1
;nksporten/hobby
oplossing vorige puzzel
nr. 51
contactpuzzel
i s
mmmji
fotografie
as
M.
-M
ojel ja .s jb
postzegels
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 22 DECEMBER 1979
bn gulden:
1 van Ovost, Hugo de Vriesstraat 45, 2313 RG Leiden.
jHoogervorst-van Dam, van Brederodestraat 21, Langeraar.
burfljzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Rondom de genummerde cirkeltjes dienen woorden van 4 letters van na
volgende betekenis te worden ingevuld. Alle antwoorden lezen in de rich
ting van de wijzers van de klok.
De beginletter van het eerste antwoord komt in het eerste vakje van de
bovenste rij. Het vakje voor de beginletter van elk van de overige ant
woorden dient door combinatie met de letters van de omringende ant
woorden te worden vastgesteld.
Bij juiste oplossing ontstaan op de buitenrand - te beginnen met de letter
in het vakje van het eerste antwoord - een waarheid.
1 herkauwend zoogdier;
17 bouwloods;
2 op deze plaats;
18 meubelstuk;
3 verschoten;
19 bepaald stuk gereeds
4 watergewas;
20 wijnsoort;
5 tijding;
21 poedelhond;
6 bonnenpen;
22 zonder hoofdhaar;
7 vogel;
23 opschik;
8 stad In Algerije;
24 groot rond zitkussen;
9 zonder energie;
25 boom;
10 wapen der Javanen;
26 vloeistof;
11 tak van sport;
27 klanknabootsing;
12 sterk oxyderend gas;
28 grondsoort;
13 dierenverblijf;
29 deel v.e. eetservies;
14 roofvogel;
30 dorsvloer;
15 Chinees vaartuig;
31 hand-vergrootglas.
16 toewijding;
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 51 dienen uiterlijk
donderdagmiddag in bezit te zijn van:
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
e week liet ik u het spel
I dat als „beste" uit het
nsa-Philip Morristoernooi
[rschijn kwam en beloofde
de tweede prijswinnaar te
zien.
(/iel toe aan de Zweedse
propees kampioen en
voudig winnaar van het
imde toernooi (1977 en
Andus Morath, die in de
ronde van het toernooi
P fi de Belgen Lapin en Ma-
fans er in slaagde In het
deprstaande spel een 3 SA
fact binnen te loodsen
een fraaie aanpak van de
inkleur:
(noord als gever en nie-'
kwetsbaar ging het bie-
H V 105
AV95
o AV7
*76
87643 m AB9
B 76 W o ÜH1°
o 106 7 o B983
54 2 +A9 83
O 8432
o H 5 4 2
HVB10
Noord
Oost
Zuid
West
Morath
Lapin
Göthe
mans
1
pas
1 O
pas
1 SA
pas
2
pas
2 SA
pas
3 o
pas
3 SA
pas
pas
pas
De 1 klaveren opening gaf 17
of meer punten aan, het 1 har-
Tweede
ten antwoord 8 punten of
meer, 1 SA was natuurlijk, 2
schoppen indiceerde een 1-4-
4-4 of 0-4-4 (5)-5 (4) distributie
en het 3 harten bod gaf exact
1-4-4-4 aan, met 8-9 punten.
Menigeen zou nu voor 4 harten
hebben gekozen, maar Morath
speelde het spel waarschijnlijk
liever zelf.
De ruitenuitkomst werd door
Morath met het aas genomen,
waarna de klaveren werden
aangevallen. Oost nam de
tweede klaverslag en speelde
ruiten 8 na hetgeen, volgens
de toelichting op het inzendfor-
muller, zou kunnen duiden op
een hartenhonneur.
Noord nam met de vrouw en
vervolgde met hartenaas en
een kleine harten. Toen Oost
die met de heer moest nemen
waren er geen problemen
meer.
Nu kan ik me voorstellen dat u
zich afvraagt waarom dit spel
zo hoog door de jury werd ge
waardeerd. Welnu, in de eerste
plaats is de keuze van het
eindcontract opmerkelijk (aan
de andere tafel werd 4 harten
gespeeld en gingen er, naast
de twee zwarte azen, twee
troefslagen verloren, hetgeen
ons vermoedelijk allemaal zou
zijn overkomen), maar het spe
len van hartenaas en een klei
ne harten na, stelt het 3 SA
contract veilig als: A) West aan
slag komt, B) hartenheer twee
de zit en C) Oost aan slag
komt en West hartenheer en
schoppenaas heeft.
Het combineren en uitbuiten
van deze kansen leidden tot
het toekennen van de tweede
prijs.
bespreking
euw heeft de Uitgevers
schappij Andriessen/Kee-
de schaakwereld verblijd
ien uitgave. De titel ervan
„Het groot analyseboek"
it is geschreven door Jan
lan. Bij de inhoud van 24
meesterpartijen zou men
^Jen denken: „dat is geen
y* leiden titel", maar als
het boek op zijn merites
■ïouwt is het inderdaad
root boek voor wat de
es betreft zou ik het
:s" willen noemen. De
^jen dateren van 1971-
en zijn voor de helft in
akbulletin opgenomen,
analyses zijn nieuw dan.
ipnieuw bewerkt en als u
nkt dat het boek ruim 200
as telt, dan komt men op
jemiddeld aantal analyse-
la's van ruim acht per
Verlicht met vele dia-
men en „analysediagram-
- die u een inzicht geven
hetgeen bij een groot
ter tijdens de partij en
ia in zijn hoofd omgaat. U
er een schat van kennis
)doen! Een boek dat elke
ter zich zou moeten aan-
fen. Prijs 26.75.
ig oplossingswedstrijd!
de wedstrijd om het boek
Hans Ree zijn in totaal
35 oplossingen binnenge-
n. Bij loting viel het boek
leel aan: J. van Wester-
Klumperstraat 23 in Bath-
De winnaar wel gefelici-
en alle inzenders harte-
ank voor hun deelname.
.8$» SSSs
■■üWlf
Hf
diagram nr. 1
Voor wat de tweede oplossing
swedstrijd aangaat, nog even
geduld want de inzendtermijn
was langer en hier gaat het om
diegene die de meeste ver
schillende matzetten inzendt.
Ik kan al wel verklappen dat er
een inzender is die liefst 45
verschillende matzetten in
zond.
Er is even rust op het schaak-
front, en daarom is er ruimte
voor wat aardige kleinigheden.
Kort voor dat dr. Euwe in 1935
het wereldkampioenschap ver
overde op dr. Aljechin speelde
hij een partij tegen De Jong
(Amsterdam 1934). Daaruit is
de onderstaande snapshot:
(Zie diagram nr. 1)
Dr. Euwe (wit) moest hier spe
len en dacht, een pion reeds
vóór staande, de partij uit te
maken met de volgende kom-
binatie: 1. Pe5xf7, Tf8xf7 2.
Lc4xf7t, De7xf7 3. Td1-d8t,
Lg7-f8 4. Db3xf7 t. Kg8xf7 5.
Td8xb8Misschien dacht hij
toen even, met kwaliteit en
diagram nr. 2
twee pionnen meer, dat De
Jong wel zou opgeven, maar
tot zijn schrik bleek zwart over
een winnende ressource te be
schikken: 5Ta7-d7! Die ver
draaide onderste lijn! Door de
matdreiging op d1 gaat het
paard op b1 verloren! Er volg
de nog: 6. g2-g4, Td7-d1t 7.
Kg1-g2, Lf5xb1 8. c5-c6, Lb1-
e4f 9. f2-f3, Td1-d2f (Na: 9...
Ta1: wint 10. c7 de toren voor
de c-pion). 10. Kg2-f1, Le4xc6
11. Ta1-c1, Lf8-d6! 12. Tb8-h8,
Kf7-g7 13. Th8-d8, Lc6xa4f
14. Kf1-e1, Ld6-g3t! Deze leu
ke zet versnelt de liquidatie.
15. Ke1xd2, Lg3-f4t. 16. Kd2-
d3, Lf4xc1 17. Td8-a8, Lc1xb2
18. Ta8xa5, La4-e8 en wit gaf
op.
De Belgische studiekomponist
Ignace Vandecasteele won in
1965 de gedeelde eerste/twee
de prijs in het studietoernooi
van de KNSB met de volgende
studie:
Wit: Kh5, Le5, Pd5, Pe4 -
Zwart: Kf5, Lh7; pion: b7.
Hoewel schijnbaar een van de
witte officieren verloren gaat is
de winst voor wit door nauw
keurig spel als volgt te berei
ken: 1. Lb2l, Lg6t Zwart mag
geen van de paarden nemen
omdat dan door een schaak
op f6 de zwarte loper er aan
gaat. 2. Kh6, Ke4: 3. Pf6t, Kf5
4. Kg7, b5 5. La3l, Kg5 6.
Lc1t, Kf5 7. Ld2, Le8 8. Pe8:,
Ke4 9. Pd6t, Kd3 10. La5, Kd4
11. Pb5t,... en wint.
Nu moet u met de bovenstaan
de studie eens de volgende
vergelijken:
Studie van J. V. Baslov en V.
5. Kovalenko.
5e prijs „64" 1969
(Zie diagram nr. 2)
Wit: Kg5, Lb4, Pc7.
Zwart: Ke5, Lh7; pion: e4.
Wit begint en wint.
De winst voor wit is hier ogen
schijnlijk lastiger te verwezen
lijken als in de studie van Van
decasteele, maar berust in we-
•zen op precies dezelfde ma
noeuvre! 1. Lb4-c3|, Ke5-d6 2.
Pc7-e8f. Kd6-e6 3. Pe8-f6,
Lh7-f5 4. Pf6-h5!,... dreigt
stukwinst door 5. Pg7|, zodat
er voor zwart niets anders op
zit dan terug te gaan met de
loper. 4.... Lf5-h7 5. Kg5-h6,
Lh7-g8 6. Kh6-g7, Lg8-f7 7.
Ph5-f6,... en opnieuw kan de
zwarte loper niet spelen.
7...,e4-e3 8. Lc3-e1, Ke6-e7 9.
Le1-b4t, Ke7-e6 10. Lb4-c5,
e3-e2 11. Lc5-b4,... en wint.
Gezien de vier jaren oudere
voorganger was deze studie
met een 5e prijs rijkelijk be
loond.
Eenvoudig beginnen met een
voudige middelen, dit is een
eerste voorwaarde voor het
maken van een goed fotogra
fisch portret. Wie direct met al
lerlei opstellingen van kunst
licht gaat werken hetgeen
zeker in deze donkere dagen
verleidelijk is loopt gauw
het risico dat het resultaat niet
aan de inspanningen beant
woordt. En bovendien: een
echt goede lichtuitrusting is
een dure zaak.
Voor het maken van behoorlij
ke portretten zijn dure midde
len trouwens niet nodig. Met
simpele, vaak voorhanden zijn
de middelen komen we een
heel eind. Op een plaats dicht
bij het venster is daglicht door
gaans een voldoende licht
bron. Een rustige achtergrond
en een wit vlak om de scha
duwzijde van het gezicht op te
lichten zijn voldoende om uw
„studio" te voltooien. Uw ca
mera op statief plaatsen en u
kunt beginnen.
Een rustige achtergrond kan
worden gevormd door een
egale wand zonder in het oog
vallende zaken als schilderij
tjes en andere wandversierin
gen, een gordijn zonder druk
patroon, eventueel een egale
lap of achtergrondpapier of
een projectiescherm dat achter
het model wordt aangebracht.
Het daglicht laten we door een
aanwezige witte muur, een vel
wit papier, een plaat piep
schuim of opgeplakt alumini
umfolie op de donkere zijde
van het model reflecteren,
waardoor een zg. diffuus licht
ontstaat dat harde schaduwen
oplicht.
Werken met lampen is aan
zienlijk moeilijker. Een flits
slaat een gezicht gauw
„dood", zeker als de flitser
aan de camera bevestigd op
het onderwerp gericht is. Een
beter resultaat kan al worden
bereikt als de flitser aan een
verlengkabel verder van het
onderwerp staat: flitser(s) en
camera kunnen onafhankelijk
van elkaar worden opgesteld.
Bij een niet te hoge, witte zol
dering is ook kaatslicht moge
lijk: de flitser wordt op het pla
fond gericht en dit weerkaatst
Een portret niet „te moeilijk" maken
Vuurwerk op foto en film
Het oudejaarsvuurwerk is uitstekend te vereeuwigen met de ca
mera, en zowel op foto als op film. Daarbij valt een foto van een
enkele vuurbal op foto of dia vaak magertjes uit. Het resultaat
wordt pas boeiend als de lens van de camera open kan blijven
staan (B). Bij een filmpje van 19 of 21 Din kunt u het best een
diafragma 8 gebruiken. Zet uw camera op een statief, gericht op
het punt in de hemel waar u het meeste vuurwerk verwacht, en
stel de afstand in op oneindig. Tussen de verschillende vuurpijlen
in kunt u de lens het beste afdekken met een kartonnetje om on
gewenste lichtinvloeden buiten te houden. Filmers dienen zich
niets aan te trekken van het signaal van de automatische belich
ting: met een normale of snelle film is een goed resultaat niet
moeilijk te bereiken, mits de camera maar stil gehouden wordt.
Volg geen vuurpijlen vanaf de grond tot in de lucht, maar richt de
camera op de lucht in de groothoekstand.
verstrooid op het onderwerp.
De juiste lichtmeting is een
kwestie van ervaring. Alleen bij
gebruik van een computerflit
ser wordt ook deze manier van
flitsen gemakkelijker.
tret op het vermijden van te
grote contrasten. Zeker bij het
gebruik van kunstlicht zo
wel flitslicht als lampen kan
het gebeuren dat schaduwzij
den, d.w.z. oogholten en de
Let bij het maken van een por- donkere zijde van de neus, te
sterk afsteken bij de lichte de
len. Juist de voor het gezicht
bepalende elementen als ogen
en mond moeten voldoende
belicht zijn.
Veel andere elementen spelen
mee om tot een goed portret
te komen: compositie van het
portret, expressie, make up,
kleur, de plaats binnens- of
buitenshuis, de vraag of we
kiezen voor een kinderportret
(zonder flits!), een huwelijks- of
een glamourportret, etc. Zel
den hebben we alles wat met
portretfotografie te maken
heeft zo helder uiteengezet ge
zien als in het boek „Techniek
van de portretfotografie" van
de fransman René Bouillot.
Met uitstekend fotomateriaal
toont hij aan wat nodig is om
een portret zo te maken dat
het uitdrukt wat de fotograaf
ervaart als hij zijn onderwerp
ziet. Een kostelijk boek over
een veel voldoening gevende
bezigheid.
In de serie tipsboekjes van El
sevier Focus zijn enkele nieuwe
deeltjes verschenen: 200 re-
flextips over hoe men het
beste gebruik maakt van zijn
reflexcamera (alles over de ca
mera, objectieven, flitsen,
scherpstellen e.d.) en 200 ge
luidsfilmtips over een snel in
populariteit toenemende
hobby. Voor de beginnende en
gevorderde smalfilmer een be
langrijke vraagbaak over alle
zaken betreffende opname,
montage, nasynchronisatie en
projectie. In dezelfde serie
voorts een boekje over kleur-
vergroten vanaf dia's, een be
zigheid die met de groeiende
belangstelling voor het kleu-
ren-dokawerk ook steeds meer
binnen de mogelijkheden van
de amateur komt, mede ook
doordat meer materialen voor
dit werk beschikbaar komen.
N.a.v. René Bouillot, De tech
niek van de portretfotografie:
uitg. Elsevier Focus, prijs
42,50.-
Voogel en Keyzer, 200 refelex-
tips; Jan Kleyn, 200 geluids
filmtips; Günther Spitzing,
Kleurvergroten vanaf dia's;
uitg. Elsevier Focus; prijs per
deel 10,90.-
'io
S# 'er
per
schaduw van het WK-
iooi in Utrecht werden in
>er in andere delen van
land de Nederlandse
lioenschappen voor junio-
piranten en pupillen ge
in. De drie titels werden
rerd door Jos Stokkel,
meer, 19), Hendrik van
ee (Leeuwarden, 12) en
Nitsch (Brunssum, 12).
indstanden luiden: junio-
De Lier): 1. Stokkel 9, 2.
d Harmsma 13, 3. Hans
in 12, 4. Hein Meijer 11,
érard Jansen 9, 6. Hans
elder 8, 7. Jacob Okken
John Poulisse 6, 9. Wim
imer 5, 10. Alfred Elgers-
i; aspiranten (Vlissingen):
endrik van de Zee 15, 2.
ny de Leeuw 13, 3. Erik
sman 11, 4. Alex Mathij-
'1, 5. Rens Koene 8, 6.
Korsten 8, 7. Johan Kra-
ink 8, 8. Wieger Wesse-
9. Erwin Hamers 6, 10.
Bakker 2; pupillen (Lun-
M 1- Paul Nitsch 7, 2. Mar-
raRaubo 6, 3. Fedde Kooi 6,
NK junioren
HARMSMA
ik I
1 B O B
MEIJER
4. Mare Coengracht 5, 5. René
Geelhoed 3 en 6. Kees Koene
3 punten.
Vooral bij de junioren viel weer
te genieten van fraai spel. Jos
Stokkel toonde zich overtui
gend de sterkste van het ge
zelschap. Zie maar eens hoe
hij van de stand van het eerste
diagram uit de toch ook niet
zwakke Hein Meijer aan de
kant zet.
m
Kill!
JU Uk lü.
n iO s
M 1 1L H
H 1! 8 I
ifcs Hf 8 Ut 8
1 1 S 8
ELGERSMA
Meijers laatste zet was 41.41-
36. Duidelijk is al te zien dat
Stokkel in deze stand voordeel
heeft: hij heeft meer tempi. 41.
...21-27 42. 32x21 26x17 43.
36-31 13-18 44. 31-27 18-23
45. 37-32 (moet wel: 38-32 17-
21 27x16 23-29 en zwart wint)
1-6 46. 45-40 3-8 47. 40-34 5-
10 48. 34-30 10-14 49. 30-25
6-11 50. 27-22 8-13 en wit rest
niets dan de overgave.
Stokkel bofte dat concurrent
Harmsma zich liet verrassen
door Okken. Harmsma won
onder meer van Alfred Elgers-
ma, wiens laatste zet 47-41 (zie
diagram vanwege de combina
tie is gespeeld. Tjeerd Harm
sma aanvaardt de uitdaging.
26. 21-27 27. 36-31 27x47
28. 38-32 47x20 29. 25x5 28-
33 30. 39x28 22x33 31. 37-31
33-38 32. 31-27 (op 32-27 15-
20 43x32 18-22 27x18 12x23
5x28 17-21 26x17 11x33 en
zwart wint) 32. 38-42 (en zo
kan het ook) 33. 48x37 18-22
34. 27x18 12x23 35. 5x28 17-
21 36. 26x17 11x33 en het is
duidelijk dat Harmsma de par
tij won.
In plaats van 32. 31-27 kan
ook 32-28, dan komen er 13-
19 twee varianten: 1. 43x32
18-23 28x19 4-10 5x3 18-23
19x28 12-18 3x21 16x36 met
onduidelijke kansen voor
zwart, 2. 5x23 18x29 34x23 9-
13 43x32 13-18 23-19 4-10 en
ook hier zijn de kansen aan
zwart (18-221).
Het postzegelemissieprogram
ma voor 1980 vermeldt als eer
ste datum van uitgifte 4 maart.
Dan verschijnt een serie be
staande uit drie zegels, gewijd
aan niet meer in leven zijnde
Nederlandse politici. Het zal
hier dan gaan om Jhr. mr. A.F.
de Savornin Lohman op een
postzegel van 45 ct, vervol
gens mr. P.J. Troelstra (50 ct.)
en mr. P.J. Oud (60 ct.).
Voor 15 april heeft men een
serie van vier Zomerpostzegels
in petto. Deze serie krijgt de
onderwerpen toerisme en re
creatie en de zegels zullen een
waarde hebben van 45
20 ct., 50 20 ct., 60
25 ct. en 80 35 ct. Kort
daarna, en wel op 25 april,
komt er een serie bestaande
uit twee zegels. Deze serie zal
in het teken staan van bezet
ting en bevrijding. Eindelijk is
daar dan een Anne Frankzegel
die een waarde zal hebben van
60 ct. Met een zegel van
45 ct. zal aandacht gegeven
Negen emissies in 1980
worden aan de voedseldrop-
ping op 29 april 1945.
Op 1 mei komen de filatelisten
zelf aan bod met een „echte"
filateliezegel. Deze zegel zal
een waarde hebben van 50 ct.
en verschijnt ter gelegenheid
van de 3e NVPH-show en de
6e Internationale Filatelistische
Tentoonstelling voor Jonge Fi
latelisten „Jupostex 1980".
Twee postzegels die de aan
dacht vestigen op internationa
le sportevenementen zullen op
3 juni verschijnen. Het gaat
hier om sportevenementen die
in 1980 in xons land zullen
plaatsvinden, zo zal een zegel
van 60 25 ct. gewijd zijn aan
de Olympische Spelen voor ge
handicapten „Paralympics",
waar ook de toeslag voor be
stemd is. De tweede zegel
heeft een waarde van 50 ct.
en wordt uitgegeven ter gele
genheid van de Bridge Olym
piade 1980.
Verkeer en vervoer krijgt de
aandacht met een serie van
drie zegels die voor 26 augus
tus op het programma staat.
Deze zegels krijgen een waar
de van 50 ct., 60 ct. en 80 ct.
De Europa-CEPT-zegels heb
ben voor 1980 als onderwerp
vooraanstaande persoonlijkhe
den. Ons land koos voor H.M.
Koningin Wilhelmina die te zien
zal zijn op een zegel van 60 ct.
Een zegel van 80 ct. zal gewijd
zijn aan Winston Churchill.
Deze Europa-zegels kunt u op
23 september verwachten.
Voor een nog nader te bepalen
datum in oktober staat een ze
gel van 50 ct. op het program
ma. Deze zegel zal worden uit
gegeven ter gelegenheid van
het eeuwfeest van de Vrije Uni
versiteit van Amsterdam. Het
1980-programma wordt afge
sloten met een serie van vier
Kinderpostzegels met toeslag
die op 11 november in de ver
koop zullen komen.
De al eerder aangekondigde
nieuwe luchtpostzegel voor bij
zondere vluchten staat ook
voor 1980 op het programma.
Vanzelfsprekend zullen wij te
zijner tijd nader op deze nieu
we uitgiften terugkomen met
een uitvoeriger omschrijving.
Ter gelegenheid van de in
1980 te Lake Placid in de Ver
enigde Staten te houden Olym
pische Winterspelen geeft de
PTT van het Vorstendom
Liechtenstein een serie van
drie bijzondere zegels uit. Deze
zegels komen op 6 december
a.s. in de verkoop, gelijk met
de uit drie zegels bestaande
„Kerstserie 1979".