Verzamel-elpees
blikken terug naar en
met koningin Juliana
Reimann schrijft
opera naar
KLASSIEK
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 26 APRIL 1980 PAGINA
Boz Scaggs Boz Scaggs
heeft het moeilijk. Na zijn
vijfde elpee „Slow Dancer"
met prachtige rythm blues
en soul, geproduceerd door
Tamla Motown-veteraan
Johnny Bristol, besloot hij
het roer om te gooien. Met
behulp van producer Joe
Wissert en de broertjes Po-
caro werd het ruige leven
afgezworen en werden de
littekens van dit getergde
bestaan gladgestreken met
een meer commercieel in 't
gehoor liggende plaat „Silk
Degrees". Gedistingeerde
soul, funk en verfijnde
rythm blues werden aan
grijpend vertolkt door Boz,
die zich niet ondubbelzinnig
presenteerde als de grote
vrouwenverleider. „Silk De
grees" is qua melodie en
sfeer een meesterwerk en de
gedaanteverwisseling van
Boz namen we daarom op de
koop toe. Op het daaropvol
gende „Down Two Then
Left" bleek echter dat onze
held geen idee had hoe het
nu verder moest en op zijn
zojuist verschenen elpee
„Middle Man" is hij het
spoor zelfs geheel bijster.
Boz daalt op deze plaat ver
der af tot een hem onwaar
dig niveau. Noch zijn don
kerbruine stem noch de mu
zikale uitvoeringen van de
nummers zijn hier de oor
zaak van. Maar het meren
deel van het gebodene
klinkt óp één, uitzondering
na oppervlakkig en heeft
weinig inhoud. Vooral kant
2 doet voortdurend naar
„Silk Degrees" verlangen,
doordat de nummers volgens
dezelfde succesformule zijn
vervaardigd, maar het raffi
nement missen. Slechts in
het prachtige You Can
Have Me Anytime" heeft
onze rokkenjager de juiste
toon te pakken. Voor de rest
blijft hij hier een gewone,
middle man.
(CBS/ 86094) M P.
Ian Hunter De kame
raadjes Ian Hunter en Mick
Ronson verlieten in '75 de
formatie Mott The Hoople.
Hunter begon een succesvol
le solo-carrière met Ronson
in zijn begeleidingsgroep,
maar toe zij allebei in New
York gingen wonen liep het
mis met de vriendschap.
Ronson nam niet langer ge
noegen met een onderge
schikte rol en probeerde een
eigen solo-carrière van de
grond te krijgen met de el
pee Slaughter On 10 th
Avenue". Als dit toch niet
geheel naar wens verloopt,
sluit de gitarist zich aan bij
Bob Dylan's Rolling Thun
der Revue, werkt daarna
met ex-Byrd Roger McGuin
en gaat in '77 in zee met Van
Morrison. Maar aan hef eind
van '79 zoeken Ian en Mick
elkaar toch weer op en be
graven de strijdbijl. De he
ren gaan zelfs weer samen
op tournee alsof er niets is
gebeurd. In de Roxy in L.A.
wordt met een mobiele stu
dio een concert geregistreerd
en dat is nu terecht op een
dubbele 'live'-elpee uitge
bracht. Hunter en Ronson
zijn op het toneel op hun
best en vooral Hunter komt
door de respons uit de zaal
tot grote prestaties. Deze
dubbelaar met de titel Wel
come To The Club" behoort
dan ook tot de beste „live"-
platen, die er ooit zijn uitge
bracht. Na „F.B.I." van The
Shadows als openingstune,
blijkt de bewondering van
Hunter voor Bob Dylan nog
eens in „Angeline" en daar
na volgen louter de hoogte
punten uit het rijke oeuvre
van de Engelsman. „All The
Way From Memphis", „I
Wish I Was Your Mother",
.Irene Wilde", All The
Young Dudes", niet één ont
breekt en dit alles krijgt
fraaie uitvoeringen, die nog
eens bestempeld hoe onver
slijtbaar deze nummers zijn.
In We Gotta Get Out Of
Here" schitteren het zusje
van Mick Ronson, Susie, sa
men met de dramatische El
len Foley. Wat moet dat een
avond geweest zijn daar in
The Roxy.
(Chrysalis/ 301.080).
Toen Martine Bijl dezer
dagen tijdens de Boeken
weekshow op de tv aan de
Zangeres Zonder Naam
vroeg, van welk soort boe
ken zij het meeste hield,
antwoordde ze: „Van histo
rische geschiedenis". Een
lachtertje, deze doublure.
Maar toch niet altijd. Op
CNR 571.001/2 is onder de
titel „Juliana Regina - een
historisch document" een
dubbelelpee verschenen
met hoogtepunten uit de
regeringsperiode van ko
ningin Juliana, vanaf de
troonsbestijging in 1948
tot en met de aankondi
ging van haar troonsaf
stand, op de verjaardag
van prinses Beatrix, dit
jaar. Dat is in de eerste
plaats de persoonlijke ge
schiedenis van Juliana als
koningin. Maar toch ook
een beetje onze eigen histo
rie van die meer dan der
tig jaar. Veel hoogte- en
dieptepunten uit onze va
derlandse geschiedenis
van die meer dan drie de
cennia passeren er - via
het medeleven van en met
de vorstin de revue. Van
de soevereiniteitsover
dracht van Indonesië en de
zelfstandigwording van
„de Wes*" tot de begroe
ting van de Hongaarse
vluchtelingen. Van de uit
reikingen van de Erasmus-
prijzen aan Martin Buber
en Charles Chaplin tot de
watersnood in Zeeland.
Van diverse staatsbezoe
ken - zowel aan als van
tot de treinramp bij Har-
melen.
En zo zijn er ook tal van be
kende Nederlanders uit die
periode die over de koningin
hun zegje zeggen. Van Luns
tot Corry Vonk. Van
mr. Burger tot Sjoukje Dijk
stra (een heel ontroerende
over de mense
lijkheid van Juliana). Van
ir.Manusama tot Toon Her
mans (de laatste in een bij
zonder fijn en raak gespro
ken portret).
De ideale elpee om aan te
schaffen of cadeau te geven
in deze nadagen van
Juliana, als koningin, de zo
genaamde JuliaNAdagen
dus.
Alleen vind ik het wel erg
jammer, dat er wel veel offi
ciële toespraken op staan,
maar dat het meer persoon
lijke denken en voelen van
de binnenkort afscheid ne
mende vorstin eigenlijk al
leen maar tot uiting komt in
overbekende fragmenten als
haar toespraak bij haar
troonsbestijging in 1948 en
de aankondigingen van de
verlovingen van haar doch
ters Beatrix en Irene in de
zestiger jaren.
Koningin Juliana heeft ons,
naar mijn mening, veel méér
van haar rijke geest geboden
dan alleen maar die officiële
toespraken en mededelin
gen. Dat ligt vooral vervat
in interviews met haar
(waaruit op deze dubbelaar
niets is vereeuwigd) en heel
speciaal in haar jaarlijkse
kersttoespraken, waarin ze,
hoezeer vaak ook geïnspi
reerd door blijde of droevige
actualiteiten in haar en ons
aller leven, toch altijd din
gen zei, die voor alle tijden
gelden en (ik overdrijf hier
niet) zelfs een beetje eeuwig
heidswaarde hadden. Wie
koningin Juliana écht of nog
beter wil leren kennen,
moet die kersttoespraken
nog eens beluisteren. Maar
op het moment dat ik dit
schrijf weet ik nog niet of
die reeds op de plaat of in
een boek zijn vastgelegd.
Mochten ze nog op Soestdijk
in de la liggen, dan hoop ik
dat ze er alsnog uit zullen
worden opgediept en gebun
deld, want zij vormen een
onvergankelijk brok geestes
geschiedenis van koningin
Juliana zelf en ook wel een
beetje van ons, haar volk.
Ajax
Van onze grote koningin nu
over naar de koning onder
onze voetbalclubs: Ajax. Op
Polydor 2441.099 is een his
torisch overzicht van „80
Jaar Ajax" uitgebracht. Ui
eraard compleet met frag
menten van hoogtepunten
uit het leven van deze club,
die 18 keer landskampioen
werd, 8 keer de KNVB-be-
ker won, 3 keer de Europa
Cup I, 2 keer de Super Cup
en 1 keer de Wereldbeker.
Met dus de stemmen van
vrijwel alle grote figuren uit
het Ajax van toen en nu
(Jan de Boer, Wim Volkers,
Hulshoff, Stuv, Neeskens,
Suurbier, Cruijff, Krol, Ivic,
Van Praag en gelukkig ook
die gezellige Stephan Ko-
vacs!) en ook de stemmen
van de radioreporters, die
hun triomfen mochten ver
slaan, van Han Hollander tot
Eddy Poelman.
Op de B-kant „80 jaar Ajax
in muziek" liedjes over Ajax
en diverse tribuneliederen.
Tot m'n grote schande moet
ik, als fervent Ajax-suppor-
ter, bekennen dat ik er maar
een paar van ken: „Oei, oei,
oei" (de hit van Johan
Cruijff), „Op een slof en een
oude voetbalschoen" (van
Johnny Hoes) en „De Zil
vervloot" (supporters tijdens
een van de EC-finales). Of is
dit géén schandeWant ik
heb de indruk dat de meeste
tribuneliederen gewoon ver
talingen uit het Engels zijn
(van community singing bij
Nottingham Forest en het
Engels elftal, bijvoorbeeld)
en wat onbekend werk van
voornamelijk Ferry Wienne-
ke. Terwijl bovendien alle
Ajax-liederen, die Vader
Abraham in de grote jaren
van Ajax op de plaat zette,
geheel ontbreken. Erg een
zijdig dus, die B-kant.
Hermans/Son-
nei eld
Toon Hermans heeft zowel,
iets met de koningin te ma
ken zijn „Dit is een plek om
lief te hebben" schijnt haar
favoriete liedje van hem te
zijn) als met Ajax, wiens
kleuren hij vaak welbewust
in zijn rood-wit te das droeg.
„Liedjes van Toon" worden
op Phonogram-Utopia
9198.805 gezonden door di
verse collega 's van deze gro
te kleinkunstenaar. Heel
aardig, maar zonder de dy
namiek en de uitstraling van
Toon zelf (Jos Brink bijvoor
beeld), al komen sommigen
heel ver in de goede richting
(imitator Robert Paul en
Ramses Shaffy) en levert
Rita Reys met „27 roses" een
Engelse versie van „24 ro
zen" af. die op het hoge ni
veau van een superieure bal
lad staat.
Ballads croonen - dat kon
ook Wim Sonneveld als de
beste. Uit de VARA-radiose-
rie Haal het doek maar op"
heeft Phonogram een aantal
nog niet eerder uitgebrachte
opnamen van hem verza
meld en daarop onderscheidt
Sonneveld zich vooral in
songs als „Fly me to the
moon" en een aantal num
mers van Noel Coward. Ook
Conny Stuart blaast, pardon:
zingt, hierin haar partijtje
mee (Philips 6410.786).
Overigens wiis ik u ook
graag op deel 2 van Wim.
Sonnevelds Liedjesalbum"
(Philips 6677.060) met „24
gouden bladzijden" daaruit
op twee langspeelplaten.
Daar zijn ook toppers tussen
uit het repertoire van Louis
Davids, waaruit Bovema-
Negram op EMI IA
034:26479 onder de titel „De
grote kleine man" een selec
tie heeft gemaakt. Het be
treffen hier nóg nooit eerder
uitgebrachte historische op-
'ld aan het
boek dat Han Peekei en Bart
de Groot schreven over Son
nevelds vooroorlogse brood
heer.
Terug naar direct na de
tweede wereldoorlog. Toen
maakte het Miller Sextet
veel furore en één van de
twee zangeressen bij dit en
semble was Sanny Day (de
andere was Pia Beek). „Zan
geres" vonden velen voor
haar een te mooie omschrij
ving, want ze zong nooit he
lemaal zuiver. Zoals Thom
Keiling in die dagen altijd
achter de maat aanzong.
Maar door een perfecte ti-
Toon Hermans op de tribune:heeft zowel iets met de koningin als met Ajax te maken..
ming kwamen de zinnen
van beide vocalisten toch al
tijd weer juist op tijd öp hun
pootjes terecht en dat was
telkens weer een boeiende
aangelegenheid. „Sanny's
First", de eerste solo-elpee
van Mrs.Day, is nu door In-
elco opnieuw op de markt
gebracht ter gelegenheid
van haar veertigjarig arties
tenjubileum. „Still going
strong", luidt de ondertitel.
Terecht. (Lark INL-3603
minui
Wie wél ongelooflijk mooi'
zingen kon, was het Ensche-
dese zangeresje Wilma, ruim
een generatie jonger dan
Sanny Day. Onder de noe
mer „Zou het erg zijn, lieve
opa?" heeft Dureco op
GI.33.023 alle grote hits van
dit wonderkind bijeenge
bracht, zoals „Een klomp
met een zeiltjes", „80 rode
rozen", „Voor een pop ben
ik te groot" en „Ik heb een
vraag". Ik heb nu de vraag:
waar is dit enorme zangeres
je gebleven? Zo'n groot mu
zikaal talentje had toch nooit
verloren mogen gaan. Mis
schien dat deze elpee tot een
come-back leidt. Maar dan
wel een voor haar wat ge
lukkiger.
Van „Caterina van Twente"
naar Caterina Valente is
maar een stapje zo klein als
dat van Enschede naar de
Bondsrepubliek. Caterina
Valente opent met „Tipitipi-
tipso" een verzameling „32
Top Hits Van Toen" (Poly
dor 2675.192), met allemaal
Duitse schlagers uit de vijfti
ger en zestiger jaren. Dus
van o.a. Cornelia Froboess,
Chris Howland, Lale Ander
son, Peter Alexander, Mar-
got Eskens, Vico Torriani,
Rudi Schuricke, het Günter
Kallmann Chor en het sex
tet van Hazy Osterwald.
Met de uitroep Vive la
France" deed Grammoservi-
ce hetzelfde met „Les dis-
ques dór" van o.a. Piaf, Bé-
caud, Boccara, Brassens, La-
foret en Aznavour (Circle
3700) en Phonogram liet op
Philips 6677.067 nog eens
„Dertig Hollandse Hits Van
Toen" de revue passeren
van o.a. enkele reeds min of
meer vergeten artiesten als
D.C.'Lewis, Anita Berry,
Joop de Knegt, Tom Dick,
The Fouryo's en de Chico's.
Beatles
De Beatles zijn trouwens ook
alweer tien jaar uit elkaar.
Niettemiun heeft the Royal
Liverpool Philhamonic Or
chestra in „The Beatles Con
certo" op EMI IA 062-06980
een aantal Beatles-songs in
een alleraardigst en ook
technisch perfect klassiek
jasje gestoken, dat alle be
wondering verdient.
Uit Engeland haalde Phono
gram ook „The world of
George Formby" (Decca
SPA 50). It's 'in the air"
staat er helaas niet op, maar
wel „When I'm cleaning
windows", „Leanin' on the
lamppost" en andere liedjes
waarmee deze filmkomiek
aller harten stal in de eerste
jaren na de tweede wereld-
orlog. En zo hebben we in
deze rubriek dan een brug
gelegd tussen de eerste en de
tweede periode waarin
Juliana prinses werd resp.
zal worden genoemd. Met
daar tussenin 32 koninklijke
jaren, waarin ook de amuse
mentsmuziek een heel be
langrijke en boeiende ont
wikkeling doormaakte.
JAN VAN DER KLEIJ
Concert
agenda
26 april Jango Ed
wards, Paard van Troje in
Den Haag. Sammy Hager.
Paradiso in Amsterdam.
27 april Joan Ar ma tra
ding, Ned. Congresgebouw
in Den Haag.
30 april Dreamrock
met o.a. Fisher Z, Suzi
Quatro, New Adventu
res, The Nits, Rekreon
Leysdream in Roosendaal.
1 mei 10 CC, Ned. Con
gresgebouw in Den Haag.
Janis Ian, Carré in Am
sterdam.
4 mei Don McClean,
Ned. Congresgebouw in
Den, Haag.
5 mei Dreampop met
o.a. Herman Brood, New
Adventures, Phoney
The Hardcore, Kayak,
Sweet d 'Buster, House-
band en Margriet Es-
huys. Groenoordhallen in
Leiden. 10 CC, Jaap Eden-
hal in Amsterdam.
15 mei Popfestival Lo
ch em met o.a. The Ro
mantics, Motorhead,
Udo Lindenberg, Joan
Aribert Reimann, de componist van de indrukwekkende
Sha kespeare-opera „Lear"
zou hij later gebruiken voor
„Otello", een Shakespeare-o
pera die hij wel tot stand
kon brengen.
Natuurlijk is Verdi niet de
enige componist geweest die
in zijn scheppingsdrang
met „King Lear" heeft ge
worsteld. De jonge Berlioz
vond in het stuk inspiratie
voor een concertouverture,
de Rus Balakirew zou mu
ziek maken voor een toneel
opvoering, maar er zijn ook
genoeg pogingen geweest die
mislukten. Bij mijn weten
heeft een echte opera naar
„King Lear" op zich laten
wachten tot 9 juli 1978 toen
in de Beierse Staatsopera te
München het sterk door de
beroemde bariton Dietrich
Fischer-Dieskau gestimu
leerde werk van Aribert
Reimann in première ging.
Toen bleek dat deze opera
voor een hedendaags stuk
opmerkelijk veel weerklank
vond, is DGG zo verstandig
geweest van de reprises in
oktober 1978 een uitstekende
live-opname te maken die
op drie lp's en met een voor
beeldige dokumentatie in
box nr. 2709089 op de markt
is gebracht. Daardoor is het
mogelijk geworden, in af
wachting van een complete
opvoering, kennis te maken
met een aangrijpend brok
dramatische muziek die dui
delijk in het verlengde ligt
van Bar tók en Al ban Berg.
Reimann die in 1936 in Ber
lijn in een' gezin van musici
werd geboren en als compo
nist zijn opleiding ontving
van Ernst Pepping en Boris
Blacher, is in Nederland
nauwelijks bekend. Drie jaar
geleden heeft het Residen
tie-Orkest een liederency
clus van hem geprogram
meerd op teksten van de
Joodse dichter Paul Celan
die kort tevoren zelfmoord
had gepleegd. Afgezien van
die tragische omstandigheid
maakte het werk veel in
druk want Reimann zag
kans de donkere verzen een
nieuwe dimensie en een he
vige expressie te verlenen.
Dat lukt hem in zijn opera
„Lear" eveneens. Al heeft
hij wel degelijk gevoel voor
het theatrale effekt dat no
dig is om climaxen reliëf te
geven (de doordringende
cluster-fanfares in de slots
cène). toch is Reimanns
idioom sober, vaak haast as
cetisch en vóór alles sfeer-
wekkend ten behoeve van
nooit weggemusiceerde tekst
en handeling. Er zijn figuren
en gebeurtenissen die door
een herkenbare, dikwijls
heel bijzondere instrumenta
tie worden getypeerd maar
dat leidt niet tot een dogma-
tisch-symbolische motieven-
techniek.
Het is onvermijdelijk dat de
platenluisteraar zich vooraf
grondig verdiept in tekst en
tekstbewerking en zeker ook
in de symbolische achter-
De groep Motorhead is te gast op het popfestival i
Lochem.
Jett, Openluchttheater in
Lochem.
17 mei Billy Preston
Syreeta, Ned. Congres
gebouw in Den Haag.
19 mei Gerry Rafferty,
Carré in Amsterdam.
24 mei Frank Zappa,
Ahoy' in Rotterdam.
26 mei Pinkpop met
o.a. Van Halen, Joe
Jackson, J. Geilsband,
Sportpark in Geleen.
27 mei Peter Gabriel.
Carré in Amsterdam.
6 juni Styx. Jaap
Edenhal in Amsterdam.
Santana, Groenoordhal in
Leiden.
7 juni Roxy Music,
Ahoy in Rotterdam.
13 juni Fleetwood
Mac, Ahoy' in Rotterdam.
28 juni Rod Stewart,
Ahoy' in Rotterdam.
Al vrij vroeg in zijn loop
baan als operacomponist
koesterde Verdi de harts
tochtelijke wens van Sha
kespeare's meest sombere
en problematische trage
die een muziekdrama te
maken. De componist had
al zo'n twaalf opera's,
waaronder een „Macbeth",
achter de rug toen hij een
gedetailleerd schema ont
wierp waarnaar „King
Lear" diende te worden be
werkt. Librettist Camma-
rano deed zijn uiterste
best maar Verdi, zich ter
dege bewust van zijn ver
antwoordelijkheid jegens
de grote Engelse drama
turg, durfde het met dit
tekstboek kennelijk niet
aan.
Een jaar of vier, vijf later is
Verdi met Somma, een an
dere librettist, van voren af
aan begonnen. De uitvoerige
correspondentie tussen het
tweetal leert dat de compo
nist voor verscheidene tafe
relen het exacte aantal let
tergrepen opgaf dat hij nodig
had. Dat is wel begrijpelijk
want Verdi was in zijn ijver
al met de muziek begonnen
Hij wist zelfs precies welke
bezetting hij voor de premiè
re in Napels wenste, maar
toen niet alle zangeressen en
zangers beschikbaar waren,
liet hij ten einde raad rond
1858 het hele plan vallen. De
al gecomponeerde muziek
grond van de handeling. Het
daarvoor benodigde mate- Êm
riaal bevindt zich voor een w#
groot deel in de box. Toch
lijkt het mij onwaarschijnljk
dat ook wie zich ter dege
heeft voorbereid, deze bijna
drie uur durende beklem
ming en angstaanjagende
dreiging niet in één ruk kan
ondergaan. Wat met het to
neelbeeld erbij, in het thea
ter relatief gemakkelijker
kan worden verwerkt, stelt
té hoge eisen aan de luiste
raar die alleen maar hoort.
Gelukkig maken de platen
het mogelijk het werk in ge
deelten tot zich te nemen.
De tijd, het geduld en de
fantasie die daarvoor zijn
vereist, worden dubbel en
dwars beloond.
Over de opname (met onver
mijdelijke live-geluiden) en
de vertolking kan ik kort
zijn. Beide voldoen aan hoge.
zo niet de hoogste eisen. Di
rigent Gerd Albrecht, hier
wel bekend, en de veertien
solisten zijn stuk voor stuk
voor hun taak berekend.
Grote uitblinker is natuur
lijk Fischer-Dieskau in de
magistraal verbeelde titelrol.
De anderen doen echter niet
veel voor hem onder, ook
niet onze landgenoot Hans
Wilbrink als de Hertog van
Albany. Deze DGG-publika-
tie is een artistiek evene
ment
