EEN SCHIP VAN LICHT,
EEN ZEE VAN EMOTIES
Knallend slot van
een onrustige dag
fieldóe SouAont
Een
persoonlijke
geloofs
belijdenis
^BINNENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 1 MEI 1980 PAGINA 17
Een van onze verslaggevers behoorde tot de genodigden bij de
inhuldiging van koningin Beatrix in de Nieuwe Kerk. Hier
onder zijn persoonlijke impressies.
AMSTERDAM Dc
Nieuwe Kerk is een schip
van licht, kalm voor anker
nabij een zee van emoties.
Het is op de Dam tevoren
allemaal nogal rustig be
gonnen, ontspannen, de
gein wint het nog van de
grimmigheid. Er is een wit
spandoek te zien, waarop
slechts het woord „Span
doek" geschreven staat. De
PSP wandelt lar.gs met
vlaggen en een rode doek,
waarop een aardige vraag:
„Is het hier?" Inderdaad,
hier is het. De koningin
nen op het verre balkon
zijn onverstaanbaar: de ge
luidsinstallatie is uitge
vallen, maar bij Peek en
Cloppenburg daalt een re
gen van oranje neer. Er
zijn niet zo erg veel men
sen op de been, de treinen
waren ook al leeg, de par
keerterreinen verlaten: de
angst voor relletjes heeft
afgeschrikt, en waar kun
je alles trouwens ook be
ter zien dan thuis op de
tv? In de Kerk zelf natuur
lijk: een paar duizend uit
verkorenen trekken door
twee kleine poorten de sta
tige ruimte binnen, en kij
ken hun ogen uit.
Het is er licht en hoog en
vol, en ieder kijkt naar ie
dereen. Wat een autoriteiten
telt dit land, stuk voor stuk
komen ze binnen, of in stoe
ten tegelijk, gezwegen dan
nog van wat er van elders is
toegestroomd, het veelkleu
rig voetvolk van de ambas
sades, een Vaticaanse mon
seigneur naast een sheik,
twee opgewekte negers die
bijna dansend naar hun stoe
len gaan, een plechtige Sia
mees, een brede Rus. Tegen
twee uur komt de heer
Luns, geheel met goud en
ander eremetaal behangen.
Hij klimt op zijn plaats in
het gestoelte voor de kerke-
raad, dat al eeUwen rond
een pilaar getimmerd staat,
pal tegenover de torenhoge
preekstoel, legt zorgvuldig
zijn degen voor zich neer en
begint een opgewekt ge
sprek met de heer Mansholt,
want die zat daar al. Meer
Prinses Juliana en prins Bernhard, zichtbaar aangedaan
door de woorden van hun dochter tijdens haar
inhuldigingsrede.
Koningin Beatrix glimlacht naar haar moeder die
na zoveel waarderende woorden haar tranen
nauwelijks de baas kon.
Staats
courantmet
inh uldigings-
redes vanaf
Willem I
DEN HAAG Ter gele-
genheid van de troons
wisseling heeft de
Staatsdrukkerij gisteren
een speciale Staatscou
rant uitgegeven, geheel
in het teken van de bij
zondere Oranje-gebeurte
nissen.
In deze uitgave staan de
volledige teksten van de
inhuldigingsredevoerin
gen, in dit nummer bijeen
gebracht als „een referen
tie aan een belangrijke
traditie van het Konink
rijk der Nederlanden".
Hét betreft de inhuldigin
gen van de koningen Wil
lem I (1814), Willem II
(1840), Willem III (1849)
en van de koninginnen
Wilhelmina (1898), Juliana
(1948) en Beatrix.
Verder bevat de staatscou
rant de levensbeschrijvin
gen van koningin Beatrix
en prinses Juliana, uiteen
zettingen over de erfop
volging en over de inhul
digingsceremonie. Ook de
letterlijke tekst van het te
levisie-interview, dat Ad
Langebent met prinses
Beatrix en prins Claus had
en dat op 23 april werd
uitgezonden, staat in de
Staatscourant van giste-
naar rechts hebben de heren
Biesheuvel en Vredeling een
onderonsje, en oud-minister
Van Klef fens is er ook, 86
nu, wat aardig dat hij dit nog
mee kan maken. Links ach
ter Luns heeft ook kardinaal
Willebrands een houten pi
laarhuisje betrokken. Intus
sen komen de officiële bui
tenlandse vertegenwoordi
gers aan, en er is al een hele
rij voorbij,' als men van
mond tot mond een naam
door de Kerk hoort zoemen:
Charles van Engeland lijkt
de show te stelen, hij beent
ietwat nors naar voren, en
verliest op punten, want
daar is Paola van België, en
zij slaat voorlopig alles.
Intussen is er volop muziek
geweest, Maastreechter
Staar en een koor van Vrije
Haagse scholieren zijn on
zichtbaar achter het befaam
de koorhek van Lutma, dat
in een zachte glans van ko
per schitterend staat te we
zen temidden van
heen, het applaus voor de
vorstin, wier veijaardag Ko
ninginnedag zal blijven.
Beatrix zweert haar volk
vreemde bloemen in geel en trouw, en het parlement be-
wit en oranje. De leden van zegelt wederkerig zijn ver-
de Staten Generaal zijn nu trouwen middels een snelle
ook binnen, er is een school- parade van portretten, die
belgeluid en een hamerslag eerlijk is eerlijk eerder
gevallen. De plechtigheid amusant dan plechtig over-
Verenigde Vergadering van komt. Er zijn namen bij van
Eerste en Tweede Kamer is wie tot dan toe nog zelden
begonnen, een commissie iemand had gehoord. De he-
van fractievoorzitters treedt ren Netjes en De Kwaadste-
aan, Den Uyl links en rechts niet zijn van het CDA en
grappen makend, en dan is zweren, Wijnie Jabaay is
het drie uur. Geweld van PvdA en belooft; bij de VVD
pauken en koperblazers is het om en pm. Lang niet
breekt los als een Intrada alle heren zijn in het zwart,
van Andriessen wordt ge- er is ook bruin, Hans Kom-
speeld, maar dan is daar dat brink draagt zelfs geen das, woedt op afstand het tumult,
ogenblik van echte emotie: maar een zwarte sjaal op waarvan in de Kerk slechts
De nieuwe Koningin treedt open hemd, en Jan Nico even de jankende sirenes
binnen, het Wilhelmus Scholten zit min of meer hoorbaar zijn geweest. Op de
voor aap in zijn ambtscos-' Dam spelen drumbands, van
tuum als oud-burgemeester: verre hierheen gereisd, uit
niemand van de aanwezige Goor, uit Zeeland en waar
burgervaders van echte gro- vandaan al niet, het had zo
te steden draagt meer zoiets, mooi zullen zijn, maar een
Een half uur op het tijdsche- paar straten verder walmt
ma voor loopt de plechtig- het vuur en kreunen de ge
roerd, en hartelijk voor haar heid ten einde en formeert wonden. Een schip van licht
moeder: heel Nederland kan zich opnieuw de Koninklijke maar geen illusie: we leven
zien wat deze woorden voor optocht. De rijksbanier blijkt niet op een eiland, heeft Ko-
prinses Juliana betekenen, helaas maar een armetierig ningin Beatrix zojuist zelf al
zij legt haar hand op de knie processievaantje te zijn, Mar- 1
van haar man en dan kla- ga Klompé draagt als minis-
tert, dwars door alle protocol ter van Staa*t wat onwennig
de in wit gebonden Grond
wet op een kussen met zich
voort, er loopt een dame met
een zwart soort maarschalk
staf, en niemand lijkt oog te
hebben voor de regiments
vaandels die hoog in het
gewelf al uren zichtbaar zijn
geweest. De bijbehorende
manschappen rollen het
oranje wat mistroostig op,
maar eerst is het applaus te
recht opnieuw voor Juliana,
als zij met haar man, de drie
jongste dochters en zes
kleinzoons in hun fluwelen
jasjes de Kerk verlaat, nadat
haar opvolgster glimlachend
afscheid heeft genomen.
Het is voorbij, en buiten
machtig onder de gewelven,
en zij zelf stralend, fier,
zichzelf en de situatie volko
men meester, een vorstelijk
verschijnen.
Haar eerste betoog in nieu
we functie is weldoortim-
gezegd. De ware vrede is
nog ver.
JAN ONSTENK
AMSTERDAM Gistera
vond rond de klok van
achten kwam dan einde
lijk het verlossende
woord: Het geplande vuur
werk aan het Amsterdam
se IJ zou gewoon door
gaan. De onrust, die de
hoofdstad al de hele dag in
een ijzeren greep hield,
had tenslotte niet kunnen
verhinderen dat Koningin
nedag '80 het slot kreeg
dat zo'n dag waardig is:
een vlootschouw van ver
lichte historische boten en
een groots vuurwerk, ga
degeslagen door tweedui
zend hoogwaardigheidsbe
kleders op een viertal
schepen in de haven en
vele duizenden mensen op
de oevers van het IJ.
Het heeft er lang naar uitge
zien, dat wat voor Amster
dam het sluitstuk had moe
ten worden van een dave
rende feestdag zou worden
afgelast. En toen "eenmaal
vaststond dat het vuurwerk
in elk geval doorgang zou
vinden, bleef het tot op het
moment dat de koninklijke
familie naar de aanleghaven
bij het Victoriahotel vertrok,
onzeker of het spektakel
door koningin Beatrix en
haar vorstelijke gasten zou
worden aanschouwd.
Maar om tien uur, een half
uur later dan het. program
ma aangaf, verliet de konin
klijke familie dan toch het
Paleis op de Dam om zich
samen met de genodigden
per auto, bus of rondvaart
boot naar de haven te bege
ven. Daar lagen vier sche
pen, de Prinses Beatrix, de
Americanis, de Nicoliene en
de Kasteel Staverden op hen
te wachten. In de lounge
van de Prinses Beatrix, een
door de gemeente Amster
dam gecharterd schip van de
Stoomvaartmaatschappij
Zeeland en twee jaar gele
den door, toen nog, prinses
Beatrix gedoopt, verzamel
den zich naast de koninklij
ke familie zo'n zeshonderd
mensen. Aan boord heerste
een geanimeerde stemming.
Zo kon men de verschillen
de prinsjes het ene moment
ongedwongen met ministers
en andere hoogwaardig
heidsbekleders zien praten,
terwijl zij even later, vqI
verwondering, weer naar
het buitengebeuren tuurden.
Koningin Beatrix onderhield
zich geruime tijd met haar
gastheer, burgemeester Po
lak van Amsterdam.
Vóór het echte vuurwerk
begon, voeren vijftien ver
lichte historische boten aan
de vier schepen met geno
digden voorbij. Dit feestelijk
schouwspel werd op de ach
tergrond begeleid door een
zogenaamd laserstraalpro
gramma. Een half uur later
werden de lichten aan boord
van de schepen gedoofd; het
vuurwerk, dat de gemeente
Amsterdam naar zeggen
60.000 gulden heeft gekost,
begon. Om tien over half
twaalf, veertig minuten later
dan gepland, was het vuur
werk voorbij. Hiermee wa
ren tevens de officiële fees
telijkheden ter gelegenheid
van de troonwisseling ten
einde. De Oostelijke Han
delskade, waar duizenden
het knal- en lichtfestijn had
den gadegeslagen, liep snel
leeg. Koningin Beatrix reis
de vervolgens met haar ge
zin af naar kasteel Drakes-
teyn, prins Bernhard en
prinses Juliana vertrokken
naar paleis Soestdijk.
Afschuw en grote zorg
TwEE uitersten van onze samenleving hebben zich gisteren
aan ons opgedrongen. Op de Dam in Amsterdam leefde een
traditie voort, die deel vormt van ons koningschap. Een
plechtige inhuldiging van de nieuwe vorstin, met alle pracht
en praal die ook in onze tijd van versobering nog wel aan
vaardbaar is. Een plechtigheid die meer was dan de traditio
nele omlijsting alleen.
KONINGIN Beatrix is haar taak sympathiek begonnen. Zij
heeft zich uitgesproken als een vorstin van deze tijd, die zich
niet afzijdig houdt van actuele problemen en maatschappelij
ke knelpunten, die niet de vraag stelt: wie ben ik dat ik dit
doen mag, maar die liever vraagt: wat kan ik als koningin
hier aan doen? Haar grondwettelijke mogelijkheden zijn in
dit opzicht niet groot, maar als zij haar inzichten omtrent
haar taak als symbool van eenheid wil waar maken, kan zij
als mens boven de partijen misschien gewicht in de schaal
leggen.
HAAR oproep tot saamhorigheid, tot solidariteit, en tot zelf
beperking in vrijheid, zijn voor kwaadwilligen of ongevoeli-
gen misschien uit te leggen als gemakkelijke kreten van een
vrouw-in-hermelijn, die zelf geen nooddruft kent, maar wie
even wil beseffen, hoezeer een moderne vorstin haar eigen
vrijheden moet opofferen voor een taak die complete overga
ve vereist, en waarvan de betekenis en de waarde veelal ver
borgen blijven, zal moeten erkennen dat die oproep uit het
hart kwam.
AVlE bereid is zich begripvol op te stellen voor de noden
van mensen die geen behoorlijk dak boven hun hoofd kun
nen krijgen, en voor de rechtmatigheid van meningen, die
het koningschap als staatsvorm verwerpen, zal niettemin
geen enkel begrip kunnen opbrengen voor wat er gisteren in
Amsterdam is gebeurd. Waren de uitingen van bijna afzich
telijke haat een beeld van werkelijke nood, of misschien van
meer opgezweepte, en met zorg gekweekte afkeer van alles
wat riekt naar gevestigde orde en verdoemde regelmaat?
Mensen die om hulp schreeuwen zijn willige slachtoffers
voor boosaardige lieden, die slechts de afbraak nastreven en
de opbouw verfoeien.
WAT gisteren in Amsterdam is gebeurd, moet ons wel met
afschuw vervullen, maar ook met grote zorg. Een betrekke
lijk kleine meute van zeer jonge mensen, kinderen bijna, die
als volwassen oproermakers moeten worden behandeld, leg
gen iets bloot van de zwakke plekken van onze vaderlandse
democratie, die na de oorlog meenden met de grootst moge
lijke verdraagzaamheid alle verschijnselen in onze samenle
ving te moeten opvangen. Dat heeft ons een ongekende vrij
heid gegeven, waarin elke burger de kans krijgt zichzelf te
zijn, en mee te werken naar het zoeken naar nieuwe vormen
van gemeenschappelijk beslissen, maar waarin ook de wor
tels liggen van het kwaad, dat gisteren is geschied, en dat ons
dwingt ons te bezinnen op de vraag hoe ver we willen gaan
met de bescherming van die vrijheden.
Die vraag, en het zoeken naar een antwoord daarop, is ons
nationale probleem, en de jonge koningin Beatrix heeft giste
ren blijk gegeven dat goed te beseffen.
WAARDERING VOOR TOESPRAAK
KONINGIN BEATRIX:
AMSTERDAM De toespraak die koningin Beatrix bij
haar inhuldiging heeft gehouden was bijna een persoonlij
ke geloofsbelijdenis. Zij heeft in haar rede de basis gelegd
voor wat ze in de toekomst wil doen. Dat zeiden de commis
sarissen van de koningin in Zeeland, Boertien, en Limburg,
Kremers, in een reactie.
Volgens premier Van Agt is koningin Beatrix haar regeringspe
riode op indrukwekkende en aangrijpende wijze begonnen. Bij
na iedereen was, aldus de minister-president, onder de indruk
van haar eerste optreden.
Oppositieleider Den Uyl (PvdA) zei dat hij twee dingen in de
Nieuwe Kerk heel opmerkelijk had gevonden. Dat waren de
toespraak van de nieuwe koningin en het spontane applaus dat
opklonk voor prinses Juliana in de kerk. Over de toespraak zei
hij: „Het was een heel duidelijke poging om aan te geven hoe ze
denkt over de invulling van het koningschap. Het is een duide
lijk pogen om nieuwe ontwikkelingen op het spoor te komen en
te volgen. Dat geeft reden tot voldoening". Het spontane applaus
voor prinses Juliana was volgens Den Uyl „een uitwerking van
wat velen toch het meest bezighield: het afscheid van koningin
Juliana".
Zijn partijgenoot en burgemeester van Rotterdam, Van der
Louw, vond dat je de inhuldigingstoespraak „wat afstandelijk
moet bekijken". De woorden klonken positief, maar je moet af
wachten wat het gaat voorstellen, zo luidde zijn reactie.
Mr. W. F. de Gaay Fortman (CDA, Eerste Kamer) zei onder de
indruk te zijn van de toespraak van de nieuwe koningin. „Niet
in de laatste plaats wat betreft de woorden die zij tot haar moe
der sprak".
Mevrouw E. Verkerk-Terpstra van de VVD noemde de rede
„erg inspirerend en weloverwogen".
De president Zijlstra van de Nederlandsche Bank tenslotte over
de financiële kant van de troonswisseling: De verhalen, dat de
troonswisseling te veel geld zou kosten, kloppen niet. „Dat zijn
verhalen met een dubbele bodem", aldus de heer Zijlstra.