NOS ZENDT DRIE UUR DURENDE
FILM UIT OVER FRANSE SCHRIJVER
EN DENKER JEAN-PAUL SARTRE
Guus Hermusen Mary Dresselhuys
als bejaarden in 'De gelukkige hand'
TERUGBLIK
hou
het l
scherm
in het
oog
Noortje van Oostveen hoofd
actualiteit NCRV
TELEVISIE VANAVOND0
TELEVISIE VRIJDAG
RADIO VANAVOND
RADIO VRIJDAG
RADIO/TELEVISIE LEIDSE COURANT DONDERDAG 6 MAART 1980 PAGINJT/
De NOS zendt vanavond op Ned. I om 22.10 uur een bijna
twee uur durende film uit over de Franse schrijver Jean-
Paul Sartre, de week daarop gevolgd door bijna nog een uur
durende uitzending. In dit alles komt Sartre, afgewisseld
met beelden van de plaatsen uit zijn jeugd en zijn leven in
het Parijse St. Germain des Prés, uitvoerig aan het woord
om uit de doeken te doen wat hem in het leven heeft bewo
gen en waarvoor hij stelling heeft gekozen.
Bij gelegenheid van zijn zeventigste verjaardag in 1975
heeft Sartre in een interview in de Nouvel Observateur met
Michel Contat, een van de makers ook van dit zelfportret,
gezegd dat van nu af aan een van zijn voornaamste bezighe
den zou bestaan uit het werken aan uitzendingen als deze.
Ook Sartres metgezellin voor het leven, Simone de Beau-
voir die altijd een opvallende goedkeuring aan de dag heeft
gelegd waar het de opvattingen en (spaarzame) acties van
Sartre betrof, heeft een belangrijk aandeel gehad in deze au
tobiografische activiteit waarin zij trouwens ook nog zelf
een keer aan de beurt zal komen.
Voor Sartre was het werken aan zijn televisieautobiografie vrij
wel het enige, zoals hij zelf heeft verklaard, dat nog voor hem
mogelijk is, want hij is niet alleen oud, maar de laatste jaren
vrijwel geheel blind geworden en het schrijven waarvan hij
heeft gezegd dat het zijn belangrijkste reden van bestaan is, is
hem daardoor onmogelijk geworden. Sartre legt daarbij overi
gens een stoïcijnse gezindheid aan de dag: hij beschouwt zijn
oeuvre als afgesloten.
De chicanes die zich rond de film die vanavond wordt vertoond,
hebben afgespeeld - de opnamen ervoor begonnen al in 1972,
maar de uiteindelijke vertoning voor de Franse televisie werd
door Sartre zelf verboden en ze kon in Frankrijk slechts beke
ken worden in de bioscopen kunnen niet los gezien worden
van het feit dat Sartre deze film als de kroon op zijn werk heeft
willen zien.
Het is het werk van de man die als kleine jongen een beroemd
schrijver heeft willen worden en daarin ook is geslaagd, die als
linkse intellectueel Trotzky, Stalin, Mao en Castro heeft om
helsd en de tegenstrijdigheden van deze coryfeeën binnen zijn
eigen individualisme heeft verzoend. Wie Sartre op deze tegen
strijdigheden in zijn waardering voor deze figuren en de met
hen verbonden opvattingen wees en het moet gèzegd, ook de
maker van de film Michel Contat heeft dat geprobeerd, werd
slechts de deur gewezen. Het is verbazingwekkend hoe weinig
Sartre met andersgezinden van gelijk kaliber over zijn (on)gelijk
in debat heeft willen treden.
Wat men dan ook in deze twee uitzendingen te zien krijgt, is
dan ook slechts datgene wat Sartre waard vindt om te vertellen.
Het is kortom de consacrering van een idool dat echter in niet
onbelangrijke mate zijn eigen tijd heeft overleefd.
Sartre is een beroemd man geworden toen hij na de Tweede
Wereldoorlog in Parijs het kristallisatiepunt zou worden van een
beweging voor een door de oorlog geestelijk ontheemde genera
tie: het existentialisme. Het interessante van die beweging was
dat zij niet slechts een theorie voorstelde, maar met zijn slag
woorden van vrijheid en verantwoordelijkheid voor het indivi
du en de eis tot een bestaan dat door eigen daden moet worden
waargemaakt, voor de jeugd een alternatieve wijze van leven
leek te kunnen bieden.
In zijn theoretische uitwerking zoals Sartre die aan het existen
tialisme gaf, is het sterk bepaald door zijn reactie tegen het
christendom, maar het draagt daar niettemin heel sterk de spo
ren van (de nadruk op de rol van het kwaad, de eigen verant
woordelijkheid van het individu). Het bezit een duidelijk pessis-
mistisch ondertoon.
Bij alle aandacht die zich na de oorlog op Sartres existentialisme
concentreerde, is men licht geneigd uit het oog te verliezen dat
Sartre voor de oorlog heel andere opvattingen was toegedaan.
Met zijn roman Walging, die één grote aanval is op de burgerlij
ke lezer en de bourgeoisie, zou hij zich bij uitstek doen kennen
als een nihilist voor wie de enige boodschap is dat alleen het
schrijven een verlossing biedt. Het is naast zijn voortdurende re
volterende instelling een van de weinige constanten in Sartres
leven: het schrijven is voor hem een passie geweest, een vak ook
dat hij met een zeldzaam groot talent heeft beoefend.
Maar voor wat zijn morele standpunt uit zijn vooroorlogse tijd
betreft bracht hij als zoveel intellectuelen van zijn generatie zijn
geschut in stelling tegen een politiek en maatschappelijk sy
steem dat in toenemende ademnood verkeerde bij een snel aan
aanhang winnend fascisme om vervolgens haar betrekkelijke
waarde te onderkennen toen het weerstand moest bieden tegen
de overval van Hitiers legers.
Sartres bruuske heroriëntering na de oorlog op het marxisme en
de klassestrijd zijn wel een genoegzame verklaring voor het feit
waarom Sartres existentialistisch engagement zoveel grover van
snit is als dat van Camus of van christelijk georiënteerde existië-
le denkers als Gabriël Marcel en Emmanuel Mounier. De scru-
f)ules van Camus in zijn houding tegenover de waarde van het
even, zoals verbeeld in het toneelstuk De Rechtvaardigen, zijn
Sartre volkomen vreemd. De vooruitgang eist zijn tol aan men
senlevens, heeft hij zelf verklaard, maar die vooruitgang staat
voor hem überhaupt niet ter discussie. Slechts een uitzonderlijk
literair verbalisme waarvoor in Frankrijk meer waardering be
staat dan hier, konden de tegenstrijdige standpunten in Sartres
filosofie aan het oog onttrekken.
Toen het existentialisme na het begin van de jaren zestig over
zijn hoogtepunt heen was, bleef Sartre zijn symboolfunctie be
houden. Hij engageerde zich op vele manieren, daartoe mede in
staat gesteld door de weelderige inkomsten van zijn romans, to
neelstukken en essays.
De laatste jaren is er een stilte ontstaan rond de figuur van Sar
tre. Tegenover Michel Contat kon hij 'verklaren: „Het leven
heeft me gegeven wat ik wilde en het heeft me ook doen inzien
dat het niet veel zaaks is. Maar wat kun je daar aan doen?" Het
échec van een moegestreden man dat beantwoordt aan zijn ei
gen gepropageerde leer?
PAUL VAN VELTHOVEN
Guus Hermus en Mary Dres
selhuys zitten vanavond te
genover elkaar in het stuk
„Een gelukkige hand", dat
speelt in een bejaardenhuis,
waar een man en een vrouw
elkaar treffen, die toe zijn
aan de laatste levensvragen.
Vorig jaar maakte het als
vrije produktie veel opgang,
omdat het het karakter van
een blijspel bezit, maar het
levensgevoel op de oude dag
diepgaand aan de orde stelt
tijdens een spelletje kaart.
Aanvankelijk stond in dit
spel Guus Hermus tegen
over Caro van Eyck, twee
oude rotten, die aan elkaar
waren gewaagd en door hun
spel de tekst een diepere
strekking gaven en boven de
uitzichtloosheid uittilden.
Halverwege de tournee
kwam Caro van Eyck echter
te overlijden. Mary Dressel
huys werd bereid gevonden
haar rol over te nemen. Zij
benaderde het karakter van
de vrouw anders, maar niet
minder indringend. Het stuk
werd geschreven door Co-
burn, van wie verder geen
toneelwerk bekend is. Het
had onder de titel „Gin
Game" echter veel succes in
New York.
Ned. II 20.27 uur.
Remi
In de Japanse tekenfilmserie
„Alleen op de wereld" pro
beert het weesjongetje Remi
achter het geheim van zijn af
komst te komen. Hij ontmoet
daarbij zijn trouwe vriend en
leermeester Vitalis.
Ned. I 18.59 uur.
Doe-de-dance
Dansliefhebbers proberen dit
keer de Oriental-disco onder
de knie te krijgen.
Ned. I 19.25 uur.
Ik slik
De documentaire „Ik slik-
.slikt u ook?" gaat over de ge
hele problematiek rond de ge
neesmiddelen in Nederland.
Samenstelster Ria Bremer gaat
daarbij vooral in op de geva
ren die er aan zelfmedicatie
verbonden zijn.
Ned. 19.50 uur.
HILVERSUM Met ingang van 1 april a.s. is Noortje van
Oostveen (35) benoemd tot hoofd van de afdeling Actuali
teiten NCRV-radio. Zij is sinds 1 september 1969 in dienst
bij de NCRV. Eerst als verslaggeefster bij „Hier en Nu"-ra-
dio. Tussen 1973 en 1976 was zij verbonden aan de afdeling
Gesproken Woord, speciaal belast met de kerkelijke be
richtgeving. Later werd zij eindredacteur van het program
ma "Kerk Vandaag" en verzorgde tot voor kort ook de we
kelijkse rubriek „In gesprek met...."
De heer J. E. Ph. M. van Dalen (37) is per 1 april 1980 benoemd
tot hoofd van de afdeling Gevarieerde Programma's NCRV-Ra-
dio.
Op 1 oktober 1964 kwam Jan van Dalen bij de NCRV in dienst.
Aanvankelijk als administratief medewerker op de muziekafde
ling en na een aantal maanden als producer-regisseur. In de loop
der jaren was hij verantwoordelijk voor vele (lichte) muziekpro
gramma's, zoals bijvoorbeeld „Ontroerend goed", „Nee, we noe
men geen namen", „Bij Barend", „Popnonstop" en „Happy
Sound". Verder is hij als regisseur verbonden aan het gevarieer
de programma „NCRV-Globaal".
Guus Hermus en Mary Dresselhuys als bejaarden in het toneelstuk „Een gelukkige hand".
Concertpodium
Cees van Drongelen stelt in
„Jonge mensen op het concert
podium" de Argentijnse pia
niste* Karin Lechner en de
Joegoslavische violist Sreten
Krstic voor. Verder is de Bel
gische fluitiste Gaby van Riet
te zien.
Ned. I 20.30 uur.
Sartre
De Franse schrijver en filosoof
Jean-Paul Sartre, wiens boe
ken en toneelstukken wereld
bekendheid genieten, praat
met Simone de Beauvoir, An-
dré Gorz, Jacques-Laurent
Bost, Jean Pouillon en Michel
Contat over zichzelf.
Ned. I 22.10 uur.
De Hulk
David Banner moet een tegen
gif zien te vinden voor zijn
vriend, die plotseling een
vreemde ziekte heeft.
Ned. II 18.59 uur.
Burt gedraagt zich zo vreemd,
dat hij moet worden opgeslo
ten. De familie Campbell
vraagt zich af wat er verder
met hem moet gebeuren.
Ned. II 23.00 uur.
De Belgische fluitiste Caby
van Riet (staand links), de
Joegoslavische violist Sreten
Krstic (staand midden) en de
Argentijnse pianiste Karin
Lechner (zittend links) in
geanimeerd gesprek tijdens
de repetitie van het program
ma „Jonge mensen op het
concertpodium".
NEDERLAND 1
NOS
18.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
18.30 Sesamstraat
18.45 Paspoort, voor Turken
18.55 Journaal
AVRO
18.59 Alleen op de wereld
19.25 Doe-de-dance
19.50 Ik slik...slikt u ook?
informatief programma
20.30 Jonge mensen op het
concertpodium
NOS
21.55 Den Haag vandaag
22.10 Sartre over zichzelf
NOS
0.05 Journaal
NEDERLAND2
NOS
18.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
18.55 Journaal
TROS
20.27 Een gelukkige hand,
toneelstuk
22.10 AktuaTv
23.00 Soap, tv-serie
DUITSLAND 1
(Region, progr. NDR: 18.00 Inlil
progr. 18.30 Actual. 18.45 Klei1
progr. 18.55 Pollzellnspektlon!
tv-serle. 19.25 Region, magu
19.59 Progr.overz. 18.00 Ac(
progr. 18.15 Eine amerikanlsche
mille, tv-serie. 19.15 Actual. 1|
Licht progr.) 20.00 Journ. 20.15 f\
ele documentaire. 21.00 Vragenu
21.45 Filmreportage. 22.30 Acl
23.00 Die Wildente, tv-spel. I
DUITSLANd 2
18.20 Der Buergermelster, tv-^
19.00 Journ. 19.30 Mode en muj
20.30 Inform, progr. 21.00 Aq
21.20 Region, progr. 22.05 Mol
tv-fllmserle. 23.00 Verhalen. 2|
Journ.
DUITSLAND 3
18.00 Gevar. kinderprogr.
Tv-cursus natuurkunde. 19.00 J<
magazine. 19.45 Actueel prot
Journ. 20.15 Das Fotomodell
Model Show), speelfilm. 21.50 Hol
magazine. 22.35 Actueel progr. 3
Journ. JID
BELGIE NED. 1 nzi<
18.00 Tekenfilmserie. 18.05 lnf[linJ
kinderprogr. 18.35 Jeugdserie. lïCSt
Korte film. 19.05 Sport. 19.35 Meo hi
en Morgen. 19.45 Journ. 20.10 an(
tv-serie. 20.55 Panorama. 21.45
s(dA
[chi
BELGIE NED. 2 lier
18.00-20.10 Zie Net 1. 20.10 Fill006
briek. 21.00 De ijzeren Gustav, t\J"f»e
rie. 22.00 Documentaire. ren
eld<
BELGIE FRANS
18.15 Spelprogr. 18.30 Inform, pfolij
19.00 Cult, magazine. 19.15 Re< t
nieuws. 19.29 Weerber. 19.30 Jqgt
19.55 Inform, progr. 20.15 La 'eiw:e
a sa fenetre, tv-film. 22.00 Fil^J
rge
■Htiki
NEDERLAND 1
OPEN SCHOOL-NOS
10.20 Fries voor
Friestaligen (6)
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
NEDERLAND2
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
DUITSLAND I
10.00 Journ. 10.05 Actual. 10.25 Gol-
drausch (The Goldrush), speelfilm.
ergi
11.35 Fllmreport. 12.10 Reg. pr^fV
12.55 Persoverz. 13.00 Journ. 1P1U'
Journ. 16.20 Report. 17.05 Je<sch
progr. 17.50 Journ (Reg. prilen
WDR: 8.05 Schooltelevisie). t p
Dr c
DUITSLAND II
10.30 Kleuterprogr (herh.). 16.0CF11
form, serie. 16.45 Journ. 16.55 S(Prui
studio. 17.40 Actual, en muz. rrai
sle. 17.00 Schooltelevisie.
BELGIE NEDERLANDS 1
14.00 Schooltelevisie. 17.00 Sen
televisie.
BELGIE FRANS nin
14.15, 14.30, 15.00 en 17.15 Serf11"
televisie. 17.45 Salvador et les M
cans de Paris, tv-serle. np-/
HILVERSUM 1
NCRV: 18.11 (S) Hier en nu. 18.30 (S) In be
weging. 18.45 (S) Leger des Heilskwartier.
19.02 <S) De wereld zingt Gods lol. 19.55 (S)
Op de man af 20.02 (S) NCRV-55: klass.
muziek. 22.02 (S) Bij de tijd NOS: 23 02 (S)
Met het oog op morgen. KRO: 0.02 (S) De
Nachtspiegel. 1.02 (S) Tussen de hoezen
met3.02 (S) Herrie of Harry op 1. 6.02
(S) Country time. 6.50 Het levende woord.
HILVERSUM 2
AVRO: 19.00 Zo hoor je nog eer
(S) In de kaart gespeeld. Klass
21.00 (S) Residentie Orkest mei
plano en de Experlmental-stud
rich Strobel Stiftung des Suedweslf^
mei Ondes Martenot. Hedendaagse
(22.30 Nws.) 23.15 (S) Jazz Spectru
AVRO's Radiojourn. 23.55 Nws.
HILVERSUM 3
NOS; 16.03 (S) De Avondsplts mei de M
nale Hitparade. TROS: 19.02 (S) Pfj
20.02 (S) Ferry Maat's Soul Show. 22.(1
Sesjun. 23.02 (S) Wim van Putten fr
LP-werk.
HUKRSUri N0S: le<jor heel uur nws- KR0:
7.03 Echo. 7.13 (S) Even na ze-
Tl ven. (8.03 Echo.). 9.03 (S) Gevar.
J L Progr. 12.03 (S) Idem. (13.03
rirht Echo 14.02 (S) 5x3. 15.02 (S)
Op de Valreep. 17.02 (S)En
zo hoort het ook.
mll|oenen. (12.00 Nwt).
13.00 (S) Klanksplegel. 14.00 Nws. 14.
Theologische verkenningen. 14.20 (S) K!_e
concert. VPRO: 15.00 (S) Muzlek-op-Ll
SKI
I. 14.01
Veronica bofte gisteren niet,
want er was weer eens cup
voetbal op het andere net, en
omdat dat steeds op woensdag
plaatsheeft, was die omroep
dus weer het haasje. Dat nam
niet weg dat er toch een com
pleet totaalprogramma werd
afgedraaid met sterk uiteenlo
pende onderdelen, zoals, een
vreemde schilder, opgeluisterd
door de ouverture Egmond,
waarom weet ik niet, en een
minstens zo vreemde vrouw
die ergens de straat overstak
en zo tal van voorbijgangers in
verwarring bracht. Het voet
bal was van aantrekkelijk ge
halte, zoals meestal het geval
is als aalvlugge fransmannen
aan de bak zijn. PSV onder
vond het in St. Etiènne en
Ajax kreeg er in Straatsburg
ook moeilijk vat op. Men
kreeg de indruk dat er telkens
een frans been tussen kwam.
Dat moet dus in Amsterdam
overgemaakt worden.
Met Panoramiek" was er iets
vreemds aan de hand. Ver
toond werd een finse registra
tie kort na de inval in Afgha
nistan. De ondertiteling was
echter nog niet gereed of zoek
geraakt en omdat de kijker uit
het gesproken afghaans weinig
kon maken werd die uitzen
ding maar gestaakt, zodat de
kijker weer een halfuur tegen
een stil kastje kon aankijken.
Merkwaardig genoeg had men
niets bij de hand om de tijdig,
het voetbal op passende wln
te vullen. Waren de strung
lingen misschien het ge\^ q
van het feit dat "Panoramif
tegen de gewoonte al om a!vl
uur kwam, zodat er geen l
was het allemaal in orde^
maken?
"Kenmerk" had twee ver
elkaar gelegen onderwerp j
Een gewezen Groningse 1,^
darbeider zag zich nu ont
gen door Philips en zou
weer heel graag zijn oude
bacht opvatten. Maar tijd
een rondleiding op de boer r
rij waar hij vroeger wer J
welk een juweel van een ba
derij, bleken de machines
werk te hebben overgenom^
Tragiek van de mode
maatschappij. Uit een en an
bleek wel dat de groninger
dat weghalen en niets tei
brengen dik zat zijn.
Het andere onderwerp be
een kort gesprekje met Mi
be voor ziin grote zege.
noemde zich daarin een sof",
list en geel radicaal. Hij w Jei
rekening houden^met de Ir:
staande toestanden, zijn pril
pes aanpassen, maar wel ge 1
delijk komen tot socialistis1)3
opbouw, hoewel hij het woj^
nationalisatie daarvoor nie bu
de mond wilde nemen. Ver
de blanken bestond er zijns a
ziens geen reden tot pan
Dus dat klonk nogal gemat
HERMAN HOFHUIZlfc
