Weinig kans
op herleving
van monarchie
in Italië
,renminste nog één echte liberaal in de VVD
!linnenland
)itensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofBuitensteBinnenhof"buitensteBinneri
luitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBirmeri
HEO JOEKES DWONG FRACTIE TOT REUZENZWAAI
Politiek
Partij
Parlement
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 19 APRIL 1980 PAGINA
De waardering voor de monarchie is niet overal zo groot als in ons land. In Italië, waar de
monarchie na de tweede wereldoorlog werd afgeschaft, maken de troonpretendenten geen
enkele kans terug te keren. Een groot aantal schandalen begeleidt hun ballingschap.
Prins Vittorio Emmanue-
le met zijn echtgenote
Maria Doria en hun zoon
Emmanuele Filiberto
ROME Een schot in de
nacht, afgevuurd in de
jachthaven van het eilandje
Cavallo ten zuiden van Cor
sica in de richting van een
stel brooddronken playboyB
en hun vriendinnen, maakte
18 augustus 1979 een
einde aan het iele restantje
hoop van kroonprins Vitto
rio Emmanuele, om ooit
nog eens de Italiaanse
troon te bestijgen.
GETEKEND DOOR SCHANDALEN
Een uur eerder was het prin
selijk aanbod om een deel
van de gepeperde restauran
trekening van het gezelschap
te betalen „Noblesse obli
ge" in slechte aarde ge
vallen. Het aanbod werd ge
weigerd. Er werd gemom
peld: „Wat verbeeldt dat
heerschap zich wel?" In de
geprikkelde stemming die
daarvan het gevolg was,
reed de prins naar de wal
kant. De rubberboot, waar
mee hij naar zijn op de reede
/oor anker liggend jacht Ani-
ram wilde varen, was weg. In
maanlicht zag hij een
uidruchtig gezelschap in een
boot dobberen. Hij dacht dat
het de zijne was, haalde een
'J schietklaar geweer van de
ler* achterbank van zijn auto en
vuurde. Hij raakte de 19-jari-
ge student Dirk Geert Ha
mer, zoon van een Duitse
chirurg in Rome. Dirk Geert
lag in een andere boot te
slapen en had niets met het
voorgevallene te maken. Zijn
linkerbeen moest worden af
gezet. Er deden zich compli
caties voor. Vier maanden
later was hij dood.
Toen hij merkte dat zijn
schot doel had getroffen,
reed Vittorio Emmanuele
naar de politie van Cavallo.
Die bracht hem naar de ge
vangenis van Ajaccio. Na en
19,
kele weken werd hij vrijgela
ten, naar gezegd wordt op
voorspraak van zijn oom, ko
ning Boudewijn en van de
Franse president Giscard
d'Estaing.
Belangrijker was dat de 43-
jarige kroonprins nu eerst
goed de reputatie op zich
had geladen, een even hau
tain als opvliegend heer
schap te zijn. Hij heeft een
paar zwarte bladzijden toe
gevoegd aan de reeks, die
de huidige generatie van het
bijna duizendjarige Huis van
Savoye sinds 1946 heeft be
schreven. In dat jaar werd
zijn vader Umberto II, ook
wel de meikoning genoemd
omdat hij slechts 37 voor
jaarsdagen op de troon zat,
met 54 procent van de stem
men weggestemd door het
Italiaanse volk tijdens een
referendum. Het noorden
waar de Savoyes vandaan
komen, mocht hem minder
dan het zuiden met zijn lange
Bourbonse traditie. Umber-
#o, toen 39 jaar, trok naar
het luxueuze Portugese ban
nelingenoord Estoril. Hij
werd er de buurman van de
Graaf van Barcelona, vader
van Juan Carlos van Spanje.
Umberto's vrouw, koningin
Marle-José, zuster van ko
ning Boudewijn van België,
trok met haar vier kinderen
naar de zilveren boorden van
het Meer van Genève. Geen
van allen was gedoemd de
bedelnap te hanteren en
droog brood te eten. De ko
ninklijke familie had tijd en
gelegenheid genoeg gehad
om kisten vol kroonjuwelen
en persoonlijke bezittingen
naar het buitenland te bren
gen. Bovendien heeft konin
gin Marie-José altijd zorgvul
dig gewaakt over haar aan
deel in de letterlijk
royale erfenis van haar
grootvader Leopold I, die
een fabelachtig vermogen
had vergaard in Kongo.
Umberto II heeft altijd gewei
gerd een akte van afstand
van de Italiaanse troon te
ondertekenen. Hij beschouwt
zichzelf nog altijd als recht
hebber op de troon in het
Quirinaal, een paleis overi
gens dat de Savoyes aan de
pausen hebben ontnomen.
Het recht zou na zijn dood
overgaan op Vittorio Emma
nuele, die dan wel een bur
geres als koningin naast zich
zou hebben. Hij heeft name
lijk een morganatisch maar
voordelig huwelijk gesloten
met de dochter van een rijke
Zwitserse industriëel van Ita
liaanse afkomst, Maria Doria.
Pikante bijkomstigheid: de
huwelijkssluiting vond plaats
in Teheran, met de ex-sjah
als gastheer.
Nog altijd zijn er monarchis
ten in Italië. Af en toe hou
den ze een reünie in het bui
tenland, want in Italië mogen
mannelijke afstammelingen
van het Huis van Savoye niet
.meer komen. Er bestaat een
foto van Vittorio Emmanuele,
genomen tijdens zo'n reünie
in het Franse Beaulieu. Hij
staat afgebeeld naast het
borstbeeld van zijn grootva
der Umberto I. De kroon
prins heeft meer weg van
een Rubensiaanse Vlaming
dan van een Italiaan. Hoewel
hun aantal moeilijk te schat
ten valt, vormen de Italiaan
se monarchisten een betrek
kelijk kleine maar vermogen
de groep. Soms trekken ze
de geldla nog eens open.
Dan worden de Italiaanse
steden volgeplakt met affi
ches. waar dan niet de le
vende leden van het ko
ningshuis op staan afge
beeld, maar de geziene „va
der des vaderlands" koning
Vittorio Emmanuele II en ko
ningin Adelheid. De kleine
monarchistische partij, die
na het vertrek van Umberto
II werd opgericht om de ko-
ninlijke fakkel brandend te
houden, is inmiddels opge
gaan in de neo-fascistische
Movimento Socialista Italia-
na.
Naar Italiaans gebruik heb
ben de dochters van Umber
to II geen recht op de troon.
Zij mogen daarem nog wel
met speciale permissie in Ita
lië komen. Verleden jaar wa
ren ze eregasten tijdens de
plechtigheden rond de Lijk
wade van Turijn. Deze is nog
altijd eigendom van het Huis
van Savoye en in bruikleen-
afgestaan aan de Dom van
Turijn. Er was nauwelijks pu
bliek applaus toen de da
mes, zedig in het zwart, het
hoofd bedekt door zwarte
kant, temidden van een stoet
prelaten en monsignori haar
opwachting maakten. Menig
een heeft zich toen het ruige
leven in herinnering geroe
pen dat de prinsessen Maria
Pia, Maria Gebriella en Maria
Betrice hebben geleid.
Eerstgenoemde trouwde ooit
een Zuidslavische prins,
scheidde nadat ze een twee
ling ter wereld had gebracht
en stortte zich in het nachtle
ven van Parijs en de Rivièra.
De boulevardpers moest alle
zeilen bijzetten om het aantal
galante begeleiders bij te
benen.
Haar zus Maria Gebriella
trouwde een Roemeense
graaf, die na de huwelijksdag
geen graaf bleek te zijn maar
ene Zellingen. Hij had zijn
vrouw en twee kinderen in
de steek gelaten. Met hulp
van de paus werd Zellingers
eerste huwelijk ontbonden.
Na anderhalf jaar zette Maria
Gebriella hem toch aan de
dijk. Met een fooi van een
paar miljoen stuurde de
Griekse reder Stavros Niar-
chos, vriend van de Savoyes,
Zellingen het bos en Maria
Gabriella de eenzaamheid in.
De jongste Italiaanse ko
ningsdochter in ballingschap,
Maria Beatrice, was al op
haar zeventiende alcoholiste.
Ze leefde samen met een
Spaanse toreodor, kreeg op
mysterieuze wijze twee ko
gels in haar lichaam uit een
revolver die ze zelf hanteer
de, ging aan de haal met een
derderangs Italiaanse film
speler, deed sociaal werk in
een Israëlische kibboets,
woonde samen met een Indi
sche goeroe in Amerika en
raakte in verwachting. Niet
de goeroe maar een Syrisa-
che prins en een Argentijnse
diplomaat riepen om het
hardst dat het hun kind was.
Ze trouwde met de Argentijn,
maar het huwelijk liep in
1978 op de klippen. Maria
Beatrice raakte weer aan de
drank en kwam voor een
ontwenningskuur terecht in
een Londense kliniek.
Na aldus gezorgd te hebben
voor een boeiend stukje con
temporaine geschiedenis lijkt
het Huis van Savoye weinig
kans meer te maken op een
herbestijging van de Italiaan
se troon. Die kans wordt nog
geringer door het feit, dat de
linkse partijen plus de repu
blikeinen een royale parle
mentaire meerderheid zou
den hebben als ze tot een
heid zouden komen en dat
zouden ze waarschijnlijk als
in Italië een koningskwestie
zou ontstaan. Nazaten van
de Bourbons, die vóór de
vorming van de eenheids
staat in Zuid-ltalië regeerden
en hebben bijgedragen tot
het achterop raken van het
zuiden, komen ook niet meer
aan bod. Otto von Habsburg
zal zelf wel niet geloven ooit
nog eens vanuit Wenen het
Noorditaliaanse gebied tus
sen Venetië en Milaan te zul
len regeren.
Graaf Camillo Benso di Ca-
vour zal niet meer opstaan
uit zijn graf op het kleine
kerkhof van Cambiano tus
sen de wijngaarden die de
vermouth leveren, teneinde
de „combinazione" te sme
den die de weg moeten be
reiden voor een monarchie.
Al heeft het rad der geschie
denis soms vreemde slagen
gemaakt, het zal erg raar
moeten draaien, wil Italië
nog eens een monarchie
worden.
•ff pf
'weede Kamer
ïfe dinsdag, fris en
iins gebruind te-
van het paasreces,
"n rustige start voor de
ope die naar het zo-
Lii irreces leidt. Op de
7. enda stond een on-
rwerp dat de Kamer
be rof, namelijk
iara) i aantal voorstellen
orafl wijziging van het re-
^ury ment van orde. De
ligingen waren inge-
[gra nd door de Commis-
Werkwijze Tweede
Li! mer, die wordt ge-
r- I door Kamervoorzit-
Dick Dolman. Van-
ELk 7 dat achter de rege-
Vij i gstafel nu eens niet
d fors van een minister
era staatssecretaris zicht-
r was, maar de ten-
Leid e gestalte van Dol-
25, rj, die immers de
voorstellen van zijn
Commissie Werkwijze
moest verdedigen.
Een aardig gezicht,
maar nog leuker was
het dat voor deze keer
PvdA-fractieleider Joop
den Uyl in de voorzit-
tersstoel had mogen
plaatsnemen om de ver
gadering te leiden. Dat
had Joop nog nooit ge
daan, dus voor hemzelf
was het ook een span
nende belevenis, de ha
mer ter hand te nemen
en die hele batterij
knopjes op de voorzit
terstafel (voor de micro
foons, het licht, de bel-
signalen enzovoorts)
binnen handbereik te
hebben. Geduldig liet
hij zich door griffier
Koops uitleggen waar
alles toe diende. „Waar
is dit knopje voor? En
dat daar?", hoorde je
Joop vlak voor de ver
gadering tegen Koops
fluisteren. En Koops
opeens heftig: ,,Nee.
nee, daar mag u niet
aankomen!". Zeker de
brandmelder of zoiets.
■Voorzitter (2)
De vergadering had een
gemoedelijk karakter.
Af en toe hing er echt
zo 'n jongens-on der-
mekaar-sfeertje". Dat
bleek onder andere uit
het begin van Dolmans
antwoord. „Mijnheer de
voorzitter", zo riep hij
Den Uyl met luider
stemme toe. „Ik wil
mijn antwoord graag
beginnen met mijn
vreugde er over uit te
spreken, dat voor het
eerst in meer dan 20
jaar de Kamer wordt
voorgezeten door een
oud-premier, voor het
eerst sinds Gerbrandy
de Kamer verliet. Dit is
een nostalgisch mo
ment, maar misschien
ook een moment van
perspectief, want ik
denk dat u liever met
mii van plaats zou wis
selen, mijnheer de voor
zitter!" Den Uyl glun
derde en knikte instem
mend. Welnu, wat niet
is, kan komen", zo be
sloot Dolman zijn plei
dooi voor terugkomst
van Den Uyl achter de
regeringstafel. Hetgeen
de vice-voorzitter van
de PvdA-fractie, Ed
van Thijn (zojuist in de
•Kamer teruggekeerd na
een hernia-operatie) la
chend deed vragen
„Mijnheer de voorzitter,
is dit wel binnen de
orde?". „Natuurlijk",
knikte Den Uyl. „Ik zie
geen aanleiding, de
heer Dolman tot de
orde te roepen". Waar
na Dolman, toen de al
gehele uitbarsting van
vrolijkheid achter de
rug was, het woord her
nam en zei: „Ik maak
gelijk maar van de gele
genheid gebruik, de
heer Van Thijn te com
plimenteren met zijn al
geheel herstel".
Treinen (1)
Politici kunnen zich
soms weieens druk ma
ken om zaken, waarvan
je je afvraagt of parle
mentariërs nou wel de
aangewezen personen
zijn om hun kostbare
tijd aan dergelijke futi
liteiten te vergooien.
Het komt niet zelden
voor dat Tweede Ka
merleden de bewinds
lieden schriftelijke vra
gen stellen over een of
ander miezerig onder
werp. Zaken van het
soort dat je eerder ver
wacht in een plenaire
vergadering van de Ne
derlandse Vereniging
van Huisvrouwen, dan
in de Tweede Kamer.
Zo ijverde het CD A-ka
merlid Mateman laatst
nog voor minder vette
PTT-stempels op post
zegels ten gerieve van
de filatelisten.
De PvdA-leden Hessel
Rienks en Henk Knol
gaven het deze week
ook weer een dergelijk
staaltje van onbenullig
heid weg. Zij stelden
een aantal vragen aan
minister Tuijnman van
Verkeer en Waterstaat
over één bepaalde -
naar hun mening zéér
gebrekkige - noord
west- ver bin ding per
trein. Voor alle duide
lijkheid zij vermeld dat
dat Knol in Assen en
Rienks in Zwolle woont
en beide parlementa
riërs hun werk per
trein bereiken.
Treinen (2)
Wat zijn nu de klachten
van beide heren: noor
delijke treinreizigers
die op 3 april om vier
voor tien 's ochtends in
Den Haag wilden zijn
en die normaal gewend
zijn te reizen met inter
city nummer 524
waren die dag gedwon
gen met een extra inge
laste intercity te reizefi
(nr. 500), wat hun totale
reistijd met 11 minuten
verlengde. Schokkend
nietwaar, want nu
kwam men in plaats
van vier voor tien pas
om zeven óver tien aan.
Dat is inderdaad een
schandelijke zaak,
waarover snel ophelde
ring gegeven moet wor
den. De ambtenaren op
de ministeries hebben
immers toch niets be
ters te doen dan zich
bezig te houden met de
beantwoording van vra
gen, die bij de Afdeling
Inlichtingen van de NS
thuishoren. Het belang
van deze vragen is ook
wel zodanig groot dat
het tekort aan man
kracht op het ministerie
van V en W hier geen
rol mag spelen (de
PvdA heeft zelf aange
drongen op uitbreiding
van de mankracht op
dit ministerie, omdat de
ambtenaren al het werk
niet aankunnen).
Maar daarmee is de
kous nog niet af hoor,
want de problematiek
ligt nog veel dieper.
Vraag vijf luidt als
volgt
Hoe verhoudt zich de
vertrektijd uit Gronin
gen van trein nr. 500
met de aankomsttijden
van de treinen 8322,
8722 en 8822..." Als 1
staat tot 7, wellicht 2
staat tot 4. Wie zal het
weten, maar in ieder
geval is het goed dat
deze vraag nu eindelijk
eens aan de orde wordt
gesteld. Een andere nij
pende kwestie komt in
vraag drie aan de orde:
„Waarom zijn de reizi
gers er op acht april in
Utrecht niet op attent
gemaakt dat zij hun rejs
met de gereedstaande
intercity nr. 561 konden
vervolgen, wat hun in
ieder geval circa 19 mi
nuten (nota bene!, red.)
minder vertraging had
opgeleverd". Deze zaak
ligt zelfs nog ernstiger
dan het gedonder rond
om trein nummer 524,
want daar ging het
maar om elf minuten.
DICK VAN RIET
SCHOTEN
FRANS WEERTS
N HAAG Het optreden van diverse voor
staande VVD'ers rond de tv-film „Dood van
i prinses" heeft vele oprechte liberalen het
aamrood naar de kaken gejaagd. Sommigen
hen raakten zelfs zozeer in gewetensnood
zij geen lid meer wensten te zijn van een
itieke partij, „die haar eigen beginselen ver-
kt". En ware het niet zo geweest, dat één
D'er, het parlementslid Theo Joekes zijn
ctie weer op het rechte pad had gebracht
>r haar te leren wat „vrijheid van menings-
ing" en „persvrijheid" wil zeggen, het gezel-
tap opzeggers zou zonder twijfel nog veel tal-
ker zijn geweest.
IA] t was dan ook niet niks wat liberale mensen als
4u «-premier Wiegel, staatssecretaris Smit-Kroes
de Tweede-Kamerleden Blaauw en De Korte
deze en vorige week meenden te kunnen per-
tteren. Want welke draai men er ook aan heeft
- Uen geven, hun gedrag was in feite niets anders
q n een poging tot censureren van een NOS-pro-
imma. Zoals nu bekend is betrof het hier een
1 degelijk journalistieke poging te achterhalen,
arom drie jaar geleden in de hoofdstad van Sa-
li-Arabië een heuse prinses en haar vriend op
parkeerplaats in het openbaar ter dood werden
H^rseht. Maar op het moment dat de genoemde
ie< pstukken in actie kwamen, vorige week vrijdag,
rai st«n zij niets meer dan dat de film niet zo
iif eiend was voor de heersers in Riad. Daartoe aan-
r zet door telefoontjes van het bedrijfsleven, was
it simpele feit voor hun voldoende te eisen dat de
bending niet door zou gaan. De démarche van
Saoedische ambassadeur, waarbij dreigende taal
1 zijn geuit (wat later door de man zelf werd
itkend) kwam pas twee dagen later.
De beklaagden kunnen daar nu tegen inbrengen,
dat NOS-voorzitter Jurgens zelf de pressie „binnen
de grenzen van het oirbare" heeft genoemd. Van
Jurgens een begrijpelijke opmerking, want in het
officiële contact met hem ging de regering (Wiegel
en minister Gardeniers van CRM) niet verder dan
te wijzen op de grote economische belangen van
een aantal Nederlandse ondernemingen in Saoedi-
Arabië. Maar daarnaast regende het uitspraken in
het openbaar, waarin uitzending van de film strij
dig met het landsbelang werd genoemd. „Stel dat
ik NOS-voorzitter zou zijn en ik zou alle conse
quenties kennen, dan denk ik dat ik ertoe zou nei
gen om mijn bestuur te adviseren die film toch
maar niet uit te zenden," aldus Wiegel. En Neelie
Smit-Kroes liet vanuit Riad, waar zij toevallig op
werkbezoek was, weten dat het kabinet ertoe be
sloten had „te pogen alles in het werk te stellen om
de NOS ervan te overtuigen dat zij deze film niet
moet vertonen". Haar „verbolgen" Saoedische
ambtgenoot had zij in soortgelijke bewoordingen
proberen gerust te stellen, zo vertelde ze per tele
foon aan een NOS-verslaggever.
Vice-premier Wiegel was inmiddels ook al druk in
de weer geweest om zich te verzekeren van de
steun van zijn partijgenoten in de Tweede Kamer.
De leden Blaauw en De Korte, van wie bekend is
dat zij het bedrijfsleven een warm hart toedragen,
kregen het verzoek de regering vragen te stellen
over de voorgenomen uitzending. In hun ijver de
Grote Leider van dienst te zijn gingen deze beide
heren nog aanzienlijk verder en stelden een com
muniqué op namens hun gehele fractie, waarin
werd gesteld dat de NOS uitzending van de film
diende te heroverwegen. Men moet het Binnenhof
jargon kennen om te weten dat daarmee bedoeld
werd: Laat het uit je hoofd! Hun collega Keja, om-
roepspecialist voor de VVD, had hun er nog toe
kunnen brenger! in de verklaring op te nemen dat
de film wellicht ook kwetsend zou zijn voor de is
lamieten in Nederland. Dit om te voorkomen dat
zij al teveel als loopjongen van de grote bedrijven
te kijk zouden staan.
Fractieleider Rietkerk en zijn waarnemer. Anne-
lien Kappeijne van de Coppello, die vorige week
met vakantie waren, toonden zich onmiddellijk na
terugkeer solidair met het tweetal en met minister
Wiegel. Mevrouw Kappeijne merkte zelfs op („al
wil ik natuurlijk niemand op een idee brengen")
dat de tv-technici onder het PTT-personeel de mo
gelijkheid hadden te gaan staken op het moment
dat de uitzending zou moeten plaats hebben. Zou
de film wel gewoon op de buis komen, dan zou
men, aldus mevrouw Kappeijne, niet gek moeten
kijken, wanneer dat een verhoging van de kijkgel
den tot gevolg zou hebben. Dit omdat de PTT dan
waarschijnlijk een Saoedische order van enige mil
jarden zou missen, welke derving van inkomsten
door de NOS gecompenseerd zou moeten worden.
Niet verwonderlijk dus dat Rudolf de Korte en Jan
Dirk Blaauw zich tamelijk zeker van hun zaak
voelden toen zij dinsdagochtend jl. met hun 26 col
lega's begonnen aan de op die dag gebruikelijke
fractievergadering. Toch hadden zij al iets kunnen
vermoeden, want hun stellingname had niet die
weerklank gevonden in het land, die zij zelf wel
licht hadden verwacht. De gehele Nederlandse
dagbladpers, inclusief kranten als De Telegraaf en
het Algemeen Dagblad, die de belangen van het
bedrijfsleven meestal prioriteit toekennen, was al
over hen en hun partijgenoten in de regering heen
gevallen. En daar kwam nog eens bij dat er zich in
hun fractie iemand bevond, die zelf 27 jaar journa
list was geweest en zeker niet één van de slecht-
sten.
Inderdaad: Theo Joekes (56), die onder meer van
1954 tot 1958 correspondent was van de NRC in
Londen en acht jaar daarvoor had gewerkt als as
sistent-programmaleider bij de BBC-radio. Het was
deze nestor van de VVD-fractie (Kamerlid sinds
1963), die als door een adder gebeten naar voren
- schoot in zijn stoel, toen de „Dood van een prinses"
aan de orde kwam. Verwijzend naar de beginselen
van de VVD, noemde Joekes het volstrekt onbe
grijpelijk dat twee partijgenoten de vrijheid van
meningsuiting aan hun laars hadden gelapt. Cite
rend uit de Engelse krant „The Observer" stelde
hij met stemverheffing dat „de totale waarde van
alle Saoedi-Arabische olie niet opweegt tegen die
van,de persvrijheid". Voor de VVD diende het vol
komen vanzelfsprekend te zijn, aldus Joekes, dat
de overheid zich niet bemoeide met de publicatie
van een .journalistiek werkstuk".
Zijn betoog maakte zoveel indruk, dat de fractie-
voorlichter opdracht kreeg nog tijdens de vergade
ring een nieuw communiqué aan de pers te ver
spreiden. Dit moest zo snel omdat men wilde voor
komen dat het herziene VVD-standpunt pas na het
besluit van de NOS bekend zou worden, waardoor
het zou kunnen lijken alsof het alleen maar ge
makkelijk achteraf-gepraat was. In de persmede
deling werd verklaard dat het communiqué van
vrijdag „uitgegeven door twee fractieleden niet is
uitgegaan van de fractie" en dat „de omroepwet
aan de NOS een eigen verantwoordelijkheid
geeft". Uit dat laatste vloeide voort dat het „NOS-
bestuur derhalve zélf" tot een beslissing diende te
komen.
Na deze reuzenzwaai behoefde het.eigenlijk geen
verwondering meer te wekken dat daags daarna
ook Wiegel, in antwoord op vragen van de socialist
Roethof, de eigen verantwoordelijkheid van de
NOS officieel erkende. Daarmee was wat het par
lement betrof de zaak afgedaan, want ook de
PvdA achttte het toen zinloos verdere actie te on
dernemen, bijvoorbeeld door een interpellatie aan
te vragen. Even leek daar nog verandering in te
komen, toen premier Van Agt zich in de zaak
mengde. In Indonesië brak hij de staf over de
NOS, voor wie „nationale belangen blijkbaar niet
meer tellen" en wier houding hij „buiten alle pro
porties vond", aldus een weergave in De Telegraaf.
Maar omdat de minister-president dit vervolgens
tijdens een persconferentie afzwakte hij be
perkte zich tot het uiten van teleurstelling over het
besluit tot uitzenden en het uitspreken van de
vrees voor represailles liet de PvdA dit maar
over zijn kant gaan, al kwam er wel een zeer kriti
sche persverklaring.
Alleen als de regering, in navolging van Groot-
Brittannië, in „verkeerde" bewoordingen haar ex
cuus aan Saoedi-Arabië aan zou bieden, zullen de
socialisten alsnog in het geweer komen. Overigens
wijst nog niets erop, dat de gepredikte vrees voor
Saoedische tegenmaatregelen terecht was, al wordt
de kans daarop natuurlijk wel groter, als de rege
ring blijft zeggen dat het een „enorme meevaller"
zou zijn, als er niets gebeurt. Daardoor zouden de
Saoedi's, die volgens sommige Islamkerfhers niets
anders hebben willen doen dan hun eer redden,
weieens gedwongen kunnen worden Philips
of Volker-Stevin een grote order door de neus te
boren.
Rlfc IN 'T HOUT
