r™
Tientallen miljoenen schade voor
Nederlandse bedrijven in Iran
L
ponomie
_in we bleven
de inflatiekoorts
Gematigd optimisme voor toekomst
Beurs van Amsterdam
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 29 DECEMBER 1979 PAGINA 15
Van 1970-1979
Iparen
Van 1970-1979..
WAT WIJ VOOR DE AARD
OLIE GINGEN BETALEN
PRIJS IN DOLLARS PER VAT SAOED)
Van 1970-1979-.
Van 1970-1979
OPLOPENDE LOONKOSTEN
anp[jpQ
(Prijsindex gezinsconsumphe
werknemers)! 1975= 100)
De jaren zeventig zitten er bijna op. Een decennium
waarin zich mede onder invloed van de gestegen olie
prijzen een stagnatie aandiende in de economische
groei van vele Westerse landen. Olieprijzen stegen, de
inflatie nam toe, zo ook de werkloosheid. Bijgaande af
beeldingen geven een handzaam overzicht van het reilen
en zeilen van Nederland in de afgelopen tien jaar.
LEVENSLOOP VAN ONZE CONSUMPTIE
PROCENTUELE STIJGING CONSUMPTIEVE BESTEDINGEN TEN
OPZICHTE VAN VOORAFGAAND JAAR (volume) anpfr
OH DIE BENZINEPRIJZEN.
MAXIMUMBENZINEPRIJS VAN 1 LITER SUPER
Prijs in centen
>0'
iel
og fcj
HAAG (ANP) De politieke onrust in Iran, die nu al
mi dm een jaar duurt, heeft het Nederlandse bedrijfsleven
en n schade van zeker enkele tientallen miljoenen guldens
^"crokkend. Dit blijkt uit een onderzoek van het ANP onder
ïgeveer 25 bedrijven en instanties die betrokken zijn bij
ent handel met Iran. Volgens de directeur van de Nederland-
Credietverzekering Maatschappij (NCM), mr. A. Kalff,
ceft het Nederlandse bedrijfsleven voor 350 miljoen gul-
u' en aan de handel met Iran bij de NCM verzekerd. Zo'n ver-
e.J kering sluit een bedrijf af om zich financieel in te dekken
nor het geval een debiteur zijn verplicptingen niet na-
an omt, omdat hij bijvoorbeeld failliet gaat. De verzekering
e' eldt eveneens voor niet-commerciële risico's zoals oorlogen
a n natuurrampen.
oeveel bedrijven zich bij de NCM hebben verzekerd wil mr.
en alff niet zeggen. De NCM heeft de eerste negen maanden van
er it jaar al zeven miljoen gulden aan schadeclaims uitbetaald. De
CM betaalt nooit alle schade uit. In de regel wordt voor kapi-
lalgoederen 90 procent en voor consumptiegoederen 75 procent
,n itbetaald.
Ipdit ogenblik behandelt de NCM schadeclaims van ongeveer
00 miljoen gulden. Dit bedrag schommelt doordat steeds achter-
e allige betalingen uit Iran worden verricht en nieuwe schade-
e laims worden ingediend. De politieke risico's heeft de NCM op
aar beurt veelal herverzekerd bij de Nederlandse staat.
'e' laarnaast is een onbekend aantal bedrijven helemaal niet ver-
in ekerd voor de handel met Iran, omdat dit land toen ze hun
j'J ansacties begonnen, politiek en economisch stabiel was. Het
j olitieke risico was daarom zeer klein.
Ie financiële schade voor het bedrijfsleven is ontstaan doordat
f edrijven werk niet hebben kunnen afmaken, personeel voortij-
i lig hebben moeten terughalen of orders aan hun neus voorbij
lebben zien gaan.
k, )nzekere toekomst
it
>ver de toekomst tasten veel bedrijven voorlopig in het duister.
m We kunnen niet anders doen dan afwachten", aldus een
,n ^oordvoerder van Shell. „De vooruitzichten zijn zeer onzeker",
|e egt een woordvoerder van de Steenkolen Handels Vereniging
>e SHV). „Wanneer het weer rustig is, hopen we de zaak te kun-
'n nen afmaken", meldt de bouwmaatschappij Ballast Nedam. Dat
s ie situatie onzeker is, blijkt ook uit het feit dat sinds begin 1979
n leen nieuwe kredietverzekeringen worden aangevraagd en ver
trekt.
j! 'e meeste bedrijven zijn zeer terughoudend met het verstrek-
q en van informatie over eventueel geleden of te lijden verliezen
s in de gevolgen daarvan. Het steeds weer terugkerende argu-
j ment is dat ze hun belangen niet in gevaar willen brengen en de
oncurrentie niet in de kaart willen spelen.
ten paar bedrijven willen wel een tipje van de sluier oplichten,
s let buizenbedrijf Van Leeuwen BV in Zwijndrecht heeft zich
q «r 1 januari 1980 uit Iran teruggetrokken. De politieke situatie
fn moeilijkheden met de betaling zijn voor de directie aanlei-
ding geweest om het verkoopkantoor in Teheran te sluiten.
5 Var I.-eeuwen begon in 1977 in Iran met een omzet van een half
niljoen. De verkoop van gas- en waterbuizen liep zo goed dat er
in 1978 al twee miljoen werd omgezet. In 1979 bedraagt de omzet
'ooguit 300.000 tot 400.000 gulden. Van Leeuwen krijgt nog wel
urders, maar wanneer er over betalen wordt gesproken komen
5 de moeilijkheden, aldus een woordvoerder. Daarom wordt er
niets meer geleverd.
1 Nu het verkoopkantoor gesloten is, derft van Leeuwen per jaar
zo'n twee miljoen gulden aan inkomen.
'n Ook het bouwbedrijf Ballast Nedam heeft een verlies van „bij
^benadering enkele miljoenen". Het flatgebouw dat het bedrijf
,c daar bouwde in opdracht van de Iraanse overheid, is niet afge
haakt omdat de betalingen uitbleven. Eind 1978-begin 1979 zijn
de ongeveer 10 personeelsleden van Ballast Nedam met hun ge-
(ii Urmen naar Nederland vertrokken.
tf. Alles is afhankelijk van de politieke ontwikkelingen", reageert
.t r-J.W. Selderbeek van het adviesbureau Van Hasselt en De
iX Koning in Nijmegen. Dit bureau behartigt de belangen in Iran
van de stichting Nedeco in Den Haag, de overkoepelende orga
nisatie van 20 grote Nederlandse ingenieurs-adviesbureaus op
Planologisch, technisch, landbouwkundig en economisch terrein.
Nedeco verwerft voor de aangesloten bureaus projecten in het
buitenland. Ook stelt Nedeco in samenwerking met de Neder
landse overheid deskundigheid aan het buitenland beschikbaar.
Sinds februari 1977 is Nedeco in Iran belast met de controle van
het ontwerp en toezicht op de bouw van de nieuwe haven in
Bandar Abbas. Ir. Selderbeek is de secrataris van dit project. Hij
zegt: „Nedeco handelt in opdracht van de Ports- and Shipping
Organisation of Iran, een onderdeel van het Iraanse ministerie
van verkeer en waterstaat. De haven wordt gebouwd door een
consortium van grote Italiaanse bedrijven.
De Iraanse regering besloot enkele maanden geleden om de
bouw, die begin 1979 stil lag, te hervatten. Aanvankelijk hadden
we tussen de 30 en 40 Nederlanders voor Nedeco in Iran. Nu
werken er nog zeven. Door de overhaaste demobilisatie begin
1979 zijn wel extra kosten gemaakt. Eventueel te verwachten
verliezen zijn op dit moment nog niet te kwantificeren".
Vanaf begin 1979 heeft de Steenkolen Handels Vereniging
(SHV) geen eigen mensen meer in Iran. De stuwadoorsactivitei
ten van SHV en het Iraanse bedrijf Public Warehouses of Iran
in twee havens worden nu begeleid door een plaatselijke agent.
„Met hem hebben we nauwelijks contacten", aldus woordvoer
der J. Entken. -
„We hebben geen zicht meer op de situatie. Er is weinig zicht op
continue werken. Als er niet gewerkt wordt, wordt er ook niets
verdiend. Dus erg profijtelijk zal het niet zijn", zegt hij.
Joint venture
Ook Van Gend en Loos in Utrecht laat zijn belangen behartigen
door een plaatselijke agent, een Iraniër. Van september 1974 tot
september 1978 had Van Gend en Loos een joint venture met
een Iraans Transportbedrijf voor het vrachtvervoer van Neder
land naar Iran en terug. „Om commerciële redenen zijn we
daarmee gestopt. De politieke situatie heeft deze „afbouw" al
leen maar versneld. We rijden nog wel op Iran, met Bulgaarse
chauffeurs. Die zijn politiek minder beladen voor Iran dan Ne
derlandse. Wel is het vrachtverkeer op Iran teruggelopen. Dat
betekent een achteruitgang in onze financiële positie. Meer hier
over kan ik niet zeggen", aldus de woordvoerder van Van Gend
en Loos.
Het bouwbedrijf van de Verenigde Bedrijven Bredero NV in
Utrecht heeft ongeveer een jaar geleden alle twintig Nederland
se werknemers uit Iran weggehaald in verband met de politieke
onrust. Bredero was van juli 1978 met een Iraans bedrijf belast
met de bouw van 330 appartementen in een buitenwijk van de
hoofdstad Teheran.
Sinds december 1978 ligt de bouw stil. Woordvoerder Jacobs:
„We hadden bovendien nog twee grote projecten in voorberei
ding. Die staan voorlopig in de ijskast. Dat gaat geld kosten".
Van VMF-Stork in Amsterdam zit nog een handjevol kantoor
personeel in Iran. „Een aantal" mensen is om politieke redenen
weggehaald, zegt een woordvoerster. VMF-Stork was verant
woordelijk voor het ontwerp, de bouw en de montage van petro
chemische installaties en suikerfabrieken. De woordvoerster:
„We hebben nog bedragen uitstaan, waarvan we niet weten of
we ze terugkrijgen. Verder blijven nieuwe orders van Iran uit.
We hadden ze misschien in een „rustig" Iran wel gekregen".
Shell
Shell, Fokker, de Algemene Bank Nederland en Philips willen
geen enkele mededeling doen over hun financiële positie in
Iran. Van Shell waren er elf Nederlanders toegevoegd aan de
National Iranian Oil Company. Ze zijn eind 1978 teruggehaald in
verband met de onrust.
Ook van de Algemene Bank Nederland zit geen personeel meer
in het land, sinds alle banken medio 1979 werden genationali
seerd. Sinds november is het aandeel van de ABN in de Mercan
tile Bank of Iran and Holland (33,5 procent) vervallen.
Het enige dat Philips wil zeggen is dat het bedrijf een aantal
minderheidsdeelnemingen in Iraanse bedrijven heeft en dat het
werk „met horten en stoten" gaat. De Ogem meldt „geen verlie
zen door de situatie zoals die nu bestaat". Het bedrijf heeft twee
Nederlanders in Iran voor de bouw van een fabriek en huizen.
Een woordvoerder van de Nedlloyd rederij in Rotterdam is vrij
optimistisch. Het bedrijf heeft nog wat containers met bier in
Iran staan die niet terug komen. „We hebben uitstaande vorde
ringen, maar niet verontrustend groot. Het komt binnenkort al
lemaal wel goed. Dat gaat daar altijd zo, in die buurt", zegt hij.
De Nedlloyd vaart met andere Europese rederijen eenmaal per
week met vrachtschepen van Europa naar Iran. De twee eigen
mensen van Nedlloyd hebben het land onlangs verlaten. Een is
naar Holland teruggekeerd en de ander is gestationeerd in Ba
hrein „om de kat uit de boom te kijken".
Gematigd optimisme
„Gematigd optimistisch" is men bij de Volker-Stevin-groep over
de betalingen die Iran nog moet doen aan het bedrijf. Een
woordvoerder rekent erop dat het geld met enige vertraging zal
binnenkomen. Volker-Stevin had als laatste karwei de aanleg
van een haven in Bandar Sahpoer (nu Bandar Iman Khomeiny).
De haven is nu klaar.
De Nederlandse ambassade in Teheran staat intussen voortdu
rend in contact met het ministerie van buitenlandse zaken en de
Nederlandse Credietverzekering maatschappij (NCM) en bemid
delt bij de Iraanse autoriteiten bij het zoeken naar een oplossing
van problemen die de bedrijven in Iran ondervinden. „Deels
met succes", aldus een woordvoerder van de ambassade. Succes
heeft de zaakgelastigde van Iran in ons land, de heer N. Helmi,
niet. Hij geeft toe dat zijn pogingen om de Nederlandse Crediet
verzekering maatschappij (NCM) ervan te overtuigen dat
„Iraanse bedrijven hun contracten met het Nederlands bedrijfs
leven nakomen" tot pu toe vergeefs zijn geweest.
„We hopen dat de NCM tot de conclusie komt dat de handel in
het belang van beide landen is. Het hangt af van de goede wil
van de NCM. Die moet meer realistisch zijn. Iran is een vrij
land. In elk vrij land is er oppositie en kritiek, dus ook in Iran.
Maar daarom is er nog geen politieke onrust. Berichten over dic
tatuur en censuur berusten op valse propaganda van journalis
ten en Amerikaanse zakenlieden. De moeilijkheden tussen Iran
en de VS hebben niets te maken met de verhouding tussen Iran
en Nederland". Zijn „geruststellande woorden" lijken voorlopig
niets uit te halen. Zolang de politieke situatie in Iran onzeker is,
zal geen bedrijf zich in een avontuur willen storten. Zeker niet
als het Amerikaanse voorstel tot een economische boycot van
Iran door de veiligheidsraad wordt aangenomen.
actieve aandelen vorige dag
AKZO 20
ABN 100
Amro 20
Dell-MI| 750
Dordtsche 20
Helnektn6/ 25
Helneken H 25
Hoogov. 20
HVA-Mi|en eert
KNSM cerl 100
KLM 100
Kon. Olie 20
Nat. Ned. 10
Nedlloyd - 50
Ommeren Cert
Philips 10
Robeeo 50
23.40
315,50
65.20
185.90
184,50
72.50
68.10
46.50
103.50
73,60
148,90
20.60f
166.00
142.00
106.70
185.00
183.30
72.00
67,50
21.00
46.00
101.00
73,00
73,50
236.00
20.80
23.80
322.00
67.30
91.00
185.50
184.00
72.20
67.80
103,50
73.50
binnenlandse obligaties
9.50 ld 76-1
9.50 ld 76-2
9.00 id 75
9.00 ld 79-94
9.25 ld 79-89
8 75 ld 75
8.75 ld 75-2
8.75 ld 6-96
8.75 ld 79-94
8.75 ld 79-89
8.50 ld 75
8.50 ld 75-2
8.50 ld 78-93
8.50 ld 78-89
6.50 ld 79-89
8.25 ld 76-96
8.25 ld 77-92
8.25 id 77-93
8.25 ld 79-89
8 00 ld 69
8.00 ld 70-95
8.00 ld 77-87
7.75 id 71-96
7.75 id 73-98
7.75 Id 77-97
7.75 Id 77-92
7.50 id 69-94
7.50 id 71-96
7.50 Id 72-97
7.50 Id 78-93
7.50 Id 78-88
6 50 Id 68 1-93
6.50 id 68 IV
6 25 id 66-91
6.25 id 67-92
6.00 Id 67-92
5.75 Id 65 I-90
5.75 Id 65 II
5.25 Id 64 I-89
100.60
100.60
100.30
98.10
98.00
96.60
97,40
93.50
94.50
93.90
94,40
92.70
92.70
92.00
90.30
89.60
88.90
91.00
91.40
98,20
100.60
100.60
100.40
98,20
96.70
97.00
96.80
96.10
95.90
97.00
96.20
96.10
93.80
92.10
95.80
90.40
89.30
91.10
91.80
90,00
91.00
98.20
86.80
89.10
4.50 id 58-83
4 50 id 59-89
4.50 Id 60 1-85
4.50 id 60 II
4.50 Id 63-93
4.25 Id 59-84
4.25 Id 60-90
4.25 Id 61-91
4.25 Id 63 I
4.25 id 63 II
4.00 Id 61-86
4 00 Id 62-92
3.75 id 53-93
3.50 Ic
3.50 id 53-83
3.50 Id 56-86
3 25 Id 48-98
3.25 Id 50-90
3 25 Id 54-94
3.25 Id 55-95
3.25 Id 55-85
3 00 Id Grb.
3.00 id 37-81
D 46
1.00 BNG 74-81
11.00 Id 74-84
10.50 id 1974
9 50 Id 74-99
9.50 Id 75-85
9 50 Id 76-01
9.00 id 75-00
8.75 id 70-90
8.75 id 70-95
6.75 Id 75-00
8.75 id 77-02
8 50 id 70-85
8.50 Id 70-95
8.50 id 73-98
8.25 Id 70-85
8.25 id 70-96
8.25 id 76-01
8 00 Id 69-94
8 00 id 71-96
8.00 Id 72-97
8.00 Id 73-79
8.00 Id 75-00
7.75 id 72-81
7.60 id 73-98
7.50 id 72-97
7.25 Id 73-98
7.00 id 661-91
7.00 id 66-II
91.60
82.60
83,80
81.40
79.60
77.20
88.70
72.20
81.40
44,00
96.10
79.40
77.20
92.90
95,70
93.00
-
95.00 95.00
93.90 94.00
95.60 95.80
93.50 93.70
91.90
97.30
90,80
binnenlandse aandelen
Arnh Schbw
Ass St. R'dam
Bergoss
Berkel P
Blydenst C
Boer Druk
Braat Bouw
Bredero VB
Caland Hold
Calvè D cert
Id 6 pet cerl
-77 CSM
-77 CSM crt
id cert
Chamotte
Clndu-Key
Claimindo
Crane Ned
-77 Desseaux
Econosto
Elsevier-NDU
Gelder cert
Geld. Tram
Gerotabr
134.20
1850.00
90.50
69.50
385.00
67.00
97.00
60,50
312.00
48.00
95,50
460,00
160.50
1315.00
65,50
65.50
20.00
300.00
950.00e
46.50
35.50
177.00e
181,00
20.30
239.50
172.00
135.50
79.00
22.50
430.00b
89.90
52,00
25,20
15,10
375.00
29,10
78.50
5.20b
2000.00a
72]50b
134.00
1850.00
123,00b
64.10
165.50
106.20
153,10
225.00
225.00
212,00
1315.00b
65.10
65.10
300.00b
930.00
46.00
34.50
85.00
80.50
38.00
355.00b
70.00
76.10
166.00
Ned SprlngsL
Nutrlcia GB
Rommenholl.
THb' Hyp.bk.
80.50
46.00
23.80
221.00
70.70
57.20
247.00
130.00
18.40
190,00
50.80
47.30
80.00
46.00b
160.00
263.00
97.50
375.00
186.00
90.00
281.00
279.00
50.00
184.00
47.00
2110.00
42.00
300.00
3815.00
800.00
80.50
46.00
24.00
220.00
71,00b
51.00
47,70
77.00
47.50
160.00
255.00
100.80
365.00
10.006 640.00e
Internatlo M
Kempen Beg
Kluwer
78 KBB
78 Id cert
78 Id 6 cum
Kon. Ned Pap
Krasnapolsky
270.00b
93.00
63.00
84.00
325.00
104.50
61.00
60.20
12.90
28.10
76.70
10,60
84.00
320,00b
104.00
61.00
60,50
Westl -U. h.
Wolsp. Ede
-74 Wyers
Alg. Fondsenb.
Alrenta
Asd Beiegg D
Binn Belt. VG
118.00
187.00
95.00
230.00
85.00
62,10
171.00
152.00
87,50
85.00
42.70
67.50
37,00
73.00
43.00
340.00
35.00
130.00
128.40
155.00
169.00
490.00
115.00
73,20
105.70
51.00
90.00
123,50e
135.30
93.50
232.00
47.50
780,00
232.00
131.00
148.00
89.00
67,60
37,30
99.00
158,00e
119.00
129.00
155.00
168.50
490.00
156.00
830.00
119.20
117.50
454.00
53.20
92.00
123.50b
135.00
beurs van New York
35 3/4
6 7/8
52 1/4
34 1/4
Int. Nickel
ITT
Kennecott
Gen. Electric
Gen. Motors
Goodyear
32 1/8
50 7/8
51 1/8
12 7/8
25 1/8
64 1/2
39 3/8
23 1/4
25 1/2
29 1/8
38 7/8
35 3/8
56 1/2
22 5/8
24 1/4
77 5/8
52 1/8
18 1/4
17 1/2
19 5/8
25 1/8
25 3/4
30 1/4
38 1/8
35 3/4
55 3/8
22 1/4
buitenlands geld
Ital.llre<i0 000)
Portugese esc (100)
Canadese dollar
Franse tr.(IOO)
Zwitserse fr.(IOO)
Zweedse krooryiOO)
Noorse kroon( 100)
Deense kroon(i00)
Oostenr.sch.(IOO)
Spaanse pes (100)
Griekse drachme(100)
Finse mark(lOO)
Joegosl. dinartlOO)
Iers pond