RMTlüRin
SIJTHOFF PERS SU
Toestand Tito
verslechterd
Het grote
uzzelboek
van de
Vier doden bi
moordpartij
in EI Salvadoi
Inbreker
betrapt
AANTAL GIJZELAARS
GESTEGEN TOT 800
Police naar
Nederland
THEATRUM
MACHINARUM
UNIVERSALE
HET ECONOMISCH DAGBLAD ZOEKT:
Het Economisch Dagblad, uitgave van Sijthoff B.V. en gevestigd in Den
Haag, is een bijzonder sterk groeiende krant. In nauwelijks drie jaar is het
aantal abonnees verdrievoudigd. Een ontwikkeling waaraan naar het
zich laat aanzien voorlopig geen einde komt. Om aan de uitbreidingen
gestalte te kunnen geven, heeft de redactie van het ED op korte termijn
behoefte aan versterking, in het bijzonder op algemeen economisch en
sociaal-economisch terrein. Het betreft enige boeiende functies, die kun
nen worden bezet door
WASSENAAR Na een tip
van een buurtbewoonster
kon de Wassenaarse politie
zaterdagochtend een man
aanhouden die dezelfde dag
op diverse plaatsen had in
gebroken. De inbraken von
den allen plaats in de villa
wijk 'De Kieviet'.
Toen één van de bewoonsters'
van de villawijk 's ochtends
thuiskwam zag ze hoe een
man er met de fiets van haar
dochter vandoor ging. Zij
sprak de man aan waarop hij
de fiets terugzette en zich uit
de voeten maakte. De vrouw
waarschuwde de politie die
aan de hand van het door de
vrouw verstrekte signalement
een 43-jarige Hagenaar aan
hield. De man droeg een ta
felkleed bij zich waarin hij
verschillende waardevolle
spullen had opgeborgen. Deze
artikelen bleken dezelfde dag
te zijn gestolen uit verschillen
de woiningen in De Kieviet.
De man is door de vrouw her
kend en zal nog deze week
worden voorgeleid.
BINNENLAND/BUITENLAND LEIDSE COURANT MAANDAG 18 FEBRUARI 1980 PAGINA
ERVAREN JOURALISTEN
JONGE ACADEMICI
die zich in de journalistiek willen bekwamen.
Geboden wordt een salaris conform de CAO voor Dagbladjournalisten,
afgestemd op leeftijd en ervaring. Sijthoff Pers kent een gratificatie- en
winstdelingsregeling, en heeft een pensioenvoorziening op basis van fi
nal pay.
Telefonische informatie kan worden ingewonnen bij C. A. Hagedoorn, re
dactiechef (tel. 070-624562, toestel 365), of bij G. Selles, hoofdredacteur
(tel. 070-624562, toestel 352).
Getypte sollicitaties, bij voorkeur met pasfoto kunnen worden
gericht aan de hoofdredactie van het Economisch Dagblad t.a.v.
A. J. IJdens, Wagenstraat 37. 2512 AP 's-Gravenhage.
k WAGENSTRAAT 37.'s-GRAVENHAGE^
BELGRADO De toestand van de 87-
jarige Joegoslavische president Tito is
het afgelopen weekend aanmerkelijk
verslechterd. In de medische bulletins
van zaterdag werd gemeld, dat de nie
ren van de zieke „aanmerkelijk zwak
ker" zijn geworden, maar dat „de in
tensieve behandeling wordt voortge
zet". Gisteren werd geen verbetering
gemeld. Inmiddels worden in de Joego
slavische hoofdstad Belgrado voorbe
reidingen getroffen voor de begrafenis
van president Tito. Zo zouden rege
ringsfunctionarissen zaterdag de laat
ste hand hebben gelegd aan de rouwad
vertentie.
Bij het ziekenhuis waar Tito wordt ver
pleegd, in Ljubljana, was het de afgelopen
dagen een komen en gaan van hoge rege-
rings- en partijfunctionarissen. Onder hen
Voor het Ams
damse Carré kv>
het gisteren tot
enorme drukte
de kaartverki
voor de show
André van Duin.
Amsterdammers i
kwamen in zö g
getale opdraven
een enorm gedr
onttstond, wa;
zelfs gewonden
len. De situatie v
zó benard dat
Mobiiele Een
van de politie o
trommeld m
worden om de
in bedwang te I
den. Een haag
agenten leidde
volgens het ki
grage publiek
de kassa's in d<
van het theater.
bevond zich de 66-jarige Lazar Kolisevski,
die Tito als president zou moeten opvol
gen, en de 60-jarige Stevan Doronjski, die
waarschijnlijk de nieuwe leider wordt van
de communistische partij. De twee zoons
van Tito zouden voortdurend aan het
ziekbed van hun vader zitten.
In Belgrado zijn bouwvakarbeiders voort
durend in de weer geweest om alles voor
de begrafenis van Tito in orde te krijgen.
Zaterdagochtend brachten grote vracht
wagens grond naar een terrein, waar de
Joegoslavische president waarschijnlijk
wordt begraven, maar officieel werd er
over de bestemming van de vrachtwagens
niets meegedeeld. Een westerse persfoto
graaf, die op de plaats van het werk foto's
had genomen, werd aangehouden en zes
uur vastgehouden. De film werd uit zijn
camera gehaald en vernietigd.
Tussen paard en heiblok
Foto's van president Tlto zijn niet uit het Joegoslavische straatbeeld wei
ken. Zijn portret siert vele etalages en kiosken, zoals hier op de naar
noemde Maarschalk Tito Boulevard in Belgrado.
Toe dan maar: het paard trekt een (ho
rizontaal) wiel rond met 66 kammen,
dat een (vertikale) bonkelaar met 23
kammen doet wentelen rond een as.
Aan het andere einde daarvan een bon
kelaar met 29 kammen, die in een dub
bel werk grijpen, met onder 28 en bo
ven 24 ijzeren kammen. Maar die 24
staan feitelijk op een schijf met 36
kammen, waarvan een segment van 12
is weggelaten, precies de onderbreking
die het heiblok doet vallen, dus „de
slag van de Hey" zal moeten veroorza
ken. Er volgt neg veel meer uiteraard,
zoals een rol met een „metaale radje"
van 12 kammen en een krappel-radt
met pal, maar er is ook nog een con
structie die moet voorkomen dat het
paard van slag raakt. Immers: als het
paard met het losse werk loopt „zoude
het ligtelyk voor over vallen, althans
het zoude voor het zelve zeer moeyelyk
zyn" en dies komt Van Zyl via cirkel-
stuk, stok, bout, touw, schyf en een
stuk lood het dier te hulp. De eindbere-
kening is, dat de Hey bijna 3 maal ge
slagen heeft „als 't Paard eens om is".
Dit zijn erg aardige dingen voor de
mensen die daar van houden, en zo
-gaat het boek ook een blaauwe Papier
Moolen, een dubbelde Water-Moolen
Detail van een illustratie uit de facsimile-uitgave van het 'Groot Molen-boek', gebaseerd op de
fraaie druk van 1761. De volledige illustratie met veel meer ondferdelen en technische schetsen
is op dubbel-paginaformaat uitgevoerd.
(een poldermolen op windkracht), een
korenmolen met 4 paar stenen, een Wit
Papier-Moolen, een dubbelde Oly-Moo-
len, een Snuyf-Moolen, een Vol-Moo-
len, een Wip-Watermoolen, een agt-
kante Water-Moolen, een Wageschot-
Saager, een Balk-Saager, een Modder-
(dus bagger-) Moolen, een Wind- en
een Paarde Pomp-Moolen te lijf, terwijl
o.a. ook in beeld wordt gebracht hoe
met behulp van twee kaapstanden en
een schalk (alsook „een Blokje van een
schyf, met een Touw daar door, waar
mede een jong Maatje kan na boven
worden geheyst") „allerhande sware
Werken omhoog zyn te winden".
Vermeld dient tot slot, dat dit fraaie
boek, een uitgesponnen jongensdroom
voor ieder die ooit met mecanodozen
gevorderd in de weer is geweest, op z'n
titelblad terecht een Lauwre-Crans
vlecht voor Cornelis Cornelissz. van
Uyt-geest, de eerste vinder (anno 1592)
van de Hout-Zaghery-Moolen, waarvan
de eerste te „Sardam in 't werek is
ghestelt":
Dat een door Moolens met haer wiec-
ken snel ghedreven
En raders wentelingh: dan neer dan
opgheheven,
Een Zaghen vast verknocht, soo veele
saghen kan
Als eertyts, voor de handt deed Vyf en
twintigh man".
Het vernuft is al oud.
J.v.H.
„Theatram Machinarum Universale
of Groot Algemeen Moolen-Boek"
door Johannis van Zyl, facsimile
naar de uitgave van 1761 bij Petrus
Schenk te Amsterdam, 160 bladen,
waarvan 124 met 62 gravures over
twee pagina's, formaat 28x40 cm.
geb. in Buckram linn. Uitgeverij T.
Wever B.V. Franeker, 275.-
Vlucht over
Berlijnse muur
BERLIJN Twee Oostduit
sers hebben gisteren via „de
muur" in Berlijn de westelijke
sector kunnen bereiken, aldus
is vandaag door de Westbe-
rlijnse politie bekendgemaakt.
De vluchtelingen ontkwamen
in de buurt van de grenspost
die bekend is als „Checkpoint
Charlie", in de Amerikaanse
sector van de verdeelde stad.
Het tweetal dat werkte voor
de Oostduitse uitgeverij „Uni
on" waarvan zich het hoofd
kantoor in Oost-Berlijn be
vindt, vlak bij de muur, had
de tralies van een venster uit
ziend op de muur losgewerkt
en was toen met behulp van
een touw waar een ijzeren
haak aan zat, over de 3,5 me
ter hoge muur heengeklau-
terd.
Bezoekersrecord op
Bedrijfsauto-RAI
AMSTERDAM (ANP) De
zaterdag afgesloten Bedrijf-
sauto-RAI heeft 220.815 be
zoekers getrokken, hetgeen
volgens de RAI een record
is.
Volgens de RAI viel de eerste
week wat tegen, maar daarna
kwam de toeloop goed op
gang. De afgelopen jaren ver
toonde het bezoekersaantal al
een stijgende lijn: 173.940 in
1976 en 197.747 bezoekers in
1978. Opmerkelijk was dit jaar
de grote belangstelling uit het
buitenland.
SAN SALVADOR Het ge
weld in de Middenameri-
kaanse staat El Salvador
houdt aan. In de stad Guar-
gila schoten guerrillastrij
ders vannacht een hoogle
raar en drie van zijn fami
lieleden dood. De vrouw van
de hoogleraar raakte ge
wond. Op het moment van
de aanslag werd de gehele
stad door ongeveer 250 ver
zetstrijders bezet gehouden.
In het hele land houden
linkse guerrillastrijders en
studenten in verschillende
bezette gebouwen ongeveer
800 mensen in gijzeling
De aartsbisschop van San Sal
vador, mgr. Oscar Romero,
heeft zondag een beroep ge
daan op president Carter, geen
militaire hulp te verlenen aan
de huidige regering. Die hulp
zou volgens de bisschop het
onrecht dat het volk v
aangedaan alleen nog
vergroten.
Het aantal gijzelingsactie
El Salvador is het afgei
weekend weer uitgebreid!
dat eerder verleden weel
Bank voor LandbouwJ
wikkeling en de kantoren
de waterleiding- en riole!
sdienst waren bezet (in i
750 gijzelaars), werd zat(
het Instituut voor Buiten]
se Handel bezet. Hier wJ
ongeveer veertig mense
gijzeling gehouden. Teve
de Spaanse ambassade j
steeds bezet. De onderh
lingen tussen de verschin
groepen bezetters en de 8
doriaanse autoriteiten hei
na de vrijlating van 17 v
strijders afgelopen zat<
nog geen verder resultai
geleverd.
Eerste snijbonen
op veiling Leiden
LEIDEN De eerste snijbo
nen van dit seizoen zijn van
daag aangevoerd op de Leidse
groentenveiling. De telers wa
ren de gebroeders Kleijn uit
Ter Aar. De heer Ravensber-
gen uit Rijnsburg liet de partij
„klokken op -2^gulden per
kilo.
Subsidie voor
„Arnhem Welcome"
ARNHEM Gedeputeerde
Staten van Gelderland wil
len maximaal 94.000 gulden
subsidie geven aan het comi
té „Arnhem Welcome".
Dit comité is opgericht voor de
aankleding van de stad en de
organisatie van manifestaties
tijdens de Olympische Spelen
voor gehandicapten van 21
juni tot en met 5 juli in Arn
hem. Het totale budget van
„Arnhem Welcome" is begroot
op 7,5 ton. Het Gelderse pro
vinciebestuur vindt het niet
nodig de paralympics zelf te
subsidiëren omdat de financie
ring van de Spelen, mede door
het grote succes van Telebin-
go, geen problemen oproept.
Het Engelse trio The Police
-komt naar Nederland. De
groep zal op 16 april in de Rot
terdamse Ahoy' en op 17 april
in de Amsterdamse Jaap
Edenhal concerteren. The Po
lice werd verleden jaar in bij
na alle dag- en muziekbladen
uitgeroepen tot populairste
groep van '79.
Het begint allemaal op de titelpagina met één zeer lange
zin als volgt: „Theatrum Machinarum Universale; of Groot
Algemeen Moolen-boek. Behelzende de Beschryving en Af
beeldingen van allerhande soorten van MOOLENS, der zei-
ver Opstallen, en Gronden; Waar onder veele, die eerst on
langs zyn gebouwt, staande zo buiten de Stad Amsterdam,
als in de omleggende Plaatsen; nevens eene naauwkeurig
Verbeelding in verscheide Platen van de Amsterdamsche
Modder-moolens; ook een nette Verdeeling van de Staven en
Kammen, en meer andere zeer fraaie Werken ten nutte der
Bouw- en Teken-konst; nooit zo volkomen in 't licht ge-
bragt".
Het is de mooler.maker van Lexmondt, Johannis van Zyl, die
het voor het grootste deel heeft getekend, Jan Schenk die het in
koper heeft gebracht en Petrus Schenk, konst- en kaartverloper
in de Kalverstraat bij de Gapersteeg die het te Amsterdam heeft
uitgegeven in 1761. En dat was toen al de tweede druk, want er
staat 12 april 1734 onder de verheven taal waarin hij, naar de ze
den van die tijd, het werk bij eerste verschijnen opdraagt aan
een kennelijk achtbare maar overigens vergeten heer, Den
Hoogwaardigen, Hooggeboren Grave en Heere Christiaan Hen-
rik, des H. Roomschen Ryks Grave van Watzdorf, heer van
Forst en Pforthen, Rodewitz, Eulowitz, Birckenheyde en Wiesa,
kamerheer, hof- en justitieraad van Zijne Koninklijke Majesteit
van Polen, en Keurvorstelijke Doorluchtigheit van Saxen, ka
nunnik van de hoge vrye stiften van Meissen en Naumburg,
proost van het sint Pietersstift te Budissin, enz. enz. enz.
Wat had die Hoog-Rijksgraaffelijke Excellentie met de modder-
molens van Amsterdam te maken? Volgens Petrus Schenk was
de graaf de eerste „die my heeft geraden dit zeer nutte en nodi
ge werk onder handen te nemen" en voorts moet de excellentie
een kei in de wiskunde zijn geweest en „zelfs in de werktuig
kunde handt aan het werk" hebben geslagen. Hulde dus, en
dank namens de vele molenvrienden in den lande. Want die
hebben nu weer een recente facsimile-uitgave van dit Theatrum
Machinarum ter beschikking, gepresenteerd door de samenwer
kende uitgevers Wever te Franeker, Repro Holland te Alphen
aan den Rijn en Buijten en Schipperheijn te Amsterdam.
Waarlijk konstig
Het fraai uitgegeven historische werk dient als een technisch
boek te worden gezien, bouw- en wiskunstig op een speciaal ter
rein. Het gaat om de tekeningen, 62 dubbele bladen met gede
tailleerde gravures, die verrukkelijk mogen heten voor wie be
reid is Johannis van Zyl te volgen op zijn puzzeltocht naar de
geheimen van het staande en gaande molenwerk. Want hoe
vernuftig zat dat allemaal in elkaar, hoe waarlijk konstig.
Tekst staat er in het boek maar weinig, tweeentwintig dichtbe
drukte pagina's met technische beschrijving van de tekenin
gen, aanvankelijk overkomend als geheimtaal met talrijke
oud-vaderlandse vaktermen, maar langzaamaan een openba
ring voor wie ze geduldig ontcijfert als sleutel tot begrip. Wat
dat betreft zou het handig zijn geweest als de beschrijvings
bladen (of een duplicaat daarvan) uitneembaar waren toege
voegd, zodat men ze bij de tekeningen zelve kan leggen.
Hoe dan ook: de studie loont de moeite. De weetgierigheid
krijgt antwoord op de vraag hoe het werktuig er uit zag,
hoe het moest worden gemaakt en opgericht, en hoe het
functioneerde. Een aardig voorbeeld is de Hey-Paarde-
Moolen, de historische heimachien die door een rosmolen
werd aangedreven. Er is met dit werktuig in het boek in
zoverre nog wat bijzonders aan de hand, dat het door
Van Zyl onder voorbehoud wordt gebracht. Deze „Hey-
moolen is werkstellig gemaakt geweest, eerst in 't klein
en goedt gekeurt, en vervolgens ook in 't groot, dog dat
was niet volkomen goedt. Evenwel was het zo niet, of
zoude ligtelyk tot perfectie gebragt hebben konnen
worden, had niet iets tusschen beiden
gekomen, dat dit belettte. Wy hebben
het geen dat hieraan nog ontbrak, (vol
gens onze gedagten) verandert en ver
betert; zo dat wy meenen, als dezelfde
zo gemaakt wierdt, als hier vertoont en
beschreven wordt, dat ze van een goedt
gebruik zouden konnen wezen".
Brand in kamp 20.000 daklozen
Een geweldige brand, als govolg van slordigheid met
brandende lamp, heeft een een kamp van Laotia;
vluchtelingen in Non Khai in Thailand volledig in di
gelegd. Ongeveer 20.000 vluchtelingen hebben nu j
dak meer boven het hoofd.
