Ernstigste sociaal
conflict in Zweden
sinds zeventig jaar
Reagan, voorstander
van de harde
Hj
n
Paus in Afrika op
tiendaagse reis
,van vriendschap en
broederlijke liefde'
Bezetters Iraanse ambassade
maken dreigementenniet waar
VEEL SLACHTOFFERS
OP DAG VAN DE ARBEID
Wéér gifwolk in noorden Italië
Carter actief in campagne
Betogingen tegen Russen in
Afghanistan eisen 57 levens
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 2 MEI 1980 PAGINA 14
STOCKHOLM Zweden be
leeft vandaag het begin van het,
ernstigste arbeidsconflict sinds
zeventig jaar. Werkgevers heb
ben meer dan 750.000 werkne
mers van het werk uitgesloten
en honderdduizend anderen
gingen vandaag in staking.
Een laatste poging van een specia
le bemiddeiingscommissie om de
confederatie van vakbonden (LO)
en werkgeversorganisatie (SAF)
in het al weken slepende loon-
conflict tot elkaar te brengen,
mislukte woensdag. De vakbon
den, die 11,3 procent loonsverho
ging eisen met terugwerkende
kracht tot 1 november van het
vorig jaar wezen een commissie
voorstel van 2,3 procent van de
hand. De SAF wil niet verder
gaan dan een verhoging van 1,3
procent.
Het publiek krijgt direct met de
staking te maken door de sluiting
van bakkerijen, warenhuizen, res
taurants en hotels, hoewel enige
van de grote hotels in Stockholm
zo lang mogelijk open zullen blij
ven, mits de gasten hun eigen bed
opmaken. Door de stakingsacties
is voorts al het vervoer, behalve
dat van voedingsmiddelen en me
dicijnen, stil komen te liggen.
In de overheidssector worden al
sedert vorige week acties gevoerd.
De sociale crisis vormt een bedrei
ging voor de liberaal-conservatie
ve regering van premier Falldin.
De socialistische oppositie onder
leiding van Olof Palme heeft de
regering al gevraagd af te treden.
(Van onze correspondent Piet Tummers)
in de cellulosefabriek van de Snia Viscose in Malisa-
na. Onmiddellijk werd groot alarm geslagen. Eerst
UDINE - In het Noorditaliaanse plaatsje Torviscosa werden dè dicht bij de fabriek gelegen huizen on-
in het gebied van Friuli, dat enkele jaren geleden truimd en vervolgens het hele dorp Torviscosa. Meer
ernstig werd geteisterd door een aardbeving, hebben dan 1500 inwoners van het dorp moesten inderhaast
duizenden mensen in het holst van de nacht hun hui- onderdak zoeken bij familie en kennissen op veilige
zen moeten ontruimen nadat er als gevolg van een afstand van het rampgebied. De gifwolk dreef lang-
leidingbreuk een enorme zwavelwolk was ontstaan, zaam af in de richting van de Golf van Triëst in de
De leidingbreuk deed zich 's nacht om twee uur voor Adriatische Zee.
Paus Johannes
Paulus II is vandaag
in eigen persoon in
Kinshasa, de
hoofdstad van Zaire
aangekomen, maar
zijn aanwezigheid
wierp haar afdruk al
vooruit gisteren op
de T-shirts, die de
gretige
belangstelling
trokken van de
Zairese jeugd.
WASHINGTON Na de tragische af
loop van de Amerikaanse bevrijdingsac
tie in Iran vragen vele Amerikanen zich
af of president Carter een tweede ambt
stermijn in het Witte Huis kan worden
smo^waarbn acht Xmerikanen^ï^het De k3nsen van Carters voornaamste rivaal in de komende presidentsverkie-
ging, waarbij acht AmenKanen om net RonulH „a He mislukte reHHines-
leven kwamen, zal Carters voornaamste
rivaal, de republikein Ronald Reagan, in
ieder geval geen windeieren leggen.
Tot nu toe concentreerde de aandacht
zich vooral op Reagans politieke stijl,
zijn leeftijd (hij is bijna 70), zijn uitzon
derlijke gave om het medium televisie te
bespelen en zijn gewoonte om het tijdens
verkiezingstoernees niet zo nauw te ne
men met de feiten. Reagans politieke
stellingname blijft echter raadselachtig
en zal, nu hij een steeds serieuzere be
dreiging gaat vormen voor president
Carter, aan belangstelling winnen.
Reagan is conservatief. De voormalige
gouverneur van Californië is een fervent
voorstander van belastingverlaging en
pleit voor minder overheidsbemoeienis.
Hij roept op tot een verhoging van de
defensieuitgaven en pleit voor een harde
lijn ten opzichte van de Sovjet-Unie,
waarbij hij intellectuele theorieën of po
litieke strategieën aan zijn laars lapt.
Fel anti-communistisch
Vanaf zijn eerste functie in het openbaar
leven in 1947 werd hij gekozen tot
voorzitter van de vereniging van filmac
teurs is hij fel anti-communistisch ge
weest. In dat opzicht is hij nauwelijks
veranderd. Volgens hem vormen de
Sovjets een even grote bedreiging als de
Nazi's in de tijd van Roosevelt. Tijdens
redevoeringen haalt hij vaak een gelief
de spreuk van zijn illustere voorganger
aan. Zonder overigens met zoveel woor
den te zeggen dat hij zijn ideeën ontleent
aan de held van zijn jonge jaren, verkon
digt hij telkens weer: „Het is onze plicht
om de democratische wereld verdedi
gen".
Uit zijn verkiezingscampagne blijkt dat
hij nog steeds overtuigd is van de kwade
bedoelingen van het communisme. Zijn
boodschap is overal hetzelfde: de Russen
willen de hele wereld aan het commu
nisme onderwerpen en het is de plicht
van de Verenigde Staten om dat te voor
komen.
Het lot wilde dat de Russen eind vorig
jaar Afghanistan binnenvielen. Reagan
die toen nog een aanzienlijke achter
stand op Carter had, verkondigde tijdens
de verkiezingscampagne voor de voor-
verkiezing in de agragrische staat Iowa,
dat president Carter er verkeerd aan
deed het graanwapen tegen de Sovjet-
Unie in te zetten. Volgens hem had het
nooit zover gekomen als de Verenigde
Staten hadden gezorgd voor een sterk
defensieapparaat. „Om de vijand af te
schrikken moet je niet op een dubbeltje
kijken", aldus Reagan.
Reagan was een tegenstander van de B-l
bommenwerper en de neutronenbom,
maar is een voorstander van de invoe
ring van de MX-raketten. Hij verfoeit
het SALT-II verdrag omdat het de Rus
sen een constante voorsprong geeft in de
bewapening, maar tot ieders verbazing
heeft hij onlangs ook gezegd dat de Ver
zinken, de voormalige filmster Ronald Reagan, zijn na de mislukte reddings
poging van vorige week sterk gestegen. Steeds pieer Amerikanen beginnen te
twijfelen aan Carters kwaliteiten. De voorverkiezingen die morgen in Texas
worden gehouden, zullen een belangrijke test zijn voor zijn aanhang. Hoe be
langrijk Texas voor Carter is blijkt misschien wel uit het feit dat hij voor het
eerst zelf aan de verkiezingscampagnes in Texas deelneemt.
In onderstaand artikel wordt ingegaan op de politieke denkbeelden van Rea
gan, en met name zijn sterk conservatieve ideeën inzake de buitenlandse
politiek.
Oud-filmacteur Ronald Reagan
enigde Staten de dialoog met de Sovjet-
Unie moeten openhouden.
Hij heeft twee voorstellen gedaan om
een tegenwicht te bieden aan de Russi
sche aggressie. In de eerste plaats heeft
hij een beroep gedaan op de Amerikaan- gans ideeën zullen hebben. Reagan is net
se regering om de Afghaanse rebellen en als zijn belangrijkste adviseurs een vol-
een boycot van de Olympische Spelen en
handelsembargo's niet voldoende zoden
aan de dijk zetten.
Afgezien van Afghanistan beheerst Iran
de buitenlandpolitiek van Amerika. In
de eerste maanden van de gijzelingsaf
faire vormde een merkwaardige vader
landsliefde een belemmering voor kri
tiek op het beleid van Carter, totdat se
nator Edward Kennedy, daarin snel ge
volgd door andere presidentskandidaten,
het gefrustreerde stilzwijgen doorbrak.
Reagan blijft hardnekkig volhouden dat
de Iraanse revolutie nooit had mogen
plaats vinden. De afgezette sjah was „één
van de beste bondgenoten die we ooit ge
had hebben" en Reagan vindt dat de re
gering-Carter hem in het zadel had moe
ten houden. Maar gedane zaken nemen
geen keer en toen de studenten de am
bassade eenmaal hadden bezet, riep Rea
gan op tot militaire actie. Volgens hem
hadden de Verenigde Staten 48 tot 72
uur na het begin van de gijzelingsactie
militair moeten ingrijpen.
Na de mislukte reddingspoging was hij
mild in zijn kritiek zoals een waardig
staatsman betaamt. Maar daarvoor lagen
blokkades en mijnenvelden op het punt
je van zijn tong bestorven. Wapengeweld
als het enige middel dat de vijanden van
de Verenigde Staten begrijpen, is een te
rugkerend thema in al zijn toespraken.
Het voornaamste probleem is echter dat
men niet weet wat voor gevolgen Rea-
vluchtelingen in Pakistan van wapens te
voorzien zodat ze effectief tegenstand
kunnen bieden aan de Sovjet-Unie. De
Amerikanen reageerden hier nogal scep
tisch op, want ondanks de frustratie van
de afgelopen tijd ligt Vietnam nog vers
in het geheugen.
Verder stelde hij in een intervieuw met
de Amerikaanse televisiemaatschappij
CBS voor om Cuba als onderhandelings
wapen in te zetten. De Russen zijn Af
ghanistan ingevallen en de Amerikanen
zouden in antwoord daarop een econo
mische blokkade om Cuba moeten leg
gen.
Schaakstukken
Reagans flirt met de wereldpolitiek
waarbij landen als schaakstukken over
de wereldkaart worden geschoven, heeft
hem de steun verworven van één van
Amerika's grootste Sovjet-experts,
George Kennan, die kennelijk meent dat
komen leek op het gebied van de buiten
landse politiek. Als gouverneur van Ca
lifornië had hij weinig kans om zijn di
plomatieke gaven in praktijk te brengen.
Richard Allen, die onder Kissinger zit
ting had in de Nationale Veiligheidsraad,
is zijn voornaamste adviseur inzake bui
tenlandaangelegenheden. De intellectue
le Kissinger vond Allen echter te mili
tant. Als Reagan president zou worden,
zou de buitenlandse politiek voorname
lijk bepaald worden door twee conserva
tieve instituten, het Hoover Instituut in
Stanford, Californië, en het Amerikaan
se Instituut van Ondernemers. Beide
zijn, net als Reagan zelf, voorstander van
een verhoging van de defensieuitgaven.
Hoe Reagan dit in overeenstemming wil
brengen met zijn voorstellen van belas
tingverlaging blijft een raadsel dat waar
schijnlijk nooit opgelost wordt tenzij
Reagan inderdaad zijn intrek neemt in
het Witte Huis.
ALEX BRUMMER THE GUARDIAN
Kolonel Beckwith:
actie gegijzelden
niet doorzetten
WASHINGTON Kolonel
Charles Beckwith, een van de
commandanten van de Ameri
kaanse eenheid die geprobeerd
heeft de gegijzelden in de
Amerikaanse ambassade in
Teheran te bevrijden, heeft
ontkend dat hij de actie heeft
willen doorzetten, toen drie
van de benodigde helikopters
waren uitgevallen. Eerder was
gemeld dat de kolonel tot iede
re prijs had willen doorgaan
met de bevrijdingsactie.
NEW DELHI Na vijf dagen
van betogingen tegen de Sow-
jet-bezettingsmacht in hun
land en daaruit voortvloeien
de confrontaties met Russi
sche troepen, zijn onder beto
gende Afghaanse scholieren
en studenten tenminste 57 do
den en enkele honderden ge
wonden gevallen, zo is giste
ren uit Kaboel gemeld.
Het enige slachtoffer aan Sow-
ietzijde was een soldaat bij wie
betogers de 'ogen hadden uit
gestoken, aldus een zegsman
uit de Afghaanse hoofdstad,
die zich verder niet bekend
wilde maken. De demonstra
ties waren gevolgd nadat Sow-
jetsoldatèn aan de vooravond
van de feestelijke viering van
de staatsgreep van april 1978
het vuur hadden geopend op
betogers. Tijdens de demon
straties werdep naar schatting
400 studenten, onder wie veel
meisjes, gearresteerd.
„Dood aan Breznjev", „Russi
sche beer ga naar huis, wij zul
len doorvechten zolang er nog.
één Afghaan in leven is", al
dus enkele van de leuzen die
tijdens de demonstraties wer
den aangeheven.
(Van onze correspondent)
•VATICAANSTAD Na een vliegreis
van zes uur, die hij vanochtend op het
vliegveld van Rome begon, is paus Jo
hannes Paulus II vanmiddag gearriveerd
in Kinshasa, de hoofdstad van Zaire.
Daarmee is een ongetwijfeld uiterst ver
moeiende reis begonnen, die de paus de
komende tien dagen naar zes landen van
equatoriaal Afrika zal brengen: achttien
duizend kilometer, grotendeels per char
tervliegtuig van Alitalia, twintig lange
redevoeringen, talloze ontmoetingen en
twaalf eucharistievieringen, waarvan ve
len in de openlucht.
Mijn bezoek heeft vooral een godsdienstig
karakter en geldt in de eerste plaats de
christelijke gemeenten ter plaatse, zo heeft
de paus gezegd. Bovendien is het een reis
„van vriendschap en broederlijke liefde".
„Ik kom als heraut van de vrede en als man
Gods".
Het zal veel van het improvisatievermogen'
van de paus vragen om het doel van de reiÉ
een ontmoeting met de katholieke ge
meenschappen waar te maken. Men heeft
zich al afgevraagd hoe het mogelijk is, dat
de gelovigen bij zulk een overladen pro-i
gramma in zulk een korte tijd de paus echt
kunnen ontmoeten. De vraag is ook of via
de nieuwsmedia een goed en actueel beeld
van het gebeuren zal kunnen worden gege
ven. Veel journalisten, die de paus op zijn
reizen plegen te volgen, hebben het ditmaal
laten afweten, vanwege de gebrekkige com
municatiemiddelen in de betrokken landen.!
Vanmiddag heeft de paus president Mobutu
van Zaire ontmoet, die de kerk in de afgelo
pen jaren veel kwaad heft gedaan, maar die
nu tegenover zijn paleis een kolossaal podi
um met altaar heeft laten bouwen. Morgen
ontmoet de paus de bisschoppen van het
land, spreekt met de vrouwelijke religieu-
zen, bezoekt de lepra-afdeling van een zie
kenhuis en ontvangt hij ter nuntiatuur on
der meer de vertegenwoordigers van de
niet-katholieke kerken en de leden van het
corps diplomatique.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN De Iraanse am
bassade in de Britse hoofd
stad is nog altijd netjes heel.
De drie Arabisch sprekende
bezetters hebben het gebouw
niet opgeblazen, en voorzo
ver bekend hebben zij nog
geen enkele 'gijzelaar ver
moord.
De Iraanse president Bani-
Sadr heeft nochtans in Tehe
ran geweigerd gevolg te geven
aan hun eis tot vrijlating van
91 gevangenen, afkomstig uit
het Zuidwesten van Iran, waar
twee miljoen Arabieren wo
nen, die autonomie wensen.
Bani-Sadr stelt de Britse rege
ring verantwoordelijk voor het
lot van de Iraanse gegijzelden.
Maar hij heeft ook gezegd, dat
hij die diplomaten nog liever
zou laten vermoorden, dan de
91 Arabisch-Iraanse gevange
nen in vrijheid stellen.
Premier Margaret Thatcher
van Groot-Brittannië heeft
Bani-Sadr een boodschap ge
stuurd, waarin zij hem erop
wijst, dat haar land de be
scherming van diplomaten
ernstig opvat. Deze Britse tij
ding had de duidelijke onder
toon: wie de schoen past, trek-
ke hem aan.
Twee ultimata zijn gisteren
voorbijgegaan zonder dat in de
bezette Iraanse ambassade iets
gebeurde. De eerste verstreek
om 12.00 uur Britse tijd. Toen
bleek, dat Iran geen aanstalten
maakte om de 91 gevangenen
vrij te laten, lieten de bezetters
van de ambasade weten, dat ze
Teheran tot 2.00 uur de tijd ga
ven om Groot-Brittannië op de
hoogte te brengen van de ma
nier waarop hun eis ingewil
ligd zou worden.
Maar ook na 2.00 uur gebeurde
er niets. De drie bezetters ble
ven volslagen kalm en voeg
den niet de daad bij het woord.
In Nederland werd de 1 mei-viering onder meer opgeluisterd met een bijeenkomst in Tilburg waar
PvdA-fractievoorzitter J. den Uyl op aanwezig was. Er werden demonstraties in Delft en Amster
dam gehouden.
DEN HAAG Honderddui
zenden arbeiders in de hele
wereld hebben gisteren de tra
ditionele dag van de arbeid ge
vierd met bijeenkomsten en
(protest)demonstraties. In een
aantal landen kwam het daar
bij tot ernstige incidenten. Een
18-jarige Palestijnse scholier
werd gisteren gedood bij een
botsing tussen 1 mei-betogers
en het Israëlische leger o|j de
bezette westelijke Jordaanoe-
ver. Twee andere scholieren
raakten ernstig gewond.
In San Salvador kwamen op
een 1 mei-viering bij een serie
vuurgevechten tussen linkse
guerrillastrijders en regerings
troepen ruim twintig mensen
om het leven, onder wie acht
politiefunctionarissen.
In Turkije werd gisteren op
grote schaal door de politie ge
patrouilleerd. Demonstraties
waren verboden. Waar het
toch tot demonstraties kwam
vielen enige doden toen de po
litie ingreep.
In de Iraanse hoofdstad Tehe
ran werd de Dag van de Ar
beid gekenmerkt door hevige
botsingen tussen marxistisch-
leninistische studenten en isla
mitische extremisten. Onge
veer 40 mensen raakten ge
wond. Gisterochtend hadden
slechts 20.000 mensen gehoor
gegeven aan de oproep van de
nationale gehoorzaamheidsbe
wegingen de viering van 1 mei
te vervangen door een herden
king van de vorig jaar ver
moorde ayatollah Motahari.
Op de jaarlijkse 1 mei-parade
op het Rode Plein in Moskou
waar duizenden met vlaggen
zwaaiende burgers- onder het
oog van de Sovjet-leiders voor
bijtrokken, ontbraken ditmaal
de ambassadeurs van de
NAVO-landen. Zij wilden
daarmee protesteren tegen de
Russische interventie in Af
ghanistan. De parade had door
het gebruik van allerhande
leuzen dit jaar een grimmig
karakter.
In Parijs werd voor de Russi
sche ambassade geprotesteerd
door een groep vooraanstaan
de intellectuelen, verenigd in
het „Comité voor de mensen
rechten - Moskou '80.
De politie verrichtte een groot
aantal demonstraties.
Door een kier of een raamope
ning bleven zij in contact mei
de politie. Deze laat zich vooij
het voeren van geduldige ge
sprekken helpen door een
Arabische tolk. De politiemen-l
sen maken ook gebruik vanj
uiterst gevoelige afluisterappa*
ratuur, en proberen tijd te
winnen, in de hoop dat de be
zetters het uiteindelijk zullen
opgeven en dat er geen bloed
vergoten zal worden. De be-1
zetters hebben in ieder geval
beloofd dat de gegijzelde Brit-!
ten niets zal overkomen. Een
van hen is inmiddels vrijgela]
ten wegens heftige maagpijn
Machtigingswet
in Suriname
PARAMARIBO Premier
Chin a Sen van Suriname
heeft gisteren een machti
gingswet afgekondigd,
waardoor bevoegdheden dit
volgens de grondwet hel
parlement toekomen, wor-,
den overgedragen aan de re
gering. De wet zal alleen gé
durende de zittingsperiode
van het huidige kabinet van
kracht zijn. In 1982 zullen
nieuwe parlementsverkei
zingen worden gehouden.
In een regeringsverklaring
die door hem werd voorgele'
zen op het Onafhankelijk
heidsplein in Paramaribo
kondigde de premier maatrel
gelen aan om de corruptie ii
het land tegen te gaan. Er zul
len commisses worden inge
steld die onderzoeken gaar
verrichten naar „corruptievt
parktijken". Een zgn. berech
tingscollege gaat mensen ver
dacht van corruptie berechten
Voorts kondigde de premie
onder meer aan, dat het be
drag van de aow-uitkering za
worden verhoogd en dat d<
leeftijdsgrens waarop recht o;
de uitkering ontstaat word'
verlaagd van 70 naar 65 jaar
Oqk zal een stelsel van ziektej
kofctenverzekering worden in
gevoerd.
De premier deed voorts eei
beroep op landgenoten in he
buitenland naar het vaderlara
terug te keren.
Vluchtelingen Cubaans
ballingen hebben tot gisterei
met jachten, motorboten ei
kotters 6.200 vluchtelingen u
Cuba in de VS aan land gf
bracht. De vluchtelingen
stroom gaat echter on vermin
derd voort. Gisteren kwamo
er 1600 Cubanen in 69 schepel
aan. De VS zullen geen Cuba
nen terugsturen, zoals aanvan
kelijk was gesuggerred.
