3eatrix zal het zelf
noeten maken
„Moeder, ubent
mijn voorbeeld"
'Van Agt: Juliana regeerde
bewogen en behoedzaam
Koningin Beatrix:
inspanning in
saamhorigheid
Juliana tot Beatrix:
„Begin er aan"
AMSTERDAM Minister-presi
dent Van Agt heeft vanmorgen ter
iai gelegenheid van de abdicatie van
9mp koningin Juliana en de inhuldiging
Jo van koningin Beatrix de volgende
9 toespraak gehouden:
9 Zojuist, op haar laatste verjaardag
10 als regerend vorstin, heeft koningin
8 Juliana afstand gedaan van de
9 troon. Haar constitutionele taken
en verantwoordelijkheden zijn
i7 daarbij overgegaan op haar oudste
J-j dochter Beatrix thans onze
'8 nieuwe koningin die straks
'5 wordt ingehuldigd.
[jj Bijna 32 jaar is koningin Juliana
i5 nu weer prinses Juliana onze
|2 koningin geweest.
7 Tot de troon geroepen, kort nadat
2 brand en verwoesting over Europa
5 en de wereld getrokken waren.
i symboliseert zij de wederopbouw
s van ons land, die in de jaren daar-
6 na werd gevolgd door een voort-
8 gaande toeneming van de wel
vaart. Koningin Juliana was overi
gens een van de eersten die waar
schuwde voor de nadelen die deze
uitbundige groei van de welvaart in
het westen zou kunnen opleveren.
In het bijzonder wees zij op het ge
vaar dat de armere landen steeds
verder achterop zouden raken.
Nadat na de oorlog eerst nieuwe
spanningen de wereldpolitiek be
heersten spanningen waarover
koningin Juliana zich grote zorgen
maakte is ze ook in een tijdperk
van ontspanning onze koningin ge
weest.
Ernstige spanningen waren er trou
wens in de eerste regeringsjaren
van de vorstin ook binnen het ko
ninkrijk. Nederlands-lndië werd in
die periode onafhankelijk. Veel la
ter en onder heel andere omstan
digheden werd ook Suriname een
souvereine staat.
Voor .Nederland was koningin
Juliana in al die jaren, evenals haar
moeder koningin Wilhelmina, maar
op heel eigen wijze, wat ze destijds
in haar inhuldigingsrede weergaf,
het wezen van het Nederlandse ko
ningschap te zijn: een rots temid
den van woelige baren. Omringd
door een volk, waarmee de ver
bondenheid steeds inniger werd en
dat van haar hield. Een volk dat al
tijd schouder aan schouder met
haar gegaan is; vooral in tijden van
tegenspoed en verdriet.
Temidden van dat volk van Neder
land heeft zij geregeerd, met een
fijn gevoel voor wat er in de maat
schappij leefde. Bewogen, maar te
gelijk op een behoedzame wijze.
Daarmee het koningschap in onze
moderne democratie nieuwe per
spectieven gevend, zoals velen,
van verscheiden maatschappelijke
en politieke overtuiging, in de
voorbije maanden terecht hebben
gezegd.
Het is aan het begin van een nieuw
tijdvak in onze geschiedenis, dat
koningin Beatrix, die straks voor
de Staten-Generaal de eed zal af
leggen, tot de troon geroepen
wordt.
De roep om een herziening van de
internationale economische orde
kan niet langer onbeantwoord blij
ven; de onrust tussen de volkeren
neemt toe, de wereldvrede komt
onder spanning. In eigen land
staan volk en regering voor de
zware opgave, in een tijd van eco
nomische teruggang, welzijn en
welvaart op een zo rechtvaardig
mogelijke wijze te bewerkstelligen.
In Nederland is het juist onder zul
ke omstandigheden, dat de waarde
van het koningschap, en vooral het
verbond met het Huis van Oranje,
voluit blijkt. Immers, alleen door er
samen de schouders onder te zet
ten kunnen wij het hoofd bieden
aan de grote problemen van onze
tijd. Het koningschap van de Oran
jes kan dan een symbool bij uitstek
zijn van eenheid in een volk, dat
naar godsdienst en maatschappe
lijke overtuiging altijd veel ver
scheidenheid heeft gekend. Zo
werden koningin Wilhelmina en ko
ningin Juliana telkens weer door
bijna héél het volk gedragen. Ook
koningin Beatrix zal dat ervaren.
Het stemt tot vertrouwen dat ook
onze nieuwe koningin goed op
haar taak is voorbereid. Ook door
persoonlijke ontmoetingen heeft zij
zich verdiept in maatschappelijke
kwesties van allerlei aard. Dat we
in koningin Beatrix weer een vor
stin hebben gekregen, die niet al
leen in staatszaken geïnteresseerd
is, maar ook belang stelt in men
sen en met hen begaan is, is al
duidelijk gebleken uit haar optre
den als kroonprinses. In het bijzon
der de jongeren hebben daarbij
voortdurend haar aandacht gehad.
Met de eigen gaven van haar per
soonlijkheid zal koningin Beatrix
het constitutionele koningschap,
het democratisch koningschap
zoals tegenwoordig ook wel ge
zegd wordt, gestalte geven. Zij zal
dit doen in een samenleving die
zich nog naar meer openheid en
democratisering ontwikkelt. Mor
gen wordt de Wet op de Open
baarheid van Bestuur van kracht:
dat is van die ontwikkeling een ty
perend voorbeeld.
Zelf heeft de nieuwe koningin nog
onlangs in het openbaar ervan blijk
gegeven dat zij zich bewust is van
beperkingen en begrenzingen die
in een democratie als de onze aan
haar optreden zijn gesteld. En dat
zij deze begrenzingen ook aan
vaardt.
Als uw minister-president spreek ik
vandaag met vreugde en overtui
ging vertrouwen uit in koningin
Beatrix.
Met ontroering en dankbaarheid
neem ik afscheid van koningin
Juliana.
Ik hoop dat prinses Juliana zich
nog menigmaal dienstbaar zal kun
nen maken aan ons land.
Moge zij die vanmorgen afstand
heeft gedaan van de kroon en
evenzeer haar dochter die thans de
kroon draagt, Gods nabijheid erva
ren".
LEIDSE COURANT
Bij alle ernst van het ogenblik was er toch nog een relati
verend moment bij de voorbereiding van de afscheidstoe
spraak, die koningin Juliana gisteravond via de televisie
hield. Zij schoot in de lach, maar tijdens het uitspreken
van haar rede (rechts boven) had zij het gezicht weer pas
send in de plooi.
ïn .Vandaag is het de dag voor
lie van mijn abdicatie, de
^^jaatste volledige dag waarop
^■k aan de top sta van dit Ko-
inkrijk. En vandaag wil ik
ank zeggen aan allen, die
Qfe - vanaf de dag waarop ik
nijn voornemen tot aftreden
needeelde mij hun hart-
QjH erwarmende gevoelens lie-
en blijken: bekenden en on-
lekenden, al of niet schrifte-
ijk. Ik was erg onder de in-
Iruk van al die blijken en al
lie verschillende woorden
an sympathie, waardering
»n begrip én de wensen voor
Ie toekomst. Dit alles heeft
ongelooflijk goed ge-
laan. Ik weet niet, hoe mijn
lankgevoelens onder woor-
|en te brengen. Maar het
loet nu eenmaal goed, sim-
ilweg als mens, dank en
irdering te krijgen,
hoewel ik daarbij merkte,
lat velen mij hogelijk over-
ihatten in hun spontane
lactie.
dereen vult zijn taak in met
lijn eigen persoon, met al
lijn gaven en tékortkomin-
k heb op de dag van mijn
inhuldiging in 1948 iets ge-
wat men vaak heeft
iiïen herhalen: .Sedert eer
gisteren ben ik geroepen tot
een taak. die zo zwaar is, dat
niemand die zich daarin ook
fnaar een ogenblik heeft in-
jedacht, haar zou begeren,
naar ook zo mooi, dat ik al-
een maar zeggen kan: Wie
'V )en ik, dat ik dit doen mag",
g pit is mij gebleken waar te
I zijn. Het mooie van die taak
I is. het algemeen welzijn te
I mogen dienen; een rustpunt
^•te zijn temidden van de wer
veling van alle stromingen; te
imogen helpen streven naar
[0Jdie samenleving, waarin men
respect heeft voor wat een
ander beweegt, naar een
St goed samengaan in alle ver-
scheidenheid. Verder: te
doen wat je kunt doen voor
wie achter zijn gebleven;
tvoor hen, die speciale aan
dacht en hulp nodig hebben.
Ook voor 't nog zo verre
Ideaai van vrede, harmonie
ien welzijn in heel de wereld
die ene wereld en zó
zeer verdeeld.
Daarnaast is degene die het
/an koningschap uitoefent, zoals
U weet, het blijvende ele-
ient in de regering, terwijl
Je kabinetten wisselen. De
nanier waarop hij of zij die
opdracht vervult is onbekend
e a oehalve aan de bewindslie-
t k, den evenals eigen ideeën
Dit en opvattingen. Dit noemt
ovi men tot nu toe „het Geheim
oe(ivan Soestdijk". Openlijk kan
p g ik mij alleen ^uitspreken voor
idii vrijwel algemeen aanvaarde
3ie( beginselen. Maar met deze
beperking, van jongsaf aan-
geleerd, leer je te leven. Wel
un je accenten leggen op
at bjl
wat goede en nieuwe ontwik
kelingen lijken, zoals ik ei
genlijk al zei.
Zowel mijn Moeder, als ik,
als Beatrix, hebben óók van
jongsaf geweten, dat we
onze voortdurende aandacht
zouden moeten geven aan
en een algemene kennis
trachten te hebben van alles,
wat van belang is voor het
Koninkrijk en voor de wereld
of het nog kan worden
wanneer belangrijke veran
deringen en vernieuwingen
zich aandienen, 't Betekent
voortdurend alles willen be
luisteren, waarin de hartslag
van het leven te horen is; het
willen weten waar moeilijkhe
den zijn of dreigen, en
zonder ergens speciaal des
kundig in te zijn 't kennen
van de kernpunten van de
problemen, 't Waakzaam zijn
voor de toekomst bovenal.
Mijn man en ik hebben
Beatrix wél aangemoedigd,
de voldoening te hebben van
een afgeronde studie. Hier
mee behaalde ze de graad
van doctoranda in de rech
ten, wat een goede voorbe
reiding was voor later. Maar
daarenboven heeft zij veel,
heel veel, gezien en geleerd.
Dit alles zal haar bijzonder
goed te stade komen, naast
haar groot sociaal gevoel,
haar sterk plichtsbesef en
haar uitnemend verstand.
Ik ben dankbaar, zoveel gro
te dingen van nabij mee-be-
leefd te hebben, mee-gecon-
fronteerd te zijn geweest met
zoveel uiterst belangrijke
vraagstukken en gebeurte
nissen. Dit bracht ook onge
teld veel ontmoetingen voor
mij mee met de meest uit
eenlopende mensen, waar
door ik even zo talloos veel
dingen mocht ervaren.
Beatrix zal dit alles evenzeer
ondervinden. Ons werk is
een wonderbaarlijke, prach
tige levensvervulling.
Ik heb in 1948 gesproken
over een zware taak, die nie
mand zou begeren die zich
deze had ingedacht.
Wat was het al niet vreselijk
moeilijk een figuur als mijn
Moeder te moeten opvolgen!
Maar door wat ik nu over
mijn werk en belevenissen
heb gezegd, is het begrijpe
lijk, dat grote dingen ook
zwaar wegen, en dat die dus
gepaard kunnen gaan met
vele en grote zorgen.
Bovendien steekt er veel
waarheid in het spreekwoord
„Hoge bomen vangen veel
wind". Een wind, die de tak
ken van andere bomen nau
welijks doet bewegen, lijkt
heviger bij wat boven het
landschap uitsteekt. Die
sterkere beweging trekt aan
dacht en wordt besproken,
alsof 't bij de buurman ge
beurde. Dit maakt dat, wat
er in of rondom onze familie
voorvalt dan ook vele malen
vergroot in de samenleving
overkomt. Dit feit beheerst
dus evenzo vele malen ons
doen en laten. Het legt ons
voortdurend zelfbeperking
op en kan allerlei offers ver
gen.
Daartegenover staat, dat de
Koningin en haar familie al
tijd advies kunnen vragen
aan, en overleggen met, de
Ministers wat dan ook ge
regeld gebeurt. Dezen kun
nen raad geven, en, waar no
dig, ter verdediging op de
bres gaan staan. Deze rug
gesteun is nodig, en bestaat
dan ook, voor het doen en
laten van onze hele familie.
Het heeft weliswaar de
ladi
IEN HAAG In een toe-
praak voor radio en televi-
heeft koningin Juliana
■teravond een terugblik
egeven op haar regeerpe-
ode en bedankt voor alle
}6ti leun die zij daarbij heeft on-
ervonden. De letterlijke
>kst van de toespraak luid-
(jgj e als volgt:
grootste consequenties voor
het staatshoofd en zijn of
haar echtgenoot, maar ook
speciale consequenties voor
hen die de troon kunnen
beërven. Evenals dat geldt
voor anderen op kwetsbare
plaatsen, brengt dit ook voor
hun levens allerlei beperkin
gen mee, in woord en daad,
en zij zullen zich daarvan niet
kunnen ontdoen, daar in de
grondwet deze mogelijkheid
van opvolging vastligt, zelfs
al schijnt deze nog zo ver
weg. Dit vergt ook van hen
allen voortdurend kleine en
grote offers in hun persoon
lijk leven. Al is het dan ook
zo, dat men in onze genera
tie meer begrip op gaat
brengen voor de persoonlijk
heid in 't bijzonder voor die
van jongere mensen.
Niettemin, wij allen wonen
maar in 't bijzonder degene
die het koningschap uitoe
fent als in een huis vol ra
men. Die ramen zijn blijk
baar van verschillende kleu
ren glas, althans van buiten
af gezien schijnt dat zo te lij
ken. Die kleuren en hun tin
ten kunnen flatteren, maar
ze kunnen ook het tegendeel
doen. Ook blijkt het glas van
een fantasie-volle kwaliteit te
zijn, en de gordijnen vol gril
lige kieren, zodat men daar
doorheen de figuren maar
schimmig en grillig waar
neemt, en, nog aangevuld
met verbeeldingskracht, lij
ken die dan mooier of lelijker
dan ze werkelijk zijn. Om
kort te gaan, de geïnteres
seerde toeschouwers blijken
hoogst zelden het ware
beeld te kunnen zien, maar
kijken doen ze wel. En dat is
jammer voor liefhebbers van
de nuchtere waarheid zoals
wij. En we zouden zo graag
goed gekend worden, en be
grepen in onze eigenlijke be
doelingen. En bovendien
zouden we de intimiteit van
ons familieleven, als een
goed en onaantastbaar
recht, gerespecteerd willen
weten, net zoals ieder ander
dat wenst.
Mooi en zwaar hoewel ik
nu met mijn werk ben ver
groeid, komt er een moment,
waarop het beter is, dat ie
mand uit een volgende gene
ratie aan de beurt komt.
Beatrix zal er ook ingroeien.
En zij is iemand in wie ik met
het volste vertrouwen een
goede opvolger zie. Dit ver
blijd mij te meer, nu, on
danks mijn uitstekende ge
zondheid, de eerste tekenen
van ouderdomsslijtage gaan
verschijnen, zoals moeheid
vooral, in dit steeds jachtiger
wordende leven.
Afscheid nemen is moeilijk,
beginnen nog moeilijker. Als
Beatrix nu mijn taak gaat
overnemen, zal zij die op
haar eigen manier invullen.
Mijn Moeder leerde mij wij
selijk: wees je zelf, doe je
voorganger niet na. Ik gaf
deze wijsheid aan Beatrix
door.
Zelf heb ik de wens, voor
taan nog ergens zinvol mee
bezig te kunnen zijn, ergens
te mogen helpen op gebie
den die me bijzonder inte
resseren, ook al ben ik
immers op geen enkel be
paald terrein 'n deskundige.
Verder ben ik vandaag vol
dankbaarheid en ik zal het
altijd blijven, voor alle warm
te, die ik in de afgelopen ja
ren heb mogen ervaren en
die mij veel moeilijkheden
heeft helpen dragen; en aan
allen die mij geholpen en ge-
Mijn allergrootste wens is,
dat onze dochter Beatrix
evenveel warmte en steun
zal mogen ondervinden in
haar regeringsperiode als ik
in de mijne. Ik weet dat ve
len, bekenden en onbeken
den, haar zullen helpen en
steunen.
Wat een groot goed is het.
dat ze gelukkig getrouwd is
met een man, die eigen, be
langrijk werk heeft, maar
haar daarnaast zal bijstaan
zoveel hij maar kan. Verder
dat zij de moeder is van drie
pittige knapen met goede
harten en goede hoofden,
die haar op hun manier zeker
zullen helpen. Ook Margriet
en haar man zullen effectief
veel voor haar betekenen,
met hun jongens achter hen.
Haar andere zusters met hun
gezinnen geven haar hun
sympathie, zij het veelal van
uit de verte. Bij ons, haar ou
ders, kan zij natuurlijk altijd
terecht, al zullen wij haar niet
mogen beïnvloeden.
Zij zal het zelf moeten ma
ken.
Toen ik door mijn grondwet
telijke eed trouw zwoer aan
het Nederlandse volk, zei ik
de woorden: „Zo waarlijk
helpe mij God almachtig". Ik
heb gemerkt, dat Hij dat ge
daan heeft maar hoe, dat
blijft mijn geheim.
Mijn heil- en zegenwensen
gaan uit naar allen in dit Ko
ninkrijk, naar alle Nederlan
ders waar ook ter wereld, en
heel in 't bijzonder naar
Beatrix".
steund hebben in de aller
eerste plaats aan mijn man
al was 't maar voor zijn
rake en geestige opmerkin
gen op 't juiste moment.
WOENSDAG 30 APRIL 1980 PAGINA
AMSTERDAM - Koningin Beatrix heeft vanmiddag in
een toespraak tot de leden van de Staten-Generaal, die
voorafging aan de inhuldigingsplechtigheid in de Nieu-
'we Kerk in Amsterdam, gezegd „dat niet macht, per
soonlijke wil of aanspraak op erfelijk gezag, maar
slechts de wil de gemeenschap te dienen inhoud aan
het hedendaagse koningschap kunnen geven".
De vorstin riep op tot in ,.inspanning-in-saamhorigheid" en
„zelfbeperking-in-vrijheid" om het gevoel van onzekerheid
dat de elkaar snel opvolgende maatschappelijke ontwikke
lingen teweegbrengt het hoofd te kunnen bieden.
Het komt volgens Koningin Beatrix vooral aan op onderlin
ge verdraagzaamheid in de Nederlandse samenleving om
vrije ontplooiing van een ieder en zorg voor zwakkeren,
minderheden en eenzamen te waarborgen. „In een vrije en
veelvormige samenleving als de onze is het onontkoombaar
dat tegenstellingen ontstaan en ook tot uiting komen. Maar
voor de oplossing is het onontbeerlijk de tegenstander niet te
zien als vijand, maar als drager van een andere mening", zo
zei zij. De vorstin meent dat zo de samenwerking vanuit de
bevolking groeit en dat de Nederlander van vandaag niet al
leen maar bestuurd wordt, maar ook zijn bestuurders stuurt.
De nieuwe vorstin zei dat het ambt van Koningin niet „ver
worven" is. „Het is een functie waar geen mens om zou vra
gen, waarvan de uiterlijke glans wel zichtbaar is, maar veel
al niet de last en zelfbeperking".
Als inspiratiebron om haar taak te kunnen vervullen noem
de de koningin haar beide voorgangsters Wilhelmina en
Juliana en het geloof in God.
De letterlijke tekst van de toespraak van koningin Beatrix
vanaf het balkon van het Paleis op de Dam luidt als volgt:
U zult begrijpen, dat ik de behoefte heb mij eerst te richten
tot mijn moeder.
Lieve Moeder.
de bijna 32 jaar dat U onze koningin bent geweest, hebt U
zich ten dienst gesteld van Uw medemens. U hebt daarmee
de liefde verworven van ons allen. Diep dankbaar ben ik U,
voor wat U, met vader naast U, in al die jaren voor ons land
hebt gedaan.
Ik kan alleen maar hopen, dat mij de kracht geschonken
wordt om het koningschap uit te oefenen op een manier, die
in de lijn ligt van Uw wijsheid en Uw menselijkheid, op een
manier, die U waardig is.
U bent niet alleen mijn moeder, U bent ook mijn voorbeeld.
Op de plaats, waar U het eerst als koningin Juliana ver
scheen, roep ik U .nu van harte toe: nog vele jaren geluk en
voldoening, als prinses Juliana!
Als Uw nieuwe koningin, wil ik op dit moment maar enkele
woorden zeggen. Met ernst heb ik mij voorbereid op deze
zware taak en ik besef dat er veel van mij gevraagd zal wor
den. Toch wil ik deze functie aanvaarden als een grote en
mooie opdracht. Mijn uiterste best zal ik doen, om mij. met
steun van mijn man. het vertrouwen waardig te tonen, dat
velen mij vandaag schenken.
Moge eendracht een basis zijn, waarop, ook in een moeilijke
toekomst, onze samenleving in rijke verscheidenheid kan
bloeien. IVat mij aan krachten is geschonken zal ik aanwen
den om die eendracht te bevorderen.
Geen ander streven heb ik, dan mij in te zetten voor U en
voor ons hele volk, en het land te dienen.
Leve Nederland!"
De afgetreden koningin sprak vanaf het balkon:
..Zo juist heb ik afstand gedaan van de regering. Ik stel U
hier Beatrix, Uw nieuwe Koningin, voor.
Ik ben blij mijn taak aan haar over te dragen, want hij komt
in goede handen.
Evenmin als ik zelf destijds, heeft zij om deze zware opgave
gevraagd. Maar hoezeer zij er ook tegenop heeft gezien, zij
aanvaardt die innerlijk met volledige toewijding.
Steunt haar dan ook allen.
Gelukkig is zij jong en levenskrachtig genoeg om in de ui
terst moeilijke tijden, waarin wij verkeren, de moed op te
brengen die nodig is om te beginnen.
Wij gaan allen samen de toekomst tegemoet met al zijn
moeilijkheden en mogelijkheden allen samen met Konin
gin Beatrix.
AMSTERDAM Voorafgaande aan haar aftreden vanmor
gen heeft koningin Juliana in de Mozeszaal van het Paleis op
de Dam de volgende toespraak gehouden:
„Ik heet U allen welkom, zeer geachte aanwezigen, lieve fa
milie en bovenal onze dochter Beatrix.
Ik treed af, en zij treedt aan. Zij neemt mijn taak. het Ko
ningschap, over, een taak, die ik noem: mooi en zwaar. Zij is
daartoe bereid, zij is daartoe ook uitmuntend voorbereid.
Het is beter voor het Koninkrijk en voor ons allen. Neder
landers, dat een frisse nieuwe kracht mijn plaats gaat inne
men. Ik ben blij met mijn opvolgster. Zij zal het goed doen.
Dat zij deze overdracht ook innerlijk aanvaardt, stemt mij
diep dankbaar jegens haar.
Binnen het kader van haar grondwettelijke mogelijkheden
zal koningin Beatrix haar eigen stijl ontplooien. Zij zal daar
enboven veel moeten, en ook kunnen, opbrengen op de haar
aangewezen plaats.
Zij begint evenwel haar regeringsperiode in een heel moei-
lijk tijdsgewricht. Om de naaste en de verdere toekomst te
gemoet te zien kost iedereen, daartoe geroepen, moed en
veel verbeeldingskracht, vooral door de beperktheid van
onze mogelijkheden in de internationale samenleving. De
problemen en de zorgen zijn groot. De komende jaren lijken
van beslissend belang voor de mensheid.
God zegene onze dochter op haar verdere levenspad.
Bewust hebben wij, haar ouders, haar een naam gegeven,
die een wens inhoudt, en die betekent: ..Zij, die gelukkig
maakt". Moge deze wens ruim bewaarheid worden, dan zal
zij daardoor ook zelf geluk ervaren.
Bij al mijn goede wensen voor haarzelf en haar taak-vervul-
ling zeg ik haar nu: Begin er aan.
Mag ik nu de Directeur van het Kabinet verzoeken de acte
van abdicatie voor te lezen
