ychrijver Maarten 3iesh e u vel s teelt Ie show Noordwi jk in de clinch met G.S. over bouw appartementen aan Boulevard aditioneel Boekenbal in msterdams Concertgebouw opent oekenweken 1980 Wlositie zeshoek ledreigd Reger- en Messiaenprojekten in nieuwe seizoen van Residentie-Orkest brieven lezers PAGIlK NST LEIDSE COURANT VRIJDAG 18 APRIL 1980 PAGINA 17 par 3mi& 5TERDAM Gisteravond ging via een groot leest en het traditionele Boekenbal in een ïpvol Amsterdams Concertgebouw de alweer Boekenweek dit jaar zelfs boekenwekén start. Die opening is een traditionele zaak, in ver verleden altijd gebonden aan Amsterdam, Spassk^na in het algemene spreidingsgebeuren wat n in M^oold in andere grote steden, gisteravond dus e partijr terug in de moederschoot van het Concertge- w om het nóg tradioneler te maken. Ook al om- ditmaal een feestvierder ext^a aanwezig was: - De ster oud-we an het n ooi i Het twfionderdjarige Koninklijke Nederlandse Uitge- bond. Nu teert dat Boekenbal de laatste jaren ierdoor^s zwaarder op de sterke verhalen uit het verle- op terwijl het in feite steeds meer een personeels- is na z*s f eworden voor boekenmakers dat pas in de et vooi uurtïes kleur krijgt. Gisteravond was de aan- win'&heid van een e*tea contingent keurig op gala- Dorst zersensemble als medekoristen in mooi slecht Frans het lied van Normandië, een gezang, een Russisch ruimte vaartlied en streek zelfs gesteund door Vera Beths op de viool een partita van Bach weg. Aandoenlijk korta demig, klaaglijk en vals, maar de zaal leefde er van op en kwam zelfs tot meezingen met het lied van de grote stad Zaltbommel, Bommel. Biesheuvel doorspekte het met anecdoten uit zijn leven, en pakte de boel ongege neerd in alsof hij iaren bij Hermans of Van Veen in de keuken heeft gekeken. Remco Camnpert deed het daarvóór wat schuchterder met enkele moeilijk ver staanbare gedichten, die van Mischa Mengelberg overi gens erg leuke, degelijk modern klassieke muziek had den meegekregen die weinig leek op de grappen en grollen die hij wel eens per jazzpiano pleegt uit te ha len. Schrijver Maarten Biesheuvel stal de show tijdens het openingsprogramma van de Boekenweek: Hier met Vera Beths samen bezig aan een wat hem betreft klaaglijk uitgevallen partita van Bach. au uitgeruste vertegenwoordigers uit die uitge- ivereld misschien juist de oorzaak van een we matheid, die vóór middernacht maar werd pept door een enkele vondst pur sang in het amma. Dat bleek de schrijver Maarten Bies- jl, die in een onverdachte, volleerde one mao- <3 pföx r"met"°rkest ..Du holde kunst" bezong. b3 PbJ 2—d4 epen Biesheuvel haalde enige muzikale hoogtepun- 4d5 duit zijn leven op, zong met een trots baritongeluid Lb3xd5ljberts lied van de grenadiers die uit Rusland terug- Ta8—w*men' uit z n soldatentijd met het Nederlands Bla- c8PW j Dat Nederlands blazersensemble had nog het pittige jazzsymfonietje van George Antheil laten horen, daarna was de koek op en kon het rommplig gaan worden. Met muziek in diverse zalen en zaaltjes van het fraaie Con certgebouw, met alsmaar rondschuivelende bezoekers die de (dure) hapjes pas om half elf door hun keel mochten krijgen omdat daar strenge regels voor ston den. Een kelner: „Ze zijn bang dat ze er al té vroeg een troep van gaan maken." Het kleurrijke hoempa- en stampensemble Dogtroep blies dwars door alles heen zo uitbundig dat een gehoorgeplaagde suppoost uitkreet: „Ik wou dat die jongens maar dorst kregen." Dorst kre gen er genoeg. Zwervende van de Spiegelzaal die een Speakeasy Was geworden, compleet met roulette en blackjack, de podiumbar die een bruin café moest voor stellen met een hééél klein beetje zand op de vloer en accordeonist Gerard Engel (bekend van radio liet hij weten) die onbeloond door applaus tegen de klippen op speelde, via de solistenfoyer die discotheek was gewor den en de futurische balkonzaal die met een ingenieuze mechaniek een hoop muziek door elkaar door de luid sprekers bracht. Al rondgaande door het doolhof van het Concertgebouw kreeg je steeds sterker de indruk van een tredmolen waarin iedereen de weg was kwijt geraakt. Een bijna wanhgopige schrijver-politicus Jan Terlouw tegen zijn echtgenote: „Laten we in hemels naam maar dóórlopen tot we weer een bekend punt te genkomen." Schrijvers waren er uiteraard: Simon Vinkenoog, Bert Voeten, Marga Minco, Bert Schierbeek, Joop Waasdorp, Maarten 't Hart, Dimitri Frenkel Frank, en uiteraard nog velen meer in de ronddolende meute, die in de gro te zaal aan het walsen sloeg bij het vaudeville-orkest, een van de attracties die Drs. P mocht aankondigen. Solo in een schijnwerper sigarenrokend op het toneel met krakkemikkige stem een aantal nogal vervelende taalbloempjes debiterend. Meest opvallende zaken: De vaak nogal zure dichtersteksten over literatuur op de toiletten (Geert Lubberthuizen van de Bezige Bij: „Nu kan ik eindelijk ook eens lezen als ik sta te plassen"), stapels boeken aldaar op de grond en elders de aanwe zigheid van de merkwaardige Duizenddichter Willem Berend H., die met een éénmansstandje zijn Gezelle-da- gen propageerde, overal anti-teksten tegen gevestigde literatoren opgeplakt had, en stencils uitdeelde aan „geachte aanwezigen, stropdasdragers en zoetwaterj- hournalisten". Hij was de enige die me in vertrouwen wist mee te delen „Pas op, het gaat héél slecht met de Nederlandse poëzie". BERT JANSMA een j Inds^N HAAG De boekenle- dit s in ons land zijn ruim De j» ^aar geleden begonnen de tP leeshonger meer door opner»^nen in Plaats van het en IP"1 van boeken te stillen. ogranfomzetontwikkeling in de zijn Pcenkoopmarkt is door t grote verschuiving van de pen naar lenen sterk bij f uur verwachtingen achterge- Wiet ve"- Hvjjj n dit resultaat van recente tige v 'erzoekingen verbindt drs. tnois p- Wijnberger, wetenschap- oze, i ijk assistent aan de Erasmus Tlerc iversiteit in Rotterdam in Jai blad economisch-statisti- e berichten, de conclusie, de positie van het boek in derland en uiteraard ook f i de auteur wordt bedreigd, uitgeverijen beperken eds meer de oplagen van boeken, maar desondanks ft een toenemend deel van oplagen onverkocht. Dit 10.5® ;ft tot gevolg, dat de com- rciële basis van veel uitge dijen is aangetast of wordt Ireigd, althans wat betreft uitgeven van boeken. De Jc_ Jgevers, aldus drs Wijnber- ■*0 zullen kritischer moeten rden bij het kiezen van hun ïven en zij zullen goedko- moeten gaan werken. De .241,7 erheid zou haar beleid ten i3.5Ó.nzien van de uitleenbiblio- >ken eens nader moeten be- 250* vindt Wijnberger. oorzaken van de stagne- ïde kooplust voor boeken gelegen in het beschikbaar men in de afgelopen twintig van zeer veel nieuwe pro ten en diensten, die de oplust van de consument ande maken, zo meent drs. ijnberger. 5 lott g. ijs 1 5 lxb gd. 3r s/OORSCHOTEN De frac- koëies van de gemeenteraad in Jorschoten vergaderen deze alsijaand op de volgende data: )A, PvdA/PPR en VVD op nsdag 22 april in het ge- eentehuis; de CDA bijeen- imst begint om 20.30 uur, de 'erigen om 20.00 uur. De actie van D'66 vergadert op oensdag 23 april in het ge- eentehuis, aanvang 20.00 De vergaderingen zijn oor iedereen vrij toeganke^ k, alleen de fractie van de VD vraagt belangstellenden voren een afspraak te ma- Afl£en met de secretaris, de heer Van Gogh, tel. 4257 of 7331. pri Jflj ie schone Müllerin, liede- mcyclus van Schubert, wordt Y,\ zondagmiddag 20 april in lsw e Haagse Kunstkring, Denne- ïg 64, uitgevoerd door Canti- Geysel bas-bariton en Piet eenstra piano. Op woensdag- w vond 23 april volgt een her- 2 (i aling in het Huygens-mu- eum Hofwijk te Voorburg. Galerie Abtswoude, Aart |n der Leeuwlaan 332 Delft, in van 20 april tot 16 mei et- in aquarellen en potloodteke- oy, 'ingen van Luc van Holen en ronssculpturen van André anssen te zien. NOORDWIJK Het Noord- wijk.se gemeentebestuur en met haar de gemeenteraad is het helemaal niet eens met het standpunt van Gedepu teerde Staten, dat apparte- mentenbouw aan het einde van de Koningin Astrid Bou levard best kan. In het geding is het bestem mingsplan Zuidduinen, waar aan het provinciale college ten aanzien van een aantal punten zijn goedkeuring heeft onthou den. Bij de meeste van deze beslissingen leggen B. en W. zich neer, maar een uitzonde ring vormt het toelaten van een appartementengebouw op de plaats van het tegenwoor dige hotel „Helmhorst". Bij de vaststelling van het plan Zuid duinen had de gemeenteraad zich met nadruk uitgesproken tegen een mogelijke bouw van appartementen op dit gedeelte van de Koningin Astrid Boule vard. Men wilde daar de zaak laten zoals ze is: villabouw, af gewisseld met hotels en pen sions. De bouw van appartementen wordt bepaald door de econo mische haalbaarheid, meende de raad, en de ontwikkeling aan de andere boulevard had geleerd, dat dit alleen maar leidt tot een massale en hoge bebouwing. En dat wilde de Noordwijkse raad aan de Ko ningin Astrid Boulevard persé niet. Voor de eigenaar-exploitant van „Helmhorst", de heer J. van Wijk was dit aanleiding tot het indienen van een be zwaarschrift. Gedeputeerde Staten sloten zich bij zijn bezwaren aan en stelden, dat het uit stedebouw- kundige overwegingen geen bedenkingen ontmoette om het bestaande hotel te vervan gen door appartementen. Er mag ook nog-een dienstwoning bij gebouwd worden. In deze uitspraak van Gedepu teerde Staten zien B. en W. een wezenlijke aantasting van de doelstelling, die de gemeen teraad voor ogen stond bij de vaststelling van het bestem mingsplan. Het college vindt ook de motivering te pover. Het stelt daarom voor tegen de beslissing van Ged. Staten in beroep te gaan bij de Kroon. Chinese top verjongt zich PEKING In Peking vormt zich een nieuwe regeringstop. De benoeming van de 61-jarige Zhao Ziyang en de 64-jarige Wan Li tot vice-premiers is daarvoor wel de belangrijkste beslissing in de afgelopen drie jaar. Zij heeft de tot dusverre bij geruchte aangekondigde te rugtrekking van de 75-jarige Deng Xiaoping, de eerste vice- premier, uit het dagelijkse re geringswerk in de komende maanden zeker gemaakt. De nieuwe premiers gelden als pragmatici, die weinig gemeen hebben met de dogmatici uit de tijd van Mao. „GEEN KRENT" Waarom het gisteren tijdens de demonstratie in Den Bosch van honderden militairen, leden van de VVDM, ging liet aan duidelijkheid niets te wensen over. Op de meege dragen spandoeken stond het immers met enorme letters te lezen: „Van Lent, wees geen krent". Met andere woorden: staatssecretaris Van Lent, die uitkering van de zo genaamde „negen dagen regeling" moet doorgaan Zij mag niet vallen onder de loonmatiging DEN HAAG In zeven jaar tijd is het aantal bui tenlandse kinderen op lage re scholen verviervoudigd. Waren het er in 1971 nog geen tienduizend; in 1978 was dit aantal gestegen tot 37.983. Hierbij zijn niet ge teld de Surinamers, Suri naamse Nederlanders, Antil- lianen en Molukkers. Deze gegevens zijn afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Niet van alle Vier keer zoveel buitenlandertjes op lagere scholen soorten onderwijs zijn recente gegevens over buitenlandse leerlingen bekend, met name niet van het wetenschappelijk onderwijs. Totaal stonden er in het vorig schooljaar 70.000 bui tenlandse leerlingen en stu denten bij het volledig dagon derwijs geregistreerd. Daarvan behoorde iets minder dan de helft tot het vrouwelijk ge slacht. Op de kleuterscholen zaten ongeveer 16.000 buiten landertjes. Bij het algemeen voortgezet onderwijs 7000, het lager beroepsonderwijs telde er 8000 en het middelbaar en hoger beroepsonderwijs telde 1400 buitenlandse leerlingen. Ze komen bijna allemaal uit landen rond de Middellandse Zee. (Van onze muziekredactie) Het aanstaande winterseizoen van het Resi dentie-Orkest waarin Hans Vonk zijn entree maakt als vaste dirigent en Ferdinand Leit- ner nog slechts enkele malen als gast op treedt, verschilt in opzet weinig van wat de laatste jaren gebruikelijk was. Het opval lendste verschil is dat er niet één „Vanuit"- projekt komt maar zelfs twee, dat wil dus zeggen twee series extra lange concerten in de Nieuwe Kerk waarvoor bijzondere pro gramma's zijn geconcipieerd vanuit de bio grafie van een bepaalde componist die het verdient extra te worden belicht omdat hij op de achtergrond is geraakt of nog niet vol doende naar voren is gekomen. Max Reger, die in 1907 en 1916 zelf het Resi dentie-Orkest dirigeerde en aan wiens werk Van Otterloo in het begin van zijn Haagse pe riode speciale aandacht schonk, dreigt zelfs in Duitsland meer en meer in het vergeetboek te raken. In de overtuiging dat hij toch weer in de aandacht behoort te komen, heeft artistiek di- rekteur Piet Veenstra vijf concerten in oktober en november ontworpen waarop in orkest-, ka mer- en orgelmuziek zijn kunst op verschillen de manieren wordt gepresenteerd. Er wordt aandacht besteed aan de pessimistische, de tra gische kant van zijn muziek aan de polyfone en de contrapuntische structuur (geïnspireerd op Bach) en aan de impressionistische invloeden (van Debussy). Behalve orkestwerken als de „Hiller-variaties", „Eine romantische Suite", de „Böcklin-Tondichtungen" en natuurlijk de „Mozart-variaties" gaat ook zijn weinig beken de pianoconcert, voorts zijn grote strijksextet, zijn werk voor koor en orkest „Die Nonnen", het klarinetkwintet, enz. Daaromheen zijn wer ken gegroepeerd die op de een of andere wijze met Reger in relatie staan, werken van Liszt en Wagner, Chopin en Richard Strauss maar ook Bach, Schumann, Brahms en Debussy. Behalve Vonk dirigeren in deze reeks Michel Tabach- nik, Hans Zender en Ernest Bour. Het tweede projekt betreft de bejaarde Franse componist Olivier Messiaen, wiens muziek al meer dan een halve eeuw ter discussie staat, maar nog altijd omstreden is, maar mede daar om de moeite waard. Aan deze kunstenaar die ook de stoot heeft gegeven tot de verdere ont wikkeling van seriële componeertechnieken, worden onder leiding van Marck Janowski, Reinbert de Leeuw en Corneliu Dumbraveanu vier programma's gewijd. Zijn eigen werken waaronder het twee uur durende „Des Canyons aux étoiles en ook zeer lange Turangalila- symfonie, worden omlijst door muziek die Mes siaen inspireerde: Balinese gamelanmuziek, vo- kale muziek uit de 14e tot de 16e eeuw (isorit- mische motetten) en verder werken van Ber lioz, Wagner, Debussy, Skriabine, Honegger en Varèse. Omdat Messiaen evenals Reger zonder muziek voor kerkorgel niet compleet is, wordt aan het Messiaenprojekt een apart orgelconcert in de Grote Kerk toegevoegd waarop de Haagse organist Richard Ram (die ook aan Reger mee werkt) de Messe de la Pentecóte van Messiaen ten gehore brengt. Buiten de vaste paden De gebruikelijke concertseries op donderdag en vrijdagavonden, de promenadeconcerten op zaterdagavonden en de jeugdconcerten op don derdagavonden houden zich voornamelijk aan het standaardrepertoire, al zijn er gelukkig ook interessante afwijkingen. Zo brengt de Tsjechi sche gastdirigent Zdenek Kosler een program ma met muziek van zijn landgenoten onder wie Vejvanovsky en Martinu. Vonk die de achtste symfonie van Bruckner maakt, maakt ook de eerste van Mahler warin hij echter toevoegt „Blumine", dat er later uit werd verwijderd. Vonk komt ook met Ravels „L'Enfant et les sortilèges" met jongens van de Haarlemse St. Bavo, het Residentie-Kamerkoor en solisten. De Poolse gastdirigent Witold Rowicki geeft met het Residentie Bachkoor het Stabat Mater van Szymanowski en Miklós Erdélyi brengt voor Verdi's Requiem het Slowaaks Philharmo- nisch Koor uit Bratislawa mee. Ernest Bour zal een reeds lang opgeborgen symfonie van Jo hannes Verhulst te voorschijn halen. Aan de di rectielessenaar keert ook Alain Lombard terug. Een nieuw gezicht onder de dirigenten is de Ja panner Ken-Ischiro Kobayashi. Het Residentie-Orkest heeft de smaak van het maken van grommofoonplaten na het succes van de jubileumcassette echt te pak ken gekregen. In eigen beheer wordt ter in troductie van Vonk als vaste dirigent een opname gemaakt van de integrale balletmu ziek „De Vuurvogel" van Strawinski, een plaat die uitsluitend bedoeld is voor abon nees, vrienden en andere relaties van het or kest. Ook hoopt men eind 1982 een vervolg-cassette met zes platen Nederlandse myziek te kunnen uibrengen waarvoor wellicht wel samenwer king met de vakhandel zal worden gezocht. In deze cassette komt waarschijnlijk de al genoem de symfonie van Verhulst en verder mogelijk de symfonie voor vier saxofoons en orkest van Otto Ketting, de Canto infernale van Wim La- man en de vierde symfonie „Les Victoires" van Matthijs Vermeulen, welke laatste drie werken op het eerste keuzeconcert in het nieuwe con servatorium tot klinken komen. In het conservatorium wordt later nog een Schönberg-concert gegeven en verder een con cert met werken van Alban Berg, Rudolf Escher en Sandor Balassa. Deze conservatori um-concerten moeten overigens worden gezien als proefconcerten want de conservatoriumzaal voldoet akoestisch nu nog niet helemaal aan de te stellen eisen. Vandaar dat de andere drie keuzeconcerten in het Concertgebouw worden gegeven. Daar speelt het Rotterdams orkest werken van de Poolse avant-gardist Penderecki onder leiding van de componist, het Concertgebouworkest nieuwe Russische muziek onder Kondrasjin en het Residentie-Orkest zelf muziek van Zim- mermann, Hindemith en Druckman onder Jac ques Mercier. Kamermuziek op scholen Omdat vorig seizoen zoveel belangstellenden voor de kamermuziekserie van leden van het Residentie-Orkest moesten worden teleurge steld, is deze serie van zes avonden in Diligen- tia met veel weinig te horen stukken verdub beld. Bovendien wordt, kennelijk in navolging van Rotterdam, een plan gemaakt voor school- concerten van vijftig minuten waarvoor de pro gramma's aan deze twee kamermuziekseries zullen worden ontleend. Men hoopt dat op de een of andere wijze voor deze schoolconcerten middelen ter beschikking komen. 'f! lil Brieven graag kort en duidelijk geschreven. De redactie behoudt zich het recht voor ingezon den stukken te bekorten De houdgreep van de boekenclubs Het is langzamerhand gewoon te geworden dat de kranten bij het naderen van de boeken week hun licht laten schijnen over de groeiende boeken clubs, die het uitgevers en boekhandelaren zo moeilijk zouden maken. Ook uw ver slaggever schrijft in de boe kenbijlage van zaterdag 12 april jl. met onverholen wan trouwen over deze puur com merciële instellingen. Het is duidelijk dat het wantrouwen van deze journalist, zo al niet in de kiem aanwezig, werd op geroepen en aangewakkerd door de voorzitter van de Ne derlandse Boekverkopersbond en die van de Commissie voor de Collectieve Propaganda. Geen van beide heren hebben van boekenclubs veel voordeel te verwachten. Zij worden be taald voor andere, ook puur commerciële activiteiten. Ter wille van een op zichzelf lofwaardige objectiviteit heeft uw verslaggever vooraf ook bij mij enige informatie ingewon nen. Hij heeft daar een spaar zaam gebruik van gemaakt in een betoog dat kennelijk al bij voorbaat meer of minder vast lag. Helaas voert hij mij spre kend in als „oud-voorzitter van de boekenclub ECI". Om het toch al welig tierende mis verstand niet nog meer groeikracht te geven, moet ik vaststellen dat ik nooit voor de ECI heb gewerkt. Voor mijn pensioen was ik directeur van de NBC, de Nederlandse Boe kenclub. Wat de rest van het betoog be treft: het is mijn stellige over tuiging dat bovengenoemde voorzitters het boekenvak als geheel een dienst zouden be wijzen als zij ophielden een te genstelling te cultiveren die al lang niet meer reëel is. Zij we ten heel goed dat er in ons land grote uitgeverijen zijn een ervan fuseerde niet lang geleden met een krantencon cern die alles doen om zo veel mogelijk in eigen en an dermans boekenclubs, direct of indirect, te participeren en die bovendien hele ketens ei gen boekwinkels exploiteren. i feite is er de door de heren Nelissen en Ouwehand gecul tiveerde tegenstelling niet an ders dan de algemene tegen stelling tussen het groot win kelbedrijf en de midden standszaak. Deze problematiek is niet met een schijnvertoning op te lossen. De middenstand kan en zal overlevenm door persoonljke inventiviteit, een goede specialisatie en een daarmee samenhangende, in groot verband nooit realiseer bare service. Ja, en dan het gewogen en te licht bevonden aanbod van de boekenclubs die voornamelijk boeken voor de massa leveren, deze soms ook zelf produceren en er dan ook voorkomende ongelukken daargelaten goed aan verdienen! Een paar vragen die misschien verhel derend werken doordat ze het antwoord in zich dragen. Zijn boekenclubs, grootschalige on dernemingen, werkelijk an ders dan uitgevers die ook grootschalig werken? Hebben deze grote uitgevers hun risico's ook niet netjes ge spreid door naast elkaar onder één of meer namen fondsen te exploiteren voor populair lees voer, literatuur, populaire en- of purewetenschap, enzo voort? Mag een groot winkel bedrijf met commercieel in zicht wèl als uitgever optreden en een boekenclub niet? Moet ook een boekenclub niet ver scheidene honderden arbeids plaatsen in stand houden? Wie zijn neus ophaalt voor het aanbod van de boekenclubs heeft nooit opgemerkt hoe de aankooppolitiek van de offi ciële, helaas te weinig gesubsi dieerde openbare bibliotheken de laatste tien, vijftien jaar in grijpend is veranderd. Toen ik daar werd opgeleid, gold een sterk voorbehoud ten aanzien van leesvoer maar tegenwoor dig wordt de sociale functie van dat leesvoer daadwerke lijk terdege erkend. Literaire auteurs wensen, op een enkele uitzondering na, alleen maar een zo- groot mogelijke ver spreiding en het deert hun niet dat zij in de boekenclubs het rijk moeten delen met de zelfde populaire auteurs die ook in openbare bibliotheken voorkomen. Daar vind je te genwoordig ook niet alleen wat voor literatuur door gaat EERSEL, J.KASANDE1

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1980 | | pagina 17