Iraanse verkiezingen
draaien vooral om de persoon
Ontsnapping uit Scheveninge
blijft raadsel in drugsschanda^
Regering informeerde partners te laat
over uitlekken U.C.geheimen Almelo
BINNENLAND/BUITENLAND
Khomeiny roept kiezers op
KAMERLEDEN STELLEN VRAGEN OVER ENGELSE AANTIJGINGEN
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 25 JANUARI 1980 PAGINA
ACHT SERIEUZE
KANDIDATEN VANDAAG
MET ELKAAR IN DE SLAG
TEHERAN Ayatollah Khomeiny die woensd
verband met hartklachten in een ziekenhuis in Te
werd opgenomen, heeft gisteren vanaf zijn ziekb
Iraniërs opgeroepen naar de stembus te gaan. De a
lah deed een beroep op de kandidaten die geen kan
ben de verkiezingen te winnen zich achter de belan
ste acht kandidaten te stellen, zodat al in de eerste
een beslissing kan vallen. Khomeiny verklaarde o«
hij gezond is.
TEHERAN Op biljetten, die wel de naam van God bevat
ten maar niet die van de kandidaten, zullen de Iraniërs van
daag hun stem uitbrengen in de eerste presidentsverkiezin
gen in de geschiedenis van hun land. Wegens het overstel
pende aantal kandidaten dat zich oorspronkelijk had opge
geven voor deze verkiezingen heeft het ministerie van bin
nenlandse zaken er namelijk van afgezien al hun namen op
de biljetten te vermelden. De kiezers dienen nu zelf de
naam van hun keuze in te vullen.
Aangezien meer dan de helft die hij eraan geeft. In ieder ge-
van het aantal kiesgerechtig
den analfabeet is, zal hiervoor
in vele gevallen de hulp van
de verkiezingsambtenaar of de
plaatselijke mullah (geestelij
ke) moeten worden ingroepen.
De mogelijkheid van fraude
lijkt hierbij niet uitgesloten,
maar desondanks zijn de Ira
niërs zo enthousiast over de
komende presidentsverkiezin
gen dat zij het systeem volle
dig schijnen te vertrouwen.
Bij voorgaande verkiezingen
werd de Iraanse bevolking
steeds geconfronteerd met een
zwart-witkeuze: Islamitische
republiek of monarchie? Isla
mitische grondwet, ja of nee?
Vandaag zal het Iraanse elec
toraat echter in feite voor het
eerst een keuze kunnen ma
ken uit een keur van kandida
ten. De autoriteiten hebben
dat aantal overigens in feite
flink uitgedund door slechts
aan acht kandidaten zendtijd
voor radio en televisie be
schikbaar te stellen, ook al zul
len de stemmen op anderen
dan die acht personen wel ge
teld worden. Die acht voor
naamste mensen in de race
naar het presidentschap vol
doen allen aan de voor de ver
kiezingen gestelde voorwaar
den: zij zijn van het mannelijk
geslacht, zij zijn Sji'ieten en zij
genieten althans dat geven
zij te kennen in hun redevoe
ringen het vertrouwen van
Ayatollah Khomeiny.
Ofschoon de macht van het
presidentsambt nauwkeurig
staat omschreven in de nieuwe
Islamitische grondwet, zal de
werkelijke invloed van de pre
sident in sterke mate afhangen
van de persoonlijke invulling
val is hij volgens de grondwet
de mindere van Ayatollah
Khomeiny, maar zijn relatie
met zowel de revolutionaire
garde als de revolutionaire
raad zal hij zelf inhoud moeten
geven. De presidentiële be
voegdheden omvatten o.a. het
benoemen van de premier, het
onderteken van verdragen en
internationale overeenkom
sten en het terugverwijzen
van wetsvoorstellen naar het
kabinet. Anderzijds heeft Kho
meiny het recht om de presi
dent te ontslaan, terwijl hij te
vens het hoogste gezag heeft
over de strijdkrachten en de
wetgeving.
Khomeiny heeft geen gebruik
gemaakt van zijn grondwette
lijk recht eigen kandidaten
naar voren te schuiven. De
Imam motiveerder deze hou
ding met de woorden dat hij
het volk de keuze laat. Later
beschuldigde hij het grote aan
tal onbelangrijke kandidaten
ervan dat zij de presidentsver
kiezingen in een kwaad dag
licht stellen door zich in zo
groten getale op de kieslijsten
te laten plaatsen. Hij brand
merkte hen als contra-revolu
tionairen en hersenloze afval
ligen. Naar aanleiding van
deze uitbarsting besloten de
autoriteiten het aantal serieuze
kandidaten te beperken tot
acht.
Madani nieuwe favo
riet
Het zijn: Abolhassan Bani-
Sadr, een in Frankrijk afge
studeerde econoom en voor
stander van nationalisatie;
Hassan Habibi, die wordt ge
weer nieuw leven in te blazen
met een uniek programma dat
revolutionaire theoriën ver
bindt met de wetten van de
Koran. De minister zegt een
systeem te hebben ontworpen
dat alle aspecten van het eco
nomisch leven in overeen
stemming brengt met de
Islam. Hoewel Bani-Sadr uit
gesproken anti-Amerikaans is
overigens een noodzaak
voor iedere presidentskandi
daat bleek uit zijn korte pe
riode als minister van buiten
landse zaken, in november
van het vorig jaar, dat hij de
gijzeling van 50 mensen in de
Amerikaanse ambassade ziet
als een gevaarlijk avontuur.
Barzagan
Mehdi Barzagan
steund door de geestelijkheid
en contacten heeft onder cen
trum-politici; Ahmad Madani
een voormalig bevelhebber
van de marine en favoriet van
de middenklasse; Darius Fo-
rouhar, een rechtse nationalist
die onder het regime van de
sjah enige tijd in de gevange
nis heeft doorgebracht; Sadegh
Qotbzadeh, de huidige minis
ter van buitenlandse zaken die
tegelijkertijd met Khomeiny
uit ballingschap terugkeerde;
Sadegh Tabatabai, een gewe
zen regeringswoordvoerder en
schoonzoon van de Imam; Ka-
zem Sami, die als minister van
gezondheid er niet in slaagde
een wet op de nationale ge
zondheidszorg aangenomen te
krijgen en die enige steun ge
niet van linkse groeperingen
en radicale Islamitische orga-
Sadeq Ghotzbadeh
Abolhassan Bani-Sadr
nisaties en ten slotte is er Has
san Ayat, een lid van het cen
trale comité van de Islamiti
sche republikeinse partij. Dan
zijn er nog 58 andere kandida
ten over, maar zij kunnen als
kansloos worden beschouwd.
De verkiezingsstrijd heeft zich
vooral afgespeeld tussen Bani-
Sadr, Habibi en admiraal Ma
dani. De eerste, die momenteel
minister van financiën is na
enige tijd bewindsman op bui
tenlandse zaken te zijn ge
weest, heeft verklaard dat hij
meer dan 50 pet van de stem
men zal verwerven en dus
reeds in de eerste ronde zal
worden gekozen. Als er van
daag evenwel geen duidelijke
winnaar uit de bus zal komen,
zal er 8 februari een tweede
ronde worden gehouden tus
sen de twee mensen die van
daag de meeste stemmen krij
gen. Ondanks het optimisme
van Bani-Sadr beloven de ver
kiezingen een tamelijk open
race te worden. Dat is ten eer
ste toe te schrijven aan Kho-
meiny's weigering een eigen
kandidaat aan te wijzen en ten
tweede is het een gevolg van
de terugtrekking uit de ver
kiezingswedloop van Jalaled-
din Farsi, die de Islamitische
republikeinse partij (IRP) ver
tegenwoordigde. Hij zag van
zijn kandidatuur af nadat aan
het licht was gekomen dat hij
een Afghaanse vader had.
Daarvoor werd over het alge
meen aangenomen dat de IRP
met haar efficiënte organisatie
in staat moest worden geacht
de tot dan toe weinig bekende
hoogleraar Farsi te doen win
nen. De partij, die nog herstel
lende is van de crisis rond
haar kandidaat, lijkt nu Habibi
te steunen, al heeft zij ervan
afgezien hem tot haar officiële
vertegenwoordigerte maken.
Belangrijk voor Habibi is de
aanhang die hij heeft onder de
geestelijken, omdat die een
grote invloed kunnen uitoefe-*
nen op het electoraat. Maar in
'een verkiezingsstrijd, waarin
het niet zozeer gaat om ideolo
gische verschillen dan wel om
persoonlijkheid, schijnt Habibi
voor de IRP toch niet meer
dan een compromis, dat op het
laatste moment en noodge
dwongen naar voren is gescho
ven om het hoofd te kunnen
bieden aan het charisma van
Madani en Bani-Sadr.
Bani-Sadr legt in zijn campag
ne sterk de nadruk op zijn
plannen de Iraanse economie
Zijn grote tegenstrever Admi
raal Madani werpt zich in zijn
campagne graag op als de ster
ke man, waarmee hij gretig in
speelt op het beeld dat men
van hem heeft sinds hij op
succesvolle doch meedogenloze
wijze de onrust in zuidelijke
provincie Khoezistan onder
drukte. Zijn critici, die voorna
melijk in het linkse kamp te
vinden zijn, zeggen over docu
menten te beschikken waaruit
naar voren zou komen dat de
admiraal banden onderhoudt
met contra-revolutionaire
kringen, maar Madani heeft
tot dusver alle aanvallen op de
gematigde politici overleefd en
zal waarschijnlijk kunnen re
kenen op de stemmen uit de
middenklasse en andere we
reldse kringen.
Een opmerkelijk afwezige on
der degenen die naar het pre
sidentsambt dingen, is de
vroegere premier Mefidi Ba-
zargan, die eens werd be
schouwd als een belangrijke
kandidaat voor deze functie.
Zijn kansen werden echter te
nietgedaan door de studenten
in de Amerikaanse ambassade,
die Bazargans gematigde vrij
heidsbeweging tot een instru
ment van het Amerikaanse
imperialisme verklaarde
midden in de Iraanse f
wordt nu waarschijnli
meest vertegenwoordig
Habibi. die een naaste
werker van de vroegei
ste-minister is geweest.
Habibi mag trouwens o<(
rekenen op de stemme
de communistische Tip
partij, die vanwege
atheïstische ideologie g&<
gen kandidaat mocht sj9
De Toedeh kiest meestafl
de lijn van de leidende j
lijkheid en dus in deze
zingen dan ook voor Hij
De bezorgdheid over deU
te economische toestand
name onder de han^j
van de machtige Tehefo
bazaar (de ideleologiscL
boorteplaats van de Isjn
sche revolutie) werkenjj
schijnlijk in het voordek
Bani-Sadr. In de strek%,
de ethnische minderhedj
zo verwacht men, echtejg
van de kandidaten op v|i
mpathie mogen rekene
Turken, Koerden en Bh|
jistanen werden vorige^
hun eigen kandidaten
men, toen Ayatollah L
meiny bepaalde dat tegaj
ders van de grondwet nL
rechtigd zijn aan de ver}
gen deel te nemen. Da)
was dan tevens Massoud*
vi, leider van de radical^
jahedin-beweging die
meer pleitte voor autcj(
voor bepaalde gebieden,u
schakeld. De grote intefc
nale crisis rond de Ruk
interventie in Afghanis^
de gijzelingsaffaire in T^,
zullen, aldus waarnemen
van grote invloed zijn I
verkiezingen van
Geïnterviewde Iraniërs fl
voorts meer acht te slaait
morele kwaliteit van dj
didaten dan de op de pol
Gevraagd naar de rede
zijn voorkeur voor een
kandidaat, zei een oudj
in een bazaar: „Hij is
de Moslem en een goed j
De Belgische justitie trad bij een drugssmokkelzaak
waarbij Nederlandse zeelui waren betrokkèn een aantal
jaren terug, scherp op.
(Van onze correspondent Mare de Koninck)
BRUSSEL De ontsnapping van drie
drugssmokkelaars uit de Scheveningse ge
vangenis op 30 december jongstleden blijft
een belangrijke rol spelen in het onderzoek
van de Belgische justitie naar de drugs-
zwendel die door politieagenten van de
drugsbestrijdingsbrigade in Brussel zou zijn
opgezet. Een van de ontsnapten uit Scheve-
ningen, de Fransman Albert Farcy, was tip
gever van de Belgische en mogelijk ook van
de Nederlandse politie.
Naar in Brussel verluidt zou de 34-jarige Frans
man in de gevangenis een grote mate van vrij
heid hebben genoten. Hij zou onbelemmerd
hebben kunnen telefoneren met zijn vrouw (die
ook in de drugszwendel betrokken is) en met
Belgische politiemensen, en veelvuldig bezoek
hebben gekregen.
Farcy, die in Brussel een café had, wordt be
schouwd als een van de grootste drugsverdelers
van België en Nederland. Hij is een onbetwiste
„harde jongen", die ook in twee moordzaken
verwikkeld is geweest. Maar tevens was hij de
voornaamste informatiebron voor de Belgische
anti-drugsbrigades van de Rijkswacht en van
het ministerie van Justitie. Dankzij die „func
tie" was Farcy op de hoogte van de illegale
drugshandel waaraan politiemensen zelf zich
schuldig maakten.
De Fransman werd in januari 1978 in Amster
dam gearresteerd wegens het verhandelen van
verdovende middelen en tot zes jaar gevange
nisstraf veroordeeld. Volgens bronnen in België
vraagt nu ook de Nederlandse justitie zich af of
leden van het Belgische anti-drugsbureau en
mogelijk ook Nederlandse politie- en justitie
functionarissen een rol kunnen hebben ge
speeld bij de drievoudige ontsnapping uit Sche-
veningen. (Het drietal maakte toen gebruik van
een spuitbus om de bewakers uit fe schakelen).
Ter sprake komt thans ook de aanhouding in
1977 te Amsterdam van de Belgische agent van
de „criminele informatie", Van Grunderbeek.
Deze werd gefotografeerd door de narcoticabri
gade toen hij verdovende middelen leverde aai\
een Chinees in Amsterdam. Nadat de Neder
landse politie had vastgesteld dat de auto van
Van Grunderbeek eigendom was van het Belgi
sche ministerie van Justitie, heeft men het hem
- on nog onduidelijke redenen - verder niet
moeilijk gemaakt.
AFRIKA
In Brussel zijn nu in verband met de drugs
smokkel vier politiefunctionarissen aangehou
den. onder wie commandant Leon Francois,
hoofd van het bureau drugsbestrijding van de
Rijkswacht. Ze worden verdacht van handel in
verdovende middelen en van bendevorming.
Francois blijft ontkennen. Hij verklaart dat zijn
bureau alleen „kleine visjes heeft uitgezet om
grote te vangen" en dat zijn manier van wer
ken werd gedekt door de hogere politie- en jus-
titie-autoriteiten.
Inmiddels leiden ook sporen naar Afrika als
een van de afzetgebieden voor de kostbare
smokkelwaar. Farcy zou zich inmiddels bij zijn
vrouw in Zaire schuil houden en de gisteren
gearresteerde wachtmeester Cammerman is ge
huwd met een Zairese, die werkzaam is bij de
luchtvaartmaatschappij van haar land, Air Zai
re.
Er worden ook arrestaties verwacht onder het
personeel van Air Zaire. Zij zouden met colla
borerende douane-beambten op de Brusselse
luchthaven Zaventem koffers met heroïne en
cocaïne hebben doorgevoerd.
Verder zou een van de onderwereldfiguren die
door de Belgische drugsbrigade als koerier
werd gebruikt, tijdens een reis naar Pakistan
een „omweg" hebben gemaakt over Kenya om
daar in opdracht van Farcy een partij van 22
kilo heroïne af te leveren. Farcy zou die op-.
dracht vanuit de gevangenis hebben veiL
De koerier, Josef Vienne, is in Pakistan L
houden en zit daar nog altijd vast.
Intussen is in België een uitgebreide di^
op gang gekomen over de methoden die i
litie sinds enkele jaren is gaan gebruikenh
grote drugshandel te bestrijden. Men erkj
de oprichting van speciale politie-teams,
in België de drugbrigade en het bureat
criminele informatie, vruchten heeft af£
pen. Maar de werkwijze om het milieu F
te dringen, tipgevers in dienst te nerrf
schijnhandel op te zetten, wordt algemee
oordeeld als een te groot risico voor deL
om op en over de grens van de misdaad tj|
ken.
Bovendien zijn er binnen het politie-ajj]
ware oorlogen ontstaan tussen de elite-kjj
onderling en met de gewone dienst. Injj
wordt daarom al gesproken over opheffij;
de criminele informatie en van de drugh
de, al weet niemand op welke wijze dan»
minele handelaren gepakt kunnen vi
„Men onderschept geen drugsmokkelrouj
twee agenten de straat op te sturen", v
van de gevleugelde uitspraken van de g
teerde commandant Francois.
Van onze parlementaire redactie
DEN HAAG De regering
heeft, in strijd met eerder
gemaakte afspraken, de
partners West-Duitsland en
Engeland in het ultracentri-
fugeproces, veel te laat op
de hoogte gesteld van het
feit dat de Pakistaan dr.
Kahn in de periode 1972 -
1975 zodanig vrij in Neder
land heeft kunnen bewegen
dat hij in staat was gehei
men rond het ultracentrifu-
geproces in handen te krij
gen. Dit heeft de Britse
staatssecretaris Lamont vol
gens de Tweede Kamerleden
Van der Stoel en Ter Beek
(beiden PvdA) in het Britse
lagerhuis gezegd. De beide
Kamerleden stellen in
schriftelijke vragen aan de
ministers Van der Klaauw
(buitenlandse zaken). Van
Aardenne (economische za
ken) en Wiegel binnen lano
se zaken) dat de consequen
ties van het gebeurde zee*
ernstig zijn.
In 1979 werd bekend dat dr. Kahn
zeer waarschijnlijk geheimen rond
het ultracentrifugeproces in Neder
land had gestolen. Dr. Kahn is nu
hoofd van het Pakistaanse rege-
ringsinsitiuut voor kernenergie
waar hij werkt aan de ontwikke
ling van een atoombom voor dat
land. Pakistan zou de bom volgens
insiders over twee jaar bezitten.
Beide Kamerleden willen van de
regering weten waarom beide part
ners in de ultracentrifuge niet vol
gens de afspraken direct op de
hoogte zijn gesteld van de affaire-
Kahn. In zijn rede voor het Lager
huis wees Lament erop dat ver
trouwelijke informatie inzake het
proces volgens het verdrag van Al
melo, dat de drie betrokken landen
voor het ultracentrifugeproces af
sloten, alleen toegankelijk zou zijn
voor burgers van de drie partners.
Burgers uit andere landen zouden
alleen na uitdrukkelijk toestem
ming daartoe van een gezamenlijke
commissie van de drie landen, toe
gang tot informatie kunnen krij
gen. Dr. Kahn werkte tijdens zijrt
verblijf in Nederland voor het
FDO onderzoekslaboratorium in
Amsterdam. Dit laboratorium
werkt voor de Urenco fabriek in
Almelo. Vlak voor zijn vertrek uit
Nederland, naar zijn zeggen voor
een aanbod dat hij niet kon afslaan,
werkte de Pakistaanse metallurg
ook nog enkele weken in de fa
briek in Almelo.
Indien de bewindslieden de uitla
tingen van Lamont bevestigen dan
willen de Kamerleden alsnog op
heldering op een aantal andere
punten inzake de affaire waarover
reeds overleg bestaat tussen rege
ring en de vaste kamercommissie
voor de inlichtingen- en veilig
heidsdiensten. Die punten zijn
- Hoe kan worden verklaard dat op
zo ontstellend nonchalante wijze
een overleg met de partners van
het verdrag van Almeolo gemaakte
afspraak terzijde is geschoven. De
kamerleden wijzen hierbij op de
veiligheidsrisico's rond het ultra-
centrifugeproject, zeker voor een
land als Nederland dat het tegen
gaan van het gevaar van spreiding
van kernwapens in het internatio
naal overleg steeds op de voor
grond heeft gesteld.
- Treft de leiding van het bedrijf in
Almelo enige blaam in de affaire
- Is al overeenstemming bereikt
met West Duitsland en Engeland
over maatregelen om herhaling
van het gebeurde in de toekomst te
voorkomen.
De regering heeft al enige tijd een
rapport over de affaire Kahn in
voorbereiding. Dit rapport is ech
ter, in tegenstelling tot eerdere be
richten, nog steeds niet verschenen.
De beide kamerleden vragen dat
ook van de regering nu eindelijk
opheldering te verschaffen over de
gestelde vragen.
