„Veronica"
kon vernieuwingen
niet waarmaken
in het omroepbestel
Amateurboeven nemen
het op tegen
beroepsmisdadigers
TERUGBLIK
te
hou fI
het lJ
scherm
in het
oog
TELEVISIE VANAVON
-u
TELEVISIE DONDERDi
RADIO VANAVOND
RADIO DONDERDAG
'nfleurppkikker is altijd weikon
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 30 APRIL 198U PAl
„U luistert naar Ra
dio Veronica. Met
uitzendingen op de
198 meter vanaf de
vrije Noordzee."
Wat aarzelend sprak
omroepster Ellen
van Eek op de win
derige ochtend van
20 april 1960 de eer
ste officiële woor
den in het leven van
Radio Veronica. Die
eerste woorden, die
tot en met Amers
foort konden wor
den opgevangen
vormden het onom
stotelijke bewijs dat
Nederlands eerste
commerciële radio
zender eindelijk in
de lucht was geko
men. nadat het
project al maanden
ervoor was aange
kondigd.
Onderkomen van de
zender Veronica
vormde het oude
Duitse lichtschip
„Borkum Riff", dat
na in de winter
maanden om
gebouwd te zijn in
Emden enkele da
gen daarvoor voor
anker was gegaan
nabij Noordwijk.
Duizenden luisterden
die eerste uren naar
..Veronica", genoemd
naar een bekend fi
guur uit de liedjes
van Annie
M.G.Schmidt: het
zwarte schaap Veron
ica. Dat de zender het
maar liefst veertien
jaar zou gaan uitzin
gen, kon niemand op
dat moment vermoe
den. Initiatiefnemers
van het project waren
een aantal radiohan
delaren uit Amster
dam. die besloten
hadden» behalve ra
dio's te verkopen ook
het maken van pro
gramma's in eigen
hand te nemen.
Verwonderlijk was
dat niet, aangezien
twee jaar daarvoor bij
Denemarken eenzelf
de radiozender voor-
anker was gegaan,
waarmee men - na
een moeizame aan
loopperiode - geld als
water verdiende. De
Deense adverteerders
stonden letterlijk in
de rij om hun produc
ten via het nieuwe re
clame-medium te slij
ten.
Al in oktober 1959
werd in het Amster
damse hotel Krasna-
polsky de basis gelegd
voor het Nederlandse
equivalent van het
Deense Radiostation.
In het diepste geheim
werd het Duitse schip
aangekocht en met
volle moed werd be
gonnen met het uit
rusten van de piraat,
die Nederland op stel
ten moest zetten.
Maar hoewel optimis
me troef was bij de
deelnemers wilde het
werk nauwelijks vlot
ten. Niémand in Ne
derland had ervaring
met radiostations, zo
dat de onkunde zijn
tol eiste. Maar na vele
tegenslagen was het
in april zover. Het
schip voer in twee da
gen tijds van Emden
naar de Noordzee en
begon terstond met
uitzendingen.
De Nederlandse rege
ring stond perplex.
Op het Binnenhof
had men gehoopt dat
het project door fi
nanciële tekorten een
zachte dood zou ster
ven. De autoriteiten
kondigden nog de
zelfde dag aan te wil-
Het zend-
schip Ra
dio Veroni
ca: om-
roepje spe
len.."
len optreden tegen de
„verfoeilijke piraat".
Maar de eigenaars
wisten wat ze deden:
„We liggen op zee. In
internationale wate
ren. Niemand kan ons
juridisch iets doen",
was de reactie. Na on
derzoek moest men
op het Binnenhof tot
dezelfde conclusie ko
men. Na ruggespraak
met de PTT reageer
den de autoriteiten
officieel met de klas
siek geworden uitla
ting: „We kunnen er
moeilijk het slagschip
de „Zeven Provin
ciën" op afsturen." De
PTT reageerde echter
wel. Het zwarte
schaap „Veronica"
stoorde namelijk op
de loodsdiensten en
belemmerde het land-
scheepvaartverkeer.
De PTT zette daarom
een sterke stoorzen
der op Veronica.
Toen de piraat ijlings
verhuisde naar de 192
meter bleven de ge
vreesde ambtelijke
maatregelen verder
uit. En Veronica kon
werken aan de op
bouw van haar popu
lariteit.
Klassiek
Dat die er wel dege
lijk was, wees een
NIPO-onderzoek in
1962 uit. „Per dag
luisteren vijf miljoen
Nederlanders naar
Veronica", conclu
deerde men. Niet ver
bazingwekkend. want
piraat Veronica lag
goed in de markt met
louter populaire nit
ziek, terwijl cause
rieën en concerten
nog steeds het Hilver-
sumse alternatief ble
ven uitmaken.
„Hilversum", zo zei
een luisteraar het
treffend in een brief
aan de piraat: „Is niks
anders dan praten en
klassiek. Geef mij
maar een vrolijk
deuntje." In 1965 be
gon ook Hilversum
met zo'n vrolijk deun
tje. Toen pas ging Hil
versum Drie van start
als voornamelijkste
afweergeschut van de
gezamenlijke zuilen
tegen de piraat.
Tegen die tijd was de
ster van Veronica al
gestegen tot ongeken
de hoogte. De om
wentelingen in de ja
ren zestig waren nog
een extra stimulans
voor de populariteit.
De jonge generatie,
die onder het juk uit
wilde van de dorre
gewoonten en mate
rialistische idealen
van hun ouders von
den in het zendschip
een goed symbool.
Want ook bij Veroni
ca speelde een jonge
groep mensen het
klaar met eenvoudige
middelen en (aanvan
kelijk) weinig geld
het establishment van
de zuilenomroep te
snel af te zijn. Het
station werd daarbij
één der voornaamste
uitlaatkleppen in Ne
derland voor de
nieuwste stromingen
in de popmuziek,
waarin maatschap
pijkritiek een belang
rijk bestanddeel was.
Tegelijkertijd met het
bewuster-worden van
de jeugd, werd ook
Veronica zich bewus
ter van haar positie.
Men stopte met het
„omroepje spelen"
naar voorbeeld van
de collega's aan de
vaste wal, en introdu
ceerde het systeem
van de Amerikaanse
radio, met jingles en
een „horizontale"
programma-indeling.
De zaken gingen zo
goed dat het eerste
schip kon worden
vervangen door een
tweede en nadat de
zender het bijna een
decennium had uitge
zongen leek Veronica
een vaste plaats in het
maatschappelijke le
ven te hebben gekre
gen. „We zijn zo po
pulair, dat geen rege
ring on durft aan te
pakken", zei Veroni-
ca-directeur Buil Ver-
wey zelfs onver
bloemd. Samen met
zijn twee broers was
hij de directie van de
zender gaan voeren.
Concurrentie
Die zelfverzekerheid
verdween echter snel
in 1970, toen Veronica
plotseling concurren
tie kreeg van het Ra
dio Nordsee-zend-
schip, dat begon met
Engelse en Duitse uit
zendingen. De schrik
zat er goed in, want
even tevoor had de
regering De Jong nog
meegedeeld dat optre
den tegen Veronica
niet urgent was, mits
er geen andere sche
pen zouden verschij
nen. De komst van
Nordsee was daarom
bij Veronica niet al
leen een aantasting
van de luistercijfers,
maar tevens een di
recte bedreiging voor
het voortbestaan.
Op 15 mei 1970 werd
de rust op de Noord
zee verstoord door
een luide explosie, ge
volgd door hoge
vlammen op het ach
terschip van het
Nordsee-schip. Blus
boten wisten het
schip nog maar net
voor zinken te behoe
den. De explosie was
het gevolg van een
bom die door onbe
kenden aan boord
was geplaatst. De klap
kwam voor Nordsee
hard aan. Maar voor
Veronica - zo bleek
twee dagen later -
nóg harder, toen uit
lekte dat directeur
Buil Verwey opdracht
voor het leggen van
de bom had gegeven.
In een daaropvolgen
de rechtszaak werd
het deksel compleet
van de beerput ge
licht. Het bleek dat
Veronica in de winter
ervoor de Nordsee-di-
recteuren één miljoen
gulden had betaald,
met het verzoek of de
zender wellicht in de
toekomst zijn mond
kon houden. De
(Zwitserse) directeu
ren hadden zich wel
iswaar drie maanden
keurig aan dat ver
zoek gehouden, maar
waren toen tegen alle
afspraken in (nota
bene met Nederland
se uitzendingen) op
nieuw hun zend-acti-
viteiten begonnen.
Buil Verwey werd
veroordeeld tot een
jaar gevangenisstraf
terwijl men op het
Binnenhof met grote
spoed begon met het
Kamer-klaar maken
van anti-piratenwet-
ten. Tot nog grotere
spoed werd men ge
maand toen in 1973
zenders als Radio Ca
roline en Radio At
lantis met uitzendin
gen begonnen.
Actie
Veronica begon met
een actie om het
voortbestaan. Maar
hoewel twee miljoen
handtekeningen wer
den verzameld en
100.000 demonstran
ten in Den Haag wer
den gemobiliseerd tij
dens de grootste de
monstratie uit de Ne
derlandse geschiede
nis, was Den Haag
niet meer te vermur
wen. 1973 werd hét
pechjaar. Niet alleen
liep het Veronica-
schip op het strand in
een vliegende storm,
maar op 27 juni 1973
werden bovendien de
anti-wetten definitief
aangenomen.
Terwijl woedende
fans hun misnoegen
over dat besluit uitten
in een gevecht met de
politie, ontvouwde
Veronica haar laatste
plan voor zelfbehou-
de. Als kersverse om
roeporganisatie ver
klaarde men een gooi
te willen doen voor
een plaats in „Hilver
sum". Binnen en
maand hadden zich
reeds 100.000 leden
opgegeven, genoeg
om de sprong van het
zilte nat naar het
Gooise matras te kun
nen wagen. De minis
ter van CRM mr. H.
van Doorn (vroeger
voorzitter van de
KRO) was niet over
tuigd en wees tot vijf
maal toe een aan
vraag om zendtijd
voor Veronica af, op
grond van het feit dat
de meeste van de
(jeugdige) Veronica-
leden geen luister-
bijdrge betaalden en
dus ook niet als vol
waardig lid aange
merkt konden wor
den.
Zwanezang
De ambtelijke molens
hadden inmiddels
langzaam maar on
stuitbaar verder ge
draaid. Op 31 augus
tus 1974 moest Veron
ica na haar lange ver
blijf op de Noordzee
haar zwanenzang zin
gen. Na veertien jaar
gingen de .schakelaars
van de zenders, nadat
men emtoioneel met
het Wilhelmus de uit
zendingen had geslo
ten, voor de laatste
maal op „uit".
Meer dan een jaar
lang bleef het stil
rond Veronica. Zelfs
de Veonica-medewer-
kers begonnen het ge
loof in hun omroep-
plannen te verliezen.
De blijdschap kon
dan ook niet groter
zijn toen op 2 spetem-
ber 1975 na een hoger
beroep bij de Raad
van State, toch nog
een erkenning als as
pirant-omroep volgde.
Wrang genoeg viel
Veronica de twijfel
achtige eer te beurt
om als nieuwe om
roep te starten op een
splinternieuwe Hil-
versumse zender: de
klassieke „Hilversum
4", die op de eerste
dag van 1976 in de
ether kwam. Drie jaar
ervoor had Veronica
nog gepleit naast Hil
versum 3 een eigen
programma te mogen
vullen op een nieuwe
vierde zender. Dat
men bij de terugkeer
niet de Stones of" de
Zangeres zonder
Naam in het pro
gramma mocht stop
pen, maar moest vol
staan met Handel,
Saint Saëns en Ravel
was voor hen een
harde noot.
Op 1 april volgde
daarna het Veronica-
debuut op televisie,
waar men één uur
TV-zendtijd in de
week mocht vullen.
Hoewel de grote toe
loop er bij de jonge
omroep toen al wat af
was, steeg het leden
tal toch dermate, dat
in 1978 een erkenning
kon volgen als C-om-
roep.
Jong
Veronica-nieuwe-stijl
richt zich bij de pro
gramma's nog steeds
op de jongere bevol
kingsgroepen, onder
het motto „Je bent
jong en je wilt wat".
Maar de jongste om
roep van Nederland
heeft toch niet de be
lofte waar kunnen
maken een vernieu
wer te zijn in het zui
lenstelsel. Want als
die vernieuwer had
Veronica zich aan
vankelijk omzichtig
gemanifesteerd. Di
recteur Rob Out van
Veronica zei het zo in
1976: „We waren ver
nieuwend op zee, en
we zullen ook ver
nieuwend zijn in het
„bestel". Veronica is
de bijl aan de wortel
van het omroepbe
stel." De omroep is
echter in de vier jaar
van haar bestaan
steeds verder op de
gesettelde omroepen
gaan lijken. Het
„zwarte schaap" van
toen is zelf ook wor
tels aan het kweken.
Nu, aan het begin van
de jaren tachtig, is
Veronica openlijk aan
het lonken naar de
toekomstige televisie
satellieten, die door
omroepsociologen
eens werden geken
schetst als „de zend-
schepen van de toe
komst." Hoewel de
overstap van omroep
tot (commerciële?)
partner in een satel
liet juridisch en maat
schappelijk gezien
toch een klus zal zijn:
onmogelijk is het be
slist niet. Het ligt in
de lijn van het gedrag
van een piraat, die te
gen wil en dank op
„het droge" werd
neergepoot.
JELLE BOONSTRA
De 61-jarige Gérard Oury, re
gisseur van de film „The
Brain" die vanavond wordt
uitgezonden, is één van
Frankrijks meest succesvol
le acteurs en regisseurs. In
de eerste hoedanigheid ver
wierf hij vooral bekendheid
vóór en in de Tweede Were-
loorlog door het vertolken
van klassieke rollen. Als re
gisseur raakte hij pas be
kend in de jaren zestig, toen
hij een aantal kluchtige kas
successen maakte, waaron
der „Le Corniaud" (1964),
„La grande Vadrouille
(1966) en „Le Cerveau" (of
tewel „The brain" in 1969).
In deze Engels-Franse pro-
duktie speelt André Bourvil
de rol van taxichaufeur
Anatole, die zijn maat Art
hur (gespeeld door Jean-
Paul Belmondo) helpt te
ontsnappen uit de gevange
nis. Anatole doet dit niet uit
vriendelijke overwegingen,
maar omdat Arthur plannen
heeft voor een grote kraak.
Inmiddels loopt „het brein"
achter de befaamde Britse
treinroof (gespeeld door Da
vid Niven) met hetzelfde
plan rond en heeft als kolo
nel Matthews de leiding we
ten te krijgen van een groot
NAVO-geldtransport van
Parijs naar Brussel. Hij
vraagt daarbij de steun van
de beruchte mafialeider
Scannapieco. De vraag is nu
of de tweederangsboeven
Anatole en Arthur het kun
nen winnen van deze be
roepsmisdadigers.
Ned. II 20.32 uur.
Emilie
Een programma voor de klein
tjes.
Ned. I 18.50 uur.
Beatrix
De documentaire „Biografie
Prinses Beatrix" bestrijkt de
gehele periode van haar ge
boorte tot de inhuldiging.
Ned. I 20.27 uur.
Troonswisseling
1980
Samenvatting van de eerder
uitgezonden reportages van de
plechtigheid in het Koninklijk
Paleis op de Dam.
Ned. I 21.20 uur.
Feest in
Amsterdam
Rechtstreekse reportage van
uit Amsterdam ter gelegen
heid van de inhuldiging van
Het paard
van Troje
Eerste aflevering van een in
formatief programma, dat elke
week een bepaald thema be--
handelt en dat bedoeld is voor
het hele gezin. Deze aflevering
heeft als onderwerp „bevrij
ding" en „bevrijd zijn"
Ned. II 18.59 uur.
Allright
In de tweede en laatste afleve
ring van „It '11 be allright"
worden weer de missers, ver
gissingen en flaters in en om
de studio getoond.
Ned. II 22.08 uur.
The Shadows
Registratie van het concert dat
The Shadows op 2 april in De
Doelen in Rotterdam gaven.
Ned. II 22.33 uur.
-Arthur (Jean-Paul Belmondo) heeft achter de tralies een
groots plan uitgebroed.
NEDERLAND 1
NOS
18.00 Samenvatting:
troonsafstand en
inhuldiging
18.50 Emilie
18.55 Journaal
18.59 Van gewest tot gewest
20.00 Journaal
20.27 Biografie Koningin
Beatrix
21.20 Enkele impresssies van
Koninklijk Paleis
op de Dam
21.40 Feest in Amsterdam
23.05 Journaal
NEDERLAND 2
NOS
18.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
TELEAC
18.10 Russisch II voor
gevorderden, les 11
NOS
18.55 Journaal
IKON-KRO-RKK
18.59 Het paard van Troje,
jongerenmagazine
NOS
20.00 Journaal
SOCUTERA
20.27 Film van het Nederlands
Astma Fonds
VOO
20.32 The Brain, speelfilm
22.08 It'll be alright.
amusementsprogramma
22.33 The Shadows,
muziekspecial
TELEAC
23.02 Microprocessors
II, 2e cyclus, les 14
NOS
23.27 Journaal
El
DUITSLAND 1
Regionaal programma: NDR
Reg. progr. 18.30 Actual. 18.
terserie. 18.55 Nlrgendwo isl
chen, tv-serie. 19.25 Reg.
19.59 Progr. overz. WDR: nJT
Millionbauer, tv-serie. 18.30 I
zo. 18.40 Der Millionbauer,
19.15 Actual, magaz. 19.45 4t
(Einde reg. progr). 20.00
20.15 Ruhestorung, tv-film. 21
tureel magaz. 22.30 Actual.
DUITSLAND 2
18.20 Liedjesprogr. 19.00
19.30 Weisses Haus. Hintere
tv-serie. 20.15 Inform. maga2
Actual. 21.20 Drei Engel fur
tv-serie. 22.05 Inform, magaz
Inform, progr. 22.55 Bo
tv-film. 0.30 Journ.
DUITSLAND 3 WDR
18 00 Kleuterserie. 18.30 T»
Engels. 19.00 Videoreportage
Journal 3. 20.00 Journ. 20.1r
rieerd progr. 21.45 Actueel
22.00 Inform, progr. 22.05 Der
dachtlge (The Unsuspected]
film. 23.45 Journ.
BELGIE NED. NET 1
19.17 Inform, progr. 19.37 Me
Morgen. 19.45 Journ. 20.10 W
20.15 Mork en Mindy. tv-serie de
De verjaardag, tv-spel. 22.20 v
reel progr. 23.05 Journ.
b
BELGIE NED. NET 2 M
Van 18.00 tot 20.15: Zie NET
Die mooie meimaand (Ma bloiL j,
tends-tu dans la ville...), sp 'a
21.45 Docum. 22.00 Concert. J
ml
BELGIE FRANS
18.30 Inform, progr. 19.00 Ci
progr. 19.15 Reg. magaz.
Weerber. 19.30 Journ. 19.55
ninform. 20.00 La conquete
tv-serle. 20.55 Progr. voor dc
Aansl. Filmportret. Daarna Jou wl
w IE
tra
NEDERLAND 1
'o.s.
10.25 Open Schooltijd
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
NOS-NOT
14.00-15.00 Schooltelevisie
NEDERLAND2
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
Actuele reportage. 12.40 Muit
13.25 Kinderserie. 13.55 Derpr
von Bagdad (The thief of l
speelfilm. 15.40 FilmreportageT
Sportprogr. 16.55 Licht r
DUITSLAND 2
11.30 Lichte muz. 13.00 Filmra
ge. 13.30 Journ. 13.35 Kanrf
zaubern Opa?, kinderfilm. 14.4lf
rair progr. 15.35 Filmreportagep
Journ. 16.25 So gruen
(How green was my valley), s
DUITSLAND WDR 3
17.00-17.15 Schooltv. 17.30 I
serie.
BELGIE FRANS
16.15 Vivre libre (Born Free), I.
kaanse speelfilm. 17.45 Frf
-fc
HILVERSUM 1
22.02 Feestelijkheden
Nw6. 23.02 (S) Met net oog op n
.NCRV: 0.02 (S) Late date. 2.02 (S)
RVU.: De laren '30-'80 (18). 18»m<5
18 00 Nws. 18 11 Uitz. van de PPR 19.00 Oe Rode k ei
19 00 Nws 19 02 20 00 (S) Muz. parels in de kroon 20L-
sn- en buitenland zout in de pap, cultureel progr 22.3j*lt
Amsterdam. 23.00 22 40 Open School. 23.25 (S) Muz. pJwC
de kroon. 23.55 Nws. pr
HILVERSUM 3
NOS leder hee
Avondspits
18.03 i
Nationale
02 (S) Rauhlaser. 22.02 (Sjfctt
Magazine. 18.30 -Tempel. 23.02 (S) Walhalla. faj
HUÏERSUM let,er heel uur nieuws. 7 03 Het
ém levende Woord. 7.10 (S) Van-
daag donderdag. 8.03 Hier en
r—I L nu. 8.25 In 't voorbijgaan. 9.03
Plekt (S) Wie weel waar Willem Wever
Woont? 10.02 (S) Muz. bij de
koffie. 12.03 (S) Het nuttigen van etenswa
ren Is toegestaan. 12.40 (S) Middagpauze-
dienst. 13.03 Hier en nu. 3.20 (S)
NCRV-Globaal. 17.02 (S) Rozegeur en prlk-
HHHRSUM AVRO: 7.00 Nws. 7.10 Och-
lendgym. 7.20 AVRO: actueel en
Inform. 10.00 Radio Lawaaipape-
CT\ gaai. 10.10 Concertan], 10.30 't
INFO Is Historische. 10.50 AVRO's Ra-
11 diojourn. 1100 Schoolradio.
11.20 Aspecten. 11.50 Regio-naai, provin
ciale Inform. 11.56 R.V.U.: Schaalvergroting
van het boerenbedrijf (1). 12.16 OVER-
HEIDSVOORL.: Uitz. voor de landb. 12.26
Meded. voor land- en tuinbouw. 12.30 Nws.
12.36 AVRO's Radio journ. 12.50 AVRO-te-
ma. 13.00 Nws. 13.11 AVRO's Radiojourn.
13.35 Per Saldo. 13.57 Beursplein 5. 14.00
TROS: 7 02 (S) De Ha\
show. 9.03 (S) Contir
11.03 (S) De polderpoppf11
12.03 (S) De Nedorland
ffllHJSM VARA: 7.00 Nws. 7.02 (Si t
MM en klein. 9.00 Nws. 9.02
f**. RA-Klass.: Die Dreigroscht*e
C Kurt Weill. 9.35 (S) p-
blnskl Trio, lunchconcert. 13.00
de pap. 13.30 (S) Or
'gio. 14.1
4.02 (S) Gaudeamus Kwartet, hedem
n klass. muz. 14.30 (S) VARA-klas -
aans Operaconcerl door hel Groot 0
oor en het Omroep Orkest. 15 35 H
de pap. 16.00 (S) Klap op de
ïei 1960: Hedendaagse muz.
„De winter die een zomer
was", waarmee de KRO van
start ging, heet een historische
tv-serie te zijn. Zij gaat over de
grondvesting van de Verenig
de Staten. Wat niet wegneemt,
dat de geschiedenis gisteren in
Duitsland begon: twee Hessi-
sche soldaten (stiefbroers) die
uiteindelijk in het Amerikaan
se leger terecht zullen komen
en die daar zullen deelnemen
aan de vrijheidsoorlog van
1776 zagen wij voordien ruzie
maken in hun geboorteland.
De serie is toevallig ook van
Duitse makelij, dus dat stoorde
geenszins. Ik weet overigens
niet in hoeverre zij echt histo
risch is, maar erg opwindend
is zij in ieder geval niet.
„Brandpunt" hield zich
ren met de troonswisselinj
zig. Wij zagen wat opna
van voorbereidende \v
zaamheden en maatregi
Ad Langebent interviewd
heren Den Uyl en Geertsi
Het werd de zoveelste po
om ons in te lichten over
invloed van het staatshoo
Het was ook de zoveelste 1
dat iedereen op slag licht
in de ruimte begon te prj
Waarschijnlijk kan dat
niet anders. Beide heren
ken overigens niet al te
rust te wezen over de dag
morgen. Dat wil dus zej
over de dag van vandaag.
HERMAN HOFHUI
ADVERTENTIE.
Fleurop Interllora staat garant voor
uw bloemengroet. Koninginnegracht 135, 2514 AM Den Haag
