De schaduw van
de almachtige beer
wijkt geen moment
van je zijde
OLYMPISCHE SPELEN IN MOSKOU
ZULLEN GEKENMERKT WORDEN DOOR
RUST, ORDE EN VEILIGHEID
Do stoelen, tafels, banken en bedden die
Ik in de bescheiden flats aantref, liiken od
een inzending van een ambitieuze her
bergvader, die in zijn eigen honk dringend
aan vernieuwing toe was en daarom zijn
oude spullen alvast naar Moskou heeft ge
stuurd. Ik verais me echter. Veraeef me:
voor Russische begrippen is de binnen
huisarchitectuur gedurfd en bijna deca
dent, vertelt een kelner me zoëven.
Kleine bijzonderheid: in één van de model
flats staat een witgelakte kast met glazen
ruiten, waarachter een fraaie verzameling
injectienaalden ligt uitgestald. Het zit er
dus dik in, dat straks uitgerekend Spuit Elf
met een gouden plak huiswaarts keert.
Terrorisme
Hugo Osjtro wijst in het voorbijgaan nog
op Blok 18, dat als tijdelijk onderkomen
zal gaan dienen voor de Nederlandse atle
ten. Als buren krijgen ze de sportieve half
goden van de Nederlandse Antillen, Joe
goslavië en Israël.
„Is dat niet een beetje link, meneer Osj
tro? U weet toch ongetwijfeld ook wat er
in München met de équipe van Israël is
gebeurd". Weer die vastberaden grijns.
„U denkt ongetwijfeld aan een aanval van
terroristen?". „U mag nooit meer raden,
meneer Osjtro". „Uitgesloten", beslist hij,
„in Moskou krijgen terroristen geen poot
aan de grond".
Datzelfde geldt trouwens ook voor de
mannelijke atleten, die voor hun nummer
kogelstoten of hinkstapsprong vast wat
zouden willen oefenen in de twee blokken,
waar de vrouwen logeren. Deze gebouwen
worden straks namelijk als melaatsenkam
pen voor de buitenwereld afgesloten. Zelfs
gehuwde atleten van beiderlei kunnen, die
een waterdicht boterbriefje kunnen over
leggen, zullen niet bij elkaar met de deur
in huis kunnen vallen. Ook zij worden ver
wezen naar de glazen spreekkamers, waar
ze als kasplanten hun groeiende begeerte
naar elkaar wortel kunnen laten schieten.
Automaten
Voor de rest zal het de kampioenen aan
niets ontbreken: in een concertzaal met
1200 plaatsen zal gedurende 560 uur een
cultureel programma worden afgedraaid
door 2200 artiesten van onder meer het
Bolsjoi Baliet, het Russisch Staatscircus
en de Kirov Opera uit Leningrad. In twee
bioscopen worden elke dag non-stop vide
obanden gedraaid van de belangrijkste
sportevenementen, er is een bibliotheek
met 60.000 boeken in dertig talen en er
komen amusementshallen, vier restau
rants met elk duizend zitplaatsen, een dis
co, drie kerken (voor christenen, moslims
en joden), een ziekenhuis en enige polikli
nieken.
En dan is er ook nog het hoofdstuk „sou
venirs". Sinds Mischa, de mascotte van de
Moskouse Olympiade, een ruimtereis van
140 dagen heeft gemaakt, is zijn populari
teit tot waanzinnige hoogte gestegen. In
drie fabrieken wordt nu constant gewerkt
om aan de vraag naar dit berensterke pro-
dukt te voldoen. Daarnaast heeft men tij
dens 85 keuringen 10.000 ingezonden
souvenirs waardig gekeurd voor versprei
ding. Daaronder zijn kleifiguren uit Dymko-
vo en lakminiaturen uit Fedoskino.
„Is het niet geweldig", heeft Sowa bij her
haling uitgeroepen, „worden dit geen
schitterende Spelen?".
Ik zou het wel denken. Maar wat ben ik blij
dat ik geen 18 meer ben en nooit hoger
heb gesprongen dan één meter veertig en
nooit verder dan twee meter twintig, en in
het Sportfondsenbad van Amsterdam-
West steevast na het eerste keerpunt al in
ademnood kwam.
LEO THURING
Perschef Vsevolod Ivanovitsj Sowa van het Russische Olympisch Comité: „Alles loopt gesmeerd".
MOSKOU De 260 miljoen volgelingen
van de huidige, langzaam maar zeker kap
seizende Rode Tsaar van Rusland, de met
vervaarlijke wenkbrauwen uitgeruste su
perkameraad Leonid Brezjnjev, kunnen
gerust zijn. Als op 19 juli 1980, klokslag
drie uur in de middag, in het Lenin Stadion
van Moskou de 22ste editie van de Olym
pische Spelen met bazuingeschal geopend
wordt, zal de organisatie van dit miljarden
spektakel tot in de kleinste details klop
pen.
Op dat gedenkwaardige moment zal ka
meraad losif Tumanov zonder enig gevaar
voor gezichtsverlies een vreugdetraan mo
gen wegpinken. Want als coördinator van
de openingsceremonie, die vanaf de tribu
nes zal worden gadegeslagen door
100.000 van hiel tot kruin gefouilleerde be
zoekers en door 18 kleurenkanalen en di
verse satellietsluizen naar 200 miljoen
stervelingen tussen Noord- en Zuidpool
zullen spoelen, heeft hij zich door jaren
van twijfel en tegenslag moeten worstelen.
Maar ze hebben het royaal gered, Tuma
nov en Koval, Prokopov en die tienduizen
den andere werkers van het eerste uur,
die de ijzingwekkende winterkou en de
verschroeiende steppebrand van de Russi
sche zomer hebben getrotseerd om de
honderden prestige-objecten tijdig met
pannebier te kunnen begieten.
Als nu op 19 juli 1980 om elf uur 's mor
gens in de Tuin van Coubertin in het
Griekse Olympia door middel van een
brandglas het vuur zal worden ontstoken
in de olympische fakkel, zullen de kamera
den op scherp staan en barstend van zelf
vertrouwen reikhalzend uitkijken naar de
estafetteloper die met de walmende toorts
in zijn hand de laatste meters aflegt van
een triomftocht van duizenden kilometers,
die dwars door Griekenland, Bulgarije en
Roemenië naar het einddoel Moskou
voert.
Vsevolod Ivanovitsj Sowa, de perschef
van het Russische Olympisch Comité heeft
exact één uur uitgetrokken om mij de
meest actuele gegevens in te peperen. Hij
houdt spreekuur in het hoofdkwartier aan
de Kostyanska Prospekt, waar het zwij
gend voetvolk huivert onder de eerste
sneeuwvlagen van 1979.
Rappe managers
Sowa blijkt te behoren tot de kaste van
rappe managers, bij wie de antwoorden al
tijd gereed liggen op de punt van hun
tong. Hij is gestoken in een joyeus grijs
streepjespak en monstert zijn bezoeker
met dq lepe blik van iemand die donders
goed weet hoe een koe een haas vangt.
Voor hem op tafel ligt een dikke map met
vertalingen van Nederlandse artikelen en
radio-uitzendingen. Daaronder een bijdra
ge van AVRO's correspondent Coen Cor-
ver, die bij Sowa als een hinderlijke graat
in het geheugen is blijven steken.
,,De heer Corver", ventileert hij beminne
lijk, „blijkt zich zorgen te maken over de
vraag of de Russen wel tijdig gereed zullen
zijn met de voorbereidingen van de Spe
len. Ik kan de heer Corver op dat punt ge
ruststellen: onze werkers zijn geen dag
achter op het schema. Alles loopt ge
smeerd".
De volgende vraag komt van zijn kant: wat
kan hij mij aanbieden? Ik heb de keuze uit
sap. geperst van Russische appelen, bron
water uit de Oeral en Pepsi Cola, die in
Rusland getapt is onder de schuilnaam
Koka Kona. Dit overigens met broederlijke
toestemming van de Amerikaanse fabri
kant, die zich via een miljoenencontract bij
Mischa de Beer heeft ingelikt.
Sowa, niet gehinderd door enige beschei
denheid, heft eerst maar eens het glas op
de internationale vriendschap. Dat is nooit
weg. Daarna beklemtoont hij nogmaals,
dat het Russische Olympisch Comité niets
aan het toeval heeft overgelaten. „We
hebben de organisatie van de Spelen in
Mexico en München grondig bestudeerd",
onthult hij, „en uit de fouten die daar ge
maakt zijn, hebben wij onze lering getrok
ken. De Spelen in Moskou zullen geken
merkt worden door rust, orde en veilig
heid. Ons comité heeft namens 134 landen
van het IOC de opdracht gekregen om een
internationaal sportief samenzijn te orga
niseren. En daar houden wij ons aan. Aan
manifestaties van andere aard hebben wij
geen enkele boodschap. Daar is op deze
Spelen geen plaats voor. Op onze beurt
rekenen wij er op, dat alle deelnemende
landen zich aan deze afspraak zullen hou
den. Politiek en sport hebben, voorzover
ik weet, nog steeds niets met elkaar te
maken".
Zo'n verklaring ex cathedra schreeuwt uit
eraard om een wedervraag. „Meneer Sov-
va, wat denkt u dan te doen tegen moge
lijke activiteiten van comité's voor de
Rechten van de Mens? Het is toch niet
denkbeeldig, dat ook die in Moskou acte
de présence zullen geven".
Met permissie zou de heer Sowa daar
eerst even om willen glimlachen. „Met dat
soort comité's houden wij ons helemaal
niet bezig", bekent hij, „ze gaan hun gang
maar. Je kunt de gekste comité's vóór of
tegen iets oprichten. Dat is ieders goed
recht. Straks komt iemand misschien aan
dragen met een comité tegen het importe
ren van olifanten op de maan. Nou, dan
Ter gelegenheid
van de Spelen
krijgen alle
metrostations
een grondige
opknapbeurt
Achttien grauwe blokken telt het Olympisch dorp in Moskou, een spinhuis vol
pioenen.
zal-ie gauw ontdekken, dat er in Moskou
weinig plaats voor hem is. Zo simpel ligt
dat. We zijn er niet weinig trots op, dat
deze stad met 8 miljoen inwoners niet de
problemen heeft waarmee andere landen
blijkbaar te kampen hebben. U zult in
Rusland bijvoorbeeld tevergeefs zoeken
naar uitwassen op het gebied van drugs".
Vsevolod Ivanovitsj Sowa heeft gespro
ken. Ondertussen moet het de bezoeker
duidelijk zijn geworden, dat hij ter vereen
voudiging van de organisatie der Spelen
politieke activiteiten en afwijkende menin
gen in de rubriek „narcotica" heeft onder
gebracht.
Komt iemand dus straks met een opruiend
spandoekje door de douane op het vlieg
veld Sheremetyevo en ziet hij ook nog
kans dit voor het Mausoleum van Lenin op
het Rode Plein te ontrollen, dan weet hij
nu reeds dat zijn verblijf in dat geval op
kosten van de Russische Staat aanzienlijk
verlengd zal worden. Als men nu uitrekent
wat een enkele reis per Trans Siberië Ex
press kost, kan men gemakkelijk bepalen
of een dergelijk gebaar de moeite loont.
Almachtige beer
Persoonlijk heb ik er voorlopig een hard
hoofd in, want tijdens mijn verblijf in Mos
kou is mij overduidelijk gebleken dat de
schaduw van de Almachtige Beer geen
moment van je zijde wijkt.
Denk bijvoorbeeld niet dat ie vanuit ie ho
telkamer zonder meer iemand kunt opbel
len. Als je volgens voorschrift eerst een
nul neot gedraaid, krijg je automatisch een
heer aan de lijn, die in vloeiend Russisch
begint te declameren. Als je hem halver
wege onderbreekt in het Engels, Duits of
Frans, blijft hij stug volharden in zijn voor
dracht, waardoor het lijkt alsof je via de
geinlijn luistert naar Jules de Corte, die
een persiflage geeft op een 1-mei-rede
van Brezjnjev.
Ook in het Kremlin kreeg ik niet de indruk,
dat een persoonlijk initiatief op prijs wordt
gesteld. Op een gegeven moment wilde ik
mijn sight-seeing langs de gesloten Ali
Baba-kathedralen (wegens restauratie,
werd mij later uitgelegd) even onderbre
ken, omdat het vierdaagse-tempo van gids
Lydia mij in de weke, imperialistische be
nen was gezakt. Schuin naast de schatka
mer van de Tsaren vond ik gelukkig een
hardstenen stoepje, dat mij een riante
loge-plaats onder de waterige oktoberzon
garandeerde. Nauwelijks echter zat ik of
vanuit een poort, die net echt leek, kwam
een soldaat op mij af, die vanaf zijn kin tot
aan zijn hielen gehuld was in martiale tex-
tielen. Zijn verschijning maakte me in elk
geval duidelijk, dat een mens in Rusland
van stof is gemaakt en alweer vrij spoedig
tot stof wederkeert.
Al uit de verte maakte hij voortdurend drif
tige gebaren van „weg wezen". Maar op
dat moment dacht ik nog, dat ze niet voor
mij bestemd waren. Wat is er immers op
tegen als een burger in een moment van
zwakte verpozing zoekt op een hardstenen
stoepje in het Kremlin?
Kalinka
Welnu, daar had deze soldaat van alles op
tegen. Toen hij voor me stond, schreeuw
de hij iets, maar omdat hij beschikte over
een welluidende bariton, dacht ik dat hij in
het kader van de ontspanning tussen Oost
en West het eerste couplet van het onster
felijke lied Kalinka zong.
Pas op het moment dat hij aan mijn linker
mouw begon te trekken en me in de rich
ting van de poort duwde^ begreep ik zijn
bedoeling. Zijn opdrachtlwas, er nauwlet
tend op toe te zien dat het volk in bewe
ging bleef. Wie deze marsorder niet op
volgde, werd verdacht van een sit-
down-staking gecorrigeerd.
„Oké, allemaal oké" mompelend, strom
pelde ik daarna in de richting van een.
pand dat er uitzag als een fietsenstalling,
maar waar blijkens een tekst boven de
deur ook drank en voedsel aan voorbij
gangers werd verstrekt. Toen ik de deur
opende, kwam er een vrouw van middel
bare leeftijd op me af, die haar redelijk
goed gelokte hoofd schudde. „Ik wilde wat
geDruixen zei tk luid en daarbij maakte
ik het gebaar, dat innemers over de gehe
le wereld bezigen om hun dorst reliëf te
geven.
Ze schakelde gelijk over van het Russisch
in het Engels en legde me uit, dat het café
tot haar spijt vol was. „En ik zie geen
mens", riep ik ontdaan. Alleen bij het
raam zaten vier mannen aan een tafel vol
begeerlijke spijs en drank.
„Vol", herhaalde ze, ditmaal wat korzelig,
als een moeder die een drammerig kind
bestraft. „Sorry", mompelde ik dit keer.
terwijl ik achterwaarts de zaak verliet.
Want ik kon toch ook niet weten, dat het
woord „vol" in een socialistische samenle
ving een gans andere betekenis heeft.
Actievoerders
Nee, ik zie het somber in voor dwarslig
gers, dissidenten, protesterende moeders
en actievoerders. Ze lopen straks in Mos
kou gegarandeerd met hun kreten stuk op
een muur van onbegrip, waarachter zich
acht miljoen Russen uit lijfsbehoud ver
borgen houden. Daardoor zullen de pam
fletten, waarin aeDleit wordt voor onzinni
ge zaken als mensenrechten, gelijk herfst
bladeren door de ochtendploeg van de
stadsreiniging worden opgeveegd van het
Rode Plein. En geen voorbijganger zal de
moeite nemen om ze tijdig op te rapen.
Want wat moet je beginnen met een
herfstblad, als je er toch geen boom mee
kunt opzetten?
Vsevolod Ivanovitsj Sowa heeft dus gelijk.
De Spelen in Moskou zullen de geschiede
nis ingaan als een manifestatie van broe
ders en zusters, met de blik op oneindig,
voor wie het donzen dekbed van welbeha
gen vorstelijk is opgeschud. Het is immers
bekend dat het de kritieklozen in Moskou,
Leningrad, Kiev, Minsk en Tallinn straks
aan niets zal ontbreken. Voor hen zijn dor
pen, hotels, stadions en sportcomplexen
uit de grond gestampt. En voor hen zal er
naar hartelust geroeid worden tussen het
weelderig groen van Krylatskoye. En in het
woud van Bitsa zullen de beste paarden
uit internationale stallen de haver verdie
nen op een adembenemend parcours.
Centimeter hoger
Voor de 7800 afgezanten van de Koningin
der Aarde journalisten, radioreporters,
filmers en televisiecommentatoren na
dert ondertussen op de Zubousky Boule
vard een perscentrum zijn voltooiing. Daar
wachten de allermodernste communica
tiesystemen op het moment, dat een ster
veling onder gejuich weer een centimeter
hoger zal springen, weer een seconde zal
afknabbelen van een oud record.
In ditzelfde journalistieke zenuwcentrum
en in de 28 filialen in de deelnemende ste
den zullen 1200 studenten met hun kennis
van 45 talen straks de dreigende Babylo
nische spraakverwarring moeiteloos ont
warren.
Grauw niemandsland
Voor de 7500 atleten is twintig kilometer
buiten het stadscentrum van Moskou een
Olympisch Dorp gebouwd in de wijk Mi-
churin Prospekt. In een grauw niemands
land van 107 hectaren staan daar nu acht
tien woontorens van zestien verdiepingen
achter manshoge hekken. Politieagenten
bij de ingangen controleren minutieus de
identiteitspapieren van iedere bezoeker.
Straks zal het complex na het invallen van
de duisternis ook nog baden in een zee
van licht: de Brezjnjev-bajes in vol bedrijf,
een Olympisch Spinhuis vol kampioenen.
Dorpsoudste Hugo Osjtro verzorgt op een
miezerige oktoberochtend de rondleiding.
Hij doet het geroutineerd, is zichtbaar
trots op die geprefabriceerde puist van
honderd miljoen roebels, waar na de Spe
len 15.000 burgers van Moskou zullen wo
nen, temidden van het functionele meubi
lair. dat ze voor een weggeefprijs van het
Olympisch Comité mogen overnemen (het
dubbele aantal inderdaad, en terecht,
want doodlopers zijn geen hardlopers).