Stad Berlijn als rode draad in programma Holland Festival 1980 Eén jaar Nederland in Libanon: van impro visa tie naar stabilisa tie "1 Aan boord van Flying Wilma gaat het "spartaans" Minister Gardeniers las toneel tandenknarsen l KUNST LEIDSE COURANT DINSDAG 11 MAART 1980 PAGINA |f\ Peter Schat AMSTERDAM Het programma voor het Holland Festival 1980 (ook dit jaar van 1-23 juni) begint zijn de finitieve vorm aan te nemen. Bij de samenstelling ervan hebben Frans de Ruiter, directeur, en Arthur Son- nen, hoofd theaterprogramma's, het bijzondere van manifestaties en het artistieke niveau voorop gezet. Hier bij is de lijn die bij het succesvolle vorige festival is uitgezet, doorge trokken. Voor het eerst is er dit jaar een uitge breid programma van kinder- en ieugdmuziektheater met binnnen- en buitenlandse groepen en een eigen HF- produktie. De gevarieerde sector niet- westerse volkskunst en klassieke kunst is dit jaar samengesteld met als thema 'Maskerkunst'. Nieuw is ook een serie 'Theatrale concerten', uitvoeringen in concertzalen met uiteenlopende thea trale aspecten. Een groot aantal eigen produkties is geprogrammeerd op het terrein van opera en muziektheater. Ir\ de sector bijzondere evenementen valt op de Holland Festival-tentoonstelling 'Een selectie uit Konfigurationen, de cor-ontwerpen uit West-Duitsland en Nederland uit de periode 1976-1979', waarvan de meeste eerder te zien zijn geweest op de Praagse Quadriennale. De muziekprogramma's concentreren zich op oude muzieken 20ste-eeuws re pertoire. De toneelsector kenmerkt zich door de presentatie van groepen met een zo breed mogelijk programma- overzicht. Een rode draad in het programma wordt gevormd door de stad Berlijn, waar een aantal bijzondere theaterpro- dukties vandaan komt, en in de mu- zieksector door de componisten Pierre Boulez, diens voormalige leerling Peter Schat en Rudolf Escher, van wie op verschillende plaatsen in het program ma werken voorkomen. Hoogtepunten Enkele hoogtepunten uit de reeks bui tenlandse produkties in het program- Die Schaubühne am Halleschen Ufer uit Berlijn, die een hoofdrol speelt bij de toneelvernieuwing van de laatste ja ren en die kwalitatief tot de wereldtop wordt gerekend, brengt een uitvoerig overzicht van zijn repertoire, waarbij een aantal voorstellingen van zijn meester-regisseur Peter Stein. Het GRIPS Theater uit Berlijn brengt een reeks inhoudelijk en vormtech nisch verrassende kinder- en jeugd voorstellingen. De Hochchschule der Kilnste uit Ber lijn zal 'Und die Liebe höret nimmer auf', een collage teksten van Odön van Horvath uitvoeren. Uit New York komt het Pilobolus Dance Theatre met een spectaculairee combinatie van acrobatiek en dans. Het ballet van het Wiirtembergische Staatstheater uit Stuttgart brengt bal letten van top-choreografen als John Neumeier, John Cranko, Maurice Béjart, Kenneth Macmillan en Glen Tetley in drie verschillende program ma's. De Opera van Keulen komt met 'Die Zauberflöte' van Mozart in de regie en aankleding van Jean-Pierre Ponnelle, van wie nog nooit werk in ons land te zien is geweest. Uit Bhutan, Bolivia, India, Japan, Tanzania en Zambia komen groepen met maskerdans en muziek. Top-koren komen uit Groot Brittan- nië en België: The Clerkes of Oxenford en het Collegium Vocale Gent. Uit Gent zal het Kinder Musical En semble van Eva Bal optreden. Premières De Nederlandse Operastichting brengt premières van twee Nederlandse ope ra's: Thijl' van Jan van Gilse en 'Aap verslaat de witte-knekel-geest van Pe ter Schat. Op het Muiderslot gaat een HF-produktie van de middeleeuwse pastorale 'Li Gieus de Robin et de Ma rion' van Adam de la Halle. Andere HF-produkties ziin 'Het Testament van Villon' op muziek van Ezra Pound (in samenwerking met KRO-radio en ASKO, dirigent Reinbert de Leeuw), 'The Two Fiddlers' van Peter Maxwell Davies (in samenwerking met het Cir cle Ensemble voor, en geheel uitge voerd door, kinderen in Nederlandse vertaling), 'A Handel Pasticcio' (met het eerste optreden van het nieuwe Harlekijn Barok Orkest van Ton Koop man) en Tile de Merlin' van Gluck met het Nederlands Kamerorkest. Medewerkenden Instellingen of personen die bijzondere evenementen zullen verzorgen of waarmee anderszins wordt samenge werkt zijn: het Radio Filharmonisch. Orkest in samenwerking met het Groot' Omroepkoor en op de band het koor van de WDR uit Keulen met nieuwe werken van Karlheinz Stock- hausen), het RO Theater en het Rotter dams Philharmonisch Orkest (met Tom Stoppards 'Every Good Boy Deserves Favour'), het Onafhankelijk Toneel, het Universiteitstheater, het Nationale Ballet, het Nederlands Dans Theater, Werkcentrum Dans, Stichting De Ap pel, het Concertgebouworkest (integra le uitvoering van Boulez' 'Pli selon Pli'), het Residentie-Orkest (Grande Messe des Morts van Berlioz, samen met l'Orchestre Philharmonique de Strasbourg, het Groot Omroep Koor en het Koor van de Slowenska Filharmo nie uit Praag), het Promenade Orkest,, het Radio Kamerorkest, het Neder lands Kamerkoor, het Brabants Ka merkoor en het Brabants Barok En semble, het Ensemble Hoketus (met premières van Rzewsky en De Bondt), Poppentheater Jozef van den Berg, het Amsterdams Philharmonisch Orkest, het Nederlands Ballet Orkest, het Utrechts Symphonie Orkest, Gustav Leonhardt, Geoffry Madge, Jeugdthea ter Wiedus, Golden Inventions en de •VPRO-televisie, Bram Vermeulen en zijn nieuwe popgroep 'De Toekomst', de Rotterdamse Kunststichting (Poetry In ternational), Mickery Theatre (Ping Pong The Fiji CVompany New York), het Koninklijk Instituut voor de Tropen, het Haags Kinderttheater-fes- tival, NOS-televisie en NOS-radio, The British Council en het Goethe Institut. (Van onze speciale verslag gever Marinus de Boer) JAKARTA „De beman ning is Spartaans opgevoed. Indien we winnen, dan heeft de bemanning gewonnen, niet het schip". Gerard Dijk stra, de schipper van de Flying Wilma doet mee aan de NedLloyd Spice Race om te winnen. „Ja, logisch. An ders ging ik wel toervaren". Opmerkelijk is dat hij als de meest potentiële concur rent het Franse schip Gau- loises noemt, maar in een adem de Prodent van land genoot Nauta laat volgen. „Prodent kan op handicap winnen", is de overtuiging van Dijkstra. Het wordt zo langzamerhand menens in Jakarta. Gisteren hield de NedLloyd, de sponsor van het hele gebeuren, een party in Hotel Horison, waar ook het wedstrijdcomité is on dergebracht Overdag werd de grote hal van het hotel ge bruikt om de lappen van de spinakers te meten. Tijdens de receptie was de CRM-wethou- der van Rotterdam eregast, maar ook de sultan van Djok- ja. Hij zal morgen het start schot van de race lossen. Er werden over en weer geschen ken uitgewisseld. Zakjes spece rijen ontbraken daarbij niet.... Gerard Dijkstra en zijn tien varensgezellen op de vroegere Flyer zijn klaar voor de race. „Nee, sinds de Whitbreadrace hebben we niets aan het schip gewijzigd. Technisch is alles gelijk gebleven." Om in goede conditie te blij ven is een goede proviande ring aan boord een eerste ver eiste. Dijkstra: „We hebben uitgekiende voorraden aan boord". Het komt er onder meer op neer dat de beman ning per dag beschikt over twee-en-een-halve liter water. Dat is vrij veel in vergelijking met de Prodent, waarop per man per dag maar anderhalve liter water beschikbaar is. Dijkstra „We nemen alleen die risico's, die bij goed zeeman schap horen". Dat neemt niet weg, dat Dijk stra hoge eisen stelt aan zijn bemanningsleden. Ze hebben bijvoorbeeld een soort contract moeten tekenen, waarin onder meer staat dat men onder geen beding tijdens de wacht een schoot zal loslaten. Dat zou te veel tijdverlies met zich mee brengen. In het grijze verleden zeilde de theeclipper Kelso ooit in 63 dagen van Jakarta naar Rot terdam. Gerard Dijkstra denkt niet dat dit record gemakke lijk te breken is. „We zullen er uiteraard alles aan doen, maar we blijven natuurlijk afhanke lijk van het weer". Dirk Nauta van de Prodent noemt het eerste traject naar Kaapstad min of meer bepa lend voor de einduitslag. Ge rard Dijkstra is dat niet hele maal met hem eens en een man als Rob Kwekkeboom van de pas gisteren in Jakarta gearriveerde Kaleo helemaal niet. Hij voorspelt dat nabij Madagasker (Agulhas stroom) de klappen zullen vallen. „Als het daar spookt, maak dan maar dat je wegkomt". Rob Kwekkeboom zou aanvanke lijk als bemanningslid meeva ren met Adriaan Stolk (Le xington), maar de twee kregen ruzie. Rob belandde via omwe gen bij Kurt Lindblad uit Zweden. Het schip Kaleo werd drie weken geleden pas af gebouwd. De bemanning is zeer internationaal. Peter Wil son zal de eerste „leg" schippe ren. Hij is een Nieuw Zeelan der. Voor de rest hebben de acht opvarenden zes verschil lende nationaliteiten.... „We gaan winnen", zegt Rob' Kwekkeboom, de navigator. Indertijd voer hij mee met on der andere The Great Escape van Huisman uit Uitwelliner- ga. Ook voer hij mee aan boord van de Tielsa, samen met Dikr Nauta. Volgens de handicap moet de Kaleo vier dagen eerder aankomen in Rotterdam dan de Prodent, maar dat is een prestatie die voorlopig nog geleverd moet worden.. Geen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en 19.00 uur nummer 071-122248 en per speciale koerier wordt de krant alsnog be- .zorgd Twee toneelloze dagen als protest tegen bezuiniginge DEN HAAG Stakingen zijn in de toneelwe reld, waar het axioma dat de show dóór moet gaan al sinds onheuglijke tijden op geld doet, een hoogst ongebruikelijke zaak. Maar voor gisteren en vanavond gold dan definitief het „Heden geen voorstelling" voor alle gesubsidieerde Nederlandse toneel gezelschappen uit protest tegen de bezuini gingsmaatregelen van het ministerie van CRM. In 1920 was er een acteursstaking, twee jaar geleden staakten de theatertechni ci om een redelijk „werktijdenbesluit" van de grond te krijgen, maar nu is er dan een unanieme, door de Nederlandse Vereniging van Toneelgezelschappen georganiseerde en door de Federatie van Kunstenaarsvereni gingen gesteunde protestactie die het hele gesubsidieerde theaterleven tandenknar send platlegt. Die protestactie is om meer dan één reden een opmerkelijke zaak. Bezuinigingen zijn aan de orde van de dag, en gezien de economische situ atie en de offers die er van velerlei zijde ge vraagd worden een logische zaak. Het toneel zit echter in een extra moeilijke hoek. Berend Jan Langenberg, voorzitter van het NVT: „In te genstelling tot andere delen van het culturele leven, heeft het toneel al enkele jaren lang geen enkele groeimogelijkheid van het ministe rie gekregen. Het toneel werd tot een voortdu rende pas op de plaats gedwongen. Extra geld bleek er niet beschikbaar, ondanks het feit dat behalve de loonkosten ook andere prijzen dras tisch stegen. Nu blijkt er, ondanks andere ver wachtingen, onverwacht geen enkele ruimte voor accres. Een paniekverwekkende zaak, om dat de gezelschappen op z'n allerlaatst op de „heilige" datum van 1 maart via telefoontjes van CRM horen wat er verwacht kan worden (een allerlaatste deadline omdat de gezelschap pen al vanaf begin van het jaar bezig zijn aan de planning voor het volgende seizoen) en van uit het parlement eerder voldoende stemmen voor het honoreren van de begroting door de minister klonken. Nu blijkt de minister allerlei extra bezuinigingen te willen toepassen." Bezorgdheid Die bezuinigingen nu zijn voor de gezamenlijke gezelschappen een zeer aanvechtbare zaak. Het adviesorgaan van de minister, de Raad voor de Kunst, constateerde al in zijn advies: „De gezel schappen hebben al jaren te lijden van het steeds krapper wordende accres. De vorige Raad heeft de ongunstige effecten daarvan al verscheidene malen uiteengezet en haar be zorgdheid uitgesproken. Het stemt daarom droevig dat het accres voor '80/'81 alweer krap per is geworden. Er wordt een accres toeges taan van 1% over personeelslasten, inclusief gasten, maar een accres met betrekking tot het niet loongevoelige gedeelte van de begroting is niet vastgesteld. Deze kosten moeten worden opgevangen in het toch al krappe produktie- budget, waardoor de marge van het artistiek functionneren nog verder wordt aangetast." De minister ging een stap verder en bezuinigde nóg meer op de haar beschikbaar gestelde be groting. Hetgeen voor alle gezelschappen grote moeilijkheden zal opleveren en voor enkele zelfs falikante gevolgen zal hebben. Een groep als Sater, waarvoor volgens de Raad voor de Kunst op z'n minst de „overlevingsbegroting" zou moeten worden gehonoreerd, lijkt nu direct met opheffing bedreigd. Een ander voorbeeld: De Haagse Comedie kreeg de aanzegging op veertigduizend gulden minder te hoeven reke nen. Gezien de koppeling van de CRM-subsidie (40%) aan die van de gemeente Den Haag (60%) zou dat een korting van een ton betekenen. Mo tivering van de minister: Voor het komende seizoen staat er één produktie minder op het programma, dat betekent dus automatisch min der kosten. Zakelijk leider Hans van Westree- nen: „Een redenering die bij toneel volkomen mank gaat. Elke produktie stelt z'n eigen finan ciële wetten, geen produktie is gelijk. Vooi volgend seizoen hebben we bijvoorbeeld te" stukken als Gogols „De revisor" en B „Dreigroschenoper", dat we bovendien m« vende muziek willen brengen, op het repe re. Daarom spelen we één stuk minder, volgend seizoen zouden we best één of stukken méér kunnen spelen. De ministe slist dus op verkeerde gronden, terwijl hel vendien sterk de vraag is of zij zich met i redeneringen niet in het artistieke beleid het gezelschap zélf gaat begeven. Vandaal we als groep al een week geleden bij de ra ter geprotesteerd hebben." Vreemde zaak Het merkwaardige was dat bij dat protest de Haagse Comedie onverwacht positieve woorden kwamen van ministeriële kant. Westreenen: „De minister heeft ons toer zegd, dat de extra bezuinigingen op gronj ons betoog nog eens overwogen moesten den. Die hele bezuiniging is trouwens e« z'n minst vreemde zaak als je beseft dat ii parlement kortgeleden zowel regerings- al positiepartijen CRM adviseerden de besch re gelden in hun geheel te gebruiken, e extra-bezuinigingen alleen liquidatie en v van arbeidsplaatsen tot gevolg zouden heb Berend Jan Langenberg spreekt zelfs va gezelschappen die met opheffing bedreigd den: „Een krankzinnige zaak, als je weet c minister wel meer geld beschikbaar heeft, wij willen is op z'n minst een subsidieto ging die opgetrokken wordt tot het niveai de CRM-begroting voor 1980 toelaat." Om die laatste eis nog eens kracht bij te 2 hadden de actievoerende tonelisten var een gesprek op het ministerie, waar mil Gardeniers door een verblijf in Egypte i waar afwezig was, maar staatssecretaris de Vries als gesprekspartner op zou Sinds vanmiddag half twee is daarop e eenkomst gaande van alle toneelgezelsci en belangstellenden in het Haagse HOT-th aan de Oranjebuitensingel. Morgen spelei gezelschappen weer. Hopelijk gaat voor I maal ook op langere termijn de show j dóór. BERT „Heden geen voorstelling": Gisteravond avond een normaal beeld in de schouwbi door de algemene staking van de gsubsidl theatergezelschappen. Olga Tsjechowa overleden München - De toneelspeelster en filmster Olga Tsjechowa is op 82-jarige leeftijd in haar woning in München overle den. De actrice werd in Alexandro- pol in de Kaukasus geboren en trad sinds 1921 op in zeker 200 films en toneelstukken. Als to neelspeelster boekte zij. haar grootste succes met de vertol king van de hoofdrol in Ibsens „Nora", vóór de tweede we* reldoorlog werkte zij mee aan de films „Die Drei von der Tankstelle". Kamervragen over commentaar vanAgt op kernenergie DEN HAAG De Tweede Kamerleden Epema-Brug- man (PvdA) en Lambers- Hacqebard (D'66) willen van premier van Agt weten in welke hoedanigheid hij onlangs op een CDU-bijeen- komst in Bonn een pleidooi hield voor kernenergie. Heeft u deze stelling alleen aan de deur van het Konrad- Adenauer-haus wilen nagelen, of heeft u hiervoor ook Catshuis op het oog, mervrouw Lambers in schriftelijke vragen. Ze n dat van Agt met zijn uit! ken de kans verkleint op slagen van de brede m schappelijke discussie ova kernenergie. Mevrouw Ep vraagt of de premier zijn u tingen voortaan achten wil laten wanneer ze niet nen worden gezien als i matie voor die discussie. »ie. DEN HAAG Precies een jaar geleden Is het van daag, dat het Nederlandse UnifU-detachement het operatiegebied in het zuiden van Libanon betrad om in opdracht van de Verenigde Naties een buffer te vormen tussen de PLO en de militia van majoor Haddad, die door hun aanhoudende gevechten het gebied tot een oorlogstoneel hadden gemaakt. Het eerste half jaar is voor het Nederlandse detache ment duidelijk moeilijker en gevaarlijker geweest dan het tweede half jaar. De datum die dat verschil mar keert is 26 augustus 1979, toen Israël, de militia en de PLO min of meer stilzwijgend besloten het vuren te staken. Dat neemt niet weg dat toch geregeld in het ge bied incidenten plaats vinden. Een groot verschil tussen de begintijd en nu noemt de fensie de mate van improvisatie bij de Nederlandse UnifUiers om alle problemen het hoofd te bieden. Die improvisatie is overgegaan in een meer geordend leven, waarin vindingrijkheid heeft moeten plaats maken voor regels. Daarnaast hebben de .jongens" het in ma terieel opzicht wat beter gekregen. De tenten zijn in middels vervangen door geprefabriceerde houten on derkomens, terwijl de wegversperringen beter bevei ligd zijn door stenen muurtjes. Ook aan het rollend ma terieel wordt nu intensief aandacht besteed. Als gevolg van het zware terrein waarin de voertuigen moeten o- pereren, hun betrekkelijke ouderdom en de weersom standigheden hebben de wagens veel te lijden gehad. Van aUe voertuigen in Libanon is met name het acht-, wielige pantservoertuig YP van onschatbare waarde gebleken. Nederland is het enige UnifU-detachement; dat met een dergelijk pantservoertuig in Libanon ope reert. Dat betekent dat de andere UnifU-eenheden re gelmatig een beroep doen op de Nederlanders om met de YP's bijstand te verlenen in hachelijke situaties. Vaak is aUeen het verschijnen van de enorme voertui gen al voldoende om zo'n situatie onder controle te krij gen. De organisatie van het bataljon is inmiddels ook onder de loep genomen. Besloten is een reorganisatie door te voeren, waardoor problemen op administratief, onder- houds- en bevoorradingsgebied tot het verleden gaan behoren. De militairen hebben het in Libanon in elk geval op fi nancieel gebied niet slecht. Terwijl zij in VN-verband opereren loopt hun wedde in Nederland gewoon door. Dat is gemiddeld duizend gulden per maand. Na een verblijf in Libanon van een half jaar kunnen zij dus zesduizend gulden van de bank halen. Daarnaast krijgt men in Libanon een bedrag van ongeveer dertig gulden per dag in handen, terwijl men niets hoeft te betalen voor voeding. Dat levert in dat half jaar bijna 5500 gul den op. Die kan dan onder meer worden besteed aan pils in de bar, aan cola bij de Libanese venter of aan de vele aouvenirs die in de winkeltjes liggen uitgestald. Het merendeel van de soldaten lukt het ook hun va kantie van dat geld te betalen. Elke drie maanden heeft de Nederlandse Unifil-soldaat recht op veertien vakan tiedagen. De meesten brengen die in Nederland door, want een retourtje Schiphol komt hem maar op zeven honderd gulden. Daarnaast is een toenemend toerisme waar te nemen naar Egypte, Syrië waarbij de hoofd stad Damascus favoriet is Kenya en Griekenland. De eerste liefhebbers van de wintersport hebben hun hart al opgehaald in de skigebieden in het noorden van Li banon. Ook Israël wordt veelvuldig bezocht, omdat het maar anderhalf uur rijden is vanuit het Unifügebied. Vaak komen vanuit Nederland famUie of vrienden over naar Israël om dan gezamenlijk de vakantie door te brengen. De koopkracht van de Nederlandse Unifillers is door de Libanese middenstand op de juiste waarde geschat. Dat blijkt uit de stenen winkels die nu in Haris worden gebouwd. Een jaar geleden waren dat nog optrekjes van golfplaten. Vooral koperwerk, geitenleren tassen, wandkleden en asbakjes zijn bij de Nederlanders in trek. De verhouding met de plaatselijke bevolking noemt de defensie woord voerder goed. Dagelijks maken de dorpe lingen gebruik van de gratis diensten van Nederlandse artsen en tandartsen. De Veelvuldige contacten met de bevolking hebben, in tegenstelling tot andere Unifi- 1-eenheden, niet geleid tot trouw- of verlovingspartijen. houden cfoor" het blad „De Achterbanier", dat eens per veertien dagen wordt uitgebracht. Om de communicatie tussen de Unifillers onderling te verbeteren heeft het Nederlandse detachement sinds kort de beschikking over een radiozender, die nieuws over Nederland brengt. De soldaten hebben ook zelf de mogelijkheid programma's samen te stellen en hun favoriete muziek In Libanon krijgen de Nederlanders eens per week het blad „Dubbel Vier", dat wordt verzorgd door een voor- lichtingsgroep van vier man van het ministerie van De fensie. Het blad geeft zoveel mogelijk informatie over het wel en wee van de Unifillers. Het thuisfront wordt over de gang van zaken in Libanon op de hoogte ge- te draaien. In het jaar, dat Nederland nu een detachement in Liba non heeft, hebben in totaal 3500 militairen enige tijd daar doorgebracht, opgeleid door de 42ste pantserinfan teriebrigade in Assen. Tot nu toe is Nederland in Liba non het enige land dat met dienstplichtigen werkt. Alle indrukken en ervaringen die gedurende het jaar Libanon bij het thuisfront en de Unifillers zijn opge daan, worden overschaduwd door de bijna onvermijde-^ lijke slachtoffers van een dergelijke militaire operatie. Eèn dode en twee zwaar gewonden zijn in dat jaar het gevolg geweest van oorlogshandelingen. Een tweede militair kwam om bij een auto-ongeval. Bij ongelukken met handgranaten en wapens werden nog eens vier Ne derlanders ernstig gewond. Professoren onderzoeken Philips-plan >k ere EINDHOVEN In roe dracht van de Unie BI 2 gaan prof. dr. N. Dol (hoogleraar economie m Nijmegen), prof. dr. S Jong (hoogleraar bedri conomie Tilburg) en dr. W. de Roos (hoogli lkj economie Rotterdam)laa organisatieplan van (5. onderzoeken. Dat is gis' .jij in Eindhoven beken maakt tijdens een persö Jg. rentie. SO - in De reorganisatieplannen :ke Philips kunnen 1500 1 |jk kosten in Eindhoven, Stad 0n( naai. Winschoten, Maast 0Q( en Heerlen. De Unie B jgj- (hoger personeel) heeft I ten tot het onderzoek 0 ,ele de districtsbestuurders vj bon zichzelf niet deski ïn genoeg achten om het pb al zijn facetten te beoore en Philips heeft zich berei» rot klaard alle relevante ink tejj. tie, eventueel onder 8{' mei houding, te verstrekken ma; rapport van de drie pr° mei ren, dat nog voor de mei verschijnt, zal openbaar Fc^ den gemaakt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1980 | | pagina 14