Superstars in
verwoede strijd om
Europese titel
ISPRAAK
TERUGBLIK
TV-dramaover
detruccendoos
van de
wetenschap
TELEVISIE VANAVON
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
hou t1
het lJ
scherm
in het
oog
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
MAANDAG 1B FEBRUARI 1980 PA(
Paul Hollaar, hoofd documentaire
en godsdienstige programma's van
de NCRV: „De bijbel biedt geen
pasklaar antwoord op de vragen
van morgen. Als christen zullen
wij voortdurend naar dit antwoord
moeten zoeken. Dat zien wij als een
taak voor onze omroep. Wij hebben
inderdaad kijkers, leden, die daar
moeite mee hebben, die preciese
leefregels van ons verlangen. Die
kunnen wij niet geven. Wij willen
die mensen graag overtuigen en dat
doen wij ook, soms met hele lange
persoonlijke brieven".
Het blijkt intussen dat dit ook kan door
middel van een tv-spel, een dramatische do
cumentaire van Henk Mochel, die eerder
zaken van levensbelang in visuele vormen
goot, zoals in „Hier sta ik" de menselijke
communicatie en een ziek zorgenkind in
„Kind van vijf miljoen", waarvoor hij intus
sen op de Prix Future een prijs kreeg.
In zijn tv-spel „De truc", vanavond op Ned.
I om 20.10 uur, speelt hij de vraag uit hoe
we om moeten (leren) gaan met DNA. Dit is
de Engelse afkorting van een in de jaren '50
ontdekte celkern, die als de drager van erfe
lijke eigenschappen wordt beschouwd. In la
boratoria werd al spoedig vastgesteld, dat
het mogelijk is in deze celkern in te grijpen,
er andersoortige deeltjes aan toe te voegen.
De mens zou dan niet langer bepaald wor
den door de hem erfelijk meegegeven eigen
schappen, maar een door de wetenschap
manipuleerbaar object zijn. Dit nu kan zo
wel ten goede als ten kwade gebruikt wor
den. Moeten we deze wetenschappelijke ont
wikkeling zonder meer afwijzen of juist,
omgeven met de nodige voorzorgen, alle
kans geven?
Henk Mochel stelt deze zaak op het scherm
direct zeer scherp. Na een speelse inleiding
laten de eerste beelden van zijn spel een
moeder (Ellen Röhrman) zien, die met haar
dochtertje (Nienke Romer) een arts consul
teert, omdat het kind lijdt aan een groei
stoornis, mogelijk nooit groter zaï worden
dan een kind van een jaar of vijf. Als kijker
moet men zich realiseren, dat dit een be
dacht consult is, dat zich in werkelijkheid
niet kan hebben voorgedaan. De arts kan de
moeder gerust stellen. Met een regelmatige
injectie van een DN A-stof kan de groei
weer op gang geholpen worden.
Dit doet de moeder zichtbaar goed. Zij
werkt op de filmafdeling van een tv-bedrijf,
waar verslaggevers juist met materiaal bin
nenkomen over een vreemde ziekte die op
een goochelaarscongres is uitgebroken. Die
goochelaars hebben hun intrekt genomen in
hetzelfde hotel als een DNA-geleerde, een
rol van George Noordhof, die verbonden
aan een Londens wetenschappelijk instituut
al tien, twintig jaar wetenschappelijke bij
dragen levert aan de NCRV. Die geleerde
schijnt een gevaarlijke bacterie met een aan
de controle ontsnapte DNA-kern buften het
laboratorium te hebben gebracht, hetzelfde
laboratorium waar ook de entstof voor het
kind vandaan moet komen. Deze dramati
sche aanzet op grond van documentair ver
werkte biochemische gegevens wordt in dit
spel steeds verder uitgewerkt. Actiegroepen
komen in touw om te demonstreren voor
het laboratorium en het verdwijnen ervan
te eisen. Twee verslaggevers van de tv (Pe
ter Römer en Derek de Lint) worden er
steeds sterker door in beslag genomen. Het
lijkt allemaal zo uit het leven gegrepen,
maar het blijft een verzonnen verhaal, dat
boeit omdat het om een wetenschappelijke
werkelijkheid gaat die vlak voor de deur
ligt en waarop we morgen het antwoord
moeten weten.
De geleerde (George Noordhof) neemt de
tv-verslaggever mee zijn studeervertrek in.
Hoe levensgevaarlijk kan het DN A-onder-
zoek zich ontvouwen? Hoezeer ook kan het
de mens als schepsel Gods misvormen? De
geleerden kennen de ketenen waaruit de
kernen zijn opgebouwd. Zij kunnen stukjes
in die keten vervangen door andere stukjes
en daardoor een geheel ander groeiproces
door Ton Oliemuller
In het midden Ellen Röhrman, die in
het tv-spel „De truc" tegelijkertijd met
de goede en de slechte kanten van het
DNA-onderzoek te maken krijgt. Links
Peter Römer en rechs Derek de Lint in
de rol van tv-reporters.
George Noordhof, die spelend voor DNA-
geleerde uitlegt wat de consequenties van
deze wetenschappelijke kennis kunnen
zijn.
bewerkstelligen. Een mooiere mens mis
schien, wellicht ook geestelijke en/of licha
melijke gedrochten. Dit is geen verzinsel,
geen science fiction, geen verzonnen weten
schap, maar op zeker moment pure realiteit.
Er komt in dit tv-spel niets ter sprake of het
behoort wetenschappelijk tot de mogelijkhe
den.
George Noordhof somt er een aantal van op.
Suikerpatiënten kunnen zonder moeite ge
holpen worden aan de stof die hen voorgoed
van hun ziekte geneest. Kanker zal als ziek
te kunnen worden afgeschreven. In vervuil
de zeeën kan men olievretende bacterieën
droppen. Stikstofbindende planten kunnen
de landbouw een ander aanzien geven. Het
wordt allemaal een kwestie van knutselen
met de schepping. Voor de geleerde vormt
DNA niet meer dan een moleculaire wentel
trap waarvan men de treetjes kan verwisse
len. Herrangschikking van de bouwstenen
maakt het mogelijk de eigenschappen van
elk levend wezen vooraf te bepalen. Met het
juiste bouwsteentje op de juiste plaats be
staat er voor elke ziekte een geneesmiddel.
Geen mens ter wereld zou nog ergens aan
lijden, tenzij gewetenloze geleerden een ma
caber spel wensen te spelen met de mens.
Die draad loopt door dit hele spel heen. Die
geleerde hoeft net als de goochelaars de
truccendoos maar open te trekken, waarbij
die geleerde het adagium van de gooche
laars aanhangt, dat de manipulaties aan het
oog onttrokken dienen te blijven, zodat het
publiek denkt dat er wonderen gebeuren.
Henk Mochel: „Mij houdt vooral de ethiek
van dit gegeven bezig. Wat doe je ermee,
ten goede of ten kwade? Voor de ver
werking van de wetenschappelijke kant kon
ik me verlaten op George Noordhof en voor
de dramatische vormgeving op toneelschrij
ver Gerben Hellinga. Die hebben trouwens
allebei ook het tv-métier in hun vingers.
Het gaat in de wetenschap niet meer om het
kunnen, maar om het mogen. Mag men
naar believen ingrijpen in de menselijke na
tuur? Ik vind dit een zo belangrijke vraag,
dat-ie al gesteld moet worden vóór de we
tenschap met al die kennis aan de wandel
gaat. Tot op heden is het zo, dat de ethiek
altijd achter de kennis aanloopt. In dit spel
willen we de wetenschap een stap voor zijn.
Een antwoord kan ik ook nog niet geven,
ook niet met de bijbel in de hand. Het doel
van dit spel is dat een zo groot mogelijk pu
bliek wordt betrokken bij deze vraag. Het
DNA-onderzoek is aan strenge voorschrif
ten gebonden. Maar in verschillende landen
neemt men dat niet zo nauw, terwijl boven
dien particuliere industrieën met winstoog
merk de DNA-kennis voor hun eigen karre
tje kunnen spannen Er bestaan wetenschap
pers mét zeer grote zorgen op dit gebied,
maar er zijn er ook die er gemakkelijker
over denken. De acteurs in dit spel, dat voor
een deel geïmproviseerd werd gespeeld,
hebben we tevoren uitgenodigd voor een
cursus over deze materie, zodat zij wisten
waar ze mee bezig waren. Ze hebben met
grote interesse van deze gelegenheid ge
bruik gemaakt, de tekat als studiestof zeer
serieus genomen. Zij hebben hun spel afge
stemd op de ernst van de situatie die zich in
de toekomst zou kunnen voordoen, nl. het
op gang brengen door ingrijpen in de DNA-
structuren van een niet meer te stuiten
scheefgroei. Je kunt dat futuristisch noe
men, maar het kan wel morgen gebeuren.
Het DNA-onderzoek is trouwens niet meer
dan een stadium van deze wetenschap, die
begon met de uitvinding van de microscoop
met de mogelijkheid tot het bestuderen van
de kleinste kernen. Ik vind overigens niet
dat de wetenschap met dit onderzoek moet
stoppen, zo dit al mogelijk is, omdat geleer
den zelfs op hun eigen zolderkamer er mee
door kunnen gaan. Bovendien zie ik het niet
somber in. In dit spel laat ik dat trouwens
duidelijk merken. Wel zorgen, geen angst,
en vooral ook leren inzien, dat deze kennis
kan strekken tot verrijking van de mens".
Om die stelling en dit uitgangspunt van dit
spel kracht bij te zetten laat Mochel aan het
slot ook nog de theoloog Kuitert opdraven
die zegt, dat het gevaar niet van de weten
schap komt, maar van de mensen die ermee
omgaan.
Is dit spel een documentaire? Een drama?
Of een nieuwe vorm van overdracht van in
formatie per tv? Duidelijk wordt, dat een
nieuwe soort tv zich aan het ontwikkelen is.
Voor eerder soortgelijk werk kwam er grote
belangstelling los van scholen en praatgroe
pen, die videobanden opvroegen om in ei
gen kring opnieuw te kijken en de zaak aan
de orde te stellen.
Allemaal mensen die van hun eigen omroep
geen pasklaar antwoord verlangen, blij zijn
in staat te worden gesteld zelf over de din
gen na te kunnen denken. Maar moeilijk
blijft het natuurlijk allemaal wel. En daar
om blijft de NCRV bereid in lange persoon
lijke brieven nadien dit alles nog eens uit te
leggen.
NEDERLAND 1
NOS
18.30 Sesamstraat
18.45 Kortweg
18.50 Staatsloterij
18.55 Journaal
NCRV
18.59 Staaltje de locomotief
19.05 Minivoetbalshow
20.10 De trug, tv-spel
NOS
21.37 Journaal
21.55 Olympische
Winterspelen
23.10 Journaal
NEDERLAND2
TELEAC
18.25 Lastechniek (15)
AVRO
18.59 Doctor Snuggles
19.05 AVRO'sToppop
AVRO
20.27 Europese
superstars 1979
21.30 Televizier Magazine
22.10 Een ruiter rijdt voorbij,
tv-serie
DUITSLAND 1
(Reg. progr. NDR: 18.00 Spor
Akt. 18.45 Kleuterserie. 18.55
Geschichten, tv-serie. 19.25 O
gaz. 19.59 Progr.overz. WDR
Amusem.progr. Aansl.: Parole
go, tv-serle. 18.30 Was sich
das Hebt sich, tv-serle. 18.40
lllmserie. 19.15 Akt. 19.45
progr.). 20.00 Journ. 20.15 Dre
In elnem Boot: Von Hunde g/
schwelgen, tv-spel. 21.20 Akt. 0
21.50 Lledjesprogr. 22.30 Akt
Bis 7um letzten Patiënten (Thi
nal health), speelfilm.
Journ.
DUITSLAND 2
19.00 Journ. 19.30 Der W
tv-spel. 21.00 Akt. 21.20 Oly
Winterspelen. 22.30 Amusei s
23.00 Olympische Winterspel
hockey. 1.15 Jazzmuz 2
Olympische Winterspelen: IJsl
DUITSLAND WDR 3 i
18.00 Kleuterprogr. 18.30
Duits. 19.00 Cult, magaz. 19.
nal 3. 20.00 Journ. 20.15
.progr. 22.15 In der Holle ist
fel los (Hellzapoppin), speelfili
Journ.
5 Jé
rie. 18.30 Open School. 19.00^j
progr. 19.30 Verkeerstips.
Meded.en Morgen. 19.45 f
20.10 Weerber. 20.15 Spf
20.50 Ontsnappingsroute, tjc
21.40 Inform, progr. 22.30
22.45-23.15 Open School. r
BELGIE FRANS 1
18.15 Spelprogr. 18.30 Litert
gaz. 18.45 Sporl. 19.15 Reg.
19.29 Weerber. 19.30 Journ. 1)
form, progr. 20.00 l'Ecran
speelfilm. Aansl.: D
23.00-23.05 Journ.
NEDERLAND 1
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
16.25 Olympische
Winterspelen
NEDERLAND2
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
DUITSLAND 1
10.00 Journ. 10.05 Actual. 10.25
Amus. progr. 11.55 Filmreportage.
12.20 Actueel magaz. 12.50 Perso-
verz. 13.00-13.10 Journ. 15.55 Journ.
16.00-19.30 Olympische Wirj
len. (Reg. progr.: NDR: 9.30 f
progr. WDR: 8.05-11.55 S
sie.)
DUITSLAND 2
10.00 Journ. 10.05-12.00 Olyr
Winterspelen. 16.30 Progr.
deren. 17.00 Journ. 17.10 Ei|
fuer alle, tv-serie. 17.40 Act
DUITSLAND 3 WDR
7.55 Gymn. 8.05-11.55 Schof
sle (9.30 Kleuterprogr.) 17.0ti
Schooltelevisie. 17.30 Cursus. t
HILVERSUM 1
18.11 (S) Aktua. 18.25 (S) Da vartialan van
Vlrglllus van Tuil. 18.30 (S) De kinderplaten-
bak. 18.45 (S) De planeteneter, hoorsp.se-
rle. 19.02 (S) TROSS-counlry. 20.02 (S)
Lichte orkestmuz. 21.02 (S) Licht muz.progr.
21.30 (S) Michel en Louis. 22.02 (S) Zomaar
's avonds, platenprogr. (NOS: Tussen
22.25-24.00 Olympische Winterspelen
1980.) NOS: 23.02-24.00 (S) Met het oog op
morgen. AVRO: 0.02 (S) Radiojournaal. 0.10
(S) Platenscala. 1.02 (S) One o'clock Jump.
2.02 (S) AVRO's Service Station.
HILVERSUM 2
NCRV: 18.00 (S) Muziek In vrije tijd. P.P.:
18.50 Ultz. D'66. NCRV: 19.00 (S) Rondom
k In'Ntfj
het Woord. 20.00 (S) Muziek li
dlo 2: Radio Kamerkoor met sopras
muz. 21.30 (S) Llterama-maandaj
BOND ZONDER NAAM. NOS: 22.
22.40 UFO's een grap of werk
klankbeeld. NCRV: 23.25 (S) Muziet
gen tl|d. 23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM 3
NOS: 18.03 (S) De Avondsplts met d
nale Hitparade. AVRO: 19.02
Nieuwe. 19.30 (S) Folk Uve. 20.02
paal 15. 21.02 (S) Superclean D
ne. 22.02 Radio Journaal. 22.11
ballads 6 beat. 23.02-24.00
Swlngtlme.
leder heel uur nieuws. Vervolg
AVRO's Service Station (7.03 en
8.03 Radiojournaal. 8.15-8.20
r Olympische Winterspelen - NOS)
icht 9.03 Tekst en Uitleg. 9.08 (S)
Concertant, klass. muz. 10.02 De
Zandbakshow. 10.10 (S en M) Arbeidsvita
minen. 11.02 Lord Zeepsop, feuilleton (4).
11.30 (S) Rondom twaalf. 12.30 (S) Mon
vieux, ma vlellle. 13.03 Radiojournaal. 13.20
(S) AVRO Olllgence. 13.55 Beursplein 5.
14.02 (S) 'n Middagje AVRO. 16.02 Her
sengymnastiek. 16.30 De Zandbakshow.
- in de zak. 17.02 (S) Gas terug.
16.38 K
(NOS). 12.30 Nws. 12.36 Echo. 13.
13.11 Goal. 13.30 De stem des volk
Serie gespr. (NOS). 15.15 Opvc
ven. 15.30 Geen verboden toegan
Het praatprogr. 17.24 Meded. 17.
leder heel uur nieuws
(Van 7.00-18.00
gen van de dag.) 7.02
meurders. Een
8.30 (S) Holland
1 (S) Typisch Janss
EIEVDtStJM KRO: 7.00 Nws. 7.10 Ochtendgy-
VJ mn. 7.20 Het
/W 7.30 Nws. 7.3
<-n Nws.) 8.30 F
IHFÜ Franck Pourcr
11Postbus 900. S
'.36 Echo. (8.00-8.10
).36 Orkest
Pourcel, amus.muz. 8.50
Postbus 900. 9.00 Gymn. voor do
9.10 Waterstanden. 9.15 Scheep-
EHHRSTM
klankbeeld. 11.30 Ratel. OVERHEIDSVOOR
LICHTING: 12.16 Ultz. vooi
KRO: 12.26 Meded. voor lar
10.00 (S) Opus tien t<
KlASSll* 12.00 Nws. 12.02 (S) In'
13.00 (S) De meest t
klass. tien. 13.30 (S) Koren - Korps
Nws. 14.02 (S) De Hoge "C". cul
14.30 (S) Gultarltelten. 15.00-17.00
Icantorlum: Operafragmenten.
Ties Kruize verdedigde onze kleuren in Tel Aviv in de
strijd om de Europese titel voor Superstars.
Acht Europese Super
stars streden vorig jaar
oktober in Tel Aviv om
de titel Superstars 1979.
Voor Nederland wierpen
de topsporters Ties
Kruize en Joop Zoete
melk zich in de strijd. In
gezelschap van de Zuid-
afrikaanse motorcou
reur Kork Ballington,
de Israëlische waterski
kampioen Moshe Ganzi,
de Engelse judoka Brian
Jacks, de Ierse rugby-in-
ternational Tony Ward
en de Franse polsstok
hoogspringer Kjell
Isaksson streden „onze
jongens" om de hoogste
eer. Daarbij moesten
zware onderdelen Wor-.
den afgewerkt als 100
meter hardlopen, pis
toolschieten, basketbal,
gewichtheffen, gymna-
stiek, wielrennen, zwem
men en de hindernis-
baan. De AVRO was
weer aanwezig om dit
sportieve spektakel met
de camera te registreren.
Voor degene die het van
de winterspelen in Lake
Placid koud hebben ge
kregen, zijn de toppres
taties van deze sportlie
den in het broeierige Tel
Aviv zeker hartverwar
mend.
Ned. II 20.27 uur.
Minivoetbal
Nog meer sport vanavond. In
de minivoetbalcompetitie spe
len de Nederlandse militairen
tegen het team Rotterdam
Ahoy'.
Ned. I 19.05 uur.
Toppop
Wat zou er deze week op de
eerste plaats van de hitparade
staan? De disco-praat van de
Sugerhill Gang of de karna-
valskraker van onze eigen An-
dré van Duin. Ad Visser houdt
ons op de hoogte.
Ned. II 19.05 uur.
Een ruiter
Moeder Meg probeert haar
zoon van het stropen te weer
houden. Deze slaat haar waar
schuwingen in de wind, maar
dan krijgt hij met de jachtop
ziener van Lord Gilroy te ma
ken. Intussen zijn de verkie
zingen in volle gang.
Ned. II 22.10 uur.
Ook de VPRO heeft sinds eni
ge tijd zijn „jongerenrubriek"
of althans een rubriek die
kennelijk door jongeren wordt
verzorgd en die gewijd is aan
specifieke jongeren-problema-
tieken om zo te zeggen. Gister
avond ging er weer een afle
vering van. Uiteraard de
VPRO zou de VPRO niet zijn
is het geen gewone popru
briek of zo (het fenomeen laat
mij overigens totaal onver
schillig) maar zij is van alter
natieve en maatschappijkriti
sche aard. En dat is allemaal
best natuurlijk, maar het pakte
in de praktijk wel zo uit, dat
zij (deze keer althans) volges
topt is met een serie onbe
schofte grofheden, die een
mens het schaamrood naar de
kaken joegen. Ik kan daar nog
aan toevoegen, dat zij van een
erbarmelijk slechte kwaliteit is
maar dat zal ook wel opzet
wezen en dat zij doortrok
ken is van een de keel toe-
snoerende aanstellerij waaraan
rubrieken als „Top Pop" in de
verste verte niet kunnen tip
pen.
Gelukkig konden wij ook nog
de „lotgevallen" van Cherry
Duyns op de voet volgen. Hij
had zich ditmaal met het ver
schijnsel van de „levitatie" in
het bijzonder en met de werk-
dadigheden van een Maharishi
International University in
het algemeen bezig gehouden.
Hij zag zelfs kans door te drin
gen tot de Maharishi zelve. Ik
moet zeggen dat ik met groot
genoegen heb toegekeken hoe
Duyns de bizarre verschijnse
len met zijn nuchtere ongelo
vigheid te lijf ging, zij het op
een afstand. Het had een ko
misch effect, dat ongemeen
boeiend was.
Zaterdagavond een in ieder
geval levendige aflevering van
Sonja's Goed Nieuws Show.
Met onder meer Philip Schei-
ten, die iets op de Vlaamse te
levisie doet en van wie men
zegt dat hij zoveel op Willem
Ruis lijkt, maar dit viel bij na
der inzien reuze mee. Sylvia
de Leur en Hans van Mierlo
waren er om te vertellen over
de „Mars voor de overleving
van Cambodja", waaraan zij
heel gemotiveerd, zo bleek
hadden deelgenomen. En dat
had, zoals Sonja zelf zei, in het
geheel niet met „goed nieuws"
te maken, maar zoals ik al eer
der heb opgemerkt, zijn wij
daar toch al ver van af ge
raakt. Wat voor goed nieuws
kan er verscholen liggen in
mensen, die bij wijze van com
municatie clandestien met el
kaar door de radio praten
het mag binnenkort of in
een item over de arbeidsin
spectie die een wakend oog
houdt op kinderen die in en op
de (reclame) televisie verschij
nen? Maar goed, Sonja Barend
riep ook Mies Bouwmai
foto op om „enige eenvo
vragen te beantwoordei
dan een auto te winnei
kwam helaas niet opd
maar wèl belde tenslotti
van Oekel op om wat v
hem bekende uitbundige
taal uit te slaan. Enfin, hi
per slot van rekening toe
naval.
In „Voetbal 80" ontpopt 1
Vermeegen zich steeds
als de meest oncovent
sportverslaggever die oc
het scherm is verschene
banjerde weer onbekon
door die toch nogal tumu
ze sportiviteiten heen.
toen de camera's een
dam-doelpunt niet kondi
gistreren ging hij wel eve
een paar spelers vragei
het eigenlijk gegaan wai
aardige, attente jonger
Harry.
Tussen de bedrijven do<
ik nog even naar het
Duitse net gekeken, waa
eigen Herman van Veen
de was met een „Euro
'79-'80". Zijn Duits blee
direct onberispelijk
altijd nog stukken bete
dat van Rudie Carrell -
ach hij moet het toch vo
goed deel van zijn fasci
de verschijning hebben,
ontging ook onze Oostei
kennelijk niet
HERMAN HOFHl
