bestudeert
chemische
SOS-lijnen
raken
oververhit
Het gebruik van gifgassen door de Rus
sen in de strijd in Afghanistan heeft de
NAVO opnieuw geattendeerd op de
voorsprong die de Sovjet-Unie op dit
terrein zou bezitten. Gaat de NAVO een
nieuwe wapenrace aan? De Franse jour
nalist. Elie Marcuse ging op onderzoek
uit en concludeert: de NAVO beraadt
zich over een nieuwe wapenrace.
BRUSSEL September 198... specialis
ten in chemische oorlogvoering, door
Moskou betaald, laten in de ondergrond
oen van Londen en Parijs het gif "so
man" vrij. Binnen enkele uren ligt het
hele ondergrondse vervoer van beide
hoofdsteden volmaakt stil. Het gas blijft
hangen en doodt binnen enkele minuten.
Bovengronds breekt paniek uit. Tegelij
kertijd doen troepen van het Warschau-
pakt een verrassingsaanval op West-
Duitsland, de centrale sector van de
NAVO. Daarbij worden geen atoomwa
pens maar andere chemische wapens
gebruikt, die het zenuwstelsel aantasten
maar niet blijven hangen. Binnen enkele
uren bereiken zij de sleutelstellingen,
waarmee de weg voor de Sovjettanks
wordt geopend. Die tanks zijn sinds 1973
voorzien van beschermingssystemen te
gen nucleaire, bacteriologische en che
mische wapens. Alle vliegtuigen van het
bondgenootschap, die chemisch zijn be
stookt, blijven gedwongen aan de grond.
Dit scenario Is geen politieke fictie. Het is
een van de mogelijkheden die zeer ernstig
door militaire experts van de NAVO wor
den bestudeerd, aldus een van deze des
kundigen. Zij zijn ervan overtuigd dat de
Sovjet-Unie niet zal aarzelen in een oorlog
van chemische middelen gebruik te ma
ken.
„Moskou heeft een militaire afdeling die
geheel is uitgerust voor chemische oorlog
voering, in tegenstelling tot de Navo. De
Sovjetmanoeuvres worden onder we' ''elij-
ke omstandigheden van chemische oor
logvoering uitgevoerd, zo heeft de Ameri
kaanse generaal John Pauly, bevelhebber
van de NAVO-luchtstrijdkrachten voor
midden-Europa, in 1979 bekendgemaakt.
Het resultaat van chemische oorlogvoering: ontbladerde bomen, een totaal verwoest landschap.
„Sinds de Yom Kippoer-oorioy van 1973,
toen grote hoeveelheden Sovjettanks door
de Israëliërs werden buitgemaakt, weet
men dat de Sovjetstrijdkrachten geheel
zijn uitgerust, opgeleid en voorbereid voor
het zich verplaatsen in een giftige omge
ving", aldus generaal Bernard Rogers, op
perbevelhebber van de NAVO-strijdkrach-
ten in Europa.
In zijn memoires („The Penkovsky Pa
pers") schrijft de Sovjetkolonel Oleg Pen
kovsky, die voor de Amerikaanse inlichtin
gendienst heeft gewerkt: „Er is geen twij
fel aan dat het Sovjetleger in geval van.
vijandelijkheden chemische wapens tegen
zijn tegenstanders zal gebruiken".
„Na de Kippoer-oorlog hebben de Ameri
kaanse strijdkrachten van 1974 tot 1977
onderzoek verricht waaruit blijkt dat de
Sovjet-Unie „over een verpletterend over
wicht" beschikt", aldus een deskundige
van de NAVO.
„De Russen gebruiken gas in Afghanistan.
Het is bijna zeker, volgens ontvangen in
lichtingen, dat chemische middelen zijn
gebruikt, met name voor het neutraliseren
van uitgestrekte gebieden waar de Sovjet-
convoolen doorheen trokken. De gassen
die in koude gebieden worden toegepast
blijven vele weken hun werking behouden.
De Moedjahiddins die met hun schoenen
met die vergiften in aanraking komen vor
men daardoor weer een dodelijk gevaar
voor de gebieden waar zij doorheen trek
ken. Komen zij ermee in een verwarmd
vertrek dan verdampt het gas en wordt
dodelijk".
De ontsmettingswagens „TMS/65" die in
Afghanistan zijn waargenomen worden
zeer zeker gebruikt voor het ontsmetten
van de voertuigen die door vergiftigde ge
bieden zijn gereden. „Het is niet de eerste
keer dat de Sovjets gifgas gebruiken. On
Amerikaanse militairen tijdens de oorlog in Vietnam onderzoeken een hut waar
Noordvietnamezen zich schuil houden, nadat eerder de hut is uitgerookt met gas.
„MENSEN MOETEN WEER LEREN HUN
EIGEN PROBLEMEN OP TE LOSSEN"
LEIDEN De telefonische hulpdiensten in Nederland raken
zo langzamerhand wat overspannen. Om iedereen te kunnen
helpen die met moeilijkheden opbelt en om aan dat groeiende
eantal noodkreten tegemoet te komen, kan alleen méér geld
redding bieden. Het ministerie van CRM te hulp geroepen:
„Geef ons acht tiende miljoen extra subsidie, dan kunnen we
ons werk verlichten door meer beroepskrachten in dienst te
nemen die de talloze vrijwilligers moeten begeleiden".
Maar zo makkelijk gaat het ook niet. Vorige'week heeft de
Tweede Kamer beslist dat het drie ton wordt, want meer ruim
te was er niet op de CRM-begroting. „Acht ton hebben we
echt nodig, maar met deze drie ton zijn we ook blij", aldus
mevrouw W. Tesselaar, voorzitter van de Nederlandse Federa
tie'van Telefonische Hulpdiensten uit Leiden. „We zijn de Ka
mer zeker dankbaar, maar het wordt nu wel moeilijk verdelen.
Met dit geld kunnen we enkele nieuwe beroepskrachten aan
trekken..."
„Het wordt steeds moeilijker om de telefoondiensten in stand te
houden, steeds zwaarder om de organisatie goed te laten
draaien. Het aantal telefoontjes groeit met de dag en de proble
men van de mensen worden steeds ingewikkelder. We moeten
dus niet alleen meer vrijwilligers hebben, maar ook meer be
roepskrachten om hen te begeleiden. Want het is wat anders of
Je door de telefoon de mededeling doet waar de morning-afterpil
te krijgen is zoals vroeger veel gebeurde, of dat je zoals tegen
woordig over bijvoorbeeld euthanasie moet praten. Beroeps
krachten zijn dan wel duur, maar beslist noodzakelijk, want ge
beurt het niet dat de vrijwilligers goed getraind worden, dan kun
nen ze hun werk niet meer aan, dan raakt hun motivatie vermin
derd en zo'n hele dienst zakt in elkaar".
Groei
De eerste Nederlandse Telefonische Hulpdienst (THD) is aan het
einde van de vijftiger jaren van de grond gekomen. Maar bij die
ene is het niet lang gebleven: in een snel tempo hebben de SOS-
lljnen (zoals ze ook wel worden genoemd) zich over het land ver
spreid en een tiental jaren later is daar de landelijke federatie,
waarin hun krachten gebundeld zijn. Op het ogenblik heeft Ne
derland 26 hulpdiensten met 42 beroepskrachten die de in totaal
1400 vrijwilligers aan de telefoon begeleiden. Zeker, het aantal
diensten is gegroeid en dus ook de hoeveelheid binnenkomende
telefoongesprekken, maar helemaal gelijk liep die ontwikkeling
bepaald niet. De hulpaanvragen zijn namelijk in een razend tem
po toegenomen: in 1975 zijn het 60.000 mensen geweest die om
hulp belden, in 1977 124.000, In 1978 142.000 en in 1979 hebben
al 200.000 mensen een beroep op de telefonische hulpdienst ge
daan. Ook de Inhoud van de gesprekken is in de loop der tijd
veranderd: relatieproblemen, crisisgevallen, zelfmoord, echt
scheiding, sexuele problemen, drugs en eenzaamheid. En met
sommige mensen voor wie het telefonisch contact niet voldoende
bleek te zijn, Is de laatste jaren ook persoonlijk contact opgeno
men. Dat alles heeft het werken er voor de vrijwilligers niet lichter
op gemaakt, ook omdat de gesprekken nu langer duren.
Vereenzaming
Mevrouw Tesselaar: „Wat de precieze oorzaken zijn van dé
groeiende behoefte aan hulp, zou ik niet preciee weten. Er zijn
ook geen onderzoeken naar gedaan, noch door CRM, noch door
de hulpdiensten. Als je die oorzaken zoekt, dan ga je je op een
heel breed vlak bewegen, je komt midden in de samenleving te
recht. Maar in elk geval valt het niet te ontkennen dat meer men
sen dan vroeger van jongsaf aan met de telefoon zijn opge
groeid. Ik denk dat je er dan ook makkelijker gebruik van maakt.
Daarnaast hebben meer mensen in Nederland telefoon en is het
aantal lijnen van de THD's ook uitgebreid. En natuurlijk moet je
de media niet vergeten die de laatste tijd de mensen er toe aan
zetten om aan de telefoon te wennen. Want hoe vaak gebeurt
het niet dat er na een emotionele uitzending een nummer op het
scherm verschijnt?"
„Ik heb het gevoel dat die groei met meer dingen te maken moet
hebben. Volgens mij is er ook nog veel vereenzaming. Neem bij
voorbeeld dit: de minimumleeftijd om je voor woonruimte In te
schrijven wordt hier in Leiden zestien jaar, dat is toch heel an
ders dan vroeger? Volgens mij werkt zoiets vereenzaming in de
hand".
„Of neem de veranderde houding ten opzichte van de bejaarden.
Vroeger bleven die bij een van hun kinderen wonen, maar nu
wordt oma in een verzorgingstehuis gestopt. Het is ook niet meer
nodig dat oma op de kinderen past, want daar zijn tegenwoordig
speelzalen en crèches voor. Met de grootouders zijn niet alleen
ziekte en dood het huis uitgestuurd wat dus levenssituaties
zijn geworden waar men tegenwoordig heel onwennig tegenover
staat maar ook de wijdheid, de levenservaring van de ouderen
Wiss Tesselaar „...geld nodig voor nieuwe beroepskrachten
dis de talloze vrijwilligers moeten begeleiden".
Is uit de familie verdwenen. Door de eeuwen heen waren groo
touders de steun voor de jongeren in de familie, die nu veel geï
soleerder zijn komen te staan".
Vuile was
„Volgens mij verandert de wereld tegenwoordig veel sneller dan
vroeger. Toen was er meer gezag in het gezin, bij het werk, In de
hele samenleving en dat gaf, hoe je het ook bekijkt, meer zeker
heid. Maar vooral de laatste jaren wordt er geëmancipeerd, ligt
de nadruk veel meer op de mens alleen, die dan ook alléén in
moeilijkheden komt. Vroeger hing je je vuile was ook niet buiten.
Mensen verzwegen het als ze onder behandeling stonden van
een psychiater. Maar overspannen zijn mag tegenwoordig, het
hulpvragen is allang algemeen geaccepteerd. De hulp die de
mensen ervoor nodig hebben wordt ook hoe langer hoe meer in
de hele maatschappij uitgebreid. Vergeet niet dat we het mate
rieel heel redelijk gekregen hebben. Je hoeft niet meer zoals
vroeger dag en nacht te ploeteren voor Je dagelijkse brood,
waardoor er veel minder tijd was om over jezelf na te denken.
Terwijl er nu veel meer vrije tijd Is, meer comfort. De mensen
hebben nu wel tijd om hun aandacht op zichzelf te richten, om
over hun problemen na te denken en dat brengt heel wat men
sen In moeilijkheden. Maar begrijp me nu goed, ik zeg niet dat
we het weer rotter moeten hebben, dat we een stap terug moe
ten doen, welnee. Het gaat erom dat de mensen een pijnlijk
mis aan kennis hebben om hun eigen problemen op te los
De maatschappij verzorgt de mensen van de wieg tot het
maar laat de samenleving dat na, dan zitten de mensen mi
handen in het haar, dan weten ze niet wat ze moeten doen.
sen moeten weer leren hun eigen problemen op te lossen ei
niet door anderen te laten doen. En hoe tegenstrijdig 't
schien ook klinkt, dit is nu precies hetgene wat we met die
foon proberen".
Vrijwilligers
De vrijwilligers van de SOS-diensten zijn inderdaad geen,^.
roeps-hulp-aanbieders", maar voor amateurs kunnen ze ook
doorgaan. Voordat ze eenmaal achter die telefoon mogen pla
nemen moeten ze eerst een zware training en een stage ai
de kiezen hebben. Leren luisteren en je de instelling eigen
ken dat je er niet zit om in je eentje andermans problemen lett
lossen, dat leer je niet op één dag. Want dat is wat de vrij
gers van de SOS-lijnen doen: ze lenen hun oor, ze geven
aandacht en proberen er achter te komen wat de opbeller w u
helpen de hulpvrager bij het zoeken naar zijn eigen goede mi
om z'n probleem op te lossen. T
Niet voor niets worden de hulpvragers door vrijwilligers te w h
gestaan. De THD's gaan er namelijk van uit dat mensen ma
lljker naar de telefoon grijpen als ze weten dat ze kunnen pr
met niet-professionele hulpverleners. De drempel verlagen, i
dat heet. De THD's willen er dan ook niet zijn voor het brei
van een therapie, of voor het „oplossen" of 't aanpakken
problemen. Waar het wel om gaat is dat er altijd Iemand aai
zig is, dag en nacht, Iemand die bereid is om als een mens J/
oor voor andermans moeilijkheden de telefoon op te nemflf
de ene keer kan dat een telefoontje zijn dat misschien vijf fl
ten duurt, maar even later kan een gesprek wel een uur d
om iemand weer op gang te helpen. jw*c
Kennis en geluk
„Ik geloof dat geluk vooral In de jaren zestig werd gezien alsj?e'
toestand waarin geen plaats was voor problemen. Aan dat
heeft de voortdurende welvaart ook meegewerkt. Prestatl '°na
vooruitgang waren heel belangrijk en namen veel aandacht Jn
de mensen in beslag. Het hele leven moest probleemloos
pen, maar dat is toch kolder. Het doet me eraan denken da
In die tijd al telkens de voorspelling hoorden dat we binnen
een maatschappij zouden krijgen waarin niet meer Iedereen
baan zou kunnen hebben. Onder andere als gevolg van dei
matlsering. ledereen wist dat. Maar toch vindt nu elke da
volksverlakkerij plaats dat ledereen weer aan het werk geht l* Vt
moet worden. Terwijl toch allang duidelijk is dat dat niet O Jtni
Die grotere hoeveelheid vrije tijd voor de mensen die is er,
dan ook. Maar ik geloof dat 't besef terugkomt, dat geluk.en jcte
geluk nauw samenhangen, eigenlijk niet te scheiden zijn. f 'JJ
niet wit, als zwart niet zou bestaan. Maar dat besef is er blijk1
niet bij de overheid, want die speelt niet In op de realiteit. Er °or
terwijl de mensen geholpen moeten worden bij het omgas" 'w
hun problemen. Daarmee kan toch al op de scholen words1 'ra
nnnnnn? Dan nok Ia ér.ht nrnhlAmAn hll rta wnrfal nnn Wflfll
gonnen? Dan pak je écht problemen bij de wortel aan. Wart
vroeger de nodige kennis meegegeven wordt, des te beter-" -
nis, die ze nu missen". J!}?
HENK ENGELEN#! JjjJ
langs, In 1979, gebruikten Noordvietname
zen chemische middelen tegen opstandige
bergstammen in Laos en Cambodja. In
Zuid-Jemen en in Eritrea is eveneens gif
gas gebruikt", aldus de deskundige.
„Dit geregeld gebruik maken van gas door
de Sovjets heeft ons doen inzien dat
maatregelen voor het verkrijgen van een
afschrikkingscapaciteit dringend nodig
zijn. Het bewijs is dat het gas tijdens de
Tweede Wereldoorlog niet is gebruikt om
dat beide partijen wisten dat de tegen
stander dat zou kunnen doen. Niemand
was het mosterdgas van 1914-1918 verge
ten, Hitier allerminst, en de Ethiopische
oorlog waarin de Italianen het gebruikten,
en de aanval van Japan op China in
1940".
De voordelen van het chemische wapen
zijn talrijk. Het vernietigt niet de infrastruc
tuur van een land zoals het atoomwapen.
De giftigheid verdwijnt in de loop van de
tijd. Na een aanval met niet-blijvende gas
sen snijden troepen en tanks door vijande
lijk gebied als een mes door de boter. Het
anti-tankgeschut is geneutraliseerd, de
tactische luchtmacht blijft aan de grond,
de strijdkrachten van de tegenstander zijn
verlamd. De medische dienst is totaal on
machtig tegen de gasmengsels (sarin, so
man, enz.) die het zenuwstelsel aantasten,
doden door een hartaanval, in de ademha
lingswegen of door contact met de huid.
Met gas wordt bovendien de nucleaire
drempel niet bereikt.
In 1979, tijdens een uiterst geheime oefe
ning van de NAVO-staf, kwam men tot de
slotsom dat de totaal onvoorbereide
NAVO-strijdkrachten bij een chemische
aanval geen andere keuze zouden hebben
dan gebruik te maken van tactische
atoomwapens.
Het Sovjetarsenaal is behoorlijk groot, al-
ilijl
dus NAVO-deskundigen. Een derde
de Sovjetraketten is met chemische li >et
gen uitgerust. De stalinorgels en de ri re,
ten met meervoudige koppen, kano» 0_
van 152 en 122 mm, de tactische rak< jtJ(
„frog" en „skud" (draagwijdte onge ve
100 km) kunnen met chemische iadii ira
worden uitgerust.
Het Sovjetleger telt enkele tientallen g LH
raals en tussen de 70.000 en 100.000 ln|
cialisten in chemische oorlogvoering |Cu
gen ongeveer 2.000 in het Amerikaans
6<*>- Z
De zwakte van de NAVO op dit ge?"
heeft onlangs de ongerustheid van
Amerikaanse minister van defensie, Ha
Brown, gerechtvaardigd toen hij aai
lende kredieten voor dit onderwerp tl?
het congres vroeg. Bovendien liggen uT
langrijke voorraden chemische Mqptf.,
opgeslagen in de onmiddellijke nab//AsVf
van de Chinese grens, met name inVlatfi-
wostok.
De meeste grote landen
Frankrijk, Engeland,
hebben het protocol van
ondertekend dat het gebruik var
sche en bacteriologische wapens
logstijd verbiedt. Maar de
conferentie van Genève heeft na
onderhandelen nog geen akkoorc
bereiken over het vervaardigen ei
houden van chemische wapens
min over het opheffen van de
voorraden.
De deskundigen zijn
Temeer omdat de
die zich bewust zijn van het
een eigen chemisch afschrikkingsmii
moeilijk tegelijkertijd de superioriteit
de Russen op dit gebied kunnen aanv I
den.
