dieSomant
Ontwrichting
De noodtoestand werd volgens Indira Gandhi
niet alleen ingegeven door de „ontwrichting"
die protesterende politici tegen haar beleid aan
richtten, négen jaar regeren waren voor Indira
ook genoeg om te constateren dat de democra
tie zoals zij in India functioneerde geen werk
zaam middel was om het lot van de verpauper
de massa te verbeteren. Een Britse diplomaat
op post in New Delhi, geconfronteerd met deze
veranderde opstelling, reageerde daarop: „Ik
vind het onvoorstelbaar dat zij en haar bejaarde
partijleiderschap werkelijk iets meer kunnen
doen onder een autoritair bewind dan onder
een democratie waar ze (te weten de regerende
Congrespartij) alle macht in handen hebben".
Vandaar de voor de hand liggende conclusie:
Indira Gandhi maakt zich schuldig aan mach
tsmisbruik. Fascistisch was een andere kwalifi
catie voor haar bewind. Was het berekening of
naïveteit dat zij in 1977 verkiezingen organiseer
de die haar terugwierpen in de politieke rim
boe? Naïveteit of niet, zij herstelde er haar de
mocratisch aureool mee dat zij te pas en te on
pas met veel retoriek aan de kiezer probeerde
over te brengen.
Bij de massale legitimering die de kiezers haar
deze week voor haar optreden hebben gegeven
mag overigens niet uit het oog worden verloren,
dat de helft van de kiezers het bij deze verkie
zingen liet afweten. Het Janata-verbond dat na
Sanjay Ghandi
hndia, dat zich nog steeds trots
■prijst als de grootste
Tiocratie ter wereld (ruim
l.QQO miljoen zielen: een vijfde
fi de wereldbevolking) zit Indira
dhi na de klinkende
kiezingsoverwinning van deze
ik vaster dan ooit in het zadel,
ir met de democratie, trotse
nis van een Brits koloniaal
en, is het minder veilig
iteld. Toenemend persoonlijk
vuik van de macht was
'rend voor de handelwijze van
|ira Gandhi en haar zoon
jay. Gaat ook India bewijzen
een democratie een westerse
is, een obstakel voor de
ang van een straatarm land?
rvan althans schijnt Gandhi
r aanhangers te willen
irtuigen.
n ambities en mijn trots zijn niet veran-
verzuchtte Indira Gandhi in een twistge-
met het Duitse weekblad Der Spiegel vlak
dat verkiezingen haar opnieuw op een over-
inde manier aan de macht brachten. Maar
diezelfde ambities liet mevrouw Gandhi,
neer nog dan een andere vrouwelijke politi-
mevrouw Margaret Thatcher, voor de werk-
IJzeren Dame doorgaat en de vechtlust
een leeuwin krijgt toegemeten, zich niet los.
:ht is ze vergeleken met Richard Nixon. En
liet alleen omdat ze in schandalen verzeild
Ie, zoals de Amerikaanse president, en daar
aar ten dienste staande machtsmiddelen
lover stelde, maar ook omdat ze de moed
'an voren af aan te beginnen. Na de vernie
lde verkiezingsnederlaag in 1977 voorspel-
idereen dat het met haar politieke carrière
gedaan. Net als met die van Nixon die in
Idoor Kennedy de politieke rimboe werd in-
uurd.
s mevrouw Gandhi in 1966 met de schaduw
haar in 1960 overleden vader, Jawarhal
dith Nehroe, op de achtergrond premier was
orden, had het machtsmiddel van verkiezin-
altijd feilloos gewerkt. Zij kon uit het presi-
i van de Congrespartij gestoten worden of
Ier meer geroyeerd worden uit de partij,
direct beroep op het volk wist zij alle
nstand weg te vagen.
odwetgeving
1977 liep net anders. Terwijl de invloed
eigen partij tanende was, greep zij op-
naar het machtsmiddel van de verkiezin-
Ditmaal met een averechts gevolg. Het
stemmen dat ze in het districtenstelsel
had om de meerderheid van de kandida-
de 17 Indiase deelstaten te verslaan, viel
door de felle kritiek die een hoogbejaarde
club politici op haar noodwetgeving uit-
ïnde.
Krediet opgebouwd
Toch lijkt het niet zonder meer juist Gandhl uit-
Bhawan („De residentie van het geluk") het
middelpunt van het Indiase politieke leven.
Haar eerste politieke functie was die van voor
zitter van de Congrespartij, spoedig gevolgd
door een ministerschap in het kabinet Sjastri,
die Nehroe in 1960 was opgevolgd. Ze mikte op
de post van buitenlandse zaken, maar het werd
uiteindelijk die van informatie. Toen Sjastri in
1966 in het Russische conferentieoord Tasjkent
overleed, wist de toen 51-jarige Indira de veel
oudere rivaal Desai te verslaan bij de strijd om
het premierschap.
Het hoogtepunt van haar macht en populariteit
bereikte zij in 1971 na de Indiase-Pakistaanse
oorlog waarbij de republiek Bangladesj ont
stond. De hulp van India aan de bevolking van
wat toen nog Oost-Pakistan heette kreeg de in
stemming van de hele wereld. Tegelijkertijd op
enbaarden zich toen echter de eerste onomsto
telijke uitingen van machtsmisbruik bij Indira
Gandhi.
de nederlaag van Gandhi in 1977 bijna twee
jaar aan het land leiding probeerde te geven,
ging ten onder aan de persoonlijke ambities van
zijn leiders. Alles bijeen een weinig verheffend
beeld: een grote voornamelijk straatarme mas
sa wendt zich teleurgesteld van de politiek af.
Voor hen maakt het niet langer verschil wie de
dienst uitmaakt. Alleen het met zoveel woorden
beleden, maar zelden door daden ondersteunde
charisma van Indira was bij machte nog een
flinke groep kiezers aan te trekken. Ongetwijfeld
voelt Indira Gandhi zich gesterkt in haar optre
den van de afgelopen jaren. Het zal haar geen
tweede maal overkomen dat zij de macht uit
handen geeft. Een voortzetting van haar auto
cratisch bewind ligt in de lijn der verwachting,
maar subtieler dan voorheen. Haar „kroon
prins" Sanjay, haar zoon die zich met zijn bui
tensporige projecten in de publiciteit wist te
werken, zal ze weten in te tomen. Maar tegelij
kertijd wordt hij rijp gemaakt om ooit de plaats
van zijn moeder in te nemén. Er is een nieuwe
stap gezet op weg naar een dynastie in India,
dat officieel nog steeds een democratie heet te
zijn.
PAUL VAN VELTHOVEN
Behalve haar eigen aanhangers heeft Gandhi
niemand ervan kunnen overtuigen dat die be
ruchte noodwetgeving terecht was. Alles begon
met de beschuldiging dat mevrouw Gandhi in
T971 in haar eigen district in de staat Oettar
Pradesh de steun had gezocht van ambtenaren
om haar herverkiezing veilig te stellen. Volgens
de Indiase wet is die ambtelijke assistentie ver
boden en wordt een verkiezingszege er waarde
loos door. Toen deze zaak na eindeloze juridi
sche-voorbereidingen op 24 juni 1975 tot een
vonnis van het Indiase Hooggerechtshof leidde
waarin mevrouw Gandhi werd veroordeeld we
gens omkoping, reageerde zij met harde hand.
Meer dan honderd vooraanstaande leden van
de oppositie, onder wie haar voormalige minis
ter van financiën en vice-premier Morarji Desai
en de man die hem in juli vorig jaar opvolgde,
Charan Singh, werden de dag daarop gevangen
gezet.
De noodtoestand werd afgekondigd en er werd
een totale perscensuur afgekondigd. Dit alles
nadat een Strijdcomité vari het Volk onder lei
ding van haar kiesdistrictsrivaal Narayan was
gevormd met onder meer leden van haar eigen
Congrespartij, die na de uitspraak van het
Hooggerechtshof het aftreden van Gandhi eis
ten. Gandhi was daarbij van haar parlementaire
rechten vervallen verklaard, maar behield
door clementie van de rechter? het recht om
zich kandidaat voor het parlement te blijven
stellen, een mogelijkheid waarvan zij na 1977,
na haar verpletterende nederlaag en de terug
keer van de gevangen gezette politici, nog druk
gebruik zou maken.
Geheel in de stijl van doorgewinterde politici
had ze de onrust en het ongenoegen rond haar
veroordeling aangegrepen om deze te brand
merken als een aantasting van de democratie.
De protesten gingen met onlusten en aanslagen
gepaard waaronder die op de opperrechter die
het vonnis tegen Gandhi had uitgesproken, zo
dat het niet moeilijk was een stok te vi^ - "-n
een hond te slaan. Men zou bijnn v
Gandhi de oorzaak was van der
gen. De protesten tegen mevrouw Ga
trouwens niet nieuw. Al in 1971 toen haar eigen
Congrespartij in een linker- en rechtervleugel
uiteenviel, werd haar autoritair optreden verwe
ten.
Persoonlijke ambitie paarde zij aan een roe
pingsbesef dat ze opdeed in het huis van haar
vader. Voor de onafhankelijkheid leerde zij daar
het ongewisse leven kennen van de advocaat
Nehroe die wegens zijn acties voor de onafhan
kelijkheid voortdurend werd belaagd door de
Britten; na de onafhankelijkheid was zijn Anand
sluitend en alleen maar als een gewetenloze, op
macht beluste politicus af te schilderen, die
door de macht gecorrumpeerd wordt zoals Ni
xon. Daarvoor heeft zij te veel krediet opge
bouwd in de meer dan twintig jaar dat ze nu po
litiek actief is.
„Ik ben opgegroeid aan de voeten van onze
grote leiders Nehroe en Gandhi", vertelde zij la
ter meermalen in haar verkiezingscampagnes.
Nehroe, de stichter van het moderne India, was
haar vader; Mahatma Gandhi, de grote voorman
van de geweldloosheid, was de vertrouweling
van Nehroe. (De naam Gandhi dankt Indira aan
haar kortstondige huwelijk met de student Fe-
roz Gandhi, ze is geen familie van Mahatma). „Ik
heb altijd in de veronderstelling geleefd dat ik
een deswa sewika (dienaar) was, zoals mijn va
der de eerste dienaar van het land was".
