legering heeft voor matiging
Iringend eigen denkpauze nodig
t)e „Groenen" worden
1
-n Bondsrepubliek met
rgusogen bekeken
OONPAUZE IS NOG MAAR EEN BEGIN
Belgisch artsenbolwerk
verdedigt zich taai
UNENLAND/BUrENLAND
ZATERDAG 12 JANUARI 1980
tische volledige prijscompensatie, waarom
nog niet eens zo heel lang geleden nog is
gestaakt, wankelt De regering hoopt, dat
er op die basis niettemin alsnog een ak
koord te bereiken valt met werkgevers en
vakbeweging. Die twee partijen hebben
echter al heel duidelijk gemaakt, dat
zoiets maar vergeten moet worden. Het
kan dan bijna niet anders of het kabinet
gaat exact voorschrijven wat wel en niet
mag met de inkomens, een regelrechte
loonmaatregel dus.
Men kan zich uiteraard afvragen, of de
regering nu wel zo verstandig handelt.
Het is wel begrijpelijk, dat zij even rust
aan het loonfront wil om na te kunnen
gaan wat haar te doen staat. Maar zij
strijkt wel tegen de haren in van hen, die
dachten op het punt te staan iets binnen te
halen, niet in de laatste plaats daar waar
al (voorlopige) overeenstemming bereikt
was. Dat zal niet bevorderlijk zijn voor de
rust. Ongetwijfeld zal men op tal van
plaatsen na afloop van de loonpauze en
zeker na afloop van een loonmaatregel,
als die erop volgt, de mouwen opstropen
om alsnog de loonbuit binnen te halen.
Zo'n inhaaleffect heeft zich in het verle
den in vergelijkbare omstandigheden ook
voorgedaan waardoor het middel nog
erger werd dan de kwaal. Het moet zelfs
niet uitgesloten worden geacht, dat de
werkgevers wel bereid zullen zijn „onder
de tafel" meer te betalen dan is toegestaan
om toch maar aan voldoende arbeids
krachten te kunnen komen.
BEVRIEZING
Ook dat is eerder vertoond: zwart loon
moest toen „gewit" worden met alle ge
volgen voor het (latere) overheidsbudget
(ambtenarensalarissen, uitkeringen, prij
zen). En dan zijn er nog, die menen, dat
de economie bepaald geen dienst wordt
bewezen door salarisbevriezing en ombui
ging van overheidsuitgaven. Als het be
drijfsleven zijn produkten in het buiten
land minder goed kwijt kan moet niet ook
nog eens de afzet in het binnenland wor
den bemoeilijkt door een bestedingsbeper
king, zo luidt de redenering.
Op dit moment hebben we echter nog
slechts te maken met een loonpauze, met
een denkpauze voor het kabinet. De resul
taten van dit denken, inclusief een inko
mens- en arbeidsmarktbeleid, zullen bepa
len in hoeverre de thans genomen stap en
de nog volgende schreden door de Neder
landse bevolking zullen worden aanvaard.
Iedereen weet nu wel, dat de gouden ja
ren voorbij zijn, velen zien in dat we een
stapje terug moeten doen en zijn daartoe
bereid al is zo'n operatie pijnlijk, maar
dan moet heel goed duidelijk worden ge
maakt waarom zus en niet zo, waarom dit
en niet dat. Dat vertellen en verklaren is
nooit het sterkste punt van dit kabinet ge
weest. Het hoort echter wel bij het beleid.
De mensen moet helder aan het verstand
worden gebracht, waar we staan en hoe
we er doorheen moeten komen.
JO SMITS
jkj
nel JJL
(Van onze correspondent
AMI VAN VREE)
Het zal er dit weekeinde ir
^'ilruhe ongetwijfeld rumoerig aar
,er£an. Daar komen namelijk poi
atai.,alternatievelingen" uit de hd:
)iietsrepubliek bijeen om een nieuvï
Lelijke partij „Die Grünen" op ie
'2 tn. Als het goed is moeten er »n-
jond een partijprogramma en
len op tafel liggen waarmeede
geopend naar het Westdutse
nt, de Bondsdag. Voordat lan
dit ene zinnetje genoeide
"en is voldaan, moetei er
nog tal van hindernissen ror-.
onnen.
jerst de statuten. De Groenenjaon-
plternatieven, kernenergie-tgen-
milieu-beschermers, emaripis-
gen en wat er nog meer *ond-
•jjmoeten het met elkaar eenswor-
*f zij zich van communistisne of
Jtische bewegingen zullen alcher-
i of nee. In de praktijk vrtaald
heer op de vraag of een dubfel lid-
thap. namelijk dat van de Goenen
jjbineerd met het lidmaatschp van
'Vreem-Iinkse partij (de zognaam-
■jgroepen), geaccepteerd wodt. Bij
jkte bijeenkomst in Offenach in
Jnovember was dit al ea punt
u|ij de grootste verdeeldheidheerste
7 zal in Karlsruhe zeker \eer het
Ijkijn. Welk besluit ook gnomen
het zal zijn nadelen henen: in
e geval verjaagt men de stun van
ikerzijde, in het andere en groot
[fan de mogelijke aanhangin meer
xFÜjke zaken.
1 de achtergrond van he diepge-
anti-communisme in c Bonds-
de prognose te vrdedigen
1 Groenen nauwelijks kan van sla-
febben wanneer ze dit wekeinde
peerderheid vinden die en derge-
pubbel lidmaatschap afMjst. Een
belangrijkste initiatafnemers
Groenen, de Bondsdagfgevaar-
JGruhl die verleden jaar de CDU
heeft verlaten, heeft al gedreigd zich
van de beweging af te wenden als men
zich niet van het links extremisme af
wendt. Hem zullen ongetwijfeld talloze
andere „gematigden" volgen.
Programme
Daarnaast zal het heel wat voeten in de
de aarde hebben om het partijprogram
ma rond te krijgen, aangezien een poli
tieke partij meer concrete eisen stelt dan
een „beweging" waarin gelijkgezinden
elkaar toevallig treffen. Kernenergie,
atoombewapening, milieubescherming,
basisdemocratie, dat is allemaal geen
punt. Maar de vraag is of men het eens
kan worden over zaken waarover nog
nauwelijks is gediscussieerd: buitenland
se politiek, economie, defensie, sociale
vraagstukken, abortus, om er maar en
kele te noemen. Vele Groenen zullen er
moeite mee hebben om zich in het corset
te laten rijgen van een democratisch ge
nomen meerderheidsbesluit waar mer>
het in wezen helemaal niet mee eens is.
De grote afwezige op het congres is
Karlsruhe zal ongetwijfeld Rudi Dutsch-
ke zijn die op kerstavond in Denemar
ken op veel te jonge leeftijd is gestorven.
Hij had zich volledig voor de Groenen
ingezet, was de grote verzoener en inte
gratiefiguur die een theorieloze bewe
ging als deze zo hard nodig heeft. Hij
was het ook die zich met de hardste ar
gumenten tegen een communistische
richting inzette en daarvoor de handen
op elkaar wist te krijgen. Dutschke zou
ook de man geweest kunnen zijn die de
immense verdeeldheid en emotionaliteit
die onder de Groenen heerst, in politiek-
-praktisch beleid had kunnen omzetten,
omdat hij een van de weinigen was die
theorie en praktijk met elkaar wist te
verzoenen.
Drempel
Maar laten we aannemen dat de Groe
nen het redden, dat men tot een aan
vaardbaar compromis komt tussen de
verschillende stromingen die er leven.
Dan gaat het erom dat deze nieuwe par
tij zich in de Bondsrepubliek zó duidelijk
manifesteert dat meer dan 5 procent van
de kiezers besluit om aan deze nieuwko
mers hun stem te geven.
Zou het de Groenen gelukken om in ok
tober bij de Bondsdagverkiezingen de
vereiste 5 procentsdremptel te over
schrijden, dan zou dit voor het politieke
landschap in de Bondsrepubliek niet
minder dan een aardschok kunnen ver
oorzaken. Al jaren en jaren lang beheer
sen de drie „grote" partijen CDU-CSU,
SPD en FDP het parlement; andere zijn
er nooit aan te pas gekomen (waarbij
dient te worden vermeld dat de liberale
FDP eigenlijk nooit een grote partij is
geweest).
Bij verkiezingen in gemeenten en deel
staten hebben de Groenen al aanzienlij
ke resultaten geboekt. Dat heeft de „ge
vestigde" partijen de nodige kopzorgen
gegeven. Op nationaal niveau gezien zou
een succes van de Groenen kunnen lei
den tot een absolute heroriëntering van
de traditionele politieke patroon in de
Bondsrepubliek.
Dit is danook het grote dilemma waar
voor de Groenen staan. Als er een groe
pering is die een terugkomst van CDU
en CSU in de regering in Bonn veraf
schuwt, en dan nog wel in de figuur van
de uiterst reactionaire Franz-Josef
Strauss, dan zijn het de Groenen wel.
Maar uitgerekend zij kunnen de kleine
FDP zoveel stemmen ontnemen dat een
meerderheidscoalitie van sociaal-demo
craten en liberalen zoals die op dit mo
ment bestaat, niet meer mogelijk is en
dat zij daardoor de Beierse minister-pre
sident ongewild in het zadel helpen. Het
is deze ongewisheid die de komende par
lementsverkiezingen in de herfst, voor
afgegaan door drie daarom uiterst be
langrijke deelstaatverkiezingen, tot een
zeer spannende krachtmeting maakt. De
Groenen kunnen daarbij een gewicht in
de weegschaal leggen waarvan nu nog
niet te berekenen is hoe zwaar dit zal
zijn.
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
BRUSSEL In België kan
elke ziekenfondspatiënt
met klachten over lichte
pijn aan de linkerpink
rechtstreeks naar een speci
alist. De kosten van het
consult, het bloedonder
zoek, de röntgenfoto's en de
medicijnen krijgt de onge
lukkige op een geringe
eigen bijdrage na met
gulle I
ZIEKENHUISWERELD EEN L UCRA TIEVE JUNGLE
hand vergoed.
Een verplicht verwijsbriefje
van een huisarts bestaat bij
onze zuiderburen niet. Voor
de toegang tot de duurdere
geneeskunde wordt dus nau
welijks geselecteerd Boven
dien hoeven patiënten niet bij
een bepaalde huisarts inge
schreven te zijn. Wie de speci
alist en/of het ziekenhuis wil
ontlopen, kan zonder veel fi
nanciële gevolgen een tocht
naar meerdere artsen en pa
ramedici maken, totdat hij
zich op al zijn therapeutische
wenken bediend voelt.
Artsen worden in Belgie uit
sluitend per (be)handeling be
taald. Er is dus ook voor een
huisarts geen vast inkomen
op basis van het aantal fonds
patiënten in zijn praktijk. Zijn
verdiensten staan in zeer di-
rekte verhouding tot het aan
tal verrichtingen.
Aan dit soort geldverslinden
de situaties wil de Belgishe
overheid een halt gaan toe
roepen, omdat een miljarden-
tekort de medische vleugel
van het sociale verzekering
sgebouw dreigt te doen instor
ten. Artsen, apothekers en
tandartsen (vooral die in Wal
lonië, onder leiding van de
militante dokter Wynen) ver
zetten zich fel tegen de kor
tingen op hun inkomens en
tegen wat ze noemen inbreu
ken op het medisch beroeps
geheim, de vrije artsenkeuze
voor de patient en de vrije
therapiekeuze voor de dokter.
De staking van het genees
kundig korps duurt nu al drie
weken. De toestand in de
overvolle ziekenhuizen in
Brussel en omgeving zal
slachtoffers gaan maken. De
eerste dokters zijn al door
wanhopige patiënten in el
kaar geslagen.
Geldverslinders
Er is veel wat in België het
medische voorzieningenstelsel
naar het faillissement heeft
geholpen. De specialisten in
de ziekenhuizen zijn ware ge
ldverslinders geworden, voor
al twee disciplines: de zoge
noemde klinisch biologen en
de radiologen. Het zjjn in dit
land specialisten (klinisch bio
logen) die goeddeels de labo
ratoria bevolken en voor elke
handeling (kijkje door een mi
croscoop bv.) een volledig ta
rief mogen rekenen.
Voorts mag elke andere speci
alist, laat ons zeggen een gy-
naecóloog, ook zelf een rönt
genfoto maken en laboratori
umwerk verrichten. Dat le
vert al gauw een drievoudig
honorarium op, terwijl bij een
voortgaand onderzoek de eer
der genoemde bioloog en
röntgenoloog toch wel weer
aan de beurt komen.
Niemand heeft kontrole op
wat er in deze jungle aan dou
blures en samenzwering
plaats heeft. Chirurgen ma
ken afspraken met internisten
en huisartsen: als jullie per
maand zoveel patiënten naar
mijn snijtafel brengen, krijg je
zoveel van de winst. We hoor
den het van een ziekenfond
sbestuurder. Het is allemaal
niet te bewijzen, en ook al zou
het te bewijzen zijn...
België beschikt over 22.000
dokters, een ongekend hoog
aantal op een bevolking van
10 miljoen lichamen. Maar
wat erger is: op dit moment
zijn er evenveel 22.000
medische studenten. Een stu
dentenstop is in een land van
verbale principes (studievrij
heid) onhaalbaar.
Leden lokken
Het is heel normaal, dat in
een ziekenhuis 25 procent van
de bedden onbezet blijft, on
danks alle overtollige want
lucratieve verrichtingen
van de geneesheren. Thuisbe
vallingen komen niet voor. Er
zijn huisartsen, die leven van
een praktijk van 250 bejaarde
patiënten. Dokter komt om de
vier dagen op bezoek... Kassa.
Het artsenoverschot heeft ook
niet geleid tot een verminde
ring van de medicijnconsump
tie. Menige straat telt meerde
re apotheken en het staat er
altijd vol. De opleiding tot
apotheker duurt maar vijf
jaar. Aan slechts 12 procent
van de medicamenten komt
enig „magistraal" handwerk
te pas, de rest is dure voorver
pakte fabriekswaar.
Op één procent na is de gehe
le Belgische bevolking ver
plicht verzekerd. Die ene pro
cent is de groep die nog niet
gevangen is in de talloze be
roeps- en andere categorieën
(werknemers, zelfstandigen,
gehandicapten, religieuzen,
wielrenners etc.), die in de
loop der tijden in het verzeke
ringssysteem zijn opgenomen.
De verplichte verzekering
wordt uitgevoerd door zes
verschillende en elkaar be
concurrerende ziekenfondsen
(„mutualiteit", ook wel „zie
kenkas"). De onderlinge riva
liteit werkt echter bepaald
niet kostenverlagend. De
fondsen zijn op één na van
bepaalde ideologische strek
kingen socialistisch, chris
telijk etc. en zij doen hun
best om met een zo breed mo
gelijk voorzieningenpakket
leden te lokken.
In alle hoog ontwikkelde lan
den hebben de technische
vooruitgang van de medische
wetenschap en de uitbreidin
gen van het verstrekkingen
pakket de gezondheidssector
in de financiële problemen
gebracht. Maar in ons bene-
denbuurland komt daar nog
eens de schadepost van de
taalstrijd bij. Wat Vlaanderen
krijgt, moet Wallonië ook, en
wat in Brussel de Franstali-
gen hebben, willen de Neder
landssprekenden evenzeer. In
de sfeer van de superspecialis
men melden de ziekenfond
sen als gevolg hiervan een
overschot aan nierdialyse-ca-
paciteit en aan onbetaalbare
(driedimensiona
le röntgenapparatuur).
Aanval
Het acute tekort in de ziekte
verzekering dreigt dit jaar in
Belgie 1,2 miljard gulden te
belopen. Buitenlandse lenin
gen vertroebelen het beeld en
sommigen houden het op een
negatief saldo van meer dan 3
miljard, als er niets gebeurt.
De regering wil bijna 400 mil
joen besparen door bevriezing
en verlaging (tot soms 25 pro
cent!) van de honoraria, in
België „erelonen" geheten.
Verder zouden verplicht wor
den: inschrijving van elke pa
tiënt bij een huisarts; het ver
wijsbriefje voor de specialist;
een „verstrekkingenboekje"
waarin per patiënt alle medi
sche behandelingen, onder
zoeken etc. moeten worden
aangetekend. Verder zouden
de medicamenten in drie cate
gorieën worden verdeeld, van
luxe tot onontbeerlijke, met
verschillend recht op terugbe
taling. Opname in een zieken
huis zou de patiënt een eigen
bijdrage van acht gulden per
dag gaan kosten.
Ondanks de onenigheid in het
medisch front (de artsengroep
onder leiding van dokter De
Brabanter verwerpt het sta
kingsmiddel, zodat vooral
Vlaanderen minder getroffen
wordt) hebben de dokters en
apothekers in de verdediging
van hun privileges al veel be
reikt. De regering heeft de
meeste besparingsplannen al
voor nadere studie naar com
missies (lees: Sint Juttemis)
verwezen. Een definitief
bankroet van het medische
voorzieningenstelsel zal zeker
minder lang op zich laten
wachten. De politieke crisis in
België in aanmerking geno
men, zal het wel een volgende
regering zijn, die ter voorko
ming van zo'n calamiteit een
volgende aanval op het ge
neeskundig bolwerk wil wa
gen.
*HAAG Er kan moeilijk woi
Jfeweerd, dat de deze week door d
L|ng afgekondigde loonpauze al.
^nderslag bij heldere hemel is ge
„p. De bui van enigerlei loonin
ten hing al maanden boven econo
Nederland. Het was voor velen
'®bk meer de vraag wanneer dan óf
'Ibinet zou toeslaan aan het loon-
En nu kan men sommigen zich
en afvragen wat de volgende
,n de regering zal zijn. Want het
loonpauze is een wel erg ver-
begrip in de huidige situatie.
:p om een looningrijpen door de
klinkt al enkele maanden en
Is de centrale organisaties van
ivers en werknemers er opnieuw
slaagden tot afspraken te ko-
treffende de ontwikkeling van
-oorwaarden in het nieuwe
ering had ons in de miljoenennota
prekend, dat Nederland er bepaald
g joskleurig voorstond, dat de staat
ain geldhonger hield voor colleetie-
a gaven, dat men het bedrijfsleven
«heel zou mogen leegzuigen (het be
iven is immers de bron van werk-
nheid en het draagvlak voor de
krten dat er voor loonstijging dus
niet méér zou overblijven dan een
yocentje boven de prijscompensatie,
pet eens voldoende om de koop-
Hte handhaven. Zouden de lonen
stijgen dan zou dat weer leiden tot
I overheidsuitgaven (ambtenarensa-
lah, uitkeringen), hogere prijzen,
Inflatie nóg meer werkloosheid en
""maar door. Het kabinet besefte ook
&t het niet kan aankomen met een
r ang in koopkracht en stelde ook
djns een belastingverlaging in het
Izicht- tot aan het zogenaamde mo-
ikomen zouden de werknemers dan
(kunnen spelen zo werd in decima-
uwkeurig gecalculeerd.
nauwelijks het beoogde effect heeft - het
de ondernemers mogelijk maken om meer
arbeidsplaatsen te scheppen - en als het
hier en daar weinig moeite kost om meer
loon los te krijgen.
Dat rammelen met de geldbuidel door
sommige ondernemers is overigens niet
altijd een teken van welstand vaak zat de
kat in het nauw en moest men wel men
sen „kopen" om de zaak draaiende te
kunnen houden. We leven nu eenmaal in
de krankzinnige tijd. dat er tienduizenden
werklozen zijn en dat sommige bedrijven
toch niet aan personeel kunnen komen.
Het zou te ver voeren op dit verschijnsel
dieper in te gaan maar een feit is dat er
af en toe wel geld blijkt te zijn. En men
kan niet van de vakbeweging verwach
ten, dat ze dan zegt: Hou het maar! Ze kan
actiegroepen niet vrij spel geven, dat bete
kent ledenverlies. Dan kan de vakbewe
ging beter (toch nog gematigd) voorop lo
pen
KNARSETANDEND
Hoewel de werkgevers, die voortdurend
geroepen hadden dat er absoluut geen
ruimte voor verbetering der arbeidsvoor
waarden was. tijdens het centrale overleg
met de vakbeweging zowel op het gebied
van onder meer de werktijdverkorting als
de loonstijging verrassend tegemoetko
mend waren, wilden zij het tempo van de
vakbeweging toch niet bijhouden. Minis
ter Albeda zat er knarsetandend bij, want
de werkgevers gingen veel verder dan
hem lief was en waarmee hij thuis (d.w.z.
in het kabinet) zou mogen komen, maar
hij was bereid veel te slikken als er maar
een akkoord zou worden bereikt. Welis
waar zaten collega-ministers hem toen al
op te hitsen in te grijpen, maar Albeda be
sefte drommelsgoed dat een arbeidsvrede
meer waard is dan het opwekken van
spanningen, ook al zou er een prijs moe
ten worden betaald. Want een loonin-
greep eist op termijn ook haar tol.
Maar nu kon ook Albeda de stroom niet
meer keren. De centrale organisaties kwa
men niet verder dan een bijna-akkoord,
de afzonderlijke bonden gingen in de be
drijfstakken voor de nieuwe c.a.o.'s het
zelfde eisen wat centraal niet bereikt kon
worden en intussen verslechterde de eco
nomische situatie. De olieprijzen stegen
opnieuw formidabel, de wereldhandel
verslechterde en toen het Centraal Plan
bureau eind vorig jaar alle nieuwe gege
vens in de computer stopte sloegen alle
alarmstoppen door. Er zal, zo was de con
clusie, op alle fronten gesnoeid moeten
worden om verpaupering te voorkomen.
Er zit geen enkele groei meer in. we moe
ten vele stappen terug doen. willen we
niet nóg meer inflatie, nóg meer werklo
zen veroorzaken. Er moet, zo wordt hier
en daar wel gezegd, een nieuw Beleid '81
worden ontworpen. Iedereen moet een
stuk van de verarming - nota bene in een
land, dat rijk is aan aardgas en dan ook
wel eens een pseudo Opec-land wordt ge
noemd - dragen. Dat betekent in concreto
3 a 4 miljard gulden snoeien in de over
heidsuitgaven, zoals die in de begroting
1980 stonden, en weinig of geen ruimte
voor loonstijging, zó weinig dat de rege
ring haar koopkrachtdoelstelling al heeft
losgelaten.
RITUEEL
We zullen er allemaal op achteruitgaan,
verzuchtte premier Van Agt. die tijdens of
na loononderhandelingen doorgaans snel
verdwenen is, maar nu zelf resoluut de
eweging, op zichzelf wel gevoelig
noodzaak lot matiging, was hele-
bereid met dat halve procent
te nemen. Men stelde vast - ie-
[zijn wijze - dat er meer nodig was
lhaving van die koopkracht. Het
ïkende dat er een vol procent
zijn, de FNV noemde twee'pro-
meteen toe, dat er niet ge-
rd was. In de FN V-benadering
1 de echo van arbeidsconflicten van
ïn dan ook duidelijk door, als-
bij de achterban. De leden
duidelijk wel enige tijd luisteren
e zich van hun verantwoordelijk-
fcwuste voormannen en waren wel
perioden bereid tot loonmatiging,
i en dat zal na een loonpauze ook
jier blijken - zij willen op een be-
jlnoment ook wel weer eens geld
Jfi dat zeker als het matigen niet of
b „denktank" van de regering: premier Van Agt met rechts minister Andriessen (financien) en links minister Albeda (sociale zaken).
loonpauze aankondigde, wellicht uit vrees
dat Albeda toch nog te zacht zou opereren.
De stukken voor een wettelijke loonpauze
lagen trouwens al klaar. De bijeenkomst
met werkgevers en vakbeweging om een
vrijwillige loonpauze te bereiken was
slechts, om één der gesprekspartners te ci
teren, een rituele dans. Men wist, dat er
niets meer te bereiken viel. De vakbewe
ging kon immers uit de aard van haar be
staan niet zelf de handen gaan vastbin
den. Ook wie diep in zijn hart op zijn
minst begrip heeft voor het overheidsin
grijpen kan nu toornig de overheid als
kwaaie Pier afschilderen.
En dat afschilderen zal nog menigmaal
gebeuren. Men kan immers nauwelijks
aannemen, dat het bij deze loonpauze zal
blijven. Die pauze heeft tot doel de rege
ring tijd te geven om haar nieuwe beleid
te formuleren, dat nodig is om de kar van
de economie op de rails te houden. Dat be
tekent tevens het vaststellen van de ruim
te. die er nog is voor herziening der inko
mens. Er zijn voldoende aanwijzingen, dat
dit een heel erg kleine ruimte zal zijn,
minder nog dan het allereerste halve pro
cent. Zelfs de tot dusver rotsvaste automa
