EEN SCHIP VAN LICHT, EEN ZEE VAN EMOTIES Knallend slot van een onrustige dag fieldóe SouAont Een persoonlijke geloofs belijdenis ^BINNENLAND LEIDSE COURANT DONDERDAG 1 MEI 1980 PAGINA 17 Een van onze verslaggevers behoorde tot de genodigden bij de inhuldiging van koningin Beatrix in de Nieuwe Kerk. Hier onder zijn persoonlijke impressies. AMSTERDAM Dc Nieuwe Kerk is een schip van licht, kalm voor anker nabij een zee van emoties. Het is op de Dam tevoren allemaal nogal rustig be gonnen, ontspannen, de gein wint het nog van de grimmigheid. Er is een wit spandoek te zien, waarop slechts het woord „Span doek" geschreven staat. De PSP wandelt lar.gs met vlaggen en een rode doek, waarop een aardige vraag: „Is het hier?" Inderdaad, hier is het. De koningin nen op het verre balkon zijn onverstaanbaar: de ge luidsinstallatie is uitge vallen, maar bij Peek en Cloppenburg daalt een re gen van oranje neer. Er zijn niet zo erg veel men sen op de been, de treinen waren ook al leeg, de par keerterreinen verlaten: de angst voor relletjes heeft afgeschrikt, en waar kun je alles trouwens ook be ter zien dan thuis op de tv? In de Kerk zelf natuur lijk: een paar duizend uit verkorenen trekken door twee kleine poorten de sta tige ruimte binnen, en kij ken hun ogen uit. Het is er licht en hoog en vol, en ieder kijkt naar ie dereen. Wat een autoriteiten telt dit land, stuk voor stuk komen ze binnen, of in stoe ten tegelijk, gezwegen dan nog van wat er van elders is toegestroomd, het veelkleu rig voetvolk van de ambas sades, een Vaticaanse mon seigneur naast een sheik, twee opgewekte negers die bijna dansend naar hun stoe len gaan, een plechtige Sia mees, een brede Rus. Tegen twee uur komt de heer Luns, geheel met goud en ander eremetaal behangen. Hij klimt op zijn plaats in het gestoelte voor de kerke- raad, dat al eeUwen rond een pilaar getimmerd staat, pal tegenover de torenhoge preekstoel, legt zorgvuldig zijn degen voor zich neer en begint een opgewekt ge sprek met de heer Mansholt, want die zat daar al. Meer Prinses Juliana en prins Bernhard, zichtbaar aangedaan door de woorden van hun dochter tijdens haar inhuldigingsrede. Koningin Beatrix glimlacht naar haar moeder die na zoveel waarderende woorden haar tranen nauwelijks de baas kon. Staats courantmet inh uldigings- redes vanaf Willem I DEN HAAG Ter gele- genheid van de troons wisseling heeft de Staatsdrukkerij gisteren een speciale Staatscou rant uitgegeven, geheel in het teken van de bij zondere Oranje-gebeurte nissen. In deze uitgave staan de volledige teksten van de inhuldigingsredevoerin gen, in dit nummer bijeen gebracht als „een referen tie aan een belangrijke traditie van het Konink rijk der Nederlanden". Hét betreft de inhuldigin gen van de koningen Wil lem I (1814), Willem II (1840), Willem III (1849) en van de koninginnen Wilhelmina (1898), Juliana (1948) en Beatrix. Verder bevat de staatscou rant de levensbeschrijvin gen van koningin Beatrix en prinses Juliana, uiteen zettingen over de erfop volging en over de inhul digingsceremonie. Ook de letterlijke tekst van het te levisie-interview, dat Ad Langebent met prinses Beatrix en prins Claus had en dat op 23 april werd uitgezonden, staat in de Staatscourant van giste- naar rechts hebben de heren Biesheuvel en Vredeling een onderonsje, en oud-minister Van Klef fens is er ook, 86 nu, wat aardig dat hij dit nog mee kan maken. Links ach ter Luns heeft ook kardinaal Willebrands een houten pi laarhuisje betrokken. Intus sen komen de officiële bui tenlandse vertegenwoordi gers aan, en er is al een hele rij voorbij,' als men van mond tot mond een naam door de Kerk hoort zoemen: Charles van Engeland lijkt de show te stelen, hij beent ietwat nors naar voren, en verliest op punten, want daar is Paola van België, en zij slaat voorlopig alles. Intussen is er volop muziek geweest, Maastreechter Staar en een koor van Vrije Haagse scholieren zijn on zichtbaar achter het befaam de koorhek van Lutma, dat in een zachte glans van ko per schitterend staat te we zen temidden van heen, het applaus voor de vorstin, wier veijaardag Ko ninginnedag zal blijven. Beatrix zweert haar volk vreemde bloemen in geel en trouw, en het parlement be- wit en oranje. De leden van zegelt wederkerig zijn ver- de Staten Generaal zijn nu trouwen middels een snelle ook binnen, er is een school- parade van portretten, die belgeluid en een hamerslag eerlijk is eerlijk eerder gevallen. De plechtigheid amusant dan plechtig over- Verenigde Vergadering van komt. Er zijn namen bij van Eerste en Tweede Kamer is wie tot dan toe nog zelden begonnen, een commissie iemand had gehoord. De he- van fractievoorzitters treedt ren Netjes en De Kwaadste- aan, Den Uyl links en rechts niet zijn van het CDA en grappen makend, en dan is zweren, Wijnie Jabaay is het drie uur. Geweld van PvdA en belooft; bij de VVD pauken en koperblazers is het om en pm. Lang niet breekt los als een Intrada alle heren zijn in het zwart, van Andriessen wordt ge- er is ook bruin, Hans Kom- speeld, maar dan is daar dat brink draagt zelfs geen das, woedt op afstand het tumult, ogenblik van echte emotie: maar een zwarte sjaal op waarvan in de Kerk slechts De nieuwe Koningin treedt open hemd, en Jan Nico even de jankende sirenes binnen, het Wilhelmus Scholten zit min of meer hoorbaar zijn geweest. Op de voor aap in zijn ambtscos-' Dam spelen drumbands, van tuum als oud-burgemeester: verre hierheen gereisd, uit niemand van de aanwezige Goor, uit Zeeland en waar burgervaders van echte gro- vandaan al niet, het had zo te steden draagt meer zoiets, mooi zullen zijn, maar een Een half uur op het tijdsche- paar straten verder walmt ma voor loopt de plechtig- het vuur en kreunen de ge roerd, en hartelijk voor haar heid ten einde en formeert wonden. Een schip van licht moeder: heel Nederland kan zich opnieuw de Koninklijke maar geen illusie: we leven zien wat deze woorden voor optocht. De rijksbanier blijkt niet op een eiland, heeft Ko- prinses Juliana betekenen, helaas maar een armetierig ningin Beatrix zojuist zelf al zij legt haar hand op de knie processievaantje te zijn, Mar- 1 van haar man en dan kla- ga Klompé draagt als minis- tert, dwars door alle protocol ter van Staa*t wat onwennig de in wit gebonden Grond wet op een kussen met zich voort, er loopt een dame met een zwart soort maarschalk staf, en niemand lijkt oog te hebben voor de regiments vaandels die hoog in het gewelf al uren zichtbaar zijn geweest. De bijbehorende manschappen rollen het oranje wat mistroostig op, maar eerst is het applaus te recht opnieuw voor Juliana, als zij met haar man, de drie jongste dochters en zes kleinzoons in hun fluwelen jasjes de Kerk verlaat, nadat haar opvolgster glimlachend afscheid heeft genomen. Het is voorbij, en buiten machtig onder de gewelven, en zij zelf stralend, fier, zichzelf en de situatie volko men meester, een vorstelijk verschijnen. Haar eerste betoog in nieu we functie is weldoortim- gezegd. De ware vrede is nog ver. JAN ONSTENK AMSTERDAM Gistera vond rond de klok van achten kwam dan einde lijk het verlossende woord: Het geplande vuur werk aan het Amsterdam se IJ zou gewoon door gaan. De onrust, die de hoofdstad al de hele dag in een ijzeren greep hield, had tenslotte niet kunnen verhinderen dat Koningin nedag '80 het slot kreeg dat zo'n dag waardig is: een vlootschouw van ver lichte historische boten en een groots vuurwerk, ga degeslagen door tweedui zend hoogwaardigheidsbe kleders op een viertal schepen in de haven en vele duizenden mensen op de oevers van het IJ. Het heeft er lang naar uitge zien, dat wat voor Amster dam het sluitstuk had moe ten worden van een dave rende feestdag zou worden afgelast. En toen "eenmaal vaststond dat het vuurwerk in elk geval doorgang zou vinden, bleef het tot op het moment dat de koninklijke familie naar de aanleghaven bij het Victoriahotel vertrok, onzeker of het spektakel door koningin Beatrix en haar vorstelijke gasten zou worden aanschouwd. Maar om tien uur, een half uur later dan het. program ma aangaf, verliet de konin klijke familie dan toch het Paleis op de Dam om zich samen met de genodigden per auto, bus of rondvaart boot naar de haven te bege ven. Daar lagen vier sche pen, de Prinses Beatrix, de Americanis, de Nicoliene en de Kasteel Staverden op hen te wachten. In de lounge van de Prinses Beatrix, een door de gemeente Amster dam gecharterd schip van de Stoomvaartmaatschappij Zeeland en twee jaar gele den door, toen nog, prinses Beatrix gedoopt, verzamel den zich naast de koninklij ke familie zo'n zeshonderd mensen. Aan boord heerste een geanimeerde stemming. Zo kon men de verschillen de prinsjes het ene moment ongedwongen met ministers en andere hoogwaardig heidsbekleders zien praten, terwijl zij even later, vqI verwondering, weer naar het buitengebeuren tuurden. Koningin Beatrix onderhield zich geruime tijd met haar gastheer, burgemeester Po lak van Amsterdam. Vóór het echte vuurwerk begon, voeren vijftien ver lichte historische boten aan de vier schepen met geno digden voorbij. Dit feestelijk schouwspel werd op de ach tergrond begeleid door een zogenaamd laserstraalpro gramma. Een half uur later werden de lichten aan boord van de schepen gedoofd; het vuurwerk, dat de gemeente Amsterdam naar zeggen 60.000 gulden heeft gekost, begon. Om tien over half twaalf, veertig minuten later dan gepland, was het vuur werk voorbij. Hiermee wa ren tevens de officiële fees telijkheden ter gelegenheid van de troonwisseling ten einde. De Oostelijke Han delskade, waar duizenden het knal- en lichtfestijn had den gadegeslagen, liep snel leeg. Koningin Beatrix reis de vervolgens met haar ge zin af naar kasteel Drakes- teyn, prins Bernhard en prinses Juliana vertrokken naar paleis Soestdijk. Afschuw en grote zorg TwEE uitersten van onze samenleving hebben zich gisteren aan ons opgedrongen. Op de Dam in Amsterdam leefde een traditie voort, die deel vormt van ons koningschap. Een plechtige inhuldiging van de nieuwe vorstin, met alle pracht en praal die ook in onze tijd van versobering nog wel aan vaardbaar is. Een plechtigheid die meer was dan de traditio nele omlijsting alleen. KONINGIN Beatrix is haar taak sympathiek begonnen. Zij heeft zich uitgesproken als een vorstin van deze tijd, die zich niet afzijdig houdt van actuele problemen en maatschappelij ke knelpunten, die niet de vraag stelt: wie ben ik dat ik dit doen mag, maar die liever vraagt: wat kan ik als koningin hier aan doen? Haar grondwettelijke mogelijkheden zijn in dit opzicht niet groot, maar als zij haar inzichten omtrent haar taak als symbool van eenheid wil waar maken, kan zij als mens boven de partijen misschien gewicht in de schaal leggen. HAAR oproep tot saamhorigheid, tot solidariteit, en tot zelf beperking in vrijheid, zijn voor kwaadwilligen of ongevoeli- gen misschien uit te leggen als gemakkelijke kreten van een vrouw-in-hermelijn, die zelf geen nooddruft kent, maar wie even wil beseffen, hoezeer een moderne vorstin haar eigen vrijheden moet opofferen voor een taak die complete overga ve vereist, en waarvan de betekenis en de waarde veelal ver borgen blijven, zal moeten erkennen dat die oproep uit het hart kwam. AVlE bereid is zich begripvol op te stellen voor de noden van mensen die geen behoorlijk dak boven hun hoofd kun nen krijgen, en voor de rechtmatigheid van meningen, die het koningschap als staatsvorm verwerpen, zal niettemin geen enkel begrip kunnen opbrengen voor wat er gisteren in Amsterdam is gebeurd. Waren de uitingen van bijna afzich telijke haat een beeld van werkelijke nood, of misschien van meer opgezweepte, en met zorg gekweekte afkeer van alles wat riekt naar gevestigde orde en verdoemde regelmaat? Mensen die om hulp schreeuwen zijn willige slachtoffers voor boosaardige lieden, die slechts de afbraak nastreven en de opbouw verfoeien. WAT gisteren in Amsterdam is gebeurd, moet ons wel met afschuw vervullen, maar ook met grote zorg. Een betrekke lijk kleine meute van zeer jonge mensen, kinderen bijna, die als volwassen oproermakers moeten worden behandeld, leg gen iets bloot van de zwakke plekken van onze vaderlandse democratie, die na de oorlog meenden met de grootst moge lijke verdraagzaamheid alle verschijnselen in onze samenle ving te moeten opvangen. Dat heeft ons een ongekende vrij heid gegeven, waarin elke burger de kans krijgt zichzelf te zijn, en mee te werken naar het zoeken naar nieuwe vormen van gemeenschappelijk beslissen, maar waarin ook de wor tels liggen van het kwaad, dat gisteren is geschied, en dat ons dwingt ons te bezinnen op de vraag hoe ver we willen gaan met de bescherming van die vrijheden. Die vraag, en het zoeken naar een antwoord daarop, is ons nationale probleem, en de jonge koningin Beatrix heeft giste ren blijk gegeven dat goed te beseffen. WAARDERING VOOR TOESPRAAK KONINGIN BEATRIX: AMSTERDAM De toespraak die koningin Beatrix bij haar inhuldiging heeft gehouden was bijna een persoonlij ke geloofsbelijdenis. Zij heeft in haar rede de basis gelegd voor wat ze in de toekomst wil doen. Dat zeiden de commis sarissen van de koningin in Zeeland, Boertien, en Limburg, Kremers, in een reactie. Volgens premier Van Agt is koningin Beatrix haar regeringspe riode op indrukwekkende en aangrijpende wijze begonnen. Bij na iedereen was, aldus de minister-president, onder de indruk van haar eerste optreden. Oppositieleider Den Uyl (PvdA) zei dat hij twee dingen in de Nieuwe Kerk heel opmerkelijk had gevonden. Dat waren de toespraak van de nieuwe koningin en het spontane applaus dat opklonk voor prinses Juliana in de kerk. Over de toespraak zei hij: „Het was een heel duidelijke poging om aan te geven hoe ze denkt over de invulling van het koningschap. Het is een duide lijk pogen om nieuwe ontwikkelingen op het spoor te komen en te volgen. Dat geeft reden tot voldoening". Het spontane applaus voor prinses Juliana was volgens Den Uyl „een uitwerking van wat velen toch het meest bezighield: het afscheid van koningin Juliana". Zijn partijgenoot en burgemeester van Rotterdam, Van der Louw, vond dat je de inhuldigingstoespraak „wat afstandelijk moet bekijken". De woorden klonken positief, maar je moet af wachten wat het gaat voorstellen, zo luidde zijn reactie. Mr. W. F. de Gaay Fortman (CDA, Eerste Kamer) zei onder de indruk te zijn van de toespraak van de nieuwe koningin. „Niet in de laatste plaats wat betreft de woorden die zij tot haar moe der sprak". Mevrouw E. Verkerk-Terpstra van de VVD noemde de rede „erg inspirerend en weloverwogen". De president Zijlstra van de Nederlandsche Bank tenslotte over de financiële kant van de troonswisseling: De verhalen, dat de troonswisseling te veel geld zou kosten, kloppen niet. „Dat zijn verhalen met een dubbele bodem", aldus de heer Zijlstra.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1980 | | pagina 17