Honderd jaar geleden werd
de 9nerveuste expressionist
Ernst Ludwig Kirc
Bon
Naar
zonnig
carnaval
in
Puerto
de la
Cruz
Vietnamese landbouw
heeft slecht
jaar achter de rug
KUNST LEIDSE COURANT
VRIJDAG 4 JANUARI 1980 PAGINA
Uw krant samen met
Holland International
Zuidamerikaans carnaval in Puerto de la Cruz o
Tenerife. Het kan wedijveren met het beroemd
festijn in Rio de Janeiro, want ook op de Canarisch
Eilanden weet men wat feestvieren is. Onder d
subtropische zon barsten op zaterdag 16 februari
Puerto de la Cruz de festiviteiten goed los, nadat d
avond tevoren de festival-koningin is gekozen. Uit
bundige optochten met kleurrijke groepen in exoti
sche kostuums trekken voorbij en majestueuze
flonkerende praalwagens rijden door de straatjes
waar iedereen danst op Latijns-Amerikaanse mu
ziek. Een en al vrolijkheid tot en met 19 februari.
U kunt dit in het heerlijke
warme klimaat allemaal
meemaken, want uw
krant organiseert in sa
menwerking met HOL
LAND INTERNATIO
NAL van 14 tot en met 21
februari een geheel ver
zorgde acht-daagse vlieg
reis naar dit oord van zon
en uitbundige pret.
Puerto de la Cruz is een
toeristenplaats bij uitstek,
waar langs het goudgele
strand en in de nabijheid
van gezellige eethuisjes en
gonzende winkelstraatjes
het moderne vier-sterren
hotel FLORIDA ligt. De
meest verwende vacantie-
ganger zal zich thuis voe
len in de airconditioned
kamers, alle voorzien van
balkon, bad, toilet, radio
en telefoon. Het hypermo
derne hotel heeft behalve
een gezellige bar en een
ruime lounge met comfor
tabele zitjes ook een zeer
exclusief restaurant met
uitzicht op het zwembad,
waar vaak de lunch als
koud buffet wordt geser
veerd. Bovendien heeft
FLORIDA een tiental
winkeltjes.
De prijs voor deze bijzondere carnaval-vliegreis, waarbij de
bekende Holland International service u ten dienste staat,
bedraagt 1275,- per persoon op basis van vol pension en 2-
persoons kamer. Toeslag 1-persoons kamer ƒ98,- (wijzigin
gen voorbehouden). Minimum aantal deelnemers: 25.
Hierbij is inbegrepen:
- vliegreis Amsterdam-Madrid-Tenerife v.v.
- verzorging op basis vol pension in hotel Florida
- transfers luchthaven-hotel v.v.
- assistentie en bagage-afhandeling op luchthaven
- vervoer per touringcar van Rotterdam/Den Haag naar
Schiphol v.v.
- reis-bagage-ongevallenverzekering (cat.C)
- annuleringsverzekering
Inlichtingen en boekingen uitsluitend bij Sijthoff Pers, Bu
reau Reisorganisatie, Wagenstraat 37, Den Haag, Tel. 070-
624562, tst 257 en 370.
Aan Sijthoff Pers, Bureau Reisorganisatie,
Wagenstraat 37,
Den Haag
Ik/Wij wens(en) deel te nemen aan de carnavals-
vliegreis van 14 tot ep met 21 februari 1980 naar
Tenerife.
Naam:Geb. datum:M/V
Naam:Geb. datum:M/V
Naam:Geb. datum:M/V
Naam:Geb. datum:M/V
Adres:Tel:
Postcode:Woonplaats:
Ik wens een 1-persoonskamer (toesl. 98,-) (In te
vullen door hen die alleen reizen).
Handtekening:
HANOI Voor de landbouw in Vietnam is 1979 een slecl
jaar geweest, zo staat in het jaarlijkse economische rapi
van de Vietnamese regering dat het persbureau VN A doi
derdag heeft gepubliceerd. Vice-premier Le Thanh Ngh
voorzitter van de Vietnamese plancommissie, presenteei
dit rapport deze week aan de Nationale Vergadering.
Er staat onder meer in dat de produktie van levensmiddelen d
jaar maar ongeveer 13,5 miljoen ton heeft bedragen, twee mi
joen ton minder dan was gehoopt en zes miljoen ton minder da
nodig is. De forse achteruitgang van de produktie in vergeli
king met voorgaande jaren wordt onder meer toegeschreven
overstromingen en droogte.
In het rapport wordt gepleit voor grotere krachtsinspanninge
voor de produktie van kunstmest, insectenbestrijdingsmiddele
en trekkers en voor het in cultuur brengen van meer grond. Oj
gemerkt wmrdt dat de huidige economische situatie in Vietnal
en de noodzaak van economische ontwikkeling dringend verb
tering vergen van het economische beleid. In het rapport won
veel kritiek geoefend op de uitvoering van de economiscl
plannen van de regering.
Een topambtenaar van het Vietnamese ministerie van lam
bouw, Mai Luong, heeft enige tijd geleden gezegd dat voor d
jaar op een voedseltekort van 3,8 miljoen ton werd gerekend. E
voedselbehoefte wordt op 19,3 miljoen ton geraamd en "ik b«
er zeker van dat we een produktie van 15,5 miljoen ton kunne
halen", aldus Luong. In het rapport van Nghi staat echter dat
produktie volgend jaar met 11 procent moet worden
om de 15 miljoen ton te bereiken.
(Van onze correspondent in Bonn,
Ami van Vree)
BERLIJN „Het komt er niet op
aan dat iets ons als "mooi" voor
komt. Kunst is veel méér dan le
lijk of mooi. De kunst beeldt het
innerlijke leven uit dat onder de
opppervlakte van het uiterlijke
vloeit, het is met verstand en logi
ca überhaupt niet te vatten. De zo
verkregen vorm is ook nooit een
afbeelding maar altijd een gelijke
nis die de kunstenaar onbewust
schept en die vaak pas jaren later
zin krijgt...". Deze woorden schreef
de Duitse kunstenaar Ernst Lud
wig Kirchner in 1929 in een brief
neer. Zijn eigen, omvangrijke oeu
vre is het beste bewijs van deze
stelling.
Naar aanleiding
geboortedag in
dan vierhonderd van zijn werken in
een grote overzichtstentoonstelling
bijeengebracht die uniek mag worden
genoemd, zowel qua omvang als ver
scheidenheid en die in deze vorm
voorlopig niet, wellicht nooit meer te
zien zal zijn. Veel werk van Duit-
slands belangrijkste expressionist be
vindt zich namelijk in particuliere
handen en de bezitters ervan zullen
niet gauw meer bereid zijn hun kost
bare en kwetsbare doeken en papie
ren uit te lenen. Zelfs nu al zijn en
kele stukken uitgeleend op voor
waarde dat zij slechts in één van de
vier steden die de tentoonstelling
aandoet (op dit ogenblik Berlijn en
later München, Keulen en Zürich)
getoond zullen worden.
Een negatief bewijs voor het belang
van Kirchners werk is wellicht het
feit dat hij het zwaarst getroffen
zijn honderste
Marzella (1909-10) Een geliefd, bloedjong model van de „Bröcke"-
kunstenaars in Dresden. Men herkent hierin reeds de primitieve in
vloeden die in al het werk van Kirchner zijn terug te vinden.
„entartete" (ontaarde) kunst. In 1937
werden 639 werken van Kirchner uit
de musea gehaald en inbeslaggeno-
men waarvan er 32 werden opgeno
men in een reizende tentoonstelling
die het Duitse volk moest laten zien
dat de nazi's nog net op tijd waren
gekomen om de dreigende ondergang
van het "Herrenvolk,, te voorkomen.
Dit is er tevens de oorzaak van dat
zoveel werk in (buitenlands) particu
lier bezit is: bewonderaars van de ex-
firessionist lieten de rest van zijn col-
ectie onderduiken of smokkelden
het geruisloos buiten de landsgren-
In tegenstelling tot andere beroemde
tijdgenoten heeft Kirchner lang moe
ten wachten tot hem de erkenning
ten deel viel die de geniale kunste
naar verdiende. Onder schuilnaam
publiceerde hij zelfs talloze lovende
kritieken op zijn eigen kunstuitingen
die een handje moesten helpen om de
betekenis van zijn werk onder ogen
van het publiek te brengen. Want
aan zijn eigen talent heeft hij nooit
getwijfeld. Zijn vertwijfeling, ge
paard aan een ongekende vitaliteit,
betrof veel meer en in de loop der ja
ren steeds dringender de tragiek van
de wereld om hem heen, de bestaan
de en dreigende oorlogschaos en niet
te vergeten de ziekte die zich steeds
dieper in zijn lichaam knaagde. Deze
vertwijfeling leidde er toe dat hij in
1938 in Davos met een schot door het
hart een einde aan zijn uiterst vruch
tbare leven maakte.
Kirchner, medeoprichter en meest
vooraanstaande representant van de
kunstenaarsgroep „Die BrOcke"
maakte drie perioden door die we
zenlijk van elkaar verschillen en die
duidelijk op de overzichtstentoonstel
ling te herkennen zijn. De eerste is
zijn verblijf in de kunstenaarsge
meenschap van Dresden waar hij,
zijn vrienden en vriendinnen een be
staan van god op aarde voerden, pa
radijselijk, ontspannen, belust op le
ven en liefde. Deze bruisende episode
vindt zijn weerslag op doek en pa
pier: brede twee-dimensionale vlak
ken in felle kleuren, doordrenkt van
erotiek en optimisme, van vriend
schap, tederheid .natuur.
Voor de eerste wereldoorlog in 1911
keert hij „Die Brucke" de rug toe en
verhuist naar Berlijn waar het dyna
mische, driftige en decadente stadsle
ven hem de stof aanreikt voor zijn
meest pregnante artistieke uitingen.
De door zijn schilderijen en tekenin
gen wereldberoemde „cocottes"
(meisjes van lichte zeden) verschijnen
er als paradijsvogels, abstract, gesty-
leerd in een donkere mannenwereld.
Met hun voiles als kanarie kooitjes
staande op trottoirs als eilandjes in
een woedende wereld, geven zij exact
die stemming'weer die in onze ratio
nele wereld tot nostalgie geworden is.
In 1917 gaat „de meest nerveuze ex
pressionist" Kirchner, ziek van uiter
lijk en innerlijk leed naar het Zwit
serse Davos waar hij vrijwel zonder
onderbreking tot het eind van zijn le-
De boom (1921) Een typisch voorbeeld van de houtsneden die Kirchner in Zwitserland
maakte en waar inderdaad het woord „hiérochlief" op van toepassing is.
ven zal verblijven. Uit deze periode
dateren de Alpenlandschappen vol
adembenemend natuurgeweld, vol
stille krachten die ver uitstijgen bo
ven wat een mens vermag te bevat
ten.
Op de herdenkingstentoonstelling
zijn al deze periodes, vooral de Ber-
lijnse, rijk vertegenwoordigd -niet al
leen met schilderijen maar ook met
een grote gollectie grafiek (wellicht
de voor Kirchner meest karakteris
tieke uitdrukkingswijze waarop zijn
eigen benaming "hiërogliefen" het
meest van toepassing is) alsmede te
keningen, aquarellen, plastieken en
textiele toepassingen. Óm het over
zicht compleet te maken zijn er ten
slotte enkele werken te zien uit
Kirchners „abstracte" periode uit het
begin van de dertiger jaren: een
merkwaardige en ook voor deskundi
gen moeilijk te verklaren stijlbreuk
die hij echtèr na enkele jaren alweer
verlaat. Over deze „zijsprong" is een
interessante bijdrage opgenomen in
de voortreffelijke catalogus (DM 28,-)
De verschillende uitdrukkingsvor
men -schilderwerk, grafiek en teke
ningen- zijn in deze catalogus chro
nologisch door elkaar gemengd waar
door men een nog beter overzicht
over het totale oeuvre van Kirchner
krijgt dan op de tentoonstelling het
geval is waar ze van elkaar geschei
den zijn.
Nederlandse liefhebbers van het ex
pressionisme mogen zich niet de kans
laten ontgaan deze tentoonstelling,
opgezet met het doel „nog eenmaal
het belangrijkste werk van Kirchner
in gebundelde kracht te laten stra
len" te gaan zien Zij komt van 26
april tot 8 juni 1980 in het museum
Ludwig in de Kunsthalle van Keu
len.
Circus-amazone (1912) De wereld van circus, artisten en danseres
sen is eveneens een geliefd thema van Kirchner.
Amazone (1931-32) Uit Kirchners „abstracte" periode, waarin hij zich geforceerd wil
de aanpassen aan een „modern stljlbewustzijn".
