Laten we bescheiden zijn in onze kritiek
Carter oorlogsheld
Vieuwe affaires in Frankrijk belagen
)ewind van president Giscard cTEstaing
VAN AGT BIJ AFSCHEID IN JAKARTA:
Carter verscherpt
sancties tegen Iran
ÜITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 18 APRIL 1980 PAGINA 11
'an Agt
wijgt over
'olukkers
(Van onze speciale
verslaggever)
KART A Ondanks
felle kritiek uit Mo-
kringen peinst
\ier A. van Agt er
over om het RMS-
opnieuw aan
bij de Indone-
regering van wie
zondag de eregast
enkele jaren
wij met Indone-
heel goed contact
wat in Nederland
Moluks probleem is.
noem nadrukkelijk
land want in Indone-
bestaat geen Moluks
verklaarde
gisteravond
een persconferen-
in het presidentiële
van zijn gastheer
in Jakarta.
naar de 1975
gesloten
van Wasse-
iar" (onder meer opzet-
pD oriëntatiereizen naar
e Molukken), voegde
ij eraan toe: „De samen-
rerking met Indonesië
trloopt sindsdien vlek-
tloos. Wij zien niet in
nt Indonesië meer zou
noeten doen aan ons
igobleem.Ook het on-
wgs verstuurde tele-
m van het Landelijk
'i Comité (LaC)
■in deze organisatie
dringt om serieuze
trekingen met de In-
esische regering
jdt bij premier Van
t geen hout. „Ook als
dit telegram voor aan-
ig van mijn reis naar
ones ie zou hebben
\tvangen dan zou dat
'in opstelling niet heb-
veranderd".
(Door Hans Toonen)
JAKARTA Nederland is weer de dikste
vriend van Indonesië. Van de ontwikke
lingshulp van 150 miljoen gulden wordt
geen stuiver afgedongen. Weliswaar ver
toont de Indonesische handelsbalans een
overschot van 4 miljard gulden, maar toch is
dit spaarpotje, volgens premier Van Agt,
niet voldoende voor een gouden toekomst.
„l)it overschot dankt Indonesië aan de fors
gestegen olieprijzen. Maar volgens rappor
ten van de Wereldbank is er na 1985 geen
groei meer te verwachten uit olie-inkom
sten", verduidelijkte de Nederlandse pre
mier gisteren in Jakarta. Ook de voorspelde
bevolkingsgroei tot 200 miljoen Indonesiërs
rond de eeuwwisseling, maakt nodig, dat
Nederland zijn vroegere dienaar bij de hand
blijft houden. „Bovendien beschouwen we
Indonesië meer dan zomaar een ontwikke
lingsland. Vandaar ons onvoorwaardelijk ja
tegen de ontwikkelingssteun".
Ook de hem vergezellende minister Ch. van der
Klaauw (Buitenlandse Zaken) benadrukte de speciale,
historische banden, die wel eens van grote betekenis
kunnen zijn in de nabije toekomst. Want mocht het
hart van de wereldeconomie zich toch verplaatsen van
Westeuropa en Noordamerika naar landen als Austra
lië, Indonesië, Japan en andere in en rond de Pacific
gegroepeerde landen, dan hoeft Nederland er niet be
kaaid af te komen, zo voorspelde bewindsman van der
Klaauw. „Dank zij onze goede relaties met Indonesië
hebben we zelfs een voorsprong, zowel qua kennis als
qua handel". Het nieuwe bedrijfsleven staat nu reeds te
popelen om ook in Indonesië wortel te schieten. Aan
premier van Agt zijn reeds konkrete voorstellen mee
gegeven.
mier: „Met vice-president Malik, die zeer begaan Is met
hun lot, hebben we dit probleem besproken. In de
praktijk blijkt echter dat resocialiserin^ niet zozeer
wordt bemoeilijkt door de regering maar juist door de
argwanende soms volstrekt afwijzende houding van
zijn omgeving. Goed, ze krijgen geen overheidsbaantjes,
maar van zogeheten Berufsverbote is toch geen spra
ke".
Hinderlijk
Zere plekken
Voorlopig moet Indonesië het nog van het rijke westen
hebben. Aan geld is dan ook meer behoefte dan aan een
belerende vinger op zere plekken als politieke gevange
nen en verpaupering. Premier van Agt wil er geen
kwaad woord over horen. Niet dat hij blind is voor deze
deuken in de republiek van zijn gastheer. Over de twij
fels vanuit vooral Nederland inzake de nazorg van tien
duizenden vrijgelaten politieke gevangenen zei de pre-
Beschut door een paraplu, een moderne versie van de pajong waaronder hooggeplaatsten eertijds
mochten schrijden, bezocht premier Van Agt gisteren met echtgenote Eugénie de wereldberoemde
tempel Borobudur op Java.
Dominee A. Brouwers, vanaf 1973 Islam-docent aan de
Theologische hogeschool in Jogjakarta, vertelde me gis
teren een ander verhaal. Terwijl premier van Agt en
zijn echtgenote na een bezoek van ondermeer de Boro-
budur-tempel afscheid namen van deze gastvrije stad,
wilde de djminee graag kwijt dat „ex-politieke gevan
genen ook niet welkom zijn in het onderwijs, omdat
men ze nog ziet als subversieve elementen. Sommigen
moeten zich dagelijks melden. Anderen mogen alleen
met toestemming van de politie de dessa verlaten".
Dankzij de steun van drie ton via een Nederlandse ker
kelijke organisatie als Cebemo en Iccos krijgen ex-poli
tieke gevangenen in Indonesië een nieuwe kans. Domi
nee Brouwers die vanwege zijn oprechte inspanning be
gin deze week door de politie in Jogjakarta voor de
tweede keer is verhoord, hoopt dat Nederland het Indo
nesische beleid in zake de ex-politieke gevangenen hin
derlijk blijft volgen.
Bescheiden zijn
Ofschoon premier van Agt de persoonlijke tragiek van
deze teruggekeerde „paria's" niet wil kleineren, vraagt -
hij toch ook begrip voor dit „politiek controversieel
probleem van de. eerste orde". Aarzelend: „Maar laten
wij ook eens terugblikken op de wijze waarop wij in
Nederland de in de oorlog aan de verkeerde kant staan
de landgenoten na de bevrijding hebben benaderd...
Misschien is de vergelijking objektief niet juist. Maar ik
maak ze juist in de hoop dat we voortaan wat meer be
scheiden zijn in onze kritiek". Ook over de verlammen
de armoede in Indonesië vraagt premier van Agt wat
meer genuanceerde kritiek. „Ook reeds tijdens mijn
eerste bezoek in 1976 aan Indonesië heb ik de.grote ar
moede gezien. Toch zijn hier de inkomensverschillen
minder schrijnend dan in andere Derde Wereldlanden
zoals bijvoorbeeld India".
Met opgestoken vingertje: „Vergeet niet, dat dit land
pas 30 jaar bestaat. Wees toch niet zo'n ongeduldig
volkje, dat maar vindt dat de hele wereld zo gauw mo
gelijk beter moet worden. En dan nog het liefst met in
gang van gisteren".
enslag op Turkse
bassadeur in
&TICAANSTAD De
ambassadeur bij het
ticaan, Vedci Tervel, is
leren het doelwit gewor-
van een aanslag. Hij
1 in de schouder getrof-
zijn chauffeur werd
r gewond.
k voorganger, Karim Taha,
ft/in juni '77 vermoord
"Armeense ondergrondse
«tie. Deze groep eiste
Fde verantwoordelijkheid
T de aanslag van gisteren
falter Scheel
ziekenhuis
ILEN De Westduitse
president Walter Scheel
is gisteren met hart-
ihten in een Keuls zie-
luis opgenomen.
n woordvoerder wilde niet
jen wat het oud-staats-
ofd mankeert; wel zei hij
t het geen hartaanval was
jjweest. Scheel is ere-voorzit-
van de liberale partij, de
)P. Vorig jaar stelde hij zch,
een ambtsperiode van vijf
r niet meer herkiesbaart.
(Van onze correspondent Dick
Toet)
De sterke Amerikaanse frustraties
over de onoplosbaar lijkende crisis
in Iran en de Russische bezetting
van Afghanistan beginnen zich
meer en meer tegen de westerse
bondgenoten te richten. President
Carters tot nu toe vrien- delijke
verzoek om steun is inmiddels een
soort eis geworden. Hoewel de
Amerikaanse president er persoon
lijk alle belang bij heeft de enorme
druk wat van zijn eigen schouders
af te nemen, blijkt zijn pleidooi dui
delijk gedragen door een grote
meerderheid van de Amerikaanse
bevolking.
De Amerikanen voelen zich in toe
nemende mate in de steek gelaten.
In de gigantische informatiestroom
drijft steeds vaker de gedachte bo
ven, dat wij - de bondgenoten dus -
de Verenigde Staten bewust alle
kastanjes uit het vuur laten halen.
Verontwaardigd vragen veel Ame
rikanen zich af waarom zij altijd de
gebeten hond moeten zijn.
Waarom waren de West-Europese
hoofdstraten bijna bij voortduring
gevuld met woedende demonstran
ten, toen de Amerikanen een uit de
hand gelopen poging deden Zuid-
-Vietnam van het communisme te
vrijwaren, terwijl de brute Russi
sche invasie van Afghanistan nau
welijks enige deining veroorzaakte.
Waarom staken Pakistanen de
Amerikaanse ambassade in brand
bij alleen al een krankzinnig ge
rucht over Amerikaanse bemoeie
nis met de bezetting van de grote
moskee in Mekka, terwijl de inva
sie van het buurland Afghanistan
door de Russen met een paar hon
derd gebalde vuisten werd afge
daan. Waarom blijft de openlijk er
kende en betreurde inmenging van
de CIA bij het ten val brengen van
de Chileense president Allende het
Amerikaanse prestige ondermijnen,
terwijl de Russen onwelgevallige
regiems binnen hun invloedssfeer
blijven vervangen als gold het de
verwisseling van een paar hoesjes.
Waarom wordt „Watergate" nog
steeds beschouwd als een bewijs
voor de loucheheid van de Ameri
kaanse politiek, terwijl in de Sow-
jet-Unie de werkelijke machtheb
bers achter de doodzieke Brezjnev
volstrekt onzichtbaar en vooral on
telbaar zijn. Dat ziin zo van die
vragen, die hier in allerlei variaties
regelmatig opwellen.
Ondankbaarheid vanwege de be
vrijding 35 jaar geleden speculeren-
ventileren ook de Amerikanen
niet meer. Maar een reden om de
grote broer in het westen toch min
stens het voordeel van twijfel te ge
ven zou kunnen zijn, dat het hier
ondanks de jonge geschiedenis van
het land gaat om een van de op dit
moment oudste democratieën in de
wereld. De Verenigde Staten kan
worden verweten, dat het de bin
nenlandse democratische tradities
niet geheel naar behoren toepast in
de buitenlandse relaties. Het is bij
voorbeeld voor de kleinere bondge
noten frustrerend steeds maar weer
buiten de consultaties gehouden te
worden. Maar het zelfde verwijt
kan gemaakt worden aan Duitsers,
Britten, Fransen en Italianen, die
zich bij voortduring naar dergelijke
topconferenties begeven zonder de
gerechtvaardigde eis te stellen, dat
ze ook hun kleinere vriendjes wen
sen mee te nemen.
President Carter heeft in ieder ge
val als eerste Amerikaanse presi
dent een poging gedaan zijn buiten
lands beleid niet bijna uitsluitend
te baseren op een verwrongen com
munisten-angst. Het heeft hem in
eigen land, maar ook in West-Eu
ropa nauwelijks enige steun opgele
verd. Het alternatief staat dreigend
klaar: Ronald Reagan. Pe voorma
lige filmster wil nog een keer alle
sterren van de hemel spelen: Als
een tegen wil en dank vier jaar
lang te prolongeren „oorlogsheld".
Afghanistan wil
irmalisatie met
uurlanden
OSKOU De Russischge-
ide regering van Afgha-
i en Pal
Ie en veiligheid in het
bied, zo meldt het Russi-
vi ie persbureau Tass. Er zou
sproken moeten worden
-an^er een normalisering van
betrekkingen,
a Indiaas persbuerau weet
melden dat er ernstige one-
'ieid is gerezen binnen de
laanse top over de te vol-
normalisering binnen het
ld.
„Union Jack"
voorgoed
gestreken
Kroonprins Charles en de
Britse gpouverneur Lord
Soames kijken ernstig toe
hoe twee Rhodesische mili
tairen de Engelse vlag (de
„Union Jack") vouwen, nadat
deze voor het laatst gestre
ken is. Vannacht werd Rho-
desië onafhankelijk en werd
de naam officieel Zimbabwe.
Kort nadat de nieuwe staat
geboren was, werden twee
mensen gedood en dertig
gewond bij een granaataan-
val op een zwarte wijk in Sa
lisbury.
ARIJS Na alle schandalen in Frankrijk
e afgelopen maanden lijkt een nieuwe drie-
ïudige affaire De Broglie-Poniatowski-
eyrfitte het bewind van president Giscard
"itaing een gevoelige slag te kunnen toe
bogen. Het gaat om een onwaarschijnlijke
hier en daar potsierlijke zaak, die het ge-
- is van recente onthullingen over de af-
-frfre De Broglie. Prins De Broglie, oud-mi
jter en kamerlid van de partij van de pre
sent van de republiek, werd op 24 decem-
1976 vermoord, naar wordt aangenomen
s wraakneming in een duistere malversa-
*aangelegenheid.
'aar enkele weken geleden bekend is gewor-
en, had de politie een uitvoerig rapport over
n plan om De Broglie te vermoorden. Er wer-
'"geen maatregelen genomen om de politicus
beschermen en hij werd dan ook vermoord.
>k is nu verklaard, dat de toenmalige minis-
'r van Binnenlandse Zaken, Michel Ponia-
fski, tevens rechterhand en adviseur van
iident Giscard d'Estaing, kennis had van het
De communistische en socialistische partijen
hebben nu een resolutie ingediend om van de
Kamer te vragen de oud-minister voor het
Hooggerechtshof te dagen. Poniatowski heeft
daarop gereageerd met te verklaren een aantal
aanklachten in te dienen, onder meer tegen de
kamerleden die de linkse resolutie zouden
goedkeuren. Hij eist van elk kamerlid dat voor
de socialistisch-communistische resolutie stemt,
een schadevergoeding van 300.000 francs, van
een socialistisch politicus die hij bijzonder op de
korrel neemt, een miljoen en van zowel de
communistische als de socialistische partij elk
vijf miljoen.
Deze dreigementen zijn moeilijk te begrijpen
aangezien de kamerleden parlementair on
schendbaar zijn en op generlei wijze dus we
gens hun stemming of verklaringen aange
klaagd kunnen worden, laat staan aangespro
ken kunnen worden wegens schadevergoeding
of zelfs boete. Poniatowski heeft zijn dreige
menten geuit, omdat hij volgens zijn zeggen
valselijk beschuldigd en belasterd is. Hij ver
klaart geen kennis gehad te hebben van het po
litierapport waarin vastgelegd was, dat De Bro
glie vermoord zou worden. Zijn opvolger, de te
genwoordige minister van Binnenlandse Zaken
Bonnet heeft dit bevestigd en zijn woord van
eer gegeven, dat aan Poniatowski over het rap
port niets meegedeeld was.
Intussen heeft de justitie in de zaak-De Broglie
een nieuw onderzoek gelast wegens „verduiste
ring of het doen verdwijnen van documenten
die op de criminele aangelegenheid betrekking
hebben", waarmee wordt bedoeld het roem
ruchte politierapport, dat de dood van De Bro
glie voorspelde. Poniatowski en zijn opvolger
minister Bonnet zullen vermoedelijk in de zaak
worden gehoord. Volgens Poniatowski wordt
hij door de linkse oppositie aangevallen om de
affaire rond de communistenleider Marchais te
verdoezelen.
De affaire „De Broglie-Poniatowski" lijkt door
de hechte banden tussen de president van de
republiek en de oud-minister aan Giscard een
zekere schade te kunnen berokkenen. Dat kan
ook het geval zijn met een nieuwe kwestie, die,
zoals de meeste anderen, door het satiristische
weekblad „Le Canard Enchainé" bekend is ge
maakt. Het heeft namelijk een vertrouwelijke
brief van tien vellen gepubliceerd, die door de
minister van Justitie Alain Peyrfitte aan presi
dent Giscard gezonden zou zijn.
Daarin geeft Peyrfitte, die de tweede figuur in
de regering is en tot de neo-Gaullistische partij
van Jacques Chirac behoort, aan de president
een hele serie adviezen om de kans van deze
Chirac voor de presidentsverkiezingen te on
dermijnen. Peyrfitte heeft nu verklaard het do
cument, dat als het ware een heel kookboek
met recepten is om Chirac te torpederen, niet.
geredigeerd noch ondertekend te hebben.
Het behoeft geen betoog, dat het politieke kli
maat in Frankrijk als gevolg van alle onfrisse
aangelegenheden van de laatste tijd totaal is
vergiftigd.
WASHINGTON, TEHERAN De Amerikaanse president
Carter heeft in een persconferentie vannacht aangekondigd
dat de sancties tegen Iran verder worden verscherpt en er
voor gewaarschuwd dat als niet binnenkort stappen wor
den ondernomen om de vijftig Amerikaanse gijzelaars in
Teheran vrij te laten hij de uitvoer van voedsel en medica
menten naar Iran zal verbieden.
Carter zei het Congres te zullen vragen de geblokkeerde tegoe
den van Iran in de Verenigde Staten, geschat op 16 miljard gul
den, te gebruiken om de familieleden vai>de gijzelaars schade
vergoeding te geven. Voorts verbood hij alle financiële transac
ties met Iran en de mogelijkheid naar Iran te reizen. Carter
deed verder een beroep op de pers en de televisie in zijn land de
berichtgeving over Iran tot een minimum te beperken. Tenslotte
zal getracht worden Iran uit te sluiten van de internationale
communicatiesystemen. Carter stelde opnieuw dat wanneer
vreedzame maatregelen geen effect hebben de enige volgende
stap „de vorm zou hebben van een militaire actie".
Aanvankelijk wilde Carter ook al een voedsel- en medicijne
nembargo tegen Iran afkondigen, maar volgens regeringskrin
gen in Washington heeft minister Vance hem tot andere gedach
ten weten te brengen. Dit om de gematigden in Iran nog enige
speelruimte te geven. Als het tot een vorm van militaire actie
komt, is, aldus regeringskringen in Washington, een marine
blokkade de eerste fase:
Carter gaf tijdens zijn persconferentie opnieuw blijk van zijn te
leurstelling over de Westeuropese bondgenoten, aan wie hij
steun vroeg voor zijn beleid. In antwoord op het Amerikaanse
verzoek heeft Portugal de in- en uitvoer van goederen .van en
naar Iran verboden.
De Iraanse leider Khomeiny heeft, aldus radio Teheran, gezegd
dat de Europese landen van „wijsheid" zullen getuigen als zij
Carter niet zullen volgen. Volgens Khomeiny wil Carter met
zijn sancties tegen Iran slechts stemmen winnen bij de presi
dentsverkiezingen. Khomeiny heeft verder gezegd dat Iran het
buurland Irak zal verpletteren en doorstoten naar Bagdad. „Het
bewind in Irak moet omvergeworpen worden, want een land
dat Iran, het land van de grote Allah aanvalt, valt de Koran en
de Islam aan", aldus Khomeiny.
VS willen vloot versterken in
Indische Oceaan
WASHINGTON De Amerikaanse marine zal de omvang
van haar vloten in de Middellandse zee en het westelijk
deel van de Stille Oceaan inkrimpen en de vlootsterkte in
de Indische Oceaan opvoeren. Dit werd gisteren meegedeeld
door de onderminister van defensie Graham Claytor.
De mededeling van Claytor kwam nadat de Amerikaanse on
derminister Komer bij de NAVO in Brussel had aangedrongen
op grotere inspanningen van de Europeanen om hun eigen de
fensie te behartigen. De Amerikanen wensen hun invloed in de
Indische Oceaan waarvan de Perzische Golf en de daarmee ver
bonden oliebelangen een onderdeel vormt, versterken. Ook de
Russen hebben hun aanwezigheid in de Indische Oceaan opge
voerd.
