iurinaamse militairen boos over
Nederlandse kritiek op staatsgreep
Kardinaal König: Vrees voor terugkeer
naar conservatief kerkmodel onnodig
en
Binnen zes maanden
Volksopstand in Suriname'
rWT¥T~
^pmerkingen
'ï'-sjd-mlnister pronk
;tten kwaad
.oed
Blanken reageren positief op nieuwe premier Mugabe
t* Jfe
ingelse
atholieken
r billen kritische
gierbezinning op
Humanae Vitae"
KORTE METTEN
/ITENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 6 MAART 1980 PAGINA 9
STICHTING VOOR HINDOESTANEN IN NEDERLAND
st-vuil
iter HAAQ Het Surinaamse volk is na stemming van de bevolking binnenkort
pd tsgreep ontnuchterd. Het rommelt omslaan. Men zal volgens hem geen genoe-
ondergronds en binnen zes maanden gen meer nemen met de „schending van de
n volksopstand uit, waarna de mensenrechten". Bovendien verwacht hij
wordt hersteld. Dit zei Hari- dat binnenkort in de Nationale Militaire
h. de woordvoerder van de Raad meningsverschillen zullen ontstaan.
Lal la Rookh, een stichting die
\l Hindoestaanse Surinamers in Neder- De stichting Lalla Rookh is van plan op
jd vertegenwoordigd, gistermiddag in internationaal niveau te pleiten voor het
ens Harinandansingh, die tijdens de
niet-erkennen van het „huidige ondemo
cratische bewind". Men wil zich onder
meer tot de Verenigde Naties en landen
een Haag
iet fesj
930, tojatsgreep in Suriname was, zal "de juich- als Brazilië en Venezuela wenden.
van IT
leed,
r, die f
Win
In Suriname wordt niet zach-
zinnig opgetreden tegen die
ven en plunderaars. Na hun
arrestatie worden zij men
noemt het een opvoedkundi
ge maatregel in het open
baar afgeranseld. Het nieuwe
bewind vindt dat deze vorm
van straffen meer effect heeft
dan opsluiting.
ken
za c
RAMARIBO De negatieve op-
ling van de Tweede Kamer tegen-
rde Surinaamse staatsgreep heeft
111 Paramaribo kwaad bloed gezet,
ral de aansporing van de voor-
ige minister van ontwikkelings-
lenwerking, de PvdA-er Pronk,
Ysegis"®e ontwikkelingshulp stop te zet-
ton' gei is verkeerd gevallen. Tot nu wei-
aande) de Nationale Militaire Raad offi-
'"an hï commentaar, maar welingelich
te brdronnen melden dat men laaiend
ver de Nederlandse houding.
feeste Surinamers juichen dé coup nog. altijd toe.
telen zich bevrijd van een onmachtig en besluite-
imerchndsbestuur en er is weer geloof in de toekomst
lc^ag Jet land. Het vraagtekens die men in Nederland
igresgtgeZet bij het verloren gaan van de Surinaamse de-
i. Antjjtie worden weggehoond. „Alsof de door de Hol
en prrs gevestigde parlementaire democratie ons veel
heil gebracht heeft", zei een zakenman. Hij vertelde,
onder luide bijval van omstanders, dat de militaire lei
ders een hele lange tijd mogen blijven. Hoe de militai
ren hun bewind voeren en welke kunstgrepen daar
voor zullen worden toegepast interesseerde hem weinig.
Belangrijker vonden de zakenman, dat er nu een stabiel
regime is, dat een zakenkabinet het uitvoeren van een
goed regeringsprogramma in handen heeft. Over het
programma zelf en hoe het eruit zou moeten zien zei
hij: „Dat zal wel goed zijn. Daar hebben ze goede, onbe
smette mensen voor. Let op mijn woorden, er zijn hier
knappe mensen genoeg in dit land".
Een vraag is nog steeds, waarom men zo'n groot ver
trouwen stelt in sergeanten, die tot nu toe alleen maar
hun vakbond hebben bestuurd hebben.
„Omdat een kilo zout vlees nu drie gulden kost en voor
de staatsgreep nog zeven gulden en omdat een lot in de
loterij nu vijf gulden kost, in plaats van zes gulden vijf
tig. En omdat een krant nu weer een kwartje kost en
vorige week nog een gulden", luidden de antwoorden.
Een geliefd onderwerp bij dicussies blijft de ontstellen
de vriendjespolitiek en ambtenarij in het Suriname van
de regering-Arron. Veel ambtenaren waren door poli
tieke vriendjes aan een baantje geholpen op een minis
terie. Zij kwamen er alleen om 7 uur 's morgens om de
presentielijst te tekenen, waarna zij weer in het stadsge
woel verdwenen, op weg naar hun bijbaantje of de
„buitenvrouw", zoals veel Surinaamse mannen hun
vaste vriendin noemen. Een sergeant, belast met de
controle op de ministeries, vertelde dat hij bij een on
derzoek naar de werkzaamheden van ambtenaren stuit
te op een meisje met een lijst voor haar neus, geflan
keerd door een mevrouw en een meneer. „Wat doe jij
voor werk?", had de sergeant gevraagd. „IK hou de
presentielijst van de ambtenaren bij, meneer". „En u?
Ik doe dat als zij er niet is", had de vrouw geantwoord,
waarnaa de man toevoegde „Ik controleer de werk
zaamheden van de dames".
Elite
Niet alleen gewone mensen, ook de Surinaamse elite
schijnt in zijn sas te zijn met de militaire meesters. Dat
leerde een bezoekje aan Het Park, een 102-jarige beslo
ten club, waar de koloniale sfeer je bij binnenkomst op
slokt. Een van de aanwezigen, Humbert Wijngaarden,
stelde dat er niets beters voor Suriname was te beden
ken dan deze staatsgreep. „Er was geen leiding meer en
geen orde. Een Surinamer moet leiding hebben. Ik
hoop dat het nu anders gaat. Orde en rust. En emplooi
voor iedereen". Volgens hem was de Surinamer ten
prooi gevallen aan frustraties. „Niet over de corruptie,
want die viel best mee. Maar de mensen waren niet ge
motiveerd, omdat er niets gebeurde en omdat alles in
de soep liep. Weet je wat ik zo jammer vind? Dat jullie
in Nederland maar raak schrijven, zonder de kern van
de zaak te kennen. Jullie zullen de Surinamers niet be
grijpen. Er is hier een ander levensklimaat. Een Hol
landse boer die moet zaaien, die moet eggen, die moet
ploegen. Hier stop je een korrel in de grond en die
groeit morgen. Een Surinamer heeft een makkelijke le
vensopvatting. Ik hoef niet te werken, maar, moet wel
eten".
Over de houding van de Nederlandse Tweede Kamer is
Wijngaarden zeer verbolgen. „Die lap ik aan mijn laars.
Wat weten ze van democratie. Ze weten er geen bal
van. Wat is democratie? Wat er in Amsterdam gebeurt?
Dat vakbonden alles platleggen en een wanbeleid voe
ren? Dat eigenaars niets kunnen doen als ze hun pan
den kraken?".
In schril contrast met de uitlatingen van Wijngaarden
staat de oppmerking van een ander clublid. „Geloof
niet alles meneer. Veel mensen zeggen niet wat ze den
ken. Vernis meneer. Als je dat eraf krabt weet je pas,
welke houtsoort er onder zit".
Ontvoerde
vrouw bevrijd
VENETIE (AP) - De Ita
liaanse politie heeft gisteren
een ontvoerd meisje kunnen
bevrijden voor wier losla
ting de mensenrovers 200 kg
zuiver goud hadden geëist,
waarde 3 miljard lire (3,75
miljoen dollar).
De 19-jarige Giancarla Bales-
tra, dochter van een rijke ju
welier in de buurt van Vene
tië, werd gekneveld en ver
doofd aangetroffen in een flat
gebouw in de buurt. Door de
politie zijn zes leden van de
bende gegrepen.
De Italiaanse politie heeft ver
der gisterochtend in een verla
ten steengroeve bij de stad
Priverno een plaatselijk chris
tendemocratisch gemeente
raadslid teruggevonden dat
donderdag was ontvoerd.
Volgens de politie was de man,
de 43-jarige Gianni Antonio
Pugliese, in shocktoestand
toen hij gevonden werd.
Hotelbrand in
Warschau
WARSCHAU In het Grand
Hotel in Warschau is gisteren
brand uitgebroken, waardoor
28 mensen gewond werden,
van wie elf in een ziekenhuis
moesten worden opgenomen.
Onder de 400 gasten, voor 80
procent buitenlanders, brak
paniek uit toen brandalarm
werd gegeven.
De brandweer had het vuur
binnen een half uur onder
controle.
Amerikaanse
bevolking
toegenomen
WASHINGTON De bevol-
king van de Verenigde Staten
is in de jaren zeventig met
16.800.000 zielen gegroeid.
Veertig procent van deze groei
vond plaats in Californië, Te
xas en Florida, aldus het cen
traal bureau voor de statistiek
in Washington. Waren er in
1970 203.302.000 Amerikanen;
tegen 1 juli 1979 waren er
220.099.00 - een toeneming met
16.797.000 of 8.3 procent.
Itt zich terug
KINGTON Dc Ame-
senator Howard
doet niet langer mee
ArUSl St"jd om de rePubli*
raat f partijkandidatuur
56444. de presidentsverkiezin-
adermel
i ledikq
093. Ider van de republikeinse
?rheid in de Senaat
le gisteren bekend dat hij
:l aan^, wacht de voorverkie-
in deze staat op 6 mei
et *5 "**et 's duidelijk dat de
tel. 07tussen andere kandida-
lat", zo zei hij.
Eindelijk einde van de strijd? Een Britse soldaat gooit
de wapens van oud-guerrillastrijders op een hoop om
ze over te dragen aan de geregelde politie.
SALISBURY Sneller dan
de blanke minderheid van
Rhodesië de eclatante verkie
zingsoverwinning kon verwen
ken van de tot dusverre steeds
als „terroristenleider" aange
duide Robert Mugabe, paste
de steeds regeringsgetrouwe
televisie in het land zich aan.
Slechts een paar uur na het be
kend worden van de verkie
zingsuitslagen kwam de blan
ke nieuwslezer het 'kameraad
Mugabe' reeds vlot en feilloos
over de lippen. Dit nieuwe ge
luid was ook op de radio te ho
ren. Officieel was de aan
spreektitel 'kameraad' giste
ren evenwel nog niet inge
voerd.
Het door de blanken overheerste
overheidsapparaat en leger had
den de nieuwe sterke man reeds
hun loyaliteit betuigd. Uit de
reacties van vertegenwoordigers
van het bedrijfsleven viel be
reidheid tot samenwerking af te
lezen. Verrassend flexibel rea
geerden ook velen van die blan
ken, die nog enige dagen eerder
hadden gedreigd, dat zij terstond
zouden vertrekken indien zich
een „communistische machtso
vername" zou voordoen. De
meesten willen eerst maar eens
afwachten. Uiteindelijk is er
thans stabiliteit. Er leven onge
veer 220.000 blanken in het land.
Vooral drie uitspraken van de
nieuwe regeringsleider in Salis
bury hebben de vroeger nauwe
lijks voor mogelijk gehouden
aanpassing van het establish
ment aan de nieuwe situatie be
werkstelligd: Mugabe beloofde
dat pensioenen en soortgelijke
overheidsuitkeringen niet zullen
worden aangetast. Bovendien
duidde hij op de mogelijkheid
ook blanke politici in zijn rege
ring op te nemen en tenslotte
verzekerde hij zijn landslieden
die de oorlog moe zijn, dat er
„geen terugkeer meer zal zijn
naar het gewapende conflict".
Vooral in het bedrijfsleven leeft
de hoop dat Mugabe voorzichtig
te werk zal gaan en na de toege
zegde hogere levensstandaard
voor de met de blanken vergele
ken aanzienlijk minder bedeelde
zwarte meerderheid niet de weg
van de starre doctrine inslaat:
zijn ballingschap in Mozambique
heeft ook een goede zijde voor
het land gehad Mugabe heeft
daar gezien hoe het niet moet.
Sceptici daarentegen vrezen dat
Mugabe de bestaande structuur
zo lang zal gebruiken als nodig is
om zijn eigen positie voldoende
veilig te stellen. Dan zou hij vol
gens deze opvatting een socialis
tische politiek gaan doordruk
ken tegen alle kapitalistische
overblijfselen.
Groot-Brittannië zal over onge
veer drie weken de macht aan
de nieuwe zwarte regering in
Rhodesië overdragen waardoor
het land de onafhankelijke repu
bliek Zimbabwe wordt. Dit heb
ben Britse functionarissen giste
ren meegedeeld. De preciese da
tum zal afhangen van de vraag
hoe snel Mugabe er in zal slagen
zijn kabinet te vormen. Mugabe
had gisteren overleg met zijn
zwarte rivaal Nkomo, vandaag
praat hij met oud-premier Ian
Smith.
Wanneer kamer en senaat zullen
zijn samengesteld zullen zij bij
eenkomen om de eerste presi
dent te kiezen. In brede kring is
gemeld dat dit Joshua Nkomo
zou zijn, leider van de met Mu
gabe rivaliserende tweede zwar
te partij. Nkomo zou echter zelf
de voorkeur geven aan een be
langrijke portefeuille in het ka
binet te bekleden, mogelijk die
van de buitenlandse zaken.
j
9iom ote verontrusting over de „oneervolle hou-
"tubê 1?" van de kerk ten aanzien van de geboor-
istoi acontróle is opnieuw geuit in de discussies,
t in de twintig bisdommen van Engeland en
lies zijn gevoerd ter voorbereiding op het
■n (ïdelijke pastorale congres, dat van 2 tot 6
i in Liverpool zal worden gehouden,
blijkt uit het samenvattende verslag van deze voorbe
dingen, dat aan de tweeduizend deelnemers van het
res is gestuurd. In het verslag staat, dat algemeen de
erd gesteld, dat de gevolgen van de encycliek „Huma-
Vitae" opnieuw zullen worden overdacht. Ook moet
ieldering worden gebracht in de „verwarrende en on
lelijke interpretatie", volgens welke kunstmatige ge-
teregeling in principe verboden is, maar „bij goedge-
md geweten" onder bepaalde omstandigheden kan zijn
gestaan.
t wordt door de mensen in het algemeen niet begrepen
als een oneervolle houding gezien." In de meeste dioce-
e verslagen wordt het verbod van voorbehoedmiddelen
ewezen, in enkele andere wordt een niet mis te versta
bevestiging van de leer gevraagd. Veelvuldig wordt ook
tiek uitgeoefend op die priesters, die niet bereid of niet
staat zijn over het onderwerp te praten en de gelovigen
i zichzelf overlaten.
rschillen tussen de mening van vele Engelse katholie-
en de officiële leer van de kerk zijn er ook bij het on-
weip „scheiding". Vele katholieken begrijpen het ver-
il niet tussen een scheiding en het nietigverklaren van
i huwelijk door de kerk. Bovendien wordt de dringende
ef ie 8este*d' dat de huidige gedragslijn van de kerk wat be-
k n'og ft de toelating van hertrouwde gescheidenen tot de sa-
menten, nog eens wordt bekeken. De starre houding
de kerk, zo zegt het algemeen verslag, is voor de men-
niet te begrijpen. In vele bisdommelijke verslagen wor-
meningen geuit als: „Jezus zou hen niet hebben weg-
tuurd. De kerk vergeeft alles, zelfs moord, maar niet
tweede huwelijk van gescheiden mensen".
In een uitgebreid interview met
het Oostenrijkse persbureau
Kathpress heeft kardinaal Kö
nig, aartsbisschop van Wenen,
gezegd niet de zorg van veel ka
tholieken te delen, dat de kerk
haar deuren en ramen weer
sluit en terugkeert naar een
conservatief kerkmodel.
Hij zei
wel de bezorgdheid van veel ka
tholieken te kunnen begrijpen,
maar hen tevens gerust te kun
nen stellen.
„Er komt geen nieuw integralisme, geen nieuw
anti-modernisme, geen ketterjagerij. Daartoe
mag het niet komen. De deuren en ramen van
de kerk blijven open en moeten open blijven.
Zeker deze paus is niet op weg naar het ghetto
of een vesting.", aldus de kardinaal, die be
klemtoonde, dat de vernieuwing van de kerk
een permanente taak is.
Hij zei geen reden te hebben om aan te nemen,
dat de huidige paus deze opvatting niet zou de
len. Hij ontkende nadrukkelijk, dat de paus de
weg van het tweede Vaticaanse concilie zou
willen verlaten.
Op de opmerking, dat er in de kerk toch ook
sprake is van verkettering, verdachtmaking en
van een zeker „katholiek kannibalisme", dat
een katholiek met een andere mening mond
dood wil maken en uit de kerk gooien, zei kar
dinaal König: „Ik vind zo iets een ernstig ver
grijp en ook een zware last voor de kerk. Een
polarisatie, die dergelijke vijandbeelden
opbouwt, heeft met christendom niets te ma
ken." In de kerk moeten zowel conservatieven
als progressieven zich thuis voelen. Tussen hen
moet een broederlijk gesprek en een zakelijke
discussie mogelijk blijven.
Ten aanzien van veroordelingen van en kwes
ties rond theologen, zei hij, dat „niemand in de
kerk, zeker de paus niet, het gesprek wil afbre
ken". Wel houdt de congregatie voor de ge
loofsleer het recht de grenzen aan te geven tus
sen de katholieke leer en daarvan afwijkende
opvattingen.
Hij merkte hierbij op, dat het niet altijd gemak
kelijk is de grenzen tussen een zo groot mogelij
ke vrijheid van onderzoek en een minimum
aan kerkelijke leertucht te vinden. Velen vin
den, dat die grenzen tegenwoordig te nauw
worden aangetrokken. De kardinaal hield deze
mogelijkheid open, maar hij zei het onredelijk
te vinden de schuld hieraan alleen aan de paus
te geven. Ook hij zal zich in het algemeen aan
de beslissingen van de desbetreffende instanties
houden.
De paus is, aldus König geen autocraat. Hij kan
geen nieuwe kerk invoeren. „Hij kan ook niet,
zoals velen vrezen, het Poolse kerkmodel op de
wereldkerk overbrengen. De paus wil dat ook
niet, al zal hij op grond van zijn herkomst na
tuurlijk wel het Poolse voorbeeld voortdurend
voor ogen hebben. De kerk is geen eenheids-
brij. Zij leeft vanuit de veelvormigheid van
haar nationale, historische en culturele tradi
tie", aldus kardinaal König, die nog zei: waar
heen de kerk gaat, beslist niet alleen de paus.
Dat beslissen allen. Voor berusting is geen re
den.
Naar aanleiding van het
denkbeeld van de Ameri
kaan Robert Graham om
een spermabank te creëren
voor het kweken van „super
baby's", waarbij Nobelprijs
winnaars als donors zouden
moeten fungeren voor zeer
intelligente vrouwen, heeft
de Italiaanse moraaltheo
loog pater Dominico Capo-
ne, president van de St.-Al-
fonsusacademie in Rome, ge
zegd, dat dergelijke experi
menten niet alleen indrui
sen tegen de christelijke
leer, maar dat ze ook de
menselijke waardigheid
aantasten. Om cleze reden
dient het denkbeeld van de
Amerikaan ook door niet-
christenen te worden afge
wezen, aldus pater Capone.
De Zuidafrikaanse anglicaanse
geestelijke David Russell is in
Kaapstad veroordeeld tot een
jaar gevangenisstraf. Hij had
zich niet gestoord aan een offi
cieel gebod zijn kruistocht te
gen de apartheid te staken.
Russel, die voornamelijk
werkte in de zwarte woonge
bieden rondom Kaapstad, zei
zijn morele en religieuze plicht
te volgen. Voorts heeft de re
gering het paspoort ingetrok
ken van bisschop Desmond
Tutu, secretaris-generaal van
de Zuidafrikaanse raad van
kerken. Voor deze maatregel
is geen reden gegeven, maar
volgens kerkelijke kringen
had de bisschop zich onlangs
het ongenoegen van de rege
ring op de hals gehaald door in
een toespraak handelssancties
tegen Zuid-Afrika voor te
staan als drukmiddel om het
"bewind te dwingen zijn apar-
theidswetten te veranderen.
De Konferentie Europese
Kerken (KEK) houdt van 29
mei tot 3 juni in Madrid een
beraad over de taak van de
kerken in de huidige gespan
nen situatie in de wereld.
Vijfentwintig vooraanstaan
de kerkleiders uit Europa en
evenzoveel vertegenwoordi
gers van niet-gouvernemen-
tele organisaties en vredes-
deskundigen zullen elkaar
ontmoeten. Ook kerkelijke
vertegenwoordigers uit de
Verenigde Staten en Canada
zullen aan het beraad deel
nemen. Men zal zich erover
beraden hoe de kerken kun
nen bijdragen aan de „ont
dooiing" van het politiek
klimaat. Ook zal worden ge
sproken over de rol van de
kerken bij de Helsinki-ver-
volgconferentie over vrede
en veiligheid in Europa dit
najaar in Madrid en over
het vraagstuk van die nieu
we ronde in de bewapenings
wedloop.
Het Interkerkelijk Vredesbe
raad (IKV) heeft de negen
deelnemende kerken uitgeno
digd voor een serie inhoudelij
ke gesprekken. Het wil probe
ren de algemene kerkelijke
uitspraken over de wapenwed
loop toe te spitsen op de huidi
ge situatie en op zijn campagne
„Help de kernwapens de we
reld uit, om te beginnen uit
Nederland". Het IKV wil twee
ontmoetingen per kerk, de
eerste eind 1980 en de tweede
in maart 1981.
Het probleem van het sexis-
me discriminatie op
grond van geslacht heeft
in de kerk een explosief ka
rakter, kldus de Amerikaan
se religieuze Theresa Kane
bij de opening van de natio
nale vergadering van Ame
rikaanse vrouwelijke reli
gieuzen in Dobbs Ferry
(VS). Zij wees op de om
vangrijke, maar gevarieerde
reactie, die haar beroep op
de paus op 7 oktober in Was
hington om de vrouw tot
alle ambten in de kerk toe te
laten, had opgeroepen. In
duizenden brieven had de
een haar moedig, de ander
haar onbeschaamd genoemd.
Uit eigen ervaring kon zij
zeggen, dat er onder haar
medezusters een enorme
vrees, angst en onzekerheid
bestond. Zij had de treurige
wetenschap gekregen, dat
ontelbare vrouwen zich al
van de institutionele kerk
hadden verwijderd. Zuster
Kane riep de kerk op de
„zonde van het sexisme" te
bestrijden en haar oorzaken
uit de wereld te helpen.
