£uid Holland wordt beschermd vanuit
Utoomvrije betonkolos in Zoeterwoude
Toekomst van BB lijkt
in nevelen gehuld
Ul IN A
■—TAD/REGIO
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 26 APRIL 1980 PAGINA 5
IEN VERGELIJKT
)NS MET EEN
VOETBALELFTAL
)AT ELKE DAG
)EFENT MAAR
iOOIT SPEELT;
lETDUURSTE
WERETTE-
rEZELSCHAP
VAN NEDERLAND'
HBB Van Aalderen voor het prikbord, waar de manschappen van de
BB in gelid staan opgesteld.
LEIDEN Even was er paniek. Het ge
rucht ging dat de BB zou worden opgehe
ven. De BB nog wel! Een organisatie die
groter is dan de brandweer en de politie
bijelkaar. Grote koppen in de kranten:
„Minister Wiegel wil BB opheffen", „Ka
mer vraagt opheldering...", „Nederlander
krijgt betere bescherming." Dat was in
februari zo. In twee maanden tijd is de
stemming bij de Bescherming Bevolking
van lichte paniek omgeslagen in een af
wachtende houding. Alles lijkt nu weer
onder controle. Alle oefeningen gaan ge
woon door, als vanouds. Voorlopig blijft
Nederland zijn BB houden. Op de eerste
|maandag van de maand zullen de 93 sire
nes in de Leidse regio normaal loeien.
Kennelijk is er geen vuiltje aan de
lucht...
Het HBB (hoofd bescherming bevolking)
van de A-Kring Zuid-Holland a, H. van
Aalderen, zegt zich van alle geruchten,
die de ronde deden en nog doen, niet veel
aan te trekken. Over wat de kranten en
weekbladen in het algemeen schrijven
moet hij schamper lachen. Hij heeft erva
ring met het feit, dat de BB zolang deze in
Nederland bestaat het mikpunt vormt van
spot, loze interpretaties en gemeenplaat
sen. Dat is altijd al zo geweest, dat zal al
tijd wel zo blijven: „Men vergelijkt ons
wel eens met een voetbalclub die elke dag
oefent, maar nog nooit één wedstrijd heeft
gespeeld. Bescherming Bevolking: het
duurste operettegezelschap van het land."
„Wat de BB mist", constateert Van Aalde
ren, „dat is een goede PR-man op Binnen
landse Zaken. Een man die namens de BB
de media van repliek kan dienen, iemand
die gewoon goede voorlichting geeft."
Misverstanden, rookgordijnen. De toe-,
komst van de BB lijkt in nevelen gehuld.
Voor de „Paladijn", het lijf- én maandblad
van de BB, is het staren in het koffiedik
tot dusverre een weinig verklarende be
zigheid gebleken. In een recent vraagge
sprek met minister Wiegel stelt de laatste
zich een totaal nieuwe opzet voor, waarin
de voornaamste BB-taken zijn overgedra
gen aan de brandweer, het Rode Kruis en
het Korps Mobiele Colonnes (KMC), on
derdeel van de Koninklijke Landmacht
De achterliggende gedachte is de bescher
ming van de bevolking met minder geld
en daardoor minder middelen toch te
kunnen optimaliseren. De meeste BB-ers
zouden zich slechts met een deel van deze
zienswijze kunnen verenigen. Het Rode
Kruis en de brandweer, accoord. Méar.:.
de BB opheffen ten gunste van het KMC
Dat nooit... Hef dan maar liever het mili
taire KMC op en laat de BB het land
voortaan beschermen. Aldus de „Pala
dijn", die vorige maand voor het eerst
openlijk met Den Haag over het voortbe
staan van de BB in discussie trad.
De voornaamste taak van de BB is de ge
volgen van een oorlogsramp te beperken
en te verzachten. Bij een ramp in vredes
tijd zoals een exloderend lpg-station, dient
men onmiddellijke verbindingssteun te
verlenen en/of materialen ter beschik
king te stellen, waarna - „in tweede eche
lon" (troepenformatie) - zo nodig onderde
len kunnen worden ingezet.
st
oofd verbindingsdienst van de BB, C. Kriek, toont de alternatieve ,,stroom-trainers",
i te schakelen als de electriciteit in de commandopost in Zoeterwoudse onverhoeds
ou uitvallen.
..nesS*, --
V -si
'et magazijn met zijn tientallen rekken brancards,gamellenen noodvoedsel.
W
LEIDEN Nederland telt in totaal
45 BB-kringen. De A-Kring Zuid-
Holland a(nna) is daar een van. In
iedere kring steunt de BB op twee
pijlers: de zelfbescherming en de
overheidsorganisatie. Het voltallige
BB-korps in de regio Leiden telt cir
ca 2800 man. Onderverdeeld in 20
noodwach(ambtenaren (beroeps), de
overigen zijn de welbekende door de
wet aangewezen noodwachtplichti-
gen. Het totale korps noodwachters
kan eventueel in oorlogstijd met nog
eens 700 man (o.a. militairen van de
KMC en BB-ers uit andere kringen)
worden aangevuld. De A-Kring
Zuid-Holland a omvat 27 gemeenten
met Leiden/Leiderdorp als topogra
fisch en bestuurlijk hart van de ram
penbestrijding. Net over de grens
van Leiden aan de Leiderdorpse Zijl-
dijk ligt het kringkantoor van de
BB, het voormalig onderkomen van
de staalkabclfabriek Verto. Het
kringkantoor, benevens magazijn en
garage, is, zoals dat heet „buiten de
staat van paraatheid" gevestigd.
Hier zetelt HBB Van Aalderen met
zijn staf. Bij staat van paraatheid
echter verlaten zij dit gebouw en ne
men hun intrek in hun atoomvrije
„commandopost" op een weilandje
buiten de stad. Een goeddeels drij
vende vesting, verzonken in meters
dik beton, half verscholen achter
kale populieren aan de Stadhouders
laan in Zoeterwoude.
Het kringkantoor van de BB. Ingelijste,
ouderwetse prentjes langs de trap, een
met de zeeslag bij Terheide (1653) erop,
doen niet direct vermoeden dat men
een organisatie betreedt, die zich „da
gelijks" bezighoudt met de consequen
ties en de vermoeienissen van het 20-
ste eeuwse atoomtijdperk. Toch, zo
meent HBB Van Aalderen, een slanke
man in officiersgedaante, dat een van
de belangrijkste taken van de BB ge
richt is op de „allerakeligste werkelijk
heid", die men zich kan (of juist niet
kan) voorstellen: oorlog. De BB houdt
zich er iedere dag mee bezig. Gelukkig
is die werkelijkheid tot nu toe nog
maar pure fictie geweest, aldus de heer
Van Aalderen. Hij zou er niet aan moe
ten denken wat er ooit zou kunnen ge
beuren als...
Levensverzekering
HBB Van Aalderen: „We houden reke
ning met alles wat mogelijk is, niet al
leen maar met gewone bommetjes. We
zijn er voor uitgerust om bij tal van ca
lamiteiten op te treden, zowel in vre-
des- als in oorlogstijd. Het werk van de
BB wordt in dit verband maar al te
vaak in het komische getrokken. De
moeilijkheid bij ons is inderdaad, dat je
alsmaar traint en nooit een wedstrijd
kunt spelen. Maar datzelfde geldt na
tuurlijk ook voor het leger. Belangrijk
is dat Nederland klaar staat als er iets
gebeurt. Nou we staan paraat. Al red je
maar een paar mensenlevens uit de ge
varenzone, dan heb je tenminste wat
bereikt. De brandweer, de politie en de
GGD zijn te klein om het in oorlogstijd
in hun eentje te klaren. Die hebben na
melijk geen speciale dienst die gericht
is op het redden van mensen. De BB is
het overkoepelend lichaam in oorlogs
tijd van de brandweer, de GGD en de
reddingsdienst. Ieder brandweerkorps
is dan ook lid van van de BB. Het is
dus geen apart staande vereniging,
zoals de meesten misschien wel zullen
denken. We vormen ten tijde van oor
log één geheel. De BB zorgt voor de
aanvullende mankracht om de bevol
king in oorlogstijd ter zijde te staan.
Het zou daarom zonde zijn en onver
antwoord om de BB op te heffen. Zéér
onverantwoord. Je moet uiteindelijk op
alles voorbereid zijn. De BB kan men
het beste zien als een levensverzeke
ring. Budgetaire overwegingen mogen
daarbij geen al te grote rol spelen.
Want hoe meer geld je betaalt aan de
premie, te meer effect je uiteindelijk
zal bereiken. Maar ik laat het graag al
lemaal over aan de Tweede Kamer, die
moet maar beslissen. En zolang we
geen tegenbericht hebben gekregen
draaien we intussen gewoon door."
De A-Kring Zuid-Holland a beschikt
over het nodige materieel, dat bij de
rampenbestrijding kan worden ingezet.
Van Aalderen. „We bezitten acht groot-
vermogenspuiten. Die staan constant
ter beschikking van de regio. Tot nu
toe hebben we de spuiten alleen inci
denteel kunnen gebruiken, bijvoor
beeld bij de bestrijding van bepaa'de
cftoogteperioden in het verleden. DJÜ is
De commandopost in Zoeterwoude.
wel wat jammer. Het materiaal staat
daar maar, er wordt haast niets mee ge
daan. De BB in Den Haag heeft, om
maar iets te noemen, meer spuiten dan
de Haagse brandweer. Als de nood aan
de man is kan dat allemaal als extra
worden ingezet. Punt is alleen, dat op
een gegeven moment je spullen verou
deren, ofschoon de kwaliteit daarvan
door het geringe gebruik nog niet of
nauwelijks is verminderd. Bij vernieu
wing van materiaal wordt door het mi
nisterie niet in de eerste plaats aan de
BB gedacht. Dat is nu eenmaal zo. Een
kwestie van geld. Daar moeten we ons
bij neerleggen."
Op de begane grond van het kringkan
toor wordt een blik gegund in de maga
zijnen van de BB. Het oog ontwaar
meterslange stellingen met daarin op
gestapeld honderden gamellen, laarzen,
helmen, brancards, kisten verband en
dozen vol infuusmiddelen. Kilometers
brandslang, een hoeveelheid kruiwa
gens en volledig uitgeruste rampenwa
gens voor de reddingspelotons. Ieder
rek is zo ingeruimd, dat de betreffende
onderdelen precies weten wat zij in ge
val van nood mogen meenemen. Dat is
efficiënt, bespaart tijd en daarom mis
schien ook wel mensenlevens. Een ge
deelte van het magazijn is ingeruimd
voor de proviandering, het noodvoed
sel, uitsluitend bedoeld voor de nood-
wachters der BB. Er is een ruime keuze
te maken uit verschillende spijzen. Ma
caroni, rijst en spaghetti met gehakt,
bruine bonen of doperwtjes met spek,
geconserveerd vlees en vis. Wie trek
heeft in luchtdicht verpakte biscuits of
kip met kerriesaus, die zegt het maar.
Haast niemand die het ooit heeft gege
ten, maar het heet lekker te zijn. Na
verloop van tijd vinden de onbenutte
infuusstoffen hun weg naar de zieken
huizen. Het Nederlandse leger krijgt na
vijf jaar de beschikking over het nood
voedsel. De bevoorrading van de BB
begint dan weer van voren af aan.
Weer terug op de eerste étage toont
Van Aalderen een kamer, waar op de
korte wand een kleurrijk speldenbord
is bevestigd. Iedere speld stelt een BB-
mannetje voor. Het zijn er bijelkaar
2800. Ze staan allemaal in gelid, in pa
cifistische slagorde opgesteld. De paarse
spelden beelden de circa 240 mensen
van de ABC-dienst uit: de drie letters
staan voor atomisch, biologisch en che
misch. De ABC-dienst heeft onder an
dere als taak de inslag van een nucleai
re bom te meten, ze moeten nagaan in
welke richting de „fall-out", de atomi-
sche neerslag, zich verplaatst. Ieder
BB-onderdeel heeft zijn eigen kleur. De
verzorgingsdienst, met een maximale
bezetting van provinciale en nationale
krachten tot 1700 man en hierdoor ver
reweg het machtigste onderdeel binnen
de organisatie, wordt met oranje speld
jes aangeduid. Oranje, zo is onlangs tij
dens een internationaal overleg beslo
ten, wordt ook de kleur van de hals
doeken die de noodwachters boven hun
grijze uniformen zullen gaan dragen.
Daarmee is de herkenbaarheid van de
BB voor de burgerij in ieder geval weer
een stuk verbeterd.
Rampenplan
Ruimteschip
De kringcommandopost te Zoeterwou
de, nog net te zien vanaf de Stadhou
derslaan, heeft wel iets weg van een
ruimteschip uit een science-fiction film.
Via sluizen, die door gasdichte deuren
worden afgesloten, bereikt men in het
onderaardse labyrinth de commando
kamer, slaapvertrekken, kantine en
machinekamer waar uitsluitend voor
eigen gebruik electriciteit kan worden
opgewekt. Valt de stadsstroom uit, dan
wordt in de machinekamer door een
dieselmotor electriciteit opgewekt. En
wanneer de diesel het zou begeven, dan
zijn er altijd nog vier „home-trainers"
waar de BB zelf het licht mee kan aan
trappen. In de eerste sluis van de com
mandopost bevindt zich een voorzie
ning waar BB-ers, die aan radioactieve
straling hebben blootgestaan hun kle
ding kunnen dumpen. De commando
post is in feite een atoomvrije bunker.
Er is geen plek in dit deel van Zuid-
Holland te vinden, waar men safer zou
kunnen zitten dan hier. Vanuit deze
vesting kan, indien dat ooit nodig is,
via directe lijnen telefonisch contact
worden onderhouden met alle 45 ge
meenten en ziekenhuizen, die tot de A-
Kring anna behoren. Het hoofd van de
verbindingsdienst, C. Kriek, contro
leert de commandopost bijna dagelijks
om te kijken of alles nog goed functio
neert. Kriek is ook de man, die door
het simpel omdraaien van een sleutel
in een of ander kastje de hele regio op
de eerste maandag van de maand van
het geluid van 93 loeiende sirenes laat
genieten.
In de commandokamer en iets verder
op in een andere ruimte hangen grote
kaarten van Zuid-Holland, waarop het
spel van de „allerakeligste werkelijk
heid" met grote ernst wordt gespeeld.
Concentrische krijtcirkels geven aan
waartoe de BB nog aan staat zou zijn
wanneer een kernbom een dorp als
Oegstgeest, een stad als Leiden zou
treffen. De grootste cirkel, die het dus
het verst van het middelpunt is verwij
derd, geeft het rampengebied aan waar
eventueel nog mensenlevens te redden
zijn. Die reddingsacties worden hier,
onder een molshoop van zand en beton,
in scène gezet. Ergens onder een stukje
boerenland, waar kqjiien stom en onge-
Leiden en Alphen aan den Rijn zijn de
koplopende gemeenten geweest bij het
opstellen van een rampenplan, een or
ganisatie-overzicht, gemaakt met het
oog op oorlogssituaties. J. Uljee, ambte
naar civiele verdediging en rampenbe
strijding, is wat Leiden betreft de man
die daar alles van af weet. Uljee resor-
teert onder het secretariaat van de re
gionale brandweer Rijnland en deels
onder het ambtenarenapparaat van de
gemeente Leiden. Hij is in de eigenlijke
betekenis van het woord geen BB-er,
hoewel hij dat vroeger wel is geweest.
Zijn voornaamste taak is vanuit zijn
eenmanspost de organisatie voor de ei-,
viele verdediging en de rampenbestrij
ding van Leiden zo goed mogelijk op
poten te zetten. Als zodanig houdt hij
zich bijvoorbeeld bezig met het wel en
wee van schuilplaatsen in de stad, de
bedrijfsbescherming, maar ook met de
voorbereiding op calamiteiten in vre
destijd. Verder bereidt hij zich voor op
de organisatie en uitwerking van het
rampenbestrijdingsplan voor de ge
meente, die weer voortvloeit uit een
nog door de Tweede Kamer goed te
keuren concept-ontwerp rampenwet
1980. Uljee zorgt er ook voor, dat het
coördinatiecentrum (noodbestuurspost),
gelegen in de kelders van het Leidse
Stadhuis, optimaal kan functioneren.
Net als de BB in Zoeterwoude beschikt
hij hier over een commandokamer en
heeft hij ook de beschikking over te-
lex-apparatuur, telefoons en porto
foons. Het is allemaal alleen wat op een
kleinere schaal teruggebracht. De kel
ders van het Stadhuis zijn optimaal te
gen radioactieve straling beveiligd. Er
kunnen in geval van nood duizenden
mensen een goed heenkomen vinden.
In vergelijking tot de Bescherming Be
volking zou men Uljee's taak meer
moeten opvatten als organisatorisch en
die van de BB als uitvoerend. De heer
Uljee zegt er van overtuigd te zijn, dat
de BB in zijn huidige vorm wordt opge
heven: „In vredestijd reken ik hele
maal niet op de BB. De oproep aan de
noodwachtplichtigen gaat, geloof ik, via
de post. Wat niet wil zeggen, dat ik de
BB als organisatie niet belangrijk vind.
Ze doen aan een vorm van hulpverle
ning die niet mag worden uitgevlakt
Maar hun zwakke punt is, dat ze niet
regelmatig bij hun werk betrokken
zijn. De duizenden noodwachtplichti
gen die we hebben zijn dat in ieder ge
val zeker niet. De hele BB wordt m.i.
daarom beslist in de toekomst opge
doekt en bij andere diensten onderge
bracht Het is alleen nog niet officieel
