jlist rond kernwapen besluit a debat niet opgetrokken jijde doos met kerstballen even op? Dan zet ik vast 'n pilsje klaar!' CcidócSomcmt QÏMII™— COSBSQü PvdA: houding VVD beneden alle peil ICrisis had niet t minder kern - gapens geleid" q k nr„ Fel treffen VVD en D'66 De dagen van toen ÏENLAND LEIDSE COURANT DONDERDAG 20 DECEMBER 1979 PAGINA 13 IINET SCHEPT GEEN DUIDELIJKHEID OVER NAVO-OVERLEG riie par ementaire redactie) IAAG De voor het kabinet afloop van het kernwapende- gisteren heeft geen eind ge- aan de mistige verwarring die week rond het Nederlandse op- in het NAVO-beraad te Brussel jJ-Jid. Nog altijd bestaan er over iltaten van het NAVO-overleg lien in interpretatie tussen de WD en oppositiepartijen. Zel- :ft premier Van Agt, die na- <^de regering het belangrijkste in het debat voor zijn rekening ach in zoveel bochten moeten in om de coalitiepartners CDA elk ter wille te zijn. lier bestreed met kracht de opvatting ppositie dat Nederland wel zou hebben id met produktie van de kernwapens, aaide zijn na het NAVO-beraad in de ifgelegde verklaring, dat de produktie aketten tijdens het beraad niet aan de geweest. „De produktie is uitsluitend k van de Verenigde Staten. Alleen zij ►hot produktie beslissen en daar verant- jkheid voor nemen", aldus Van Agt. je de Kamer mee, afgelopen zondaga- n brief aan NAVO-secretaris-generaal hebben gestuurd, waarin hij om ophel- iver het produktiebesluit vroeg. Luns fUi n Agt daarop schriftelijk bevestigd dat ^>7 e „uitsluitend een Amerikaanse Natio- ^antwoordelijkheid is". Luns toe, dat de Nederlandse delegatie iel niet haar instemming heeft uitge- met de produktie van de kernwapens, persconferentie had Luns, zo schreef vergissing gezegd, dat Nederland ook jroduktie van de raketten akkoord was [Dit misverstand was ontstaan doordat landen uit eigen beweging positief op iktie hadden gereageerd, hetgeen Luns •onderstellen dat Nederland zich ook n produktie had verklaard. Voor het deze verklaring van Luns al veel be- Overleg in PvdA-kring tijdens een schorsing in het kernwapendebat. zwaren tegen de Nederlandse opstelling in Brussel weg. Tegenover de VVD verklaarde Van Agt met nadruk, dat het NAVO-slotcommuniqué, waar in staat dat alle NAVO-landen zich met de mo dernisering van 572 kernraketten akkoord had den verklaard, niet gebagatelliseerd dient te worden. Hij nam zijn eerder gedane uitspraak terug, dat het communiqué slechts het karakter van een persbericht zou hebben. Ter geruststel ling van het CDA tekende Van Agt daarbij aan, dat het Nederlands voorbehoud tegen plaatsing van raketten op ons grondgebied, zoals vastge legd in een aanhangsel van de notulen, niet met het communiqué in tegenspraak is. Opnieuw ten behoeve van de VVD benadrukte Van Agt voorts, dat de regering overtuigd is van de noodzaak, actie te ondernemen tegen de bedreigende uitbreiding van het Russische kernwapenarsenaal. Het CDA werd daarna weer tevreden gesteld met de mededeling, dat Nederland zich nog niet heeft verplicht tot medefinanciering aan de stationering van de raketten. Tenslotte wees Van Agt erop, dat hetgeen in Brussel door de Nederlandse delegatie bereikt is, het uiterst haalbare was. „Het vorige kabinet had niet met een beter resultaat kunnen aanko men", aldus de premier. Volgens hem zou Ne derland bij e lke verdere stap buiten spel komen te staan in «de NAVO en elke invloed op verde re besluiten verLiezen. In de avondi jj>w\ spitste het debat zich door toe doen van de oppositie geheel toe op de vraag, of Nederland itl dan niet verantwoordelijkheid heeft aanvaiird voor de stationering van de nieuwe rakettem in andere Westeuropese lan den. Volgens Pv dA, D'66, PPR, PSP en CPN is Nederland bllijk .ens het slotcommuniqué van het NAVO-over leg wel degelijk met de statio nering van alle voorgestelde 572 raketten ak koord gegaan. Qr-ok de VVD legde het commu- niniqué zo uit Naar de mening van het CDA zou echter het Nederlandse voorbehoud tegen plaatsing van 1 aketten op ons grondgebied te vens inhouden dat wij ook geen verantwoorde lijkheid voor de plaatsing in andere landen aanvaarden. C!Di,A-fractieleider Lubbers vroeg Van Agt, die opvatting te bevestigen. De pre mier deed dat ech.ter niet, hoewel hij de stelling van Lubbers eveiimin wilde ontkennen. Van Agt: „We hebb*t^ bepleit dat geen enkel land met stationerin g akkoord zou gaan. Toen bleek, dat de andere bondgenoten niet voor die bena dering voelder i, hebben wij datgene waarvan wij vonden da t iedereen het moest doen, voor ons zelf gedaan. We hebben echter geen kritiek geuit op de houding van de andere bondgeno ten. Die handelden elk als soevereine staat. Te gen die handolwiji'.o valt geen ja of nee te zeg gen". Deze houding bevredigde de CDA-fractie, op de rechter vleug el na echter allerminst. Na ruim een uur fractiebera ad had Lubbers echter alle 49 fractieleden weer op één lijn gekregen. Na mens de gehele fru.ctie distantieerde Lubbers zich duidelijk van cle passage uit het slotcom muniqué, waarin vrordt gesproken van een door alle bondgenote :n genomen besluit tot sta tionering van 572 ke xnraketten. Nochtans ging de gehele fractie meet het regeringsbeleid ak koord, omdat in de gegeven situatie toch het meest haalbar e was t «reikt. Het overduidelijke bewijs dat de mist nc >g steeds was blijven han gen werd daarna gele verd door VVD-fractielei- der Rietkerk, die in d e stemverklaring van zijn fractie zei dat Nederlamd zich niet onttrokken had aan de verantwoo rdelijkheid voor de door de NAVO genomen be sluiten. U-DISSIDENTEN NA iMERDEBAT: onze parlementaire redactie) Vj HAAG De stemverklaring die fractie- 'tter Ruud Lubbers vannacht aflegde, in hij concludeerde dat Nederland binnen *^JAVO geen verantwoordelijkheid draagt het besluit 572 kernraketten te produceren plaatsen heeft uiteindelijk de gehele CDA ie op één lijn kunnen krijgen achter het Een tweede overweging voor de tien dissidenten om nu niet met een nieuwe ti van het PvdA-Kamerlid Bram Stemer- mee te stemmen was het feit dat door het emen van deze motie een kabinetscrisis zijn ontstaan die feitelijk niets meer zou ideren aan de NAVO-besluiten over de iwapens. opstelling werd na het debat het duidelijkst door dis- Henk Couprie verwoord. Deze zei: „Als ik door voor otie Stemerdink te stemmen één kernraket minder innen laten produceren, dan zou ik het kabinet heb- ten vallen Een van zijn mede-dissidenten in het tjan van Houwelingen haakte hier in een commen- ik op in. „Door onze stem voor de motie Stemerdink ^vlwee weken geleden, waarbij produktie en statione- ^Ivan de kernraketten werd afgewezen wilden wij de zelf beïnvloeden. Wij wilden die produktie en statio- voorkomen. Wanneer wij nu voor de nieuwe motie rdink zouden hebben gestemd zou dit alleen partij- ike betekenis hebben gehad". louwelingen gaf daarbij, net als zijn mede-dissident lm de Kwaadsteniet, toe dat de verklaring van Lub- ^^ihaaks op die van VVD-fractievoorzitter Rietkerk A die verklaarde uit het debat 'te hebben opgemaakt le Nederlandse regering mede verantwoordelijk is de NAVO- besluiten. Van Houwelingen en de adsteniet stelden daarbij beiden dat de onduidelijkhe- >p dit punt tijdens het debat zijn blijven bestaan. „Ik het dat op dit punt geen helderheid in het debat is aan", aldus Van Houwelingen, die zijn stem tegen de de motie Stemerdink met drie argumenten verklaar- Nederland had een amendement op de NAVO-beslui- loorgezet nu geen besluit over stationering van de raketten in Nederland). Nederland is niet verantwoor- voor welke produktie van de raketten dan ook. Tij- het debat was alleen het kiezen van een eigen positie Nederland ten aanzien van de stationering aan de er verklaarde Van Houwelingen samen met de dissi- in De Kwaadesteniet en Jan Nico Scholten dat de ge- iak door de PvdA in het partijpolitieke vlak was ge- Ook fractievoorzitter Lubbers voerde dit in een lentaar na het debat aan. „Een eigen motie van de met daarin enkele reserves ten opzichte van de posi- het kabinet zou in dit verband niet meer objectief len worden beoordeeld, zonder dat het lot van het ka- daarin zou hebben meegewogen", aldus Lubbers. De idsteniet verklaarde daarbij dat de eenheid binnen 'DA in zijn opstelling zwaar had gewogen. Samen met Houwelingen sprak hij een druk van Lubbers op de ieleden om één lijn te trekken tegen. '92/ zei verder het te hebben betreurd dat premier Agt in feite zijn onaanvaardbaar over de ingediende es uitsprak toen hij zei onoverkomelijke bezwaren te en tegen de instemming door de Kamer met moties laar de strekking, laat staan naar de letter, goedkeu- onthielden aan het kabinetsbeleid of een trap na ga- aan de NAVO. Ten slotte hield Jan Nico Scholten vol 'et bij zijn stemgedrag tijdens het debat om een gewo- lolitieke beslissing ging. „Mijn geweten geeft niet in weg ik moet gaan", aldus Scholten. Hij zei wel er- te willen blijven strijden de geesten in het CDA te be- ■j 0p in de weg van terugdringing van kernwapens in te onO DEN HAAG Tijdens het debat over de kern wapens is het gisteren tot een ongemeen harde confrontatie gekomen tussen de liberaal Ad Ploeg en de democraten Laurens Jan Brinkhorst en Jan TerLouw. Ploeg besteede zijn twee ter mijn niet aan zijn opvat tingen over het kernwa- penvraagstuk, maar vooral aan de rol die D'66 daarin gespeeld heeft. Hij verweet deze partij in de afgelopen weken van standpunt te zijn veranderd en zei bo vendien dat van een wer kelijk inhoudelijke standpunt in de betogen van Brinkhorst geen sprake was geweest. Deze had volgens Ploeg niets meer gedaan dan het kabinet aanvallen. De beweringen van Ploeg, die hij overigens niet met voorbeelden il lustreerde, wekte de toorn op van D'66-leider Jan Terlouw, die Ploeg in voor zijn doen zeer scherpe bewoordingen tartte zijn insuniaties „hard te maken". Ploeg zegde toe dit in een later stadium nog te willen doen. Aan de ruzie kwam een einde door een met applaus beloon de interventie van de communist Marcus Bak ker die de kamerleden vroeg „nu eindelijk weer een over kernwapens te gaan praten". (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG Nederland draagt ook verantwoorde lijkheid voor het vorige week door de NAVO in Brussel genomen modernise- ringsbesluit. Die constate ring van VVD-leider Riet kerk, zorgde gisteren op het laatste moment nog voor grote verwarring. PvdA-lei- der Den .Uyl haakte daar gretig op in om te proberen alsnog verdeeldheid te zaaien bij hetzij de liberalen hetzij de christen-democra ten. Nadat hem was toege staan nog één vraag te stel len, waar de VVD zich fel te gen had verzet, informeerde Den Uyl bij premier Van Agt of de regering deze op vatting van de VVD deelde. De minister-president, die door Lubbers op het hart was gebonden zich op de vlakte te houden, volstond met te zeggen dat hij niets toe te voegen had aan zijn eerdere „verslaggeving". Na afloop van het debat maak te Den Uyl aan VVD-defen- siespecialist Ad Ploeg duide lijk, dat hij weinig waardering had voor het moment, waarop diens fractieleider met zijn constatering was gekomen. „Dat je uit die mening om po litieke redenen niet de logi sche consequenties trekt, kan ik billijken. Maar niet dat je daarmee wacht tot de stem verklaringen (zodat de opposi tie geen kans heeft daarop in te spelen). Dat vind ik bene den alle peil. Dat is gewoon lafheid!". De liberalen Ploeg en Rietkerk in ge; sprek met hun par tijgenoot minister Van der Klaauw. F "vdA-leider Den Uyl verweet hen lafheid. In zijn eigen stemverklaring had Den Uyl fel ontkend dat de PvdA alleen om partijpoli tieke redenen het kabinet het vuur na aan de schenen had gelegd. „Alles wijst erop dat wij van het begin af aan alleen het belang van de zaak voor ogen hebben gehad". De socia listische voorman noemde het aanvaarden door de Tweede Kamer van de opstelling van de regering in het NAVO-be raad „een ernstige stap terug op de weg naar wapenbeheer sing". De verantwoordelijk heid legde hij uitdrukkelijk bij die Kamerleden, die tegen de motie van Stemerdink en Brinkhorst zouden stemmen. „Wij zullen de strijd voor die zaak (f.< trugdringen kernwa pens), ji iet niet verminderde overtuig"! jig voortzetten". De fr&c't ieleiders Jan Terlouw (D'66), J lia Beckers (PPR) en Marcus J Bakker (CPN) drukten zich oi ïgeveer net zo uit Laatstgenoemde kreeg veel bijval v an de uitpuilende tri bunes door uit de stemverkla ring va n Lubbers te conclude ren dat het NAVO-besluit op het cru< :iale punt van de plaat sing val u 572 atoomraketten in West-Ei jropa geen meerder heid in de Kamer had gekre gen. „E >at zal de mensen, die nu twe« jaar de tijd hebben dit wat ons land betreft te verhin deren, de moed geven daar mee do Dr te gaan". ADVERTENTIE Heerlijk, helder Heineken. Vreugde niet onverdeeld HET kabinet heeft de kernwapenkwestie overleefd. Moeten we daar blij om zijn? Ja, als het gaat om de consequenties ^bijvoorbeeld economisch), die een kabinetskwestie voor ons land zou hebben gehad. Maar waar het gaat om de zaak zelve past treurnis vanwege de onmacht waarmee het parlement zich gisteren geconfronteerd zag. NADAT was gebleken, dat de bondgenoten in de NAVO niet van het Nederlandse standpunt wat betreft de moderni sering van de kernwapens te overtuigen waren, stond Neder land voor de vraag wat te doen. Het kabinet restte niets an ders dan het uitgangspunt (de vertrekpunten van het CDA) uitsluitend voor Nederland toe te passen en zo een aparte po sitie binnen de NAVO in te nemen. De regering heeft er goed aan gedaan die verantwoordelijkheid te nemen, en het parlement heeft de regering in ieder geval gesteund HET langdurige debat van gisteren ging eigenlijk alleen om de vraag of Nederland de partners nog had moeten meedelen dat men ook tegen de stationering van de nieuwe wapens was op het grondgebied van de anderen. Die op zich logische consequentie van het Nederlandse standpunt heeft Neder land niet getrokken, omdat dan de Nederlandse invloed op de wapenbeheersing in de NAVO tot een minimum zou zijn teruggebracht. In de gegeven omstandigheden was die keuze van de rege ring juist. Want een dergelijk getuigend standpunt zou in fei te weinig hebben opgeleverd. De raketten zouden toch ge maakt worden, ze zouden toch op het grondgebied van de anderen worden neergezet, en ze zouden toch de eerstko mende twee jaar niet in Nederland worden opgesteld VOOR die zelfde afweging stond in feite gisteren ook de Tweede Kamer. Het is toe te juichen, dat de dissidenten van de CDA-fractie uiteindelijk voor de realistische, en niet voor de getuigende lijn hebben gekozen. Want het heensturen van het kabinet zou binnen de NAVO in feite niets hebben opge leverd: de raketten waren er toch gekomen en ze waren toch niet op Nederlands grondgebied geplaatst. De oppositie heeft alle krachten ingezet om in het debat van gisteren een ander beeld te laten overkomen. Daarmee van het begin af aan fei ten kleurend, en het debat partij-politiek makend. Waar het debat ging over de veel belangrijkere kwestie van de kern bewapening en de invloed van ons land op wapenbeheersing, is het goed dat de regeringspartijen hier niet aan hebben toe gegeven. Wij zijn daar blij mee, maar de vreugde is niet on verdeeld. Het handjevol mildheid, dat de mensheid sinds de vlucht uit het paradijs nog rest, wordt bij voorkeur bewaard voor de dagen van Kerstmis. Dan trilt de nacht van klokgebeier en liggen de kerken als gepavoiseerde schepen tussen de huizen. En Jan en Alleman notuleert zijn nobele trekjes aan de achterzijde van een ansichtkaart met veel paksneeuw en hertengeweien en stuurt deze te laag gefrankeerd naar mensen, aab wie men wederom een vol jaar geen moment heeft gedacht. Er is een tijd geweest, dat Kerstmis voor ons zijn absolute hoogtepunt bereikte tijdens het uitpakken van de stal. De doos met afgedankte groene sjaal van moeder eromheen werd op een avond van zolder gehaald en op tafel gezet. Mijn oudste broer had daarna de delicate taak om de eerste gipsen beelden uit hun slaap te wekken. Doodstil keken de anderen toe, hoe hij ze één voor èén uit het achterhaalde nieuws van december van het jaar daarvoor pelde. Het waren oude bekenden, die we vol vreugde verwelkomden: de pipse Maria, de al even bleke herder met zijn kromstaf, de jolige jongeling, wiens linkeroog was doorgelopen en Balthazar, die jaren geleden bezijden de stal van het bijzettafeltje was getrild, toen er een truc met oplegger langs ons huis was gedaverd. Dat had hem de kop gekost, maar vader had nog diezelfde dag van papier maché en stopverf een nieuw koningshoofd gemaakt, dat helaas twee maten te groot bleek te zijn. Sindsdien stond Balthazar helemaal achteraan, aan het gezicht der gelovigen onttrokken door een listig geplaatst dennetakje. Ik hield zielsveel van hen allen, van de herders en hun schaapjes, van de os en de ezel en van het porceleinen kind met zijn onwerkelijk schone hesje aan, dat was afgebiesd met gouden bolletjes. Elk jaar dacht ik ook opnieuw: „Zou er in die twaalf maanden iets veranderd zijn? En groot was mijn opluchting, als ik zag, dat alles bij het oude was gebleven. Nooit veranderde het humeur van het gezelschap, dat samendromde bij onze houten stal. En zelfs in het rampzalige oorlogsjaar 1944 deed Jozef, alsof zijn neus bloedde en bleef hij dromerig in het mos naast de kribbe knielen. En schuin boven zijn hoofd blies de engel geluidloos op zijn gouden schalmei. Als de doos bijna was uitgepakt en de bodem al zichtbaar werd steeg de spanning altijd ten top. Wij wisten dan immers, dat de kameel in aantocht was en zijn verschijning overschaduwde de rest volledig. We herinnerden ons nooit, of hij nu èén bult had of twee en zelfs vader hield zich daaromtrent van de domme. Wel wees hij achteloos èén van zijn kinderen aan en die mocht het pronkstuk dat jaar dan uitpakken. Toen kwam er een dag, waarop Hans zei, dat hij bij het uitpakken van de stal niet van de partij zou zijn. Bezigheden buitenshuis. Er draaide toevallig een goeie film in de stad en die wilde hij voor geen goud missen. „Oké," zei vader, „Hans valt dus af. Die voelt zich blijkbaar te groot voor dat soort dingen. Nou, hij gaat zijn gang maar. Die krijgt zijn trekken nog wel thuis." Het jaar erop viel Ernst uit de boot en twaalf maanden later kreeg ik vlak vóór Kerstmis kennis aan de dochter van slager Meester, die er in had toegestemd, dat ik voortaan haar schooltas mocht dragen. Vóór het eten had vader nog tegen me gezegd: „Denk je eraan: vanavond wordt de stal uitgepakt," maar na de vla was ik als een dief het huis uitgeslopen. Want Corrie stond op me te wachten bij de krokettenautomaat van Marja. Vanaf dat ogenblik is vader voortaan alleen van de zolder teruggekomen. En dat hield hij vol tot aan zijn dood. Hij vroeg, of de anderen hem niet op de vingers wilde kijken, want hij was bij het uitpakken van de stal het liefst alleen in de voorkamer. Boven, in mijn kamer, hoorde ik hem dan tot middernacht rommelen. Krakend pakpapier, een spijker, die zacht in de muur werd geslagen. Soms ging de tuindeur open en hoorde he hem vaag wat aarde scheppen. En pas tegen twaalven kwam hij omzichtig over de trap naar de slaapkamer naast de mijne, waar hij zich bij moeder afmeldde als een herder, die zich wat verlaat heeft. De volgende morgen stond de stal weer op het bijzettafeltje. Alsof hij nooit was weggeweest. De os en de ezel, Maria en Jozef en opzij de kameel, die het stof van een heel jaar traag herkauwde. In zijn ogen zag ik duidelijk een traan glinsteren. En het leek, alsof hij mij fluisterend vroeg: „Weet je nog van vroeger?" En dan knikte ik schuldbewust. Ach ja, vroeger.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 13