriek be
zet waardoor een eerste groep slopers 's
morgens onverrichter zake terug moest
keren.
De Keulse politiecommissaris heeft de be
zetters er gisteren nog eens op gewezen
dat hun actie wederrechtelijk en illegaal
is. Hij heeft hen opgeroepen onverwijld de
fabriek te verlaten. Het is echter niet uit
gesloten dat het tot een geforceerde on
truiming zal komen, temeer nu de krakers
een grote „pinksterhappening" hebben
aangekondigd.
Dwaze
Moeders
Ruim honderd vrou
welijke sympathi
santen van de Ar
gentijnse 'Dwaze
Moeders van de
Plazo de Mayo' zijn
gisteren door Den
Haag getrokken om
bij de Argentijnse
ambassade te pro
testeren tegen de
talloze verdwijnin
gen in dit Latijnsa-
merikaanse land.
De 'Dwaze Moe
ders' protesteerden
een aantal jaar ie
dere donderdag op
een plein in Buenos
Aires om aandacht
te vragen voor hun
kinderen die werden
opgepakt door het
regime.
Op het Binnenhof
bood mevrouw De
Vlieger van de Her
vormde Vrouwen
(links) een van de
sympathisanten aan
kamerlid mevrouw
Van Heel-Kasteel
(CDA) een petitie
aan
KLEIN OLIE-SULTANAAT VAN GROTE STRATEGISCHE BETEKENIS
Muscat Qaboes Bin Said Bin Taimoer,
de sultan van het oliestaatje Oman, is de
nieuwste vriend van de Verenigde Staten
in het olierijke Midden-Oosten. Deze
grote bewonderaar van de ex-sjah van
Iran heerst over een klein, maar strate
gisch uiterst belangrijk gebied in de
zuidoostelijke punt van het Arabisch
schiereiland. Oman grenst aan Saoedi-
Arabiö, het op Rusland georiënteerde
Zuid-Jemen en ligt aan de straat van Or-
moez, een essentiële scheepvaartroute,
waardoor tweederde van de westerse
olie-import wordt vervoerd. Nog geen
tien jaar geleden was Oman een door
bergen en woestijn van de buitenwereld
afgesloten sultanaat, dat zo geïsoleerd
lag, dat niemand daarbuiten eigenlijk be
sefte hoe geïsoleerd het wel was.
Nu is aan die isolatie een einde gekomen.
De belangstelling van Amerika voor het
gebied is vooral gewekt na de Russische
invasie in Afghanistan, die het Rode Leger
tot op 500 kilometer van de Perzische Golf
heeft gebracht. De sultan van Oman is
daardoor vrij plotseling een belangrijke rol
gaan spelen in de Amerikaanse defensie
strategie. Toen president Carter zijn „Car
ter-doctrine" voor de bescherming van de
olievelden formuleerde, werd Oman daarin
beschouwd als een uitstekend bolwerk te
genover de Russen.
Aantrekkelijk
Het sultanaat is aantrekkelijk voor de
Amerikaanse strategen. Het heeft een klei
ne, nog gedweeë bevolking van ongeveer
800.000 zielen, een leger dat onder leiding
staat van Britse onderofficieren en het
vormt een zeer geschikte uitvalsbasis voor
de speciale mobiele strijdkrachten, die de
Verenigde Staten in de buurt van het Mid
den-Oosten achter de hand houden om de
belangen in de Perzische Golf te bescher
men. Deze speciale militaire eenheid van
34.500 man is door president Carter opge
richt onder de naam Rapid Deployment
Force (RPD). Het gebruik van de voorzie
ningen in Oman wil sultan Qaboes aan de
Verenigde Staten toestaan in ruil voor uit
gebreide veiligheidsgaranties en een om
vangrijk pakket van materiële hulp.
Volgens westerse diplomaten hebben
Amerika en Oman overeenstemming be
reikt over het gebruik door de Amerikaan
se troepen van vliegvelden In Seeb, Tha-
marit en op het eiland Masirah. alsmede
van havens in Matrah en Raysut. Het zou
de Verenigde Saten zijn toegestaan deze
Omaanse faciliteiten te gebruiken voor het
opslaan van materieel voor de RPD en te
vens zou Amerika de havens en vliegvel
den mogen aanpassen aan schepen en
vliegtuigen van groot formaat.
Troep.
en
Het is niet de bedoeling, dat de Verenigde
Staten troepen op Omans grondgebied
stationeren. In ruil voor zijn aanbiedingen
heeft sultan Qaboes. die al goed verdient
aan de export van 300.000 vaten olie per
dag, omvangrijke hulp gekregen. Washing
ton kondigde onlangs aan dat Oman de
komende twee jaar voor 200 miljoen gul
den economische en militaire hulp ont
vangt. Dit zal de sultan In staat stellen om
hoogwaardig wapentuig aan te schaffen,
dat hij sinds lang begeerde om weerstand
te kunnen bieden aan troepen uit Zuid-Je
men, die bewapend zijn met zwaar mate
rieel van Russische makelij. De sultan
heeft geëist dat Amerika hem steun garan
deert in geval van een Russische of door
Rusland gesteunde aanval op zijn gebied.
Door zich te scharen aan de zijde van de
Verenigde Staten, stelt sultan Qaboes zich
bloot aan felle antl-propaganda uit zowel
conservatieve als radicale Arabische lan
den. die zich verzetten tegen de Ameri
kaanse aanwezigheid. Qaboes is de enige
Arabische leider die naar Sadat zijn fiat
heeft gegeven aan de akkoorden van
Camp-David. Dat plaatst hem bulten de
voornaamste stroming in de Arabische
wereld, hetgeen niet ongevaarlijk Is. Niet
temin kan de Omaanse sultan zich wel
permitteren in dit opzicht enigszins uit de
koers te raken, omdat er in zijn land vrij
wel geen Palestijnen of Noordarabieren
verblijven.
Britse invloed
De achteruitgang van de Britse invloed in
de Golf en de val van de sjah, die troepen
in Oman had gestationeerd, brachten sul
tan Qaboes ertoe Amerika nauwer te be
trekken bij de defensie van Oman en zijn
buurlanden. De aanval van de Sovjet-Unie
in Afghanistan gaf echter de doorslag.
Amerika raakt nauw betrokken bij de za
ken van Oman, waarvan het nauwelijks
iets afweet. Een commissie voor defensie
zaken van het Amerikaanse Huis van Afge
vaardigden bracht weliswaar een bezoek
aan Oman in april, maar journalisten viel
het op dat de gedelegeerden meer tijd
doorbrachten in het zwembad van hun ho
tel dan dat zij bezoeken brachten aan ba
ses of contact trachtten te leggen met de
Omaanse samenleving.
In alle berichten komt de 39-jarige sultan
Qaboes van Oman naar voren als een eer
lijk en populair heerser, die zijn land bij
decreet regeert. Er bestaat geen volksver
tegenwoordiging of adviserend orgaan en
de sultan krijgt zijn adviezen van een klein
groepje Engelse adviseurs en uit een inge
wikkeld web van zaken- en familierelaties.
Hij heeft geen opvolger.
Een Omaanse journalist merkte op, dat er
in het sultanaat weliswaar sprake is van
vooruitgang, maar het blijft een feodale
monarchie. Het is dan ook de vraag of de
sultan in staat zal zijn zich aan te passen
aan de groeiende verwachtingen in politiek
en economisch opzicht van de groep Om
aanse jongeren, die een opleiding heeft
gevolgd. Niemand weet ook welke invloed
de aanwezigheid van honderden Ameri
kaanse burgers zal hebben op de tot voor
kort zo geïsoleerde Omaanse samenle
ving. Een Britse functionaris verklaarde
dat de bewoners van Oman zich zorgen
maken over de botsing tussen hun geslo
ten wereld en het open systeem van de
Amerikanen. Amerikaanse ambtenaren
weten dat dit soort delicate aangelegenhe
den voorzichtig moeten worden benaderd,
maar hoe bezorgd men ook is, de Ameri
kaanse diplomaten weten dat de risico's
van een dergelijke confrontatie niet opwe
gen tegen het belang van een overeen
komst op-lange-termijn met het strate
gisch gelegen Oman.
De stad Quebec aan de St-Lawrencerivier.
bec heeft zich dinsdag- uitgesproken te-
een voorste1 om deze grootste, overwe-
d Franstalige provincie los te maken
Canada. De uitslag van bet referendum
ikende een grote nederlaag voor de Par-
ran Quebec. Wie zou denken dat Canada
lit de moeilijkheden is, heeft bet bij het
keerde eind. De federale premier
ideau die had beloofd de grondwet zo te
tigen dat de provincie meer bevoegdhe-
zou krijgen als Quebec nee zou zeggen
n afscheiding, staat voor een zware op-
i, omdat het niet mee zal vallen om bet
provincies naar de zin te maken. In on-
\taand artikel wordt ingegaan op dè Ca-
esc problematiek.
TA WA
De federale regering in Ottawa
ipt dat met de nederlaag van de voorstan-
s van afscheiding van Quebec een eind
nt aan de hang naar nationalisme, zoals ook
t Z ers ter wereld is gebeurd. De toekomst van
ié Levesque en zijn Partij van Quebec staan
erdaad op het spel nu ze bij het referendum
i afgelopen dinsdag een verpletterende ne-
le laag hebben geleden. Vóór november vol-
lai id jaar moeten er provinciale verkiezingen
eli rden gehouden in Quebec en door de jongste
n. lerlaag zijn de kansen van de Partij van
ebec er niet groter op geworden. De opposi-
heeft reeds gevraagd de verkiezingen zo
r' 1 mogelijk te houden.
ir i ernstiger ontwikkeling is dat de verkiezin-
■ƒ.1 van dinsdag de militante voorstanders van
5 cheiding in hun opvattingen hebben gestaafd
onafhankelijkheid niet via grondwettelijke
n anderingen kan worden bereikt. Wellicht
achten zij nu de tijd rijp om de tactiek op te
pakken die Quebec in de jaren zestig heeft ge
terroriseerd en in 1970 een triest hoogtepunt be
reikte in de moord op de minister van arbeid,
Pierre Laporte.
Als nationalistisch leider heeft Levesque er al
tijd op aangedrongen de geleidelijke weg te be
wandelen. Om zijn volgelingen op het politieke
pad te houden heeft hij menige felle confronta
tie met de militanten in zijn partij moeten door
staan. Hij kon stand houden omdat zijn beleid
vruchten afwierp. Achttien maanden na de op
richting in 1968 behaalde de Partij van
Quebec zeven zetels in de Nationale Vergade
ring van Quebec en na acht jaar kwam ze in de
regering.
De militanten werden alle wapens uit handen
geslagen door de beloftq van de separatistische
regering te werken aan een geleidelijke over
gang naar soevereiniteit. Maar door de heftige
campagnes waarbij de emoties soms hoog op
laaiden, is de partij plotseling weer terug bij af.
Ondanks de oprechte inzet van de deelnemers
heeft het referendum geleid tot een verdere
verwijdering tussen de Franstalige bevolking
en de overige inwoners die voor een deel En
gels, maar ook Frans, Duits, Pools en Oekraïens
spreken.
Zwevende kiezers
Uit de cijfers is gebleken dat de tegenstemmers
uiteindelijk de overwinning hebben behaald
omdat een groot aantal zwevende Franstalige
kiezers zich op het laatste moment tegen af
scheiding van Canada uitspraken. Ze bleken
zelfs niet bereid het licht op groen te zetten
voor de eerste voorzichtige stap die Levesque
wilde zetten. De leider van de Partij van Que
bec vroeg bij dit referendum namelijk de kie
zers slechts over het tamelijk vage begrip poli
tiek zelfbestuur met behoud van een economi
sche band te onderhandelen met de federale re
gering. De voorstanders van afscheiding zullen
nu waarschijnlijk zeggen dat ze in de val zijn
gelopen die is opgezet door de Engelstalige Ca
nadezen. Officieel hebben ze nog niet gerea
geerd, maar hun acties uit het verleden voor
spellen niet veel goeds voor de toekomst.
De radicale uitspraken van sommige separatis
ten heeft veel Franstalige Canadezen echter de
schrik om het hart gejaagd. Woedend waren
vele Franstalige Canadezen ook over de nooit
met zoveel woorden geuite beschuldiging dat
alle tegenstanders van afscheiding bedriegers
en verraders zijn. De logische gevolgtrekking
uit deze beschuldiging was dat er geen redelijke
argumenten waren om tegen onafhankelijkheid
te stemmen en hoewel de onafhankelijkheid
van Quebec officieel bij dit referendum nog
niet in geding was, wisten de kiezers heel goed
waar het om ging. Het tactische gemanoevreer
van Levesque heeft hen niet om de tuin kun
nen leiden.
Grondig onderzoek
Maar, zoals federaal premier Pierre Trudeau
herhaaldelijk heeft erkend, de nederlaag van
de partij van Quebec betekent niet dat Quebec
tevreden is met de huidige situatie. De uitslag
had er waarschijnlijk heel anders uitgezien als
Trudeau niet keer op keer had verzekerd dat
hij binnenkort waarschijnlijk in juli een
constitutionele conferentie zal beleggen waarbij
een grondig onderzoek zal worden verricht
naar de verhouding tussen Ottawa en de pro
vinciale regeringen.
Het voornaamste doel is de provinciale regerin
gen meer macht te geven en hiertoe zijn de af
gelopen jaren talloze voorstellen ingediend. Het
plan dat de meeste aandacht heeft gekregen, is
dat van Claude Ryan, tegenstander van afschei
ding en leider van de liberale partij van Que
bec.
Ryan stelt voor om de huidige Canadese Twee
de Kamer te vervangen door een federale raad
waarvan de leden door de provincies worden
aangewezen. Deze raad zou ondermeer een
stem moeten hebben bij het aanstellen van fe
derale bewindslieden en federale wetgeving in
zake provinciale aangelegenheden met een veto
moeten kunnen blokkeren. Verder wil Ryan de
rechten van alle taalgroepen, niet alleen Engels
en Frans, wettelijk vastleggen.
Al met al gaat de weg naar wijziging van de
grondwet niet over rozen. Een poging van 1968
is een stille dood gestorven. Achttien maanden
geleden presenteerde de commissie voor natio
nale eenheid na een studie van twee jaar een
rapport dat officieel nog steeds bestudeerd
wordt, maar dat in wezen allang in de ijskast is
gezet.
En nu moeten de Canadezen weer bij het begin
beginnen. John Robarts, voormalige premier
van Ontario en lid van de commissie voor na
tionale eenheid heeft onlangs gezegd dat het
volgens hem uiteindelijk allemaal wel op zijn
pootjes terecht zou komen. Maar hoe en wan
neer?
HAROLD JACKSON/ THE GUARDIAN.
HAVANA Cuba wijst een voorstel van de VS, Engeland
en Costa Rica voor onderhandelingen over hervestiging in
het buitenland van Cubaanse vluchtelingen af. Het Cubaan
se ministerie van buitenlandse zaken noemde het initiatief
een poging tot inmenging in de interne aangelegenheden
van Cuba.
Van Amerikaanse zijde had men laten weten, dat een groot aan
tal landen uit humanitaire overwegingen bereid is Cubaanse
burgers te ontvangen voor tijdelijke of vaste hervestiging. Voor
gesteld werd te onderhandelen over een ordelijk emigratiepro
gramma, maar Cuba zag dit niet zitten. Anderzijds hebben de
Verenigde Staten een Cubaanse uitnodiging afgewezen voor bi
laterale onderhandelingen over normalisering van de betrek
kingen tussen beide landen, zoals maandag was uitgegaan van
het Cubaanse dagblad „Granma", dat algemeen wordt be
schouwd als spreekbuis van Havana. Onderhandelingen zijn
volgens een hoge Amerikaanse functionaris uitgesloten zolang
Castro weigert orde te brengen in de uittocht.
Referendum groot succes Sadat
CAIRO De Egyptenaren hebben gisteren nagenoeg een
stemmig ingestemd met zes grondwetswijzigingen. Bij refe
rendum had president Sadat zijn onderdanen om een uit
spraak gevraagd. Hem staat nu de weg open om president
voor het leven te worden.
De wijzigingen behelzen verder het aanvaarden van de Islam als
fundamenteel oriëntatiepunt voor de wetgeving en leggen de
basis voor een meer partijen-systeem, waar Sadat al in 1978 aan
was beginnen te werken. Minister Nabawi Ismail van binnen
landse zaken zal de definitieve uitslag vanavond bekendmaken.
Eind april stemde het parlement reeds in met de wijzigingen in
de grondwet. Functionarissen zeggen dat het een uitgemaakte
zaak is, dat de 12 miljoen Egyptische kiezers hun volksvertegen
woordigers zijn bijgevallen.
Surinaamse ambassadeur ontslagen
PARAMARIBO "De Surinaamse ambassadeur in Neder
land W. van Eer, is met ingang van 20 mei door de regering
van Suriname van zijn functie ontheven en naar Paramari
bo teruggeroepen. De ambassade-secretaris Kruisland is
eveneens ontslag aangezegd. Dit meldt de Voorlichtings
dienst Suriname.
De ontslagen van de ambassadeur en de secretaris vallen in het
kader van een reorganisatie van de buitenlandse dienst van Su
riname. De ambassade in Den Haag is waarschijnlijk de post
waar de ingrijpendste maatregelen zullen worden genomen. „In
de afgelopen periode is namelijk overduidelijk gebleken dat hoe
wel de samenstelling van het personeel kwantitatief toenam, de
prestaties in kwalitatieve zin daalden", aldus de mededeling van
de Surinaamse regering.
De regering van Suriname heeft verder besloten het personeel
op de ambassade in Den Haag met een derde te verminderen.
Alle personeelsleden van Surinaamse komaf die de Nw -landse
nationaliteit bezitten zal ongetwijfeld ontslag worden aangezegd,
aldus de mededeling.
De post in Den Haag zal voorlopig worden waargenomen door
drs. C. Lamur. Hij zal optreden als zaakgelastigde. De ambassade
zal in de gewijzigde opzet een slagvaardiger beleid moeten kun
nen voeren. Daarbij zal een hechtere relatie moeten worden
aangegaan met de in Nederland wonende Surinamers, aldus de
Voorlichtingsdienst Suriname.
ol
vi jlSHlNGTON Alles wijst erop, dat George Bush, de
ni '8 overgebleven rivaal van de voornaamste Republikein-
;1 Presidentskandidaat Reagan, zijn campagne zal staken.
Meren, een dag nadat bekend werd dat Reagan een meerder-
i 'd van de gedelegeerden op de partijconventie achter zich had
n ^egen, maakte Bush bekend geen campagne te voeren in Ca-
0' Ornië, waar volgende week „primaries" worden gehouden.
Bh heeft verder al zijn activiteiten voor het komend weekein-
otgczegd. In beide gevallen zou geldgebrek Bush gedwongen
bl*n zijn afspraken niet na te komen. Maandag, zo kondigde
n woordvoerder aan, zal Bush nadere mededelingen doen
tr deelname aan de strijd om de Republikeinse nominatie.
WASHINGTON De Amerikaanse oud
president Richard Nixon heeft zijn verzet
opgegeven tegen het besluit van het Natio
naal Archief van de VS volgende week een
centrum te openen, waar het publiek de ge
ruchtmakende banden inzake het Waterga-
te-schandaal kan beluisteren. Door het be
sluit dat Nixon deze week door zijn advo
caat aan het Nationaal Archief liet weten, is
het vrijwel zeker dat het publiek vanaf vol
gende week woensdagochtend kennis kan
nemen van de banden, waaronder opnamen
met een gezamenlijke lengte van 12.5 uur,
die tot dusver nooit in het openbaar zijn af
gedraaid. Alleen als een van de 14 voormali
ge medewerkers van Nixon, wier steramen
op deze banden te horen zijn, nog bezwaar
maakt, kan de opening van het centrum nog
worden vertraagd. De kans hierop zou te
verwaarlozen zijn.
Het plan van het Nationaal Archief vloeit voort
uit de wet van 1874 inake het behoud van pre
sidentiële opnamen en materiaal. Het is de be
doeling dat er ook elders in het land centra ko
men, waar de banden kunnen worden beluis
terd. Nixon heeft hiertegen een langdurige ge
rechtelijke strijd geleverd. Hij heeft nu zijn ver
zet gestaakt. De 31 banden zullen achter elkaar
worden afgedraaid voor het publiek dat van 9
uur 's morgens tot 3 uur 's middags toegang
heeft. Het geheel duurt vier dagen. Daarna be
gint men opnieuw.
Onder de banden zijn die, welke zijn gebruikt
bij het proces tegen de oud-minister van justitie
John Mitchell, Nixons adviseurs Haldeman en
Ehrlichman en twee medewerkers van de cam
pagne voor de toenmalige herverkiezing van
Nixon. Ook is er een band die is afgedraaid bij
het proces tegen oud-minister van finr.nciën
Connally, die bij een melkschandaal was be
trokken. Tenslotte kan ook het gesprek worden
beluisterd dat Nixon op 20 juni 1972 - drie da
gen na de inbraak in het hoofdkwartier van de
Democratische partij in het Watergate-gebouw
- had met Haldeman. Van deze band is 18,5 mi
nuut uitgewist Hoe en door wie dat is gedaan,
is nooit opgehelderd.