Vluchtelingen in tenten
en bouwsels van stro
Conflict over Afghanistan
maakt wereld gevaarlijker
Hoe lang kan Amerika
nog afzien van geweld?
TTt
^BUITENLAND LEIDSE COURANT DONDERDAG 10 JANUARI 1980 PAGINA 7
1'
Minder drank
in Westduits
\leger
BAD SEGEBERG
1In de can tines van het
Duitse leger moeten
e minder bier en minder
andere alcoholhouden
de dranken verkocht
worden om het alco
holmisbruik tegen te
gaan. Dit hebben sol
daten en theologen op
een bijeenkomst van
de protestantse acade
mie Bad Segeberg
over alcohol bij het
werk" voorgesteld.
Legerarts Jiirgen
at I Furtwdnglcr uit Ham-
an burg vertelde dat de
naa drinkgewoonten in hel
leger kunnen leiden
tot alcoholisme.
Late wraak
van ^gondelier
VENETIE In Venetië is een 80-jarige
voormalige gondelier aangehouden op be
schuldiging van het neerslaan van een 55-ja-
rige politieman die hem 33 jaar geleden had
aangehouden wegens moord. De politieman
overleed woensdag zonder bij kennis te zijn
gekomen.
In 1947 spoelde het zwaarverminkte lijk van de
rijke 45-jarige Cinda Cimetta bij Venetië aan.
De 22-jarige rechercheur Savino Sinisi arres
teerde kort daarna de gondelier Luigi Sardi en
zijn medeplichtige Bartolomeo Torna. Zij wer
den schuldig bevonden aan de roofmoord op
mevrouw Cimetta. Ook werd bewezen geacht
dat zij het lijk in stukken hadden gezaagd en in
de lagune van Venetië haden gegooid.
Sinisi werd dinsdagavond in een nauw straatje
in Venetië enkele malen met een met lood ver
zwaarde stok op het hoofd geslagen. Hij over
leed de dag daarop aan zijn verwondingen.
Berlinguer wil
regering van na
tionale eenheid
ROME De leider van
de Italiaanse commu
nistische partij, Enrico
Berlinguer, heeft ge
vraagd om de vorming
van een regering van
nationale eenheid waar
aan alle partijen, van
christen-democraten tot
communisten, deelne
men teneinde het hoofd
te bieden aan de terro
ristische dreiging in Ita
lië. Berlinguer, heeft dit
eerder gelanceerde
voorstel gedaan in het
partijblad „Unita", een
dag na de moord op
drie politiemannen in
Milaan.
Panama:
kanaalakkoord
onaanvaardbaar
PANAMA Panama
heeft president Carter
meegedeeld dat de wet,
waarbij het Amerikaanse
Congres vorig jaar septem
ber de verdragen voor de
overdracht van de Pana-
ma-kanaalzöne heeft goed
gekeurd, onaanvaardbaar
is. In een brief van de Pa
namese president Aristides
Royo staat dat de wet in
tegenspraak is met de let
ter en de geest van de ver
dragen van 1977. De ver
dragen die ondertekend
zijn door Carter en de
voormalige president van
Panama Omar Torrijos,
voorzien in de overdracht
van de kanaalzone.
BRITS DREIGEMENT
IN RHODESIE
SALISBURY (AP) Het Britse gezag in Kho-
desië heeft officieus gedreigd met harde maat
regelen tegen verscheidene duizenden guerril
lastrijders die weigeren het staakt-het-vuren in
de zeven jaar oude Rhodesische oorlog te eer
biedigen, zo heeft eeii officiële zegsman woens
dag bekend gemaakt.
Gezien de explosieve situatie onder het dertien da
gen oude bestand, zijn de Britten tot dusverre niet
overgegaan tot openlijke dreigementen tegen de
recalcitrante guerrillastrijders. De zegsman ver
klaarde evenwel dat dezen „een zeer groot risico
lopen".
In enkele gevallen is de hulp van Rhodesische vei
ligheidstroepen ingeroepen om de politie bij te
staan.
Kard. Willebrands
naar Rome
VN vanavond
bijeen over
Afghanistan
NEW YORK De Algeme
ne Vergadering van de Ver
enigde Naties zal vana
vond om 9 uur bijeen ko
men om zich te buigen over
de situatie in Afghanistan.
Eerder was een veroorde
ling van het Russische in
grijpen en de eis van on
middellijke terugtrekking
van de Sovjettroepen in de
Veiligheidsraad door een
Russisch veto voorkomen.
De Verenigde Staten heb
ben goed vertrouwen dat in
de Algemene Vergadering
een twee-derden meerder
heid te vinden zal zijn voor
de door de Russen in de
Veiligheidsraad afgewezen
resolutie. In de Algemene
Vergadering kunnen de
grote mogendheden geen
veto uitspreken, maar daar
staat tegenover dat een uit
spraak niet kan leiden tot
strafmaa tregelen.
De havenarbeiders aan de
Amerikaaanse oostkust
boycotten sinds gisteren
Russische schepen. Alleen
de schepen die nu in de ha
ven liggen zullen worden
gelost en geladen. Deze
boycot geldt naar schatting
900 Russische vrachtsche
pen en vijf of zes cruise
schepen die in het Cari-
bisch gebied rondvaren.
Aan de Stille Oceaankust
is aan Russische vissers
schepen een visverbod op
gelegd binnen 320 kilome
ter uit de Amerikaanse
kust. Ook Poolse en Oost-
duitse vissersschepen wor
den door dit verbod getrof
fen.
Een Russisch balletgezel
schap heeft een toernee
door de VS afgezegd, even
als het eerste elftal van de
Russische voetbalclub
CSKA-Moskou. Een Ameri
kaanse tentoonstelling in
Moskou op het gebied van
handel en techniek is afge
last.
WASHINGTON - „Die man staat mid
den in mijn gezicht te liegen", moet
een onthutste president Jimmy Carter
in de zomer van 1978 hebben gezegd
tegen enkele van zijn stafleden, nadat
hij zojuist een gesprek over Salt II
had gevoerd met de Russische minis
ter van buitenlandse zaken Gromyko.
Carter had Gromyko een zeer gede
tailleerd rapport voorgelegd over de
Russische inmenging in Ethiopië. Er
werd zelfs de naam van een Russische
generaal in genoemd, die wegens ziek
te in allerijl naar Moskou was gevlo
gen. Gromyko's enige reactie was ge
weest: „Welke generaal? Welke troe
pen? Wij hebben geen troepen in Ethi
opië".
Het verhaal doet pas sinds kort de ronde
in politiek Washington en de bedoeling
is duidelijk. Het moet aantonen hoe
naïef en argeloos president Carter zich
ten aanzien van de Russen heeft gedra
gen. De president, die in 1977 zijn ambt
aanvaardde met de uitdrukkelijke be
doeling via een betere verhouding met
de Sovjet-Unie de veiligheid in de we
reld aanzienlijk te verbeteren had vol
gens zijn rivalen door de Russische inva
sie in Afghanistan „eindelijk een wijze
les geleerd". Carter had het ze overigens
zelf bijna in de mond gelegd door in een
tv-interview te verklaren dat zijn ideeën
over de Russen in de week na de Russi
sche inval in Afghanistan drastischer
waren gewijzigd dan in de twee en een
half jaar er voor. Carter toonde zich
vooral geschokt door „de aperte leugen",
die Brezjnjef hem via de hotline had
voorgeschoteld: de regering van Afgha
nistan zou de Russen om hulp hebben
gevraagd in de strijd tegen buitenlandse
agressors.
Zes republikeinse presidentskandidaten
en de twee democratische tegenstrevers
van Carter, Kennedy en Brown, hebben
grif ingehaakt op Carters aangever. Car
ters zwakte ten aanzien van de Sovjet-U
nie heeft de Russen ertoe gebracht een
dergelijke daad van brute agressie aan te
durven, is de bijna eensluidende conclu
sie.
Het is een feit, dat Carter ondanks zijn
snelle opmerkingen over de schending
van de mensenrechten in de Sovjet-Unie
van meet af aan de Russen met fluwelen
handschoenen heeft aangepakt. Carter
had bij zijn pogingen de ontspanningspo-
litiek meer inhoud te geven en via een
tweede Salt-akkoord te komen tot een
afremming van de krankzinnige bewa
peningswedloop echter de onvoorwaar
delijke steun van alle NAVO-partners.
Bovendien is Carter niet de uitvinder
van de ontspanningspolitiek (déetente)
noch van Salt. De besprekingen over het
eerste Salt-akkoord startten onder het
bewind van Nixon en waren in het bij
zonder het geesteskind van Henry Kis
singer. Dat was in 1969, een jaar nadat
de Russen Tsjechoslowakije op krachtige
wijze in het gareel hadden geplaatst op
een moment dat de Vietnam-oorlog nog
in volle gang was. In mei 1972 werd
SaltI in Moskou ondertekend. De nau
welijks verholen steun van de Russen
aan de Arabische olieboycot in 1973-1974
en de Russische inmenging in Angola in
het voorjaar van 1976 hebben Nixon en
zijn opvolger Ford er niet van weerhou
den met de ontspanningspolitiek door te
gaan.
De steeds sterker wordende Russische,
c.q. Cubaanse aanwezigheid in Afrika,
een serie even spectaculaire als schrij
nende dissidentenprocessen in Rusland
en de opgeblazen crisis rond de aanwe
zigheid van parate Russische troepen in
Cuba hebben ook Carter er niet van
weerhouden aan de ontspanning te blij
ven vasthouden. Wel moest Carter een
steeds hogere prijs betalen voor zijn po
gingen SaltII rijp te maken voor een
toenemende mate onwillige Senaat. Na
dat Carter in het begin van zijn ambtspe
riode prestige-objecten als de neutronen
bom en de Bl-bommenwerper in de ijs
kast zette, zij het onder hevige kritiek en
hij de steeds luidere roep om verhoging
van de defensie-uitgaven enigszins kon
beteugelen, zijn thans ook ter linkerzijde
de protesten verstomd over een reële
verhoging van het defensiebudget met
bijna vijf procent. En kon Carter op 22
mei 1977 tijdens een toespraak op de No
tre Dame universiteit in Indiana nog
zeggen: „We zijn nu eindelijk bevrijd
van onze buitensporige angst voor het
communisme", bijna drie jaar later moet
hij publiekelijk toegeven zich ernstig
vergist te hebben in „de ware aard" van
de Russen. De angst voor het communis
me is in het verleden meermalen een
slechte raadgever voor de Amerikanen
geweest. Het heeft geleid tot fervente
steun aan afschuwelijke regimes tot een
hopeloze oorlog in Vietnam, die het
Amerikaanse prestige een enorme scha
de heeft toegebracht. Het is gezien het
Amerikaanse verleden niet onbegrijpe
lijk, dat het wantrouwen van derde we
reld-landen ten opzichte van de Vere
nigde Staten soms niet onderdoet ten
aanzien van de Sowjet-Unie. Daarbij
speelt natuurlijk ook een rol dat Ameri
ka een open en daardoor kwetsbaardere
samenleving is.
Het is van groot belang te weten wat er
achter de Russische inval steekt. De
analyses daarover lopen nogal uiteen.
Het feit dat de Russen via Afghanistan
een flinke stap dichter zijn gekomen bij
de Perzische Golf en de daaraan gelegen
olievelden, wordt over het algemeen niet
gezien als de enige reden. Een belangrij
ke reden lijkt, dat de Russen bang waren
voor de val van de marxistische regering
in Afghanistan. Er zou dan een militante
moslim-regering hebben kunnen on-
staan, die een belangrijke invloed zou
kunnen uitoefenen op de grote islamiti
sche bevolking van Rusland. Voorts zou
den de Russen nerveus zijn geworden
door de nieuwe Chinees-Amerikaanse
relatie, de sterk pro-Amerikaanse hou
ding van Egypte en het feit, dat drie lan
den (Somalië, Kenia en Oman) de Ame
rikanen nieuwe bases in of nabij het
Midden-Oosten hebben aangeboden.
De gevolgen zijn groot. Een langdurige
breuk in de ontspannings politiek, in
welke sfeer Salt II geen schijn van kans
maakt, is hoogstwaarschijnlijk. Een di
recte militaire confrontatie tussen de
beide grootmachten is niet direct nader
bij gekomen, maar „Afghanistan" leidt
onherroepelijk tot een meer verdeelde
en gevaarlijke wereld. De bewapenings
wedloop heeft een nieuwe impuls gekre
gen. En meer geld voor wapens betekent
meer inflatie en minder geluk voor de
arme landen. En dat is aan het begin van
de tachtiger jaren een weinig bemoedi
gend vooruitzicht.
SCHIPHOL Kardinaal Wil
lebrands is gistermiddag van
Schiphol naar Rome vertrok
ken om daar de bijzondere sy
node van de Nederlandse bis
schoppen bij te wonen. Deze
synode begint maandag.
Een vluchtelingenkamp met tenten en wat balen stro is het armoedige en onhygiënische onderkomen van duizenden Afghaanse
vluchtelingen in Pakistan. Foto Harry Vermeulen.
(Van onze speciale verslaggever
aan de Afghaanse grens.
HARRY VERMEULEN)
PESHAWAR Veertig kilometer
buiten Peshawar ligt het vluchte
lingenkamp Shini Gul. Het is niet
het eerste kamp op weg van Pesha
war naar het Chitral-gebergte,
maar veruit het grootste. Tiendui
zend vluchtelingen huizen er in ten
ten en bouwsels van stro die op het
eerste gezicht niet eens bestand lij
ken tegen een fikse regenbui en die
zeker niet voldoende bescherming
bieden tegen de nachtelijke kou die
in het berggebied van Pakistan bij
zonder hevig kan zijn. In dat op
zicht hebben de vluchtelingen van
Shini Gul het nog getroffen ten op
zichte van hun lotgenoten die diep
in de bergen zitten en waar momen
teel echte winterse omstandigheden
heersen.
Hoewel de Nederlandse bezoeker niet
als een onwelkome gast wordt gezien
moet er, alvorens hij het modderige
pad naar het kamp op mag gaan, uit
voerig worden gediscussieerd over het
waarom van zijn komst. Wanneer dan
eindelijk het moment is aangebroken
dat het kamp van dichtbij bekeken
mag worden, breekt er plotseling gro
te paniek uit. Kinderen lopen krijsend
heen en weer en vrouwen schieten als
hazen in hun tenten om er niet meer
uit te komen. „Ze hebben net gehoord
dat de dokter op weg is om ze een in
enting te geven", zo legt een tolk uit.
„Dat hebben ze nog nooit meege
maakt. Ze zijn er als de dood voor.
Ook de mannen zijn bang, al zullen
die liever sterven dan dat toe te ge-
Het geven van inentingen is een van
de hoofdpunten uit het noodge
dwongen bescheiden hulpprogram
ma dat de Pakistaanse regering heeft
opgezet. Naast het beschikbaar stellen
van zoveel mogelijk tenten, dekens,
melk en 80 cent per dag per man voor
voedsel, trachten de Pakistaanse auto
riteiten epidemische ziekten als tyfus
en cholera te voorkomen, door de
vluchtelingen te laten inenten. Maar
het lijkt een nagenoeg onmogelijke
opgave wanneer men de omstandig
heden in Kamp Shini Gul als voor
beeld neemt. Er is geen enkele sani
taire voorziening.
Shini Gul is een kamp waar voorna
melijk vluchtelingen uit de omgeving
van Kaboel zijn gevestigd. Het waren
over hel algemeen kleine kooplieden
en winkeliers in de bazaar, voor Af
ghaanse begrippen dus redelijk wel
gestelde mensen die door het Russi
sche geweld van de ene dag op de an
dere tot verschoppelingen zijn gewor
den zonder enig bezit.
„Negen maanden geleden zijn we uit
Kabul verdreven. Met tienduizenden
tegelijk vluchtten we weg uit ons land
dat toen door de Russische heidenen
was bezet. We konden niet overdag
reizen. Dan werden we door de Russi
sche luchtmacht beschoten", zegt een
van hen, waarna hij als bewijs van het
militaire optreden een aantal lege hul
zen van luchtmachtmunitie laat zien.
We waren dus verplicht om door de
bergen te trekken. Velen van onze
groep zijn door ontberingen gestor
ven. Wij, handelaren uit Kaboel zijn
door deze tocht wel veranderd. Iedere
Afghaan is een moedig man, maar wij
waren geen strijders zoals onze broe
ders uit de bergen. Door het geweld
dat tegen ons is gebruikt, zijn we dat
wel geworden. Veel van onze zonen
en broeders zijn achtergebleven bij de
vrijheidsstrijders in de bergen. Iedere
man hier al is hij nog zo oud
wacht op het moment dat hij een wa
pen krijgt, dan zullen we de Russen
bevechten zoals ze nog nooit hebben
meegemaakt".
Krijgshaftige taal. die echter weinig
reëel aandoet in een omgeving waar
de ellende overheerst en waar de eni
ge wapens bestaan uit messen en en
kele ouderwetse geweren.
Khomeiny's geheime
politie infiltreert
in Frankrijk
(Van onze Parijse correspondent)
Toen kardinaal Willebrands gisteren
i^aar Rome vertrok, waar maandag de
bijzondere synode over de kerk in Ne
derland begint, moest hij, net als ieder
ander, zijn koffertje voor controle afge
ven.
De kardinaal verklaarde voor
zijn vertrek op de luchthaven de
synode met „spanning en enige
bezorgdheid" tegemoet te zien.
„Ik heb echter wel de hoop en
het vertrouwen dat er voor de
Nederlandse kerkprovincie iets
goeds uit zal komen", aldus de
kardinaal.
Kardinaal Willebrands verwacht
niet dat de paus de Nederlandse
bisschoppen opdrachten zal ver
strekken. „De paus zal zich luis
terend opstellen, zo verwacht ik".
PARIJS - De Franse politie is ongerust
over de grote aantallen Iraniërs die se
dert enige tijd Frankrijk binnenkomen
en die de zogenaamde vijfde koionne van
Khomeiny zouden vormen. De Iraniërs
komen officieel als toeristen naar Frank
rijk en ze hebben generlei visa nodig om
de grens te overschrijden. In feite zijn zij
„moordbrigades" van de Savama, de ge
heime politie van Khomeiny, een opvolg
ster van de beruchte Savak van de ex-s
jah.
Volgens de politie zijn er in de Iraanse am
bassade in Parijs geregeld bijeenkomsten
van kopstukken van de Savama, zoals twee
dagen voor de moord op admiraal Sjafih. E)e
Savama generaals Kaveh, Fardoest en F^-
roesian hadden deze bijeenkomsten geleid.
Onlangs is Ali Assefi, adjunct-directeur van
de Savama naar Parijs gekomen en daarna
naar Nice doorgereisd. In Nice en omgeving
is een belangrijke Iraanse kolonie voorname
lieden, die kort voor de terugkeer van Kho
meiny naar Iran het land verlaten hebben.
In de laatste dagen zijn in Frankrijk nog
vier pas aangekomen kopstukken van de
Savama gesignaleerd, die de Iraanse emi
granten-kolonies infiltreren. Officieel be
vinden zich 5000 Iraniërs in Frankrijk maar
in werkelijkheid zou hun aantal 12.000
overtreffen. Onder hen bevinden zich vele
welgestelden, aanhangers van het bewind
van de sjah, maar ook aanhangers van Kho
meiny.
De Savama-agenten opereren in Frankrijk
uiteraard tegen de voormalige medestanders
van de sjah en de tegenstanders van de zo
genaamde Islamitische revolutie en van
Khomeiny, en de Franse politie toont zich
daarover ongerust.
De meeste uitgeweken Iraniërs hebben
Frankrijk als toevluchtsland gekozen omdat
de leden van de hogere klasse in Iran een
Franse opvoeding hadden en Frans vaak
beter spreken dan Perzisch. Zij wachten nu
allen op wat zij noemen de onvermijdelijke
revolutie die Khomeiny ten val zal brengen
en vooral diens religieuze dictatuur.
In Tabriz dragen aanhangers van ayatollah
Sjariat Madari een gewonde demonstrant
weg.
Russisch veto dreigt
bij stemming over
sancties tegen Iran
NEW YORK/GENEVE/TEHERAN De
Verenigde Staten en hun belangrijkste
bondgenoten zijn bereid om eigen econo
mische sancties tegen Iran in te stellen,
wanneer de Sovjet-Unie uitvoering geeft
aan het dreigement om bij de stemming in
de Veiligheidsraad over sancties tegen
Iran met een veto te komen. De Ameri
kaanse regeringswoordvoerder die dit
vannacht bekendmaakte, sloot een blok
kade van de Iraanse havens door de Ame
rikaanse marine niet uit. De Veiligheids
raad begint vandaag het debat over Iran.
In Genève heeft het Rode Kruis gisteren do
cumenten gepubliceerd, waaruit blijkt dat de
behandeling van politieke gevangenen in
Iran in het laatste jaar regeringsjaar van de
sjah aanzienlijk was verbeterd. Tot de publi
catie van de tot nu toe geheime documenten,
die in 1977 op speciaal verzoek van de sjah
door het Rode Kruis waren opgesteld, werd
besloten nadat de Iraanse ambassade in Brus
sel dinsdag een deel ervan had gepubliceerd.
Hierin werd wel melding gemaakt van veel
voorkomende martelpraktijken, maar niets
over de eveneens door het Rode Kruis gecon
stateerde verbeteringen.
In Iran zelf is het gisteren weer tot hevige
onlusten gekomen, met name in de stad Ta
briz. Bij de vechtpartijen tussen aanhangers
van de ayatollahs Khomeiny en Sjariat Mada
ri zijn zeven doden en honderden gewonden
gevallen. Elders in het land waren, ter gele
genheid van een religieuse feestdag, miljoe
nen mensen op de been maar kwam het ner
gens tct incidenten. (Zie ook pagina 15).
(Van onze parlementaire redactie)
LEIDEN De „volstrekt machteloze po
sitie", waarin de Verenigde Staten zich be
vinden ten aanzien van Iran, betekent op
langere termijn een gevaar voor de we
reldvrede. Dit schrijft dr. P.H. Kooijmans,
oud-staatssecretaris van Buitenlandse Za
ken en thans hoogleraar volkenrecht in
Leiden, in „Atlantisch Perspectief", een
uitgave van de Nederlandse Atlantische
Commissie.
Kooijmans wijst erop dat Amerika onder een
enorme druk staat, zowel vanuil de eigen be
volking als vanuit zijn positie als grote mo
gendheid. Daarom moet men zich afvragen,
aldus de ex-bewindsman, hoelang de VS zelf
nog kunnen afzien van het gebruik van ge
weld, terwijl de tegenpartij dat niet doet.
Volgens Kooijmans staat het volkenrecht niet
toe dat Amerika een gewapende aanval op
Iran doet. „Op het verbod van geweld-ge-
bruik door individuele staten kent het Hand
vest van de VN maar één uitzondering en dat
is het geval van zelfverdediging". Dat laatste
is, aldus de hoogleraar, slechts geoorloofd als
er sprake is van een gewapende aanval „en
het getuigt van een al te liberale uitleg van
het Handvest om de bezetting van een am
bassade daarmee gelijk te stellen".
Wat kunnen de Verenigde Staten wel doen,
als zij binnen de spelregels willen blijven
„Zij kunnen hun toevlucht nemen tot repre
sailles," aldus Kooijmans. Het bevriezen van
de Iranese tegoeden bij Amerikaanse banken,
waartoe president Carter opdracht heeft ge
geven, is volgens de oud-staatssecretaris daar
om zeker te verdedigen.
Kooijmans acht het niet waarschijnlijk dat de
Verenigde Naties (Veiligheidsraad) de bezet
ting van de Amerikaanse ambassade kunnen
beëindigen. „Want het centrale probleem
blijft dat we te maken hebben met een land,
dat de spelregels van het internationale ver
keer verwerpt en waarom zou dat land een
uitzondering maken voor de spelregels van
de VN?" Juist daarom bevindt Amerika zich
in zo'n onmogelijke positie, meent de hoogle
raar. „Tegen iemand die vuil spel speelt kan
men proberen de wedstrijd voort te zetten, te
gen iemand die de spelregels zelf niet accep
teert, is dat bijna onbegonnen werk".
Gewapende aanhangers van ayatollah Sjariat Madari, de voornaamste opponent
van Khomeiny, houden in de stad Tabriz een massa-demonstratie in het oog.
