ILeidse Straatweg
Voorlopig niet
''Van de baan
WERKEN IN HET HART VAN HOLLAND
IDe monniken in De Waard
ij i
^Wethouder Fase
soV'över tweede
^anenmanifestatie': AL BIJ VOORBAAT EEN GROOT SUCCES'
'Rode Zondag':
goed gespeeld
maar onduidelijk
Informeel concert in Kapelzaal
AD/REGIO
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 6 MAART 1980 PAGINA 5
*ond viaduct
hé
•otest^
is v
KO4
r van] 1
- Landscheidingsweg
Zoals bekend is de verlenging van de
Landscheidingsweg eind 1975 op de lange
baan geraakt doordat de Tweede Kamer
met 65 tegen 63 stemmen een motie van
het PvdA-Kamerlid J. van der Doet aan
nam, waardoor de vier miljoen gulden die
voor de aanleg van de verlenging van de
Landscheidingsweg op de begroting van
het ministerie van Verkeer en Waterstaat
stond, voor een ander doel werd bestemd.
Het geld werd besteed voor de weg Schar-
woude-Den Oever in Noord-Holland. Mo
tieven van het socialistische Kamerlid wa
ren de geluidshinder voor de wijk Mariat-
hoeve door de aanleg van Rijksweg 14
„aanleg van de weg is in strijd met het re
geringsbeleid om zo min mogelijk grote
verkeerswegen aan te leggen en bet
Kamerlid wilde destijds wachten op de
aanleg van de Utrechtse Baan en de
spoorlijn naar Zoetermeer. Deze beide
laatste zaken zouden de verlenging van de
Landscheidingsweg wel eens overbodig
kunnen maken, aldus de beer Van der
Doei.
Verwachting
Rijkswaterstaat probeert het viaduct weer op te lappen.
LSSENAAR „Ik dacht dat tk er
de c< net onderdoor kon rijden". Dit is
n, «gens politie één van de meest ge-
'oor »rde excuses van de vele vrachtwa-
eenvtchauffeurs die het viaduct Leidse
e maaatweg/Landscheidingsweg in de
nder ssenaarse Rijksstraatweg in het
dirigtleden hebben geramd. Tot voor kort
aartiiden aan weerskanten van het via-
es :t borden, die de wagens met een
igte van meer dan drie en een halve
dat ter waarschuwden vooral de linker
Schulghelft van deze tweebaansautoweg
vas uemen of gebruik te maken van een
mposleidingroute. Vele truckchauffeurs
»oi oreerden echter deze aanwijzingen,
Rijkswaterstaat thans door
i plaatsen van verbodsborden de
ydn >rgang onder het viaduct voor het
n orachtverkeer heeft afgesloten,
een j
laar p eerste problemen met het voortdu-
sield hoger wordende vrachtverkeer date-
n. Hi al van voor de oorlog", vertelt de
zijn tgse historicus R.F. de Bock. Het via-
e met dateert uit 1908 en werd gebouwd,
de Zuid Hollandse Electrische
Maatschappij de spoorlijn niet
itie ijkvloers wilde laten kruisen met de
moidse Straatweg. Deze spoorlijn tussen
„Sterdam en Scheveningen werd in 1909
ert, gebruik genomen en heeft tot eind sep-
wober 1953 dienst gedaan. De tramtun-
ten vtjes werden in 1922 aan het viaduct
erd gevoegd voor de tramlijn Den Haag-
ren d|
waal
Het viaduct Leidse (ten tijde van de foto nog Leidsche) Straatweg In 1928 met de electrische trein Rotterdam
-Scheveningen.
Leiden. „In de beginjaren van het viaduct komen", legt de heer De Bock uit. „Het
hadden de fietsen, een enkele Jan Plezier vrachtverkeer, dat later pas aarzelend op
en paard en wagens geen last van de be- kwam, had met de hoogte van het viaduct
perkte hoogte van de doorgang. Het ge- in die tijd ook nog niet zoveel moeite,
motoriseerde verkeer begon tenslotte pas
in de jaren na 1920 enigszins op gang te Toen de vrachtwagens zich ontpopten tot
grote wegreuzen ontstonden de problemen
pas goed".
Protesten
Om een eind te maken aan de problemen
HAAGSE HISTORICUS
RON FR. DE BOCK OVER
WASSENAARS VIADUCT:
Problemen dateren
al van voor de oorlog
lanceerde de toenmalige Haagse wethou
der van openbare werken, de heer Dan-
kelman, aan het eind van de jaren vijftig-
/begin jaren zestig een plan het door de
tijd achterhaalde viaduct te vervangen
door een drie lagen-viaduct. Mede door
protesten van omwonenden werd dit idee
echter geen kans gegund. Wel werden op
het viaduct twee keer twee rijbanen aan
gelegd met aan weerskanten voet- en
fietspaden. Een nieuw viaduct zit er ech
ter voorlopig niet in, want de problemen
rond de verlenging van de Landschei
dingsweg lijken nog lang niet opgelost. Zo
staan Zoetermeer en de VVD in Leid-
schendam positief tegenover de doortrek
king, maar Voorburg en actiegroepen als
de Haagse werkgroep 'Dooievaar' en de
Leidse werkgroep 'Milieubeheer' staan
voorlopig afwijzend tegenover de weg.
Provincie en het Rijk zien het belang van
Rijksweg 14, zoals de verlenging van de
Landscheidingsweg officieel wordt aange
duid, wel in.
Rijksweg 14 is in de begroting van 1980
van het ministerie van Verkeer en Water
staat opgenomen. Minister Tuijnman stelt
evenwel daarbij, dat hij met een beslssing
over de aanleg van de weg wil wachten
tot na de afhandeling van het Structuur
schema Verkeer en Vervoer in de Tweede
Kamer. Naar verwachting zal dit medio
maart zijn. Tegelijk is de minister even
wel van mening dat recente planologische
ontwikkelingen het nodig maken opnieuw
met de betrokken gemeenten te gaan pra
ten om Rijksweg 14 in de bestaande be
stemmingsplannen op te nemen. „Voorlo
pig kun je de aanleg wel vergeten", aldus
een woordvoerder van het ministerie. In
het Uitvoeringsprogramma Rijkswegen
staat Rijksweg 14 opgenomen voor realise
ring na 1984. Tot 1978 is voor de aanleg
van de weg twaalf miljoen gulden uitge
geven. De totale kosten van de weg wor
den begroot op honderd miljoen.
De heer De Block ziet een duidelijke rela
tie tussen de verlenging van de Land
scheidingsweg en het nog steeds niet fun
damenteel veranderen van de verkeerssi
tuatie bij het viaduct „Zolang deze pro
blemen blijven bestaan geloof ik niet dat
het viaduct snel wordt aangepast". Er zijn
al enige „vorderingen" gemaakt met de
Landscheidingsweg. Zo staan onder meer
in Voorburg aan het Oosteinde en bij het
ministerie van Volksgezondheid en Mi
lieuhygiëne in Leidschendam al jarenlang
pijlers voor viaducten in de Landschei
dingsweg. Een oplossing op korte termijn
zit er desondanks niet in. Misschien als
een vrachtauto het viaduct in één keer
middendoor rijdt...
JAN PETER VERSTEEGE
»'C(
bl
fclDEN De Leidse wethouder voor econo-
Lisdie aangelegenheden en personeelsbeleid,
dat {frrouw J. Fase, zegt ervan overtuigd te zijn
gevit de banenmanifestatie „Werken in het hart
voeip Holland" die de gemeente 24, 25 en 26 april
se" ide Groenoordhallen denkt te houden een
MozPrslaand succes zal worden. De wethouder,
dat pt het zelfs niet uit, dat de banenmanifesta-'
van in Leiden een terugkerend evenement zal
ma Jrden.
e wagens mevrouw Fase verschilt de aanstaande
op belangrijke punten (bedrijfspresen-
etzelje, beroepsvoorlichting) van de eerder gehouden
en. ienmarkt in de Stadsgehoorzaal medio septem-
verleden jaar. Dat het succes van de manifesta-
"~~"]al bij voorbaat lijkt te zijn gegarandeerd komt
volgens de wethouder doordat de beurs thans in de
riante ruimten van de Groenoordhallen wordt on
dergebracht. Dit houdt ondermeer in dat er nu niet
alleen meer standplaatsen voor bedrijven kunnen
worden ingeruimd, maar ook dat de mogelijkhe
den voor het publiek bij een banenkeuze of alge
mene oriëntatie van de arbeidsmarkt aanzienlijk
worden uitgebreid. Op de beurs wordt gebruik ge
maakt van het voor Nederlandse begrippen unieke
.job matching system", een computer die na het
toedienen van enkele gegevens de bezoeker weg
wijs maakt in het stelsel van aangeboden banen en
de daarbij behorende stands in de Groenoordhal
len. Deze automatische vacatureverwijzer komt bij
de ingang te staan. Het is de bedoeling, dat het ap
paraat bij het oplepelen van de desgewenste infor
matie (de vragen stelt men anoniem) de bezoeker
via een direct geproduceerd plattegrondje laat zien
bij welke stand(s) men terecht kan. De gemeente
verwacht dat ongeveer 200 tot 250 bedrijven uit
Leiden en omgeving een standplaats op de mani
festatie zullen willen huren. Het bedrijfsleven,
maar ook onderwijsinstellingen zullen op de beurs
vertegenwoordigd zijn. Zo zal men bijvoorbeeld
stands aantreffen, die door supermarkten, aanne
mers of fabrieken worden ingenomen als stands
die door ziekenhuizen, universiteit, gemeente en
beroepsopleidingen zijn ingehuurd. Het Geweste
lijk Arbeidsbureau zal voor deze gelegenheid zijn
vacaturebank in de Groenoordhallen onderbren
gen.
De gemeente en het bedrijfsleven richten hun aan
dacht in het bijzonder op schoolverlaters, partiële
leerplichtigen en jonge scholieren die nog geen be
roepskeuze hebben gedaan, te beginnen bij de vijf
de klas van de lagere school. In dit verband zijn
inmiddels 370 lagere en middelbare scholen in Lei
den en regio voor de manifestatie uitgenodigd. De
accenten van „Werken in het hart van Holland"
komen te liggen op de banenmarkt, de bedrijfspre
sentatie en de beroepsvoorlichting. De gemeente
acht de manifestatie met name zo belangrijk omdat
op de beurs vermeende of bestaande drempels
kunnen worden weggeruimd tussen bedrijfsleven
en werkzoekenden. Het leggen van contacten, het
geven van informatie en de persoonlijke presenta
tie van de bedrijven, moeten de voornaamste ka
raktertrekken van de beurs vormen. Een opval
lend verschil met de eerste Leidse banenmarkt is
verder dat de bedrijven die nu zijn vertegenwoord
igd niet de verplichting hebben vacatures naar de
beurs mee te nemen. Tijdens de destijds gehouden
banenmarkt waren de ruim 60 uitgenodigde bedrij
ven verplicht minimaal vijf vacatures aan te dra
gen.
De voorspelbare succesformule van „Werken in
het hart van Holland", zo stelt wethouder Fase,
zou niet alleen schuilen in de nieuwe aanpak en
presentatie van de manifestatie, maar ook in het
feit dat lang nadat de beurs is afgelopen de mensen
hiet de opgedane kennis en informatie op ieder ge
wenst moment uit de voeten kunnen. Dat zoge
naamde „naijleffect" zou zelfs het kenemerk zijn
van een geslaagde banenmanifestatie.
uitstapje vorige week naar de
Pfiaprocessie in Maredorp gaan we
tïtezidaag weer verder met de Harte-
omK, of Koelikerk aan de Haarlem-
te&fstraat. Sinds 1445 is er een Francis-
ren Ierklooster buiten de stadsvesten
an q Leiden gevestigd. De geschiedenis
en"ft ons niet duidelijk waarom dat
niet binnen de stad gevestigd
rht worden, maar wel op een kleine
meter van de stadsvest af. Volgens
hertogelijk decreet van Philips van
an ïrgondië uit 1438 zouden bewoners
staty de Waard beschouwd worden als
e'd.)rfers van Leiden, daarmee ook alle
bedheden genietend.
il a\schien moeten we het besluit van
^stedelijke overheid om de Francis-
arme kloosterlingen naar de
ard te verwijzen, wel zien als een
enjst. In die stadsvrijheid gold ook
van Mom van accijns op drank en slim-
\Leidenaren maken daar dankbaar
pruik van. In 1451 vaardigt de her-
van Bourgondië een beslissing af,
hij had genomen op verzoek van
Leidse stadsbestuur. De tekst is te
lig om de inhoud niet te herhalen:
i wegen onser wel bemindere der
jemeesteren, Schepenen ende Rai-
[onser Stede van Leyden, in onsen
in le van Hollandt, is ons te kennen
en<ft?ven' ^at binnen hondert roeden
ekrfk daaromtrent by de voorsz.
Stede is gefondeert ende getim-
een Clooster ende Kercke van dei
ien der Mynderbroederen der
le ende observatie van Ste. Fran-
by welcke Clooster ende Kercke
burgeren van onser voorsz. Stede
andere hebben getimmert ende
van dage te dage timmeren huyse
woningen in den welkcken zy
t Cfl
gaen woonen, daar eenige houden ta
vernen ende cabratten, daer vele jonge
mannen ende gesellen, als wevers, vol
ders ende van anderen ambochten van
der selver Stede vergaren ende daer
gaen drincken, ende om dat ter cause
van desen in die voirsz. plaetse omtrent
den Regulieren men geen axcijns een
geeft ofte ongelde, die drancken daer
syn beter coop dan in onse Stede. Om
dat onrecht ongedaan te kunnen ma
ken, bepaalt de hertog, dat voortaan in
een kring van tweehonderd roeden om
de stadsvest heen de drankaccijns moet
worden geheven zoals die binnen Lei
den geldt".
Kunnen we aan de ene kant een uit
tocht uit de stad constateren van men
sen, die huizen timmeren in de stads
vrijheid, aan de andere kant staan de
paters te trappelen van ongeduld om
zich binnen de stadsvest te vestigen. Ei
moeten in de periode tussen 1445 en
1453 in stilte pogingen in het werk ge
steld zijn omdat ideaal te verwezenlij
ken, want heer Jan van Lannoy komt
niet als een duveltje uit een doosje op 5
maart 1453 aan het stadsbestuur vertel
len, dat hij in opdracht van Philips van
Bourgondië naar Leiden komt om „die
minrebroederen mit hoer con ven te
ende mit hare tymmeringe binnen
Leyden te brengen".
Nu had het stadsbestuur ooit besloten
om geen nieuwe geestelijke instellingen
meer in de stad toe te laten, maar in dil
feval wilde men een uitzondering ma-
en. Een heel inconsequente zaak,
want het maakt in 1453 helemaal niets
meer uit of je binnen de stad woont ol
in de stadsvrijheid de Waard. Rechten
en plichten van de bewoners en hei
stadsbestuur zijn precies gelijk gewor
den. In 1454 heeft men kennelijk nog
een stukje grond binnen de stadsmuren
gevonden om de Franciscanen te huis
vesten: tussen de Mare en de (oude,
Zijlpoort, hetgeen neerkomt op: in de
buurt van de Haarlemmerstraat. Op li
maart 1454 besluit het stadsbestuur, dai
er een ordonnantie gemaakt moesi
worden waarin precies zou staan hoe
de Franciscanen zich zouden verhou
den tot pastoor en geestelijkheid van de
Pancraskerk.
Er zal best door de paters, de kapittel-
proost op het Hogeland en de pastooi
gepraat zijn met het stadsbestuur. Ken
nelijk kon men niet tot overeenstem
ming komen, want de paters bleven ir.
de vijftiende eeuw rustig in eer.
herbouwd klooster in de Waard kloos-
teren en kerken. De stad schonk ir.
1455 en 1456 subsidie voor herbouw. Ir.
1456gebeurde dat om godswille tot hul-
pe hore kercke. Het komische is, dat di.
gebeurde uit de opbrengsten van de ac
cijnzen op drank!
De verhouding tussen klooster en stac
is vanaf het begin goed geweest. We le
zen in de Burgemeestersrekening 1448-
1449, dat de kloosterlingen op Kersta
vond 1448, Pasen, Pinksteren, Sacra
mentsdag, 15 augustus en 4 oktober
1449 (feestdag van St. Franciscus) tel
kens twee stadskannen wijn kregen
aangereikt als gewoenlic is. Tien jaar
later zijn 15 augustus en Sacramentsdag
weggevallen, maar op de andere dagen
is net aantal stadskannen verdubbeld.
Sinds 1449 bekostigt de stad de miswijn.
In de rekening over 1459 staan 61 men
gel miswijn beschreven. Dat is zo'n 90
liter. In 1465 loopt het op tot 288 liter
en dat begint bii de heren op het Stad
huis in het verkeerde keelgat te schie
ten. In 1475 wordt besloten, dat de pa-
tem voor de miswijn ieder jaar zestien
ponden uitgekeerd krijgen. Je hoort
het de heren zeggen: „dan nemen ze
maar een slokje minder".
Later wordt de subsidiekraan nog meer
dichtgedraaid, maar dat betekent niet
dat bij bijzondere gelegenheden de
stadskan niet werd gevuld voor de pa
ters. In 1484 viert het stadsbestuur sa
men met de paters Vastenavond: „item
omtrent vastelavont hebben den schout
ende gerechte met die dienaeren van
der Stede gegeven voor maeltyt totten
minrebroederen buyten Leyden in die
Waert, dan gehaelt wort ten huyse van
Dammes Aentsz malevesy (wijn), by
Honthorst romanie (wijn) ende een vat
Hamburgerbier". Dergelijke gezamen
lijke maaltijden van stadsbestuur en pa
ters komen jaar in, jaar uit in de reke
ningen voor. Met name het Franciscus-
feest en de octaafdag van het feest wa
ren goed voor kerkdienst, processie,
slok en dinertje. Ik noem één voorbeeld
uit de lange rij: „Op Sinte Franciscus-
dacht anno 1519 soe waeren tot ver-
soecke van den gardiaen ende presi
dent vande observanten die vande Ge
rechte alsdaer in der gardiaen ende
president vande observanten die vande
Gerechte alsdaer in der processie ende
acht dagen daer nae zyn die vanden
Gerechte gaen eethen inden convente
vande observanten ende hebben by
hem gehadt den gaediaen president
ende eenige vanden predicanten en
den gemenen broederen in eerbaerheyt
vander stede den wyn geschoncken
ende hoir portie van gebraden spyse".
U merkt het, het was er goed toeven.
JAN DOOVE
LEIDEN Het vormingsto
neel maakt een moeilijke
periode door. Na jaren van
kritisch toneel maken in een
geheel eigen vorm, is nu een
tendens terug naar het 'ge
wone' toneel te bespeuren.
Geen rare dingen meer als
'vervreemdend' spelen, uit
de rol stappen, liederen zin
gen, maar toneel op de oude,
gedegen wijze waar de mees
te mensen aan gewend zijn.
Hierdoor kunnen ze echter
vaak hun bedoeling niet
meer overbrengen.
Sater liet met 'Kode Zondag'
gisteravond in de Schouwburg
zien ook met dit probleem te
kampen. Het is niet duidelijk,
waar het stuk over wil gaan;
het speelt zich af in het Ita
liaanse Turijn september 1920
ten tijde van de arbeiderssta
kingen. De Russische revoluti
onair Kabak en de Italiaanse
Gramsci zijn de hoofdpersonen
in het stuk, waarin beider vi
sies over het maken van de re
volutie tegenover elkaar wor
den gezet. Volgens het pro
gramma staat Gramsci cen
traal, maar eerder lijkt Kabak
centraal te staan, daar de han
deling zich in zijn hotelkamer
afspeelt en hij de stuwende
kracht in de meeste scènes is;
of, abstracter, zou men als the
ma van het stuk kunnen be-
schouwen de manier waarop
revoluties in de kiem wordn
gesmoord en personenen tegen
elkaar worden uitgespeeld.
De auteur Trevor Griffiths
heeft in het skript zijn bedoe
ling niet duidelijk kunnen ma
ken. Sater had tenminste door
haar speelwijze haar eigen in
terpretatie van het stuk kun
nen geven, maar is daar even
min in geslaagd. Er werd uit
stekend toneel gespeeld, de
theatrale effecten waren zeer
overwogen en kundig uitge
speeld. Veel verder ging men
echter niet, de speeltrant gaf
geen diepere dingen aan, maar
leek op die van het gewone re
pertoiretoneel. Weliswaar
werd het realistische décor
niet altijd op realistische ma
nier gebruikt (de opstelling
der stoelen) en leek het erop
in het begin, dat men in het
spel tableaus creëerde in plaats
van een doorlopende spelhan-
toch te weinig effect.
De problemen van Sater val
len wel te begrijpen. Vor
mingstheater schrikt mensen
af, juist die mensen die iets
kunnen opsteken. Door her
kenbaarder te spelen haalt de
groep die mensen wel naar
zich toe, maar verliest meteen
aan duidelijkheid. Bovendien
spelen dingen mee, die eigen
lijk niet van invloed zouden
mogen zijn, zoals subsidies, die
vaak alleen gebaseerd lijken te
zijn op bezoekersaantallen.
Vormingsgroepen en alle an
dere groepen, dienen echter in
volle vrijheid hun stukken te
kunnen maken, zowel wat
vorm en wat inhoud betreft,
zonder subsie-intrekking als
dreigend zwaard van Damo
cles boven het hoofd.
JACQUELINE MAHIEU
LEIDEN Sarah Strümp-
hler en Henk Vos vervifn-
gen gisteravond het trio
Pan, een leuke vervanging,
omdat «e zelf onlangs we
gens ziekte verstek moesten
laten gaan bij een Kapel-
zaalconcert. Het duo (harp
en fluit) is in 1962 opgericht
en kreeg in 1977 de Johan
Wagenaar-prijs voor de uit
voering van hedendaagse
Nederlandse muziek.
Een programma is meestal een
vast gegeven, met uitzonde
ring natuurlijk van een even
tuele toegift. Het duo doorbrak
deze gewoonte door tussendoor
ook andere werken te spelen,
een toe te juichen geste die het
informele karakter van deze
Kapelzaalconcerten op een
aardige manier onderstreepte.
Het concert werd begonnen
met een wat stug gespeelde In
troduction en Allegretto van
Devienne. Het erop volgende
werk van De Brevielle was
een teer stemmingsstuk. De
dromerige sfeer kwam uitste
kend tot zijn recht Het mid
dendeel met de ineenvlechting
van harp- en fluitmelodie tot
een stralend hoogtepunt en het
wegebben van de fluitklanken
aan het slot waren een gaaf
staaltje van muzikaal aanvoe
len. De niet aangekondigde
Pavane met variaties van de
Spanjaard Cabezon voor harp
was nogal statisch van karak
ter. Mozarts melodieuze An
dantino miste ontspannenheid
en warmte.
De na de pauze gespeelde
Phantaisie voor harp van Fau-
ré liet me eigenlijk nogal on
verschillig. Fauré heeft zich
voor andere instrumenten tot
heel wat sprankelender com
posities laten inspireren. De
Entr'acte van Ibert liet een
fijnzinnig en amusant uitge
diept thema horen. Besloten
werd met een menuet van Bi-
zet als toegift- speeldoosjesmu-
ziek, maar charmant Beide
musici buitten hun muzikali
teit uit, fluitist Henk Vos gaf
zijn lichte toon een helderheid
en warmte mee die voorbeel
dig waren. Sarah Strtlmphler
speelde in de stukken voor
harp en fluit samen uitste
kend; in de solostukken miste
ze toch teveel overzicht
