lust in Liberia na
taatsgreep teruggekeerd
Carter zet bondgenoten onder druk
Bondskanselier Schmidt
„diep bezorgd" over
behoud van wereldvrede
Qmdóc Qounant
Israëlische
troepen
verlaten
Zuid-Libanon
resident en ministers bij coup gedood
ritiek op
adaffi
ibische
ournalist
ataal
Uitzenden of niet?
.SANCTIES VOOR BEPAALDE DATUM'
Ilaes in België kabinetsformateur
JlTENLAND
LEIDSE COURANT
MAANDAG 14 APRIL 1980 PAGINA 7
-
IROVIA Het Liberiaanse le-
;ft de situatie in de hoofdstad
jvia vast in de hand, na der
jp van zaterdag, die aan
Jent William Tolbert, enige van
'familieleden en twee ex-minis-
het leven kostte. Soldaten heb-
.Dodag de hele dag gezocht naar
functionarissen van de vorige
ig, die zich nog in de rustige
id schuil houden.
Jent Tolbert was een van de rijks-
mlieden van zijn land. De staats
kan daarom gezien worden als
[reactie van de armen op het be-
van de rijken in Liberia. Tolbert
was de vertegenwoordiger van een eli
tegemeenschap; de afstammelingen van
de bevrijde Amerikaanse negerslaven,
die in het begin Van de negentiende
eeuw naar Liberia kwamen. De afstam
melingen van die „kolonisten" hebben
de oorspronkelijke bewoners van het
land overheerst via hun „True Whig
Party" die ruim een eeuw lang in Libe
ria aan de macht is geweest. De beper
king van het stemrecht tot mensen met
een zeker bezit maakte dat de „inboor
lingen" voor het overgrote deel geen
stemrecht hadden. Een paar dagen
voor de staatsgreep was echter een
wetsontwerp aangenomen, dat de in
voering van algemeen stemrecht voor
volwassenen inhield. Het onderscheid
tussen „arm en rijk" bestond ook in het
leger, de inheemse negers konden maar
zelden verder komen dan onderoffi
cier.
De staatsgreep van zaterdag werd ge
leid door onderofficieren. De grote man
is sergeant-majoor Samuel K. Doe, die
zich tot staatshoofd heeft uitgeroepen.
Een van de eerste daden van zijn nieu
we regering was het verhogen van het
loon van de gewone soldaat. De nieuwe
regering heeft ook leden van de Pro
gressieve Volkspartij (PPP) die gevan
gen zaten, in vrijheid gesteld.
Het nieuwe militaire bewind zal een
militair tribunaal instellen, dat rege
ringsfunctionarissen van het vorige be
wind zal moeten berechten, voorzover
zij zich schuldig hebben gemaakt aan
corruptie, hoogverraad en grove schen
ding van de mensenrechten. Dit bericht
van radio Monrovia werd opgevangen
door de BBC.
De Nederlanders die in Liberia verblij
ven maken het goed. Volgens een
woordvoerder van het ministerie van
buitenlandse zaken verblijven, voor zo
ver bekend, 263 Nederlanders in Libe
ria. Daarvan bevinden zich 110 in de
hoofdstad Monrovia.
JTIEKE MOORD
LONDEN
^erd
Van onze correspondent
Roger Simons)
NDEN Sedert de
lord op de Libische jour-
ist Mohammed Mustafa
madan (35), vrijdaga-
id, voor de moskee in
ndon's Regent Park, heb-
detectives van de an ti
re ur brigade van Scot-
)d Yard het hoof dk war-
ontdekt van Arabieren,
naar Engeland gestuurd,
iren om Ramadan dood te
ieten. Twee jonge Libi-
ht .studenten" werden za-
riig gearresteerd, terwijl
ivtas een aantal vuurwa-
as en een partij munitie
erd gevonden.
*e andere Libische „stu
iten" waren afgelopen vrij-
g, onmiddelijk na de moord,
opgepakt. De Londense po-
e denkt echter, dat er naast
nu aangehouden viertal
meer Libische medepüch-
en zijn.
otland Yard is ervan over-
gd, dat de aanslag op Rama-
p n een politieke moord was.
slachtoffer had in enkele
Europa verschijnende Ara-
:he tijdschriften, waarvan
i groot aantal naar Libië
rdt gesmokkeld, scherpe
tiek geuit op het regime
i de Libische president Mu-
mar Gadaffi. Ramadan en
leren verzetten zich met
ne tegen Gadaffi's wrede
«pretatie van de Koran,
i neef van de Libische pre-
ïnt, die onlangs in Londen
toefde, zou de moord op
nadan georganiseerd heb-
Het Libische regime
irt overigens geregeld ge
ne agenten met moordop-
chten naar het buitenland.
(Van onze correspondent
Ami van Vree)
BONN De Westduitse
Bondskanselier Schmidt
is ernstig bezorgd over
het behoud de wereld
vrede en ziet zelfs para
lellen met het jaar 1914,
de vooravond van de
Eerste Wereldoorlog,
toen er volgens hem
evenmin als nu een
„strategie ter vermijding
van de wereldoorlog"
bestond.
De bondskanselier deed zijn
uitspraak op een verkie
zingsbijeenkomst van zijn
partij, de SPD. Dit weekein
de is namelijk de „hete fase"
voor de parlementsverkie
zingen in de grote deelstaat
Noordrijn-Westfalen die op
11 mei worden gehouden, in
geluid met massabijeenkom
sten van de drie grote poli
tieke partijen, waarbij vrij
wel alle landelijke en regio
nale kopstukken aanwezig
waren.
Op de SPD-bijeenkomst zei
Scmidt dat hij blijft hopen op
een hervatting van de con
tacten tussen het Kremlin en
Washington. Hij verwees
daarbij naar het feit, dat de
Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken, Vance,
zijn Russische collega
Gromyko op 15 mei in We
nen zal ontmoeten bij gele
genheid van de herdenking
van de ondertekening van
het staatsverdrag 25 jaar ge
leden, waarbij Oostenrijk on
afhankelijk en neutraal
•werd. Schmidt onderstreepte
het belang en de onmisbaar
heid van het Atlantische
bondgenootschap, maar tege
lijkertijd merkte hij op dat
de Bondsrepubliek niet met
„krachtpatserij' mag reage
ren op de „opgewondenheid
van anderen".
Deng kondigt
aftreden aan
PEKING De belangrijkste
Chinese vice-premier Deng.
Xiaoping heeft verklaard dit
jaar te zullen aftreden als het
Chinese daar toestemming
voor geeft, maar dat hij onder
voorzitter van de communisti
sche partij zal blijven.
De 75-jarige Chinese leider
verklaarde in een interview in
de Grote Hal van het Volk dat
de beruchte Bende van Vier
zal worden berecht en wel zo
spoedig mogelijk.
Staking in New
York ten einde
NEW YORK Het ruim
33.000 leden tellende personeel
van de ondergrondse en de
busdiensten in New York
heeft zaterdag het werk her
vat na een staking van elf da
gen die de stad naar schatting
1,1 miljard dollar (circa 2
miljard) heeft gekost.
Aan de staking kwam een ein
de nadat overeenstemming
was bereikt over een loonsver
hoging van 17 pet, verdeeld
over twee jaar.
TERECHT heeft de regering de bezwaren van Saoedi-Ara-
bië tegen uitzending van de tv-film „Dood van een prinses"
doorgegeven aan het bestuur van de NOS. Wij zien daar geen
onverantwoorde druk in. Het NOS-bestuur had die informa
tie immers nodig om morgen een verantwoorde beslissing te
kunnen nemen. Vice-premier Wiegel heeft in zijn gesprek
met de ambassadeur van Saoedi-Arabië eveneens juist ge
handeld door er geen misverstand over te laten bestaan dat
niet de regering, maar de NOS de eindbeslissing neemt over
het al of niet uitzenden van de film. In een democratisch
land als het onze is de vrijheid van meningsuiting, de pers
vrijheid, gelukkig zó geregeld.
Het was eveneens het goed recht van Saoedi-Arabië om
bezwaar te maken tegen de uitzending. De druk die dat land
tegelijkertijd uitoefende, het dreigen met economische re-
pressailles, is echter onaanvaardbaar. Hopelijk heeft vice-
premier Wiegel de gelegenheid niet voorbij laten gaan ook
dit onder de aandacht van de ambassadeur te brengen en te
wijzen op mogelijkheden die in een democratisch land wél
gebruikelijk zijn: overleg met de voor uitzending verant
woordelijke instantie (in dit geval de NOS), dat bijvoorbeeld
zou kunnen resulteren in een eveneens via de tv uitgezonden
reactie van Arabische zijde, of zonodig een kort geding voor
de in ons land onafhankelijke rechter.
VOOR de druk die wordt uitgeoefend mag de NOS niet op
zij gaan. Iets anders is of de NOS niet in ernstige overweging
dient te nemen, dat de film voor bepaalde groepen kennelijk
in hoge mate krenkend is. En dan is het zinnig zich af te vra
gen, waar het nu helemaal om gaat. Om een film, die een
overwegend verstrooiend karakter heeft. Dat is om maar
een voorbeeld te noemen een aanzienlijk minder belang
rijke zaak dan het jarenlang uitgeven van officiële „niet-
jood-verklaringen" ten behoeve van commerciële activiteiten
in Arabische landen, waar de regering nog niet eens zo heel
lang geleden een stokje voor heeft gestoken. Het geschil rond
de tv-film is naar ons oordeel zelfs minder belangrijk dan de
officiële verklaringen die nog dagelijks in Nederland worden
afgegeven, om tegenover Arabische landen aan te tonen, dat
goederen die wij leveren op geen enkele wijze iets met Israël
hebben te maken. Tegen deze achtergrond komt de geweldi
ge opwinding rond een tv-film op zijn minst nog al mer
kwaardig over.
Ontmoeting Vance-Gromyko
ESSEN (AP) De Westduitse
bondskanselier Helmut
Schmidt heeft zaterdag be
kendgemaakt dat de Ameri
kaanse minister van buiten
landse zaken volgende maand
in Wenen een ontmoeting zal
hebben met zijn Russische col
lega Andrej Gromyko.
Schmidt deelde mee dat de
beide ministers een uitnodi
ging hebben aanvaard om een
plechtigheid bij te wonen ter
viering van het 25-jarig be
staan van de Oostenrijkse re
publiek op 15 mei.
WASHINGTON De Amerikaanse re
gering heeft het afgelopen weekeinde een
nieuwe poging gedaan zijn Europese
bondgenoten en Japan achter zich te krij
gen bij zijn optreden tegen Iran en de
Sovjet-Unie.
In een vraaggesprek met een aantal tele
visiestations, dat in de VS met veel in
stemming is ontvangen, liet president
Carter weten dat hij een datum heeft
vastgesteld waarop Amerika's bondgeno
ten besloten moeten hebben zich bij de
Amerikaanse sancties tegen Iran aan te
sluiten. Hij heeft de leiders van de Euro
pese landen „die bepaalde datum" ge
noemd. De Washington Post schreef dat
Carter denkt aan een datum in de eerste
helft van mei.
Het nieuwe politieke offensief zoals Carter
zich voorstelt dient uit twee fasen te be
staan. In de eerste moeten de Europese
bondgenoten en Japan zich bij de economi
sche sancties die Washington al tegen Iran
getroffen heeft aansluiten. Blijft dit optre
den zonder effect, dan moeten de Europese
landen een begin maken met diplomatieke
vergeldingsmaatregelen, zoals de VS die
heeft gekozen.
Carter verlangde van zijn bondgenoten niet
alleen steun bij zijn optreden tegen Iran,
maar ook deelneming aan de Amerikaanse
boycot van de Olympische Spelen in Mos
kou.
Volgens Carter is er niet veel tijd meer om
de twee crises op te lossen. „Als de Europea
nen zich niet zouden aansluiten bij de poli
tieke en diplomatieke sancties van Was
hington met als gevolg dat de Ameri
kaanse inspanningen vergeefs kunnen zijn
dan zouden de gevolgen voor de Euro
pese landen vermoedelijk nog ernstiger
kunnen zijn omdat er dan andere, hardere
maatregelen van de VS moeten volgen."
Carter sloot ook de mogelijkheid van
geweld niet uit om de gijzelaarscrisis tot een
oplossing te brengen.
De Westduitse minister van buitenlandse
zaken, Hans Dietrich Genscher, verklaarde
gisteren dat de Bondsrepubliek niet van
plan is de diplomatieke betrekkingen met
Iran te verbreken. Hij zei dat West-Duits-
land juist diplomatieke betrekkingen met
Iran wil onderhouden „in het belang van de
gijzelaars in de Amerikaanse ambassade in
Teheran". Bondskanselier Schmidt liet zich
al eerder in gelijke zin uit. Hij voelt ook bij
zonder weinig voor economische sancties.
De ambassadeurs van de negen EG-landen
hadden zaterdag een onderhoud met de
niet in hem te bewegen tot het vaststellen
ivan een termijn voor de vrijlating van de
gijzelaars zoals de Negen bij hun topoverleg
in Lissabon vorige week hadden verzocht.
Een beslissing daarover kan volgens Bani-
Sadr alleen genomen worden door het
Iraanse parlement De tweede verkiezings
ronde voor de samenstelling ervan is nu op
2 mei vastgesteld. Daarna zou pas een beslis
sing over het lot van de gijzelaars genomen
kunnen worden. Paus Johannes Paulus
heeft in een boodschap aan de ayatollah
Khomeiny zijn grote bezorgdheid uitgespro
ken over de Iraans-Amerikaanse crisis.
)ntbladeririg
ran gewassen
p Hebron
RUZALEM Tientallen
ctares graan en olijven van
•abische inwoners van de
eek rond Hebron zijn on-
ïgs verloren gegaan door
li besproeiing met ontblade-
igsmiddelen door vliegtui-
n van het Israëlische minis
erie van landbouw.
[olgens ooggetuigen zijn land-
buwgronden bij de dorpen
Jna, Doura en Yatta getrof-
Illllll|n Volgens Israëlische mili-
«ire zegslieden is de schade
bij vergissing" toegebracht.
fan onze correspondent Mare de Ko-
ninck)
RUSSEL - Koning Boudewijn van
elgië heeft in het weekeinde de socia-
st Willy Claes aangewezen als infor-
uteur, die in zo kort mogelijke tijd
loet onderzoeken of de vorming moge-
ijk is van een nieuwe regering met een
weederde meerderheid in het parle-
nent. Claes (51) was minister van Eco-,
lomische Zaken en vice-premier in het
Orige week gevallen kabinet-Martens.
toarvoor bekleedde hij ministerspos-
«o in verschillende regeringen.
Pe informateur verklaarde zaterdag dat
pjt informatieopdracht de totstandko
ming beoogt van een kabinet op voldoen
de brede basis om zowel de de sociaal-eco
nomische problemen aan te pakken als de
gewestvorming. Over dat laatste vraag
stuk is het kabinet-Martens gestruikeld.
Oplossing ervan vereist grondwetsherzie
ning en derhalve steun van minstens
tweederde deel van Senaat en Kamer. In
formateur Claes zei dat hij spoed wil be
trachten, niet alleen omdat de staatsfinan
ciën van België dringend aan sanering toe
zijn, maar ook omdat onverhoopt noodza
kelijke nieuwe verkiezingen nog vóór het
vakantieseizoen dat half juni begint, moe
ten vallen. De uitschrijving van verkie-\
zingen vergt 28 dagen, zodat medio mei
vast dient te staan of een nieuw stembus
resultaat al dan niet noodzakelijk is om
een regering op de been te brengen.
Inmiddels hebben socialisten als liberalen
verklaard dat ze in beginsel een gezamen
lijke regeringsdeelname met de christen-
-demokraten niet verwerpen. De proble
men zulllen echter pas beginnen zodra zo
wel de sociaal-economische ombuigingen
als de staatshervorming in een concreet
regeringsprogramma moeten worden ge
goten.
De opdracht die informateur Claes van de
koning kreeg, lijkt een bevestiging vaa
het gemeenschappelijke standpunt van de
Franstalige partijen, dat de toekomstige,
regering in elk geval de vorming van een
Vlaams, een Waals en een Brussels gewest
in haar programma moet opnemen. Een
sociaal-economisch hervormingsplan,
waarop de Vlaamse partijen de nadruk
leggen, zou immers ook met een geringere
dan een tweederde parlementaire meer
derheid tot ftand kunnen komen.
Bijna 4000
Cubanen uit
Havanna
vertrokken
HAVANNA Bijna 4000
van de rond de 10.000 Cu
baanse vluchtelingen die al
enkele dagen op de Peruaan
se ambassade in Havanna
verblijven - hebben gisteren
het ambassadeterrein verla
ten.
In de loop van zondagmorgen
verlieten precies 3.893 vluch
telingen het ambassadeterrein.
Volgens de Cubaanse functio
narissen die aan tafeltjes bij
het ambassadegebouw zaten,
hebben 2.719 vluchtelingen
een paspoort gekregen om uit
Cuba te kunnen vertrekken,
426 veranderden van mening
en besloten op Cuba te blijven
en 748 kregen een vrijgeleide
op grond waarvan ze kunnen
emigreren zodra dit mogelijk
Carter wint in
Zuid-Carolina
COLUMBIA President Car
ter heeft in het weekeinde
weer een stap gezet naar her
verkiezing in november. In de
voorverkiezing van de Demo
cratische Partij in de staat
Zuid-Carolina versloeg hij met
een grote marge zijn rivaal
Edward Kennedy.
Carter zou voorts op 60 pet
van de stemmen van de zwar
te kiezers mogen rekenen, te
gen zijn rivaal in de strijd om
ae Democratische kandidatuur
voor het presidentschap, Sena
tor Edwart Kennedy, op 30
pet Dit blijkt uit een studie
van een onafhankelijke groep
W>or politiek onderzoek.
Nederlands Unifilgebied beschoten
TEL AVIV Israël heeft gisteren zijn troepen uit het zui
den van Libanon teruggetrokken, omdat „hun taken waren
uitgevoerd. Dit is gebeurd na een reeks incidenten, waarbij
de inilitie van majoor Haddad het Nederlandse en Ierse
Unifilgebied met tanks en mortieren had bestookt en een
positie van de Ierse Unifilmilitairen had veroverd. De Uni-
filtroepen hebben de zaak overigens weer onder controle
De beschietingen hadden zaterdagavond plaats. Het vuur kwam
terecht bij de dorp At-Tiri, waaruit speciale Unifileenheden eer
der op de dag militieeenheden van Haddad hadden weggehaald,
waarbij een Fidji-soldaat om leven kwam en bij de positie van
de Nederlandse stafcompagnie in de buurt van Harris. Bij de be
schietingen is niemand gewond geraakt Wel is er enige schade
aangericht. Bij de stafcompagnie werken ongeveer twintig Ne
derlanders.
Aanleiding van dse actie van majoor Haddad tegen een positie
van Ierse Unifilmilitairen, was een betoging van ongeveer vijf
tig jongeren, waarop de Ieren het vuur hadden geopend. Daarbij
kwamen twee burgers en een militielid om het leven. De com
mandant vcan de Ierse troepen, majoor Davis Taylor heeft ver-
eklaard, dat zijn mensen het vuur hadden geopend, na tot het
uiterste te zijn geprovoceerd. Eerder had een VN-woordvoerder
ontkend, dat dat er door Ierse troepen op betogende burgers was
gevuurd.
Intussen hebben Ierse troepen twee gevangen genomen leden
van de militie geruild voor vier Ieren, die door de troepen van
Haddad werden vastgehouden.
Volgens de laatste berichten hebben de Unifiltroepen de zaak in
Al Tiri weer geheel onder controle. Inmiddels is er een ontmoe
ting gearrangeerd tussen de commandant van de Unifiltroepen,
gf^eraal Erskine en majoor Haddad.
Vliegramp in
Brazilië: 54
doden
FLORIANOPOLIS Vieren
vijftig mensen zijn om het le
ven gekomen toen een Boeing-
727 van de Braziliaanse lucht
vaartmaatschappij Transbrasil
zaterdagavond in een verlaten
streek op rond 25 kilometer
van Florianopolis neerstortte.
Vier inzittenden hebben de
ramp overleefd. Ze liggen in
een ziekenhuis.
Het toestel was met 50 passa
giers en acht bemanningsleden
op weg van Sao Paulo naar
Florianopolis.
Schutters op
VARA-ploeg
vrijgelaten
SAN SALVADOR De
twee agenten die op de
VARA-tv-ploeg zouden heb
ben geschoten in de hoofd
stad San Salvador van het'
Middenamerikaanse land El
Salvador, zijn zaterdag door
de autoriteiten vrij gelaten.
Zij verbleven sinds twee april
in een militaire gevangenis in
verband met de schietpartij,
waarbij een journalist en een
geluidstechnicus werden ge
wond. Volgens het militair tri
bunaal dat de zaak onderzoekt
zijn de twee leden van de na
tionale politie vrijgelaten om
dat bewijs niet geleverd kon
worden.
VARA-verslaggever Frank
Diamand en geluidsman Ruud
van der Heijden werden ge
troffen door splinters van ko
gels die op hun auto waren af
gevuurd door twee leden van
de nationale politie in El Sal
vador. De schietpartij had
plaats in de avond van don-
derderdag 1 april.
