Rhodesië-verdrag
morgen ondertekend
eccano en Dinky Toys verdwijnen toch niet
Kling negeert
nog maatregel
Yatieaan
talin blijft
ehuld in
ubbelzinnig
ïvaas
Onzekerheid
Kerstbezoek
aan gijzelaars
in Teheran
Oliemiljonair wil
Titanic opsporen
Dissidenten
in Polen
vrijgelaten
Opzet hulp aan Antillen verandert
ABILENE Jim
Grimm, een oliemil
jonair uit Texas en
een groot reiziger en
onderzoeker, wil het
wrak gaan zoeken
van het Britse luxe
schip de Titanic dat
op de eerste reis naar
New York in 1912 in
de Atlantische Oce
aan is gezonken met
1.513 mensen aan
boord, nadat het in
botsing was gekomen
met een ijsberg.
Grimm, een geoloog
die een eigen oliemaat
schappij heeft, is al ja
ren bezig plannen te
maken en hij gelooft
dat het zijn mede
werkers en hemzelf zal
lukken het schip, dat
op 608 kilometer van
de kust van Newfound
land ligt op een diepte
van 3640 meter, zal
kunnen bereiken. Om
te beginnen wil hij het
schip gaan filmen om
vast te stellen waar en
hoe beschadigd de
romp is.
Grimm die al een aan
tal documentaires heeft
gemaakt zal in de eer
ste plaats worden bijge
staan door Michael
Harris en Marvin Stef-
fins van de Internatio
nal Expeditions Film
Company.
Men wil trachten de
Titanic te bereiken met
behulp van 's werelds
grootste diepzeeduikap-
paraat, de vijftien me
ter lange Aluminaut
die ook gebruikt was
om een paar jaar gele
den een voor de Spaan
se kust in zee gekomen
waterstofbom op te
sporen.
De Aluminaut kan tien
personen vervoeren,
afdalen tot een diepte
van 4500 meter en daar
uiterlijk 72 uur vertoe
ven.
De expeditie wordt
voor het grootste deel
gefinancierd door eni
ge maatschappijen
waaronder een grote
oliemaatschappij en
door een aantal weten
schappelijke instellin
gen.
„Er zullen", aldus Jim
Grimm, „speciale
maatregelen worden
getroffen tegen eventu
ele diefstal van voor
werpen aan boord van
/ie Titanic die uiteraatd
van belangrijke histori
sche waarde kunnen
zijn".
Een tekening van de ondergang van dê Titanic, gebaseerd op verhalen van
ooggetuigen.
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 20 DECEMBER 1979 PAGINA 9
WARSCHAU De Poolse au
toriteiten hebben gisteren 15
dissidenten, die het afgelopen
weekeinde waren gearres
teerd, weer vrijgelaten. Het
„Comité voor Sociale Zelfver
dediging" (KOR) heeft dit
meegedeeld. De vijftien waren
gearresteerd om te voorkomen
dat ze zouden deelnemen aan
herdenkingsbijeenkomsten
voor de doden die in 1970 bij
demonstraties in Gdansk zijn
gevallen.
;or Kortsjnoj veroordeeld
SKOU Igor Kortsjnoj, de 20-jarige zoon van de uitgewe-
I Russische schaker Viktor Kortsjnoj, is gisteren door een
htbank in Leningrad tot tweeëneenhalf jaar dwangarbeid
oordeeld wegens dienstweigering. Dit is door zijn moeder,
Kortsjnoj, meegedeeld.
vrouw Kortsjnoj belde vanuit haar huis in Leningrad met
terse correspondenten in Moskou om de veroordeling van
zoon bekend te maken.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
De Amerikaanse
Airfix Industries,
vember haar oude
tccanofabriek gesloten heeft
waar ook de beken-
oys gemaakt werden,
nhihelemaal niet van plan de pro-
haar befaamd speel
pop te doeken. De
van de Dinky Toys uit
ijzer zou toevertrouwd
aan een bedrijf in Hong-
terwijl een andere Britse
fabriek, misschien gevestigd in
Londen, zich in de loop van vol
gend jaar zal gaan bezig houden
met de produktie van Meccano
bouwdozen.
Airfix houdt haar plannen nog zo
goed mogelijk geheim, omdat ze ru
zie heeft met het 940 man sterke
personeel van de Meccanofabriek
in Liverpool. Voor de sluiting van
dat bedrijf werd door Airfix een
bedrag van vier miljoen pond uit
getrokken. Ze hoopt het gebouw en
de machines later voor een zacht
prijsje te kunnen verkopen.
Het voltallige Meccanopersoneel
werd eind november plotseling af
gedankt. De schok was zo geweldig,
dat het onmiddellijk besloot een zo
geheten „work-in" (bedrijfsbezet
ting) te beginnen, die sedertdien
nog steeds aan de gang is. De man
nen en vrouwen, die bij Meccano
werken, blijven dag en nacht in de
fabriek. Geen enkel directielid
wordt binnengelaten.
De oude machines, die de Meccano
onderdelen voortbrengen, blijven
draaien. Volgens de bezetters van
het bedrijf werden sinds het begin
van hun bezetting al voor twaalf
miljoen gulden Méccanobouwdozen
besteld.
Airfix zegt, dat Meccano in de afge
lopen drie jaar een verlies van 17
miljoen gulden geleden heeft. Het
personeel ging geregeld in staking.
Dit jaar alleen al zou voor zes mil
joen gulden aan bestellingen verlo
ren zijn gegaan. De arbeiders en ar
beidsters zouden ook erg veel ge
stolen hebben. Hun relaties met de
Amerikaanse bazen zijn nooit goed
geweest.
De Meccano werd op het einde van
de vorige eeuw uitgevonden door
Frank Horby, een bekende naam
op het terrein van de Britse speel-
goedfabrikage. Tot na de tweede
wereldoorlog was het succes
enorm. Daarna brak een slechte
tijd aan. In 1971 werd het bedrijf
door Airfix overgenomen.
Hierna moest Meccano hoognodig
gemoderniseerd worden. Maar dat
is niet snel genoeg gebeurd. Mecca
no werd veel te duur in vergelij
king met andere bouwmateriaal
voor kinderen, zoals bijvoorbeeld
Lego. En nu het allemaal electro-
nisch speelgoed is wat de klok
slaat, vragen nog maar weinig jon
gens naar een Meccanobouwdoos.
En toch weigert het Meccanoperso
neel te geloven, dat Airfix slechte
zaken doet. Sommige arbeiders
hebben meer dan dertig jaar dienst
achter de rug. Ze hebben hun leven
lang gewerkt met dezelfde machi
nes, die nu hopeloos verouderd zijn.
Hoewel de regering in Londen mo
rele steun geeft aan de arbeiders,
houden hun bazen voet bij stuk. Ie
dereen moet er uit. Er zal wel een
vergoeding betaald worden, naar
gelang het aantal dienstjaren, maar
de kans dat het aantal arbeidsplaat
sen gered zou worden, zit er niet
fOSKOU In het vreemde gezelschap van Brigitte Bar-
ot en Abba staart een streng kijkende man met knevel de
et mogelijke koper aan. Voor een roebel wisselt het portret
an eigenaar, en de koper verwijdert zich van het boeken-
'alletje. Het portret van de man met knevel is dat van de
LS ens geliefde, maar meer nog gevreesde dictator Josef
kjoegasjvili, oftewel Stalin, wiens honderdste geboortedag
torgen wordt gevierd. De verkoop van zijn portret aan
nostalgische bewonderaars is een van die typische particu-
'ere bedrijvigheden, die in de Sovjet-Unie theoretisch ver-
oden zijn maar in de praktijk oogluikend worden toegela-
eo.
'enzelfde dubbelzinnigheid kenmerkt de houding van het
Iremlin tegenover de „man van staal", die tot aan zijn
lood zowel afgrijzen als een vorm van religieuze bewonde-
wg wekte. Werd hij tijdens zijn leven door zijn 'onderhori-
:m en gehuldigd als het grootste genie van de mensheid, drie
iar na zijn dood werd de dictator in 1956 door zijn opvol-
er Kroetsjev aan de kaak gesteld als een tiran.
Vet Kroetsjevs befaamde geheime toespraak op het 20ste
'O- partijcongres werd de halfgod van zijn voetstuk gestoten
tn werd de persoonlijkheidscultus rond zijn persoon ver-
xordeeld. Het doek werd een beetje opgehaald over de
nassa-terreur die aan miljoenen mensen het leven heeft
ekost in gevangenissen en werkkampen. Het gebalsemde
ijk werd weggehaald uit het mausoleum op het Rode
Plein, waar het sinds 1953 had gerust naast het lijk van Le-
:u iin, de stichter van de Sovjetstaat. Kroetsjev gaf Stalin een
u nieuw imago mee: dat van een slechte en onbevoegde
knoeier, die door zuiveringen, wanbeleid en schijnproces-
ten onvoorstelbare aantallen slachtoffers maakte onder te-
- enstanders, boeren en militairen.
fKroetsjevs opvolgers, Brezjnjev en Kosygin, hebben het
'ef standpunt ingenomen dat het 30-jarig bewind van Stalin
van te vitaal belang was in de geschiedenis van de Sovjet-
Unie om het aan onbeperkte kritiek bloot te blijven stellen.
De archieven werden gesloten, een deel van Stalins slacht
offers zoals Boekharin, bleef op de zwarte lijst, en een vol
ledig beeld van Stalins rol werd voorkomen. Het lijkt erop
of men hoopt dat de belangstelling voor Stalin met het ver
dijken der jaren zal wegebben.
Van volledige rehabilitatie is geen sprake. Het principieel
negatieve vonnis uit de jaren van Kroetsjev is niet herroe
pen, maar in de praktijk is een duidelijke kentering waar
Ie nemen: met name Stalins positieve kanten worden be
licht. Het verwijt dat Stalin door misrekeningen in grote
mate schuld had aan de nederlagen van het Rode Leger tij
dens de tweede wereldoorlog is geschrapt.
In de nieuwe oorlogsromans van Aleksander Tsjakovski
wordt Stalin afgeschilderd als de majestueus dominerende
figuur op de conferentie van Potsdam (1945) die zijn onbe-
Irouwbare gesprekspartners Truman en Churchill de baas
was. Over Stalins fouten en misdaden leert de So\jet jeugd
waarschijnlijk minder dan de Duitse jeugd over Hitier.
luis aartsbisschop San Salvador bezet
SALVADOR Leden van de militante „Volksbond
n de 28e februari" hebben het huis van de aartsbisschop
m San Salvador bezet.
idere leden van dezelfde militante organisatie hebben gisteren
it vuur geopend op een kantoor van de Italiaanse autofabriek
la Romeo. De schade is aanzienlijk. Beide acties zijn een pro-
I tegen het politieoptreden tegen boeren, die een hacienda
Iden bezet. In San Salvador zijn voorts gisteren betogingen
louden, waaraan militairen een einde hebben gemaakt. Vijf
ogers raakten gewond.
Siegfried Haag in
Stuttgart
veroordeeld
STUTTGART De voormali
ge advocaat Siegfried Haag is
gisteren door een rechtbank
in Stuttgart tot een gevange
nisstraf van vijftien jaar ver
oordeeld in verband met de
overval op de Westduitse am
bassade in Stockholm in april
1975.
De rechtbank achtte de 33-ia-
rige Haag schuldig aan mede
plichtigheid aan twee moor
den, vrijheidsberoving en het
uitoefenen van ongeoorloofde
dwang op de Westduitse auto
riteiten.
Haag moest voor de vonniswij-
zing uit de zaal worden ver
wijderd omdat hij had ge
dreigd de president van de
rechtbank niet aan het woord
te zullen laten komen.
Doodstraf voor
moordenaars
president Park
SEOEL Een militaire recht
bank heeft gisteren het voor
malige hoofd van de Zuidko-
reaanse inlichtingendienst,
Kim Jae-Kyu, ter dood ver
oordeeld wegens de moord op
president Park Chung-Hee op
26 oktober. Behalve Kim wer
den nog zes anderen ter dood
veroordeeld. Een achtste man
werd tot drie jaar gevangenis
straf veroordeeld wegens het
achterhouden van bewijsmate
riaal na de moord op de Zuid-
koreaanse president.
Mitterrand geeft
Rocard vrij baan
PARIJS Francois Mitter
rand, eerste secretaris van de
Franse socialistische partij,
heeft voor het Franse radiosta
tion „France-inter" gezegd dat
elke socialist naar de presi
dentskandidatuur van de soci
alistische partij mag dingen,
indien hij in de partij een be
paalde stroming vertegen
woordigt. Daarmee heeft Mit
terrand de weg vrij gemaakt
voor een kandidatuur van Mi
chel Rocard, die lid is van het
partijbestuur van de Franse
socialistische partij.
een
uivel'
"t>SKOU In
Commu-
een blad
de Sovje-
ssische co
2 inistische
'■tij. is Stalin
de voora
nd van zijn
m Jnderdste ge-
ortedag „geen
gel maar ook
en duivel" Josef Stalin
noemd. Het
ad noemt het verkeerd en naïef ervan uit te gaan dat
Q alin is afgeweken van de leer van Marx en Lenin en het
>t Stalin juist voor zijn trouw aan de leer. Stalins fouten
en eerder van methodische dan van theoretische aard:
n meedogenloos beleid, met name bij het collectiviseren
n de landbouwgronden; toch spreekt het blad in milde
woordingen over de terreur van de dertiger jaren.
it persbureau Novosti kritiseert Stalin in een uitvoerige
schouwing om zijn „vergissingen en flaters" ook al
prdt de dictator er verantwoordelijk voor gesteld dat de
vjet-Unie zich tot een wereldmacht heeft ontwikkeld.
aar zijn egocentrische persoonlijkheid wordt door Novos-
„strijdig met Marx en Lenin" genoemd.
sa
MUZUREWA
VANAVOND
ALSNOG
NAAR
LONDEN
LONDEN Morgenmiddag om een
uur wordt in Londen het verdrag on
dertekend, waarmee officieel een
einde wordt gemaakt aan de oorlog
in Zimbabwe-Rhodesië. Na een aan
vankelijke weigering de ceremonie
bij te wonen arriveert ook ex-pre
mier Muzurewa vanavond in Lon
den, om morgen zijn handtekening
te plaatsen onder de documenten,
waardoor volgende week de wapen
stilstand van kracht wordt en het
land voorjaar 1980 een onafhankelij
ke staat kan zijn.
In Londen hebben de guerrillaleiders
Nkomo en Mugabe er gisteren geen
twijfel over laten bestaan, dat het Pa
triottisch Front met één lijst zal deelne
men aan de komende verkiezingen in
Zimbabwe-Rhodesië. In Salisbury heeft
de Britse gouverneur Soames inmiddels
beloofd, dat de twee partijen van het
Front (Zanu en Zapu) zeer binnenkort
worden gelegaliseerd. Verder zal Soa
mes, zo wordt aangenomen, morgen
middag besluiten de censuur op te hef
fen en ongeveer 150 politieke gevange
nen vrij te laten.
Gisteren werd ook bekend, dat in na
volging van Groot-Brittannië, de VS en
Canada, ook West-Duitsland en Zwit
serland hebben besloten hun economi
sche sancties tegen Rhodesië op te hef
fen. Verwacht wordt, dat Australië dit
voorbeeld snel zal volgen.
In het Britse Lagerhuis werd gisteren,
tot grote woede van de oppositie, be
kendgemaakt dat Shell en BP, de twee
oliemaatschappijen waarvan is bewezen
dat zij de economische boycot van Rho
desië vele jaren opzettelijk hebben ge
negeerd, niet zullen worden vervolgd.
Het Openbaar Ministerie vond de ver
dere behandeling, in het licht van de
huidige situatie, niet meer gerechtvaar
digd.
TEHERAN Familieleden
van de Amerikaanse gijze
laars in Teheran zullen met
Kerstmis misschien bezoe
ken mogen brengen aan de
gevangenen in de Ameri
kaanse ambassade. Dit is
gisteren bekend gemaakt
door een vooraanstaand lid
van de Iraanse revolutionai
re raad, minister van bin
nenlandse zaken Hasjemi
Rafsanjani. Zijn uitlatingen
lijken echter alleen maar de
verschillen tussen de mili
tante bezetters en de Iraanse
regeringsfunctionarissen te
onderstrepen. Een woord
voerder van de studenten
verklaarde immers dat over
een bezoek nog geen beslis-
De begrafenis van de ayatollah
Mofatah en zijn lijfwachten, die
dinsdag in Teheran werden
doodgeschoten, heeft gisteren
geleid tot anti-Amerikaanse
betogingen. Een zee van week
lagende Iraniërs begeleidde de
doden naar het graf.
sing is genomen, en dat der
gelijke beslissingen „aan
ons" zijn.
Gisteren spraken de studenten
opnieuw minister van buiten
landse zaken Ghotbzadeh te
gen met de mededeling dat
een officieel onderzoek in de
VS naar de misdrijven van de
sjah onvoldoende is voor de
vrijlating van de gijzelaars.
Het enige waardoor de gijze
laars vrij kunnen komen is de
terugkeer van de sjah herhaal
den zij. De minister had echter
gezegd dat hij voor zijn uit
spraken voldoende bevoegd
was.
In Teheran is de voormalige
vice-premier Entezam gearres
teerd. Entezam was vorige
week als ambassadeur in Zwe
den naar Iran teruggeroepen,
nadat uit documenten uit de
Amerikaanse ambassade zou
zijn gebleken dat hij bereid
was met de Amerikaanse in
lichtingendienst CIA samen te
werken. Hij was vice-premier
onder de eerste premier na de
revolutie, Mehdi Bazargan.
TUBINGEN De theo
loog Hans Küng heeft gis
teren de maatregel van het
Vaticaan genegeerd om
hem zijn leerbevoegdheid
aan de universiteit van Tü-
bingen te ontnemen en een
anderhalf uur durend col
lege gegeven, dat door
meer dan tweeduizend
mensen werd bijgewoond,
die hem krachtig toejuich
ten.
Naar verluidt is Küng van
plan te blijven doceren aan de
katholieke theologische facul
teit van de universiteit, totdat
het ministerie van weten
schapszaken van de deelstaat
Baden-Württemberg, zijn ei
genlijke werkgeefster, hem of
ficieel zijn ontslag heeft gege
ven.
In Tübingen is gisteren opge
richt een „comité ter verdedi
ging van de rechten van de
christen binnen de kerk" door
de publicist Walter Dirks, de
theoloog Norbert Greinacher
en de hoogleraren Walter Jens
en Otto-Herbert Hajek, ter on
dersteuning van Küng.
Onder de vele reacties, die zijn
gevolgd op de veroordeling
van Küng is er een van de
Wereldraad van Kerken. Ge
zegd wordt, dat de zaak niet
beschouwd kan worden als
een louter interne kwestie van
de rooms-katholieke kerk,
maar dat zij ook voor de oecu
mene onmiddellijke gevolgen
zal hebben. Volgens de we
reldraad is het nu hoog tijd,
dat alle kerken, die een dia
loog met de rooms-katholieke
kerk zijn aangegaan met het
secretariaat voor de eenheid
gaah praten over de funda
mentele kwestie, die de in
trekking van de doceerbe-
voegdheid van Küng is.
Uit Madrid wordt gemeld, dat
de wijbisschop van Madrid,
Alberto Iniesta, door de pre
fect van de congregatie voor
de bisschoppen, kardinaal Bag-
gio, naar Rome is ontboden om
„rekenschap af te leggen van
zijn pastorale activiteiten". Dit
bericht heeft grote onrust on
der priesters en gelovigen ver
oorzaakt. Bisschop Iniesta is de
eerste ambtsdrager, die zich
recentelijk in Rome moet ver
antwoorden.
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllll
DEN HAAG De opzet van de ont
wikkelingshulp aan de Nederlandse
Antillen wordt drastisch herzien. In
plaats van de gebruikelijke projectge
bonden hulp zal in de toekomst meer
de nadruk worden gelegd op de zoge
naamde programmahulp, waarbij de
inspanningen van de Antillen bepa
lend zijn voor de mate, waarin Neder
land steun verleent. Dit schrijft minis
ter Van der Stee in een nota over de
ontwikkelingshulp aan de Antillen.
In de nota komt minister Van der Stee
grotendeels tegemoet aan de in 1976 door
het Internationaal Monetair Fonds geuitte
kritiek op het korte-baan-karakter van de
hulpverlening. Hij dringt in de nota aan
op een doel- en planmatiger beleid van de
Antilliaanse regering, omdat hulp anders
weinig zinvol is. Een van de eerste vereis
ten daarvoor, zo schrijft minister Van der
Stee, is een sanering van de overheidsfi
nanciën. Daarnaast zouden de handel en
het toerisme gebruikt kunnen worden, om
de Antilliaanse economie te versterken.
Momenteel leeft ongeveer twintig procent
van de bevolking beneden het bestaans
minimum.
MINISTER VAN DER STEE IN NOTA:
