Noorse Lappen
showen hun
strijd in het
museum voor
Volkenkunde"
Leiden asfalteert
felomstreden
wegdek
Haarlemmertrekvaart
„Vergunning
voor radioactief
afvaldepot
zo goed als rond"
TAP/REGIO
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 7 MEI 1980 PAGINA 5
Op mijn omwegen door stad en land kom
ik graag mensen tegen. Elke morgen tussen
tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertel
len wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Het nummer van mijn geduldi
ge telefoon is 071-122244; u kunt dan naar
toestel 18 vragen.
Herbenoemingen
)ij universiteit
LEIDEN-Mr. KJ. Cath en
W.G. Koppelaars, res
pectievelijk voorzitter en lid
van het College van Bestuur
van de universiteit zijn
voorgedragen bij de minis
ter voor herbenoeming voor
een derde termijn van vier
r. De universiteitsraad
iloot gisteravond in een
niet openbare zitting tot
deze voordracht. Deze ter
mijn zou 1 september 1980
moeten ingaan.
Verder ng de raad zonder
problemen akkoord met de
door het college toegekende
15.000,- voor verbouwings-
■osten van het pand Lange-
gracht waar een kinderdag
verblijf zal worden gehuisvest.
De oorspronkelijk toegekende
60.000,- bleek niet voldoende
°m de noodzakelijke voorzie
ningen te treffen, onder meer
i omdat er prijsstijgingen zijn
opgetreden tijdens het lange
besluitvormingsproces over
het kinderdagverblijf.
De gemeente Leiden heeft gisteren een begin gemaakt met het
asfalteren van twee stukken Haarlemmertrekvaart in Noordwij-
kerhout en Warmond die officieel nog onderhouden moeten
worden door Leiden. Het gaat om voormalige jaagpaden langs
de Haarlemmer- of Leidsevaart richting Haarlem die in buurge
meenten liggen. Eerdere conflicten over het onderhoud en ei
gendom van de weg met onder meer Oegstgeest en Noordwij-
kerhout hebben ertoe geleid dat de gemeente Leiden bepaalde
delen onder betaling van een afkoopsom 'van de hand heeft
kunnen doen'. Het asfalteren van een fietspad annex ventweg
langs de Leidsevaart tussen Voorhout en Noord wijk behoorde
gisteren kennelijk nog wel tot een achterstallig onderhoudsplan.
Vandaag staan soortgelijke activiteiten op het programma in de
gemeente Warmond, nabij het regionale woonwagencentrum.
College van bestuur
Leidse universiteit:
LEIDEN-Een vergunning
voor het radioactief afvalde
pot in de Leeuwenhoek kan
binnen afzienbare tijd tege
moet worden gezien. Dit ant
woordt het College van Be
stuur op vragen van het uni
versiteitsraadlid J. van Gel
der van de Progressieve Par
tij. Hiertoe zijn begin dit
jaar nog enkele aanpassin
gen gerealiseerd.
In afwachting van de vergun
ning wordt het afval opgesla
gen in een tijdelijke voorzie
ning met medeweten van de
•inspecties. "De hoeveelheid ra
dioactief afval die zal worden
toegestaan bij de afgifte van de
vergunning, wordt vastgesteld,
op advies van de inspectie,
door de minister van Volksge
zondheid," aldus het College
van Bestuur.
Instemming
met aanleg
dorpserf
WASSENAAR Zowel de
leden van de commissie
technische diensten als die
van financiën van Wasse
naar kunnen instemmen
met de aanleg van een dorp
serf op het kruispunt van de
Kerkstraat/Langstraat/Van
Hogendorpstraat. Algemeen
is men van mening dat het
„iets moois" moet worden.
Slechts hier en daar zijn enke
le kanttekeningen geplaatst.
Zo heeft de heer R. W. de
Korte gepleit voor een strin
gente kostenbewaking, ook al
qmdat het met de aanleg ge
moeide bedrag vrij hoog is
(250.000 gulden) en dergelijke
plannen nog wel eens uit de
hand plegen te lopen. Enkele
commissieleden verschilden
van mening over het al dan
niet afsluiten van het pleintje
voor het verkeer. Wethouder
C. P. M. Barning voelt hier
niet veel voor, omdat in dat
geval een belangrijke verbin
ding voor het dorp verloren
gaat. Verder zijn er nog op
merkingen gemaakt over het
feit dat er te veel geld wordt
besteed aan vernieuwing van
het centrum.
Renovatie
57 woningen
in Oostdorp
start augustus
WASSENAAR In augus-
tus wordt begonnen met de
renovatie van 57 woningen
in de wijk Oostdorp in Was
senaar. De leden van de
commissie financiën zijn
over het algemeen zeer te
spreken over dit plan, waar
van de renovatiekosten circa
vier miljoen gulden zullen
bedragen.
De heer R. A. Nieuwenhoven
(D'66) heeft er bij de wethou
der op aangedrongen de kos
ten van het project scherp in
de gaten te houden, vooral
omdat het Rijk bij een eventu
ele overschrijding van het
budget niet langer borgstaat.
De huurders die zich in over
grote meerderheid hebben uit
gesproken voor de renovatie
zullen een hogere huur moe
ten betalen (gemiddeld ruim
300 gulden tegenover 170 gul
den). Voor minder draag-
krachtigen zijn echter regelin
gen getroffen.
Grote
slotoefening
Voorschoten
VOORSCHOTEN De BB-af-
deling Voorschoten houdt
'maandagavond in samenwer
king met de Kon. E.H.B.O., de
R.K. E.H.B.O, de Rijkspolitie,
het Rode Kruis afdeling Rijn
land en de Padvinders een slo
toefening. De plaats van de
'oefening is het voormalige ge
bouw Nieuw Voordorp. De
aanvang van de oefening is
half acht. Volgens het draai-
boek zal er een zware ontplof
fing zijn in Nieuw Voordorp,
waarna alle hulpdiensten op
gang komen.
Ter voorkoming van paniek
bij de bewoners wordt de oefe
ning aangekondigd. Gebleken
is bij de laatst gehouden ram
poefening bij het bejaardente
huis „Forescate" dat onbe
kendheid met de oefening
steeds zorgt voor alarmering
bij politie en brandweer.
Voorschoten is nog een van de
weinige gemeenten waar een
aktieve Bescherming Bevol-
kingsploeg (B.B.) is. De ploeg
bestaat uit een verbindings
eenheid. Voorschoten telt 28
B.B-ers, waarvan er regelma
tig 14 de trainingsavonden bij
wonen.
hebben beïnvloed, toen ze
hun „nationale" muziek op
papier zetten. Want het is
gewoon Laps".
De helft van de Leidse
bevolking, verspreid over
een oppervlakte van zoveel
keer Nederland. Bijna
onbegrijpelijk! Nöoter:
„Daar zijn gezinnen, zoals
dat van jou en mij, die hun
broodwinning hebben
binnen een ondenkbare
uitgestrektheid. Het zijn
met recht autochtonen,
oorspronkelijken, die.
connecties hebben met
Groenlandse activisten, die
ze allemaal kennen. Ik ken
ze ook allemaal. Groenland
(voor mij vlakbij, omdat ik
het land en de mensen goed
ken) aast op zelfstandigheid.
Die krijgen de
Groenlanders ook. Nu
hebben ze nog een een
zelfbestuur onder Deense
vlag, maar ze gaan hun
eigen kant uit. De Lappen
ik ben rond dat
Songfestival een dag of drie
met hen onder de pannen
geweest en ben met ze
opgetrokken, samen met
Nellejet verzetten zich
tegen Noorse
hoogspanningskabels, maar
ze hebben zelf wel radio,
teevee, koelkasten, kranten
en auto's, door de Noren
gefinancierd. Maar daar
gaat het niet om. Het gaat
orp eên strijd om de
Vijfduizend Lappen moeten
leven met hun rendieren,
de rest vist, jaagt of werkt
in de industrie. Maar de
Lappen hebben geen
waterkrachtstation nodig.
Ze hebben genoeg voor
zichzelf. De nieuwe
maatregelen zijn allemaal
gericht op „down south",
naar het zuiden. Het is een
strijd om een eigen bestaan
die gestuurd wordt door de
behoefte aan energie en
delfstoffen in het zuiden
van Noorwegen. En daar
laten de Lappen zich niets
aan gelegen liggen. Nieuwe
wegen doorkruisen de trek
van de rendieren, de
trekroute. De Noren hebben
daar begrip voor en zetten
duizenden rendieren op
trucks en zetten ze een eind
verder weer neer. Maar
daar nemen de Lappen en
Gert Nooter en Nellejet
geen genoegen mee.
„Nieuwe wegen komen er
steeds meer. Maar in
Noorwegen worden die
wegen bij een brug smaller
en de kudden die erover
sukkelen worden bij een
brug uitgedund doordat de
dieren elkaar verdringen en
van de brug af drukken, de
diepte in. Vijfduizend
Lappen worden zo
gehandicapt. Een luttel
aantal Waar is dan het
eind
Rendieren en hun Lappen,
die zich nu ongeveer
twintig jaar verzetten tegen
de „Noorse vooruitgang".
Het Lapse protest is
geweldloos en gebaseerd op
de provo-voorbeelden van
Nederland, een tijd van sit
down-acties, je met
kettingen aan elkaar
binden. Ga op de grond
voor een bulldozer zitten en
laat je door de politie
geweldloos verwijderen.
Omdat je jezelf wil blijven.
Succes Het zit er niet in.
De minderheden moeten
worden beschermd. Ook in
Sémiid Aednan, Lapland.
Het zijn trillingen van
verontwaardiging die door
de werkelijkheid van
vandaag wel achterhaald
zullen worden. Je denkt
dan onwillekeurig aan
Marken en Urk. En het gaat
die kant uit. Daar vissen ze
ook in een groter bestek. En
mokken nog wat na. De
Lappen kleden zich ook al
modern en de Noren, als
overheden, tonen geduld; de
politie laat de Sómit gewoon
wat aanjakkeren.
Het geketende rendier
stond model voor een
poster, voor aan de muur;
onder niet begrepen
hoogspanningsdraden.
Lappen in de de
lappenmand; wie zal hun
noden begrijpen
Een volk over vier
onbegrepen Lapse grenzen
heen. Hooggekwalificeerd,
net zoals Friezen,
Whalesmen, Schotten,
Bretons, Basken, en wie
weet wat daar gist in het
oosten en westen met
„Reichsdeutschen, halfgare
Oostpruisen, Slovenen,
Kroaten, Zuidlimburgers,
Zuidtirolers, veriatenen in
Sleeswijk-Holstein,
Corsicanen, halfwilde
Sardijnen en Capricianen
en Sicilianen. En wie weet
hoe Nieuw-Vennepers zich
verhouden tot
Hoofddorpers en
Hazerswoudenaars tot
Alphenaars, binnen een niet
te tellen geheel dat
nationaal nog enig gewicht
zou kunnen opbrengen. De
Lappen schijnen mij enig
recht te zijn toegedaan.
Zeker met deze
tentoonstelling. Geen
waterkanon is voor hun
weggelegd. Misschien
gingen de „krakers" (een
internationaal woord voor
weer een Nederlands
begrip, te oordelen naar een
recente uitlating in een
Franse krant: „Kraakers")
de Lappen alweer een
eindweegs tegemoet.
De Leidse expositie
vertoont de hele Lapse
beslommering, tot en met
de „eigen Volkenkundige"
Lapse tent, met het potje
vuur, de slaapzakken, de
vachten op de grond, het
wiegje, de
kampeerpannetjes („m'n
eigen pannetjes, even zwart
als de Lapse pannen",
volgens Nooter). Daar is ook
de w.c.rol, geklemd achter
een paal, karakteristiek
voor een Lapse familie. En
boven de hoofden een
enorm rookgat 's Zomers
verkoopt men souvenirs
aan toeristen die naar de
Noordkaap reizen. Een
welkome bijverdienste voor
de Lappen. Daarna gaan ze
weer naar het rendier toe.
Met hoop op de verkoop
van vlees. J
MET DE HOOP OP VERKOOP VAN VLEES
absolute „bestseller" te
worden). Nooter had er, met
de grootse medewerking
van collega Nellejet en het
door de Lapse activisten
meegenomen materiaal,
maar een paar weken voor
nodig om de boel op touw te
zetten. Actueler kan het
bijna niet. Ik heb zo'n idee,
dat zelfs Oslo in dat korte
tijdsbestek er een hele
dobber aan gehad zou
hebben. Maar Oslo zou dit
ook niet zogauw doen, want
de Noorse Lappen zijn
duidelijk in de contramine.
Bestanddelen van de
Leidse, internationaal de
aandacht trekkende,
expositie: foto's van
daadwerkelijke
belemmering (het gaat in
dit specifieke geval om
verzet tegen de bouw van
een dam in de Noorse rivier
Alta-Kautokeino ten
behoeve van een
waterkrachtcentrale), foto's
van een hongerstaking in
Oslo, gebruiksvoorwerpen,
en beelden van de
afdammings
werkzaamheden. Men ziet
waarom de Lapse cultuur
strijd levert op haar
fronten. Gert Nooter: „Het
gaat om een identiteit van
een volk. Wat we in Den
Haag zagen, waren een paar
stevige meiden als
activisten bij het
Congresgebouw, maar er is
natuurlijk veel meer aan de
hand. Het gaat om de
aantasting van een eigen
wezenskenmerk door
mensen van „daarbuiten".
Een activistische Lapse
groepering zag een goede
kans in Den Haag om voor
een Europees „forum" hun
propaganda te maken voor
een goede zaak. Dat ging
uiteraard de mist in, omdat
een opgefokt festival-forum
wel wat anders heeft om
zich druk over te maken".
Een lesje van Nooter leert
ons, dat de Lappen de
Scandinavische grenzen
niet erkennen. Hun
„landkaart" wordt niet
verdeeld door staatkundig
getrokken lijnen. „Ze leven
onder vier vlaggen: de
Noorse, Zweedse, Finse en
de Sowjetvlag. De Lappen
voelen zich met hun
rendierkudden door niets
geremd, ze doorkruisen de
bedoelingen van de ene
regering na de andere,
hoewel aan Sowjetzijde iets
duidelijker terughouding
merkbaar is. Van" de
Sowjet-Lappen dan, bedoel
ik. Ach, dat is niet te
verwonderen.
Vijftigduizend mensen van
een niet geheel duidelijke
afkomst en in de loop der
eeuwen hevig vermengd.
Kenmerken: kort,
gedrongen, niet-Mongolisch,
met een wipneusje. De taal
is Fins-Oegrisch, net zoals
het Hongaars. Ze hebben
een stapel elpee's inmiddels
opgebouwd, met muziek in
hun eigen taal. Voor een
deel met harde teksten,
maar ook met traditionele
muziek; soms alleen maar
neuriën en half jodelen. Dat
kan Grieg ep Sibelius nooit
Een handvol mensen, 50.000
zo ongeveer; op een stuk
grond zes of zeven keer zo
groot als Nederland, en toch
een grote mond opzetten.
Dat zijn de Lappen, in een
aaneengesloten gebied dat
zich over Noors, Zweeds,
Fins en Russisch territoir
uitstrekt. Zeg geen Lappen
tegen de Lappen, want dat
maakt ze al furieus, net
zogoed als je niet Eskimo
tegen een Groenlander
moet zeggen zonder hem te
laten grommen van
ongenoegen. Want Eskimo's
zichzelf Inuit en de
Lappen wensen als Samit
aangemerkt te worden. Er
zitten gevoelens van
miskenning in dat
ongenoegen, de miskenning
van zich onderdrukt
voelende volken, volkjes
desnoods. Dan is het verzet
al gauw geboren. Moet je
net bij Gert Nooter
aankomen met zoiets. „Ik
het niet eens zo erg
politiek, maar ik voel me
emotioneel geladen
wetenschapper en als zoiets
gebeurt als in Samiid
Aednan, Lapland voor
anderen, sta ik op m'n
achterste benen" Daarom is
er nu in het rijksmuseum
voor Volkenkunde in
Leiden tot half juni een
spontaan ontstane
tentoonstelling te zien,
waarvan de opzet beoogt
dat de bezoeker een open
oog krijgt voor hetgeen de
Lappen beweegt zich tegen
het „Noorse gezag" te
verzetten.
Gert Nooter. een goede
veertiger (met zwart-wit
herinneringen aan de
bevrijding van Amsterdam
door de Canadezen: „ik reed
met ze mee vanaf de
Berlagebrug tot aan de
suikerfabriek in Halfweg en
ik weet niet eens meer hoe
ik'teruggekomen ben..."), is
conservator van de afdeling
Groenland, Noord-Amerika
de noordelijke
Poolzeegebieden („een blik
op de 'kaart en ik word
hypernerveus, want zo'n
immens gebied kan ik
nauwelijks bewerken voor
mijn baas"). Hij kwam in
actie nadat een collega van
Aem, Nellejet Zorgdrager
üit Groningen specialiste
Lapse aangelegenheden;
zè spreekt Laps hem had
opgebeld met de
mededeling, dat Noorse
Lappen met hun
protestsong naar Den Haag
zouden komen om mee te
doen aan het Eurovisie
Songfestival. Het liedje
„Samiid Aednan", Lapland
dus, had in Oslo eerder het
Noorse festival gewonnen
en nu kwam het naar de
„bewoonde wereld", met in
z'n kielzog Lapse activisten
die hun Lappentent
opsloegen in de schaduw
van de Haagse
cultuurtempel, het
.Nederlands Congresgebouw.
„Protest. Eigenlijk een
dwaze aanleiding voor een
tentoonstelling. Maar het
was al heel wat dat die
Sémiid-jongens een Noors
Gert Nooter voor een aantal foto's waarop het protest van de Lappen in beeld
wordt gebracht.
festival wonnen en ook in
Den Haag door
deskundigen geroemd
werden om hun erg
melodieuze produkt. Dat
ging ongeveer als: „Een
simpele melodie, slechts
twee woorden, Land van de
Samit, kwam als een briesje
uit het Noorden. Groeide
uit van bries tot storm. Voor
het parlementsgebouw (in
Oslo, waar 8000 Osloërs hen
steunde; notabene 10
procent van de 80.000
Osloërs) zongen ze dag en
nacht de yoik. Yoik is een
beter wapen dan een
geweer, omdat de yoik nooit
sterven zal. Land van de
Samit". Wat een yoik is,
kan men slechts
vermoeden. Het zal meer
zijn dan een gedreven
Driekusman. Het zal een
Lapse antifoon zijn met een
sterk nationale trek. De
yoik werd door gans Europa
gehoord, maar niet
verstaan, want het was
Laps. Dat niet verstaan,
strijkt Gert Nooter tegen de
haren in. Hij voelde zich bij
voorbaat Samit met de
Samit en toog aan het werk.
Zelden zal een kernachtige
expositie, die alle elementen
bevat die de Lapse
samenleving omvatten, zo
snel in elkaar gezet zijn als
de tentoonsteling die nu in
Volkenkunde de vinger op
een wonde legt. Normaal
vereist een uiteenzetting in
woord, beeld en muziek een
voorbereiding van een paar
jaar. Kijk maar naar de
uiteenzetting van de Noord-
Afghanistaanse bazar (met,
overigens, een ongekend
bezoekersaantal van
gemiddeld duizend
personen per week; op weg
om een museologische
