zerbeidsjan: verzet religieus bewind HET BOEK VAN DE MAAND: Rhodesië ijdelijk weer fcuid-Rhodesië 1 Terroristen overvallen managersehool; mensen in benen geschoten Europese vliegers willen acties tegen Airbus A310 Libië lonkt naar TOTEN MET5 JANUARI f29,50 BER -BUITENLAND LEIDSE COURANT WOENSDAG 12 DECEMBER 1979 PAGINA 15 Ieider sjariat-madari gematigd en niet wraakzuchtig v\ \„- W*V- - - ü«X. jv C* j/m (Van onze correspondent Martin Woollacott) \BRIZ Het probleem waar ayatollah Khomeiny in de ordwestelijke provincie :erbeidsjan op dit moment kampt, is zeker niet denk- eldig. Dit werd pas goed dui- tlijk toen de vorige week afge- jtte gouverneur Nureddin (ïaravi een poging ondernam i zijn oude kantoor binnen te Hij en zijn gevolg stuit- op een muur van mensen hem beleefd verzochten Jchtsomkeert te maken. Gha- ivi die geen gewapende troe- tot zijn beschikking heeft i slechts op een beperkte aan- ng onder het volk kan reke- had geen andere keus dan het verzoek gevolg te ge- De bezetters van Tabriz fbben voor zolang het duurt ]le belangrijke troeven in han- De op en neer gaande (rijd om de belangrijkste rege- ngskantoren in Tabriz lijkt orlopig beslecht in het voor- el van de plaatselijke bevol- ng van Azerbeidsjan. |i er meer details aan het licht komen fer de gebeurtenissen in Tabriz van i afgelopen dagen, wordt snel duide- dat er weinig toeval in het spel De officiële lezing luidt dat de ïamistische Volksrepublikeinse Partij ■PRP), de grootste partij in Azer- [idsjan, de stad heeft veroverd uit over het feit dat het huis van de [atollah Kazem Shariat-Madari, de ■respecteerde religieuze leider van de "ovincie, in Qom onder vuur was ge nomen, waarbij er twee doden waren gevallen. Maar er is inmiddels bekend geworden dat leden van de MPRP reeds eerder vanuit Teheran naar Tabriz waren ge trokken om het verzet tegen het refe rendum over de grondwet in goede ba nen te leiden en een algemene protest staking op touw te zetten en misschien zelfs een overname van regeringskan toren te organiseren. Of het vuurgevecht in Qom tot een spontane uitvoering van de plannen heeft geleid of dat het slechts als een bruikbaar excuus diende voor een reeds volledig uitgewerkt draaiboek, blijft onduidelijk. Maar hoe het ook zij, de winkels sloten hun deuren en de de monstranten trokken in grote getalen de straten op. De nieuwe Iraanse regering heeft van af haar installatie moeilijkheden gehad met etnische minderheden, met name de Koerden, maar het verzet in Azer beidsjan is van heel andere aard. De Azerbeidsjani's spreken Turks en vor men de grootste minderheid in het land. Behalve in Azerbeidsjan, qua op pervlakte het grootste minderheidsge- bied, wonen er nog enkele miljoenen van deze bevolkingsgroep verspreid door het hele land. Alleen in Teheran, waar ze vooral marktlieden zijn, wordt hun aantal al op 1 miljoen geschat. Maar hun aantal doet er niet zo veel toe. Veel belangrij ker is het feit dat zij een centrale rol hebben gespeeld bij de revolutie tegen de sjah, terwijl alle andere minderhe den er slechts zijdelings bij betrokken Het eerste incident in de reeks die tot de ondergang van de monarchie heeft geleid, speelde zich af in Tabriz. In deze stad heeft het leger voor het eerst een gebrek aan discipline aan de dag gelegd. Bovendien zijn de Azerbeidsja- ni's shi'iten en hun religieus leider, de ayatollah Shariat-Madari, speelde naast Loyaliteit De soennitische Koerden en de Arabie ren uit Koerdistan mogen de Iraanse staat dan met tegenzin en onder voor behoud hebben, aanvaard, maar, zoals een professor uit Tabriz opgewonden zei, „onze loyaliteit kan niet in twijfel worden getrokken. We zijn in de eerste plaats Iraniërs en pas daarna Azer- beidsjani's. Om dit een samenzwering van anti-revolutionairen te noemen, zoals Khomeiny heeft gesuggereerd, is ronduit belachelijk. Vraag het maar op de markt. Vraag het aan de mensen op straat of aan de scholieren. De autori teiten van Iran zouden zich beter kun nen afvragen waarom dit is gebeurd in plaats van het te bestempelen als een samenzwering". De opstand in Azerbeidsjan is niet uit gebroken uit een verlangen naar auto nomie, hoewel dit er wel bij komt. Maar belangrijker is toch wel dat de Azerbeidsjani's anders denken over de revolutie en haar toekomst. Op reli gieus gebied wijzen de Azerbeidsjani's het leiderschap van de ayatollah Kho meiny af. Voor hen is Shariat-Madari de hoogste religieuze leider, terwijl Khomeiny slechts „de leider van de re volutie" is. Maar hun verzet komt niet voort uit een verschil van inzicht over het religieus leiderschap en evenmin uit de toewijding die zij voelen voor „hun" ayatollah. Van het begin af aan is er een diep gaand politiek meningsverschil geweest tussen Shariat-Madari en Khomeiny. In de woelige periode die vooraf ging aan de revolutie heeft Shariat-Madari steeds de mening gehuldigd dat, sinds de overweldiging van het ware kalifaat lang tijd geleden, alle tijdelijk gezag noodzakelijkerwijs onvolmaakt is. Re geringen kunnen meer of minder rechtvaardig zijn, maar de geestelijk heid moet blijvend oppositie voeren. Zo heeft Shariat-Madari vaak gezegd: „Er kan wel of niet een koning zijn". Hiermee wilde hij aanduiden dat ko ninkrijk of republiek, rechtvaardig of onrechtvaardig, altijd gescheiden moet blijven van de godsdienst en haar waarden. Geen islam-regering Volgens Shariat-Madari en zijn aan hangers mag de islam geen centrale rol spelen in de regering. In dit opzicht zijn ze het eens met de wereldlijke oppo nenten tegen de nieuwe grondwet Bei de groepen maken vooral bezwaar te gen de clausule waarin alle macht wordt toegekend aan „één religieus lei der". Een ander academicus gaf het volgende commentaar: „Waarom volgen we Sha riat-Madari? Nou, omdat hij een Azer- beidsjani is. Misschien ook wel omdat hij gematigd is en niet wraakzuchtig". Tenslotte spelen ook de rechten van de etnische minderheden een rol bij het verzet van de Azerbeidsjani's. Zij stel len dat noch Khomeiny, noch de nieu we grondwet, het feit willen erkennen dat bijna de helft van alle Iraniërs geen Perzische shi'iten zijn en dat ze ver schillen in taal of godsdienst of beiden. De Azerbeidsjani's hebben reeds solida riteitsbetuigingen ontvangen van hun Koerdische buren. Hun vaderlandslief de staat buiten elke twijfel en juist daarom zouden zij wel eens een schakel kunnen gaan vormen tussen alle groe peringen die vragen om een grondwet telijke erkenning van de rechten van etnische minderheden. Daar de Azer beidsjani's algemeen erkend zijn in Iran, zouden ze ook wel eens een mati gende invloed kunnen uitoefenen op de extremere eisen van andere minder heidsgroeperingen. (Copyright The Guardian) Contrasten in Iran De olierijkdom van de laatste jaren in Iran is grote groepen van de bevolking voorbij gegaan. Foto's van het platteland laten zien dat in veel gebieden het leven onder uiterst miserabele omstan digheden geleefd moet worden. Van de olierijkdom zijn hier al leen de lege vaten aanwezig, waarvan de onderkomens gebouwd worden. De echte uitbundige rijkdom is te zien in Teheran, waar het vroegere paleis van de sjah een toonbeeld is van weelde en NEW YORK De Libische leider Muammar Gaddafi heeft zich uitgesproken voor een verbetering van de be trekkingen tussen de VS en Libië. Gaddafi heeft dit ge zegd in een vraaggesprek met de New York Times. Gaddafi zei ook, dat hij de vroegere dreigementen om een olieembargo tegen de VS in te stellen, niet zou waar ma ken. Als motief voor zijn hou ding gaf hij op, dat Washing ton zou hebben toegezegd, dat de Midden-Oostenpolitiek neutraler zou worden, als Car ter herkozen zou worden. Volgens de New York Times heeft het Witte Huis naar aan leiding van het vraaggesprek verklaard, dat de VS vas thoudt aan een alomvattende vrede in het Midden-Oosten. Dat betekent continuïteit en geen fundamentele wijziging, van het beleid. Gaddafi veroordeelde de gijze ling in Teheran en leverde voorts kritiek op PLQ-leider Arafat Hij beschuldigde deze ervan het Palestijnse volk te verkopen. Libië zal dan ook de financiële steun aan de PLO staken. Zoals gisteren gemeld, heeft Libië ae officiële PLO-verte- genwoordiger in Tripoli uitge wezen. Naar aanleiding hier van heeft de PLO verklaard, dat Gaddafi probeert om de Palestijnse revolutie te willen beheersen. Het Palestijnse persbureau WAFA sprak on omwonden van „de gekke ko lonel". ffilTSE GOUVERNEUR NEEMT MACHT OVER (Van onze correspondent Roger Simons) X)NDEN Zimbabwe Rhodesië heet anaf vanmiddag tijdelijk weer Zuid- hodesië. Bij de aankomst van de Iritse gouverneur Soames in Salis- ury werd het opnieuw een kroonko- mie van Groot Brittannië, die naar 111e waarschijnlijkheid begin maart "10 het onafhankelijke Zimbabwe zal rden. Britse regering heeft gouverneur Soames iteren zonder verder uitstel naar Zuid-Rho- iië gestuurd, in de hoop dat zijn aanwezig lid in Salisbury het sluiten van een overeen- imst in Londen over de wapenstilstand zal spoedigen. Lord Soames gaat onmiddellijk einde maken aan de acties van de strijd krachten van Salisbury in Zambia, waar guer- 's van het Patriottisch Front verscholen zit ten. Ook zal het transport van mais door Rho desië naar Zambia, dat al jaren stil ligt, onmid dellijk hervat worden. Londen hoopt dat daar door de betrekkingen tussen de kroonkolonie Zuid-Rhodesië en Zambia snel zullen verbete ren. De Britse socialisten keurden het gistéren af, dat premier Thatcher niet gewacht heeft op de wapenstilstand om haar gouverneur te laten vertrekken. Volgens de Labourleiders wordt de positie van Lord Soames ernstig verzwakt door het uitblijven van een bestand. Frontleider Nkomo zei: „Het vetrek van Lord Soames naar Salisbury is onverstandig. Zijn aanwezigheid in Rhodesië zal niets oplossen. Het probleem wordt pas geregeld wanneer in Londen een ak koord bereikt is. Het feit, dat nog geen „staakt het vuren" afgesproken is betekent meteen, dat het Patriottisch Front zich niet gebonden acht door de akkoorden over de grondwet en de overgansperiode. Wat ons betreft, zijn alle overeenkomsten afhankelijk van het nog niet bereikte akkoord over een wapenstilstand" ïtvoerd Spaans arlementslid Tijgelaten URGOS Javier Ruperez, et 31 dagen geleden door de TA ontvoerde Spaanse parle- lentslid, is vanmorgen vrijge- iten. Zijn familie kreeg een noniem telefoontje, met de lededeling dat Ruperez zich n de buurt van Burgos be- ond. Daar werd hij, ver- tleumd maar in een goede onditie, in een bezinestation evonden. Ruperez (38) is ge rouwd met de Nederlandse leraldine Moleveld. Carlo Schmid overleden BONN Carlo Schmid, één van de vaders van de Bondsrepu bliek Duitsland, is gisteravond op 83-jarige leeftijd overleden in een ziekenhuis. Schmid was tevens één van de voornaamste voorstanders van de vriendschappelijke betrekkingen tussen Frankrijk en West-Duitsland en van de Europese éénwording. Boom voor Wallenberg in Israël JERUZALEM Het joodse volk heeft gisteren Raoul Wallen berg, de Zweedse diplomaat die ongeveer 30.000 Hongaarse jo den van de gaskamers heeft gered, geëerd door een boom te planten bij het gedenkteken voor de zes miljoen tijdens de Tweede Wereldoorlog omgekomen joden. „Wij zijn hem eeuwige dank verschuldigd en wij zullen hem nooit vergeten", zo zei premier Menachem Begin. |i' De advokaat van de I multimiljonaire, Christina Onassis heeft gisteren medegedeeld, dat zijn cliënte voorne mens is te scheiden van haar Sovjet-echtgenoot Sergej Kaoezov. Reden: onoplosbare problemen tussen de echtelieden. De 28-jarige Christina is de ergename van de overledend scheeps- magnaat Aristoteles On assis. Zestien maanden geleden is zij in Moskou met Sergej getrouwd. Het was haar derde en zijn tweede huwelijk. Op de foto Christina en Ser gej tijdens de huwelijks plechtigheid in Moskou. Dreigende hongersnood in Nicaragua ESSEN In Nicaragua dreigt in het komend voorjaar een ern stige hongersnood, omdat als gevolg van de recente burgeroorlog de oogstopbrengst nihil zal zijn. Dit heeft de aartsbisschop van Managua, Miguel Obando Bravo, gisteren tijdens zijn bezoek aan West-Duitsland gezegd. Debat Europese begroting begonnen STRAATSBURG Het Europese parlement is gis'eren be gonnen met het debat over de ÈG-begroting voor 1980 en een aantal afgevaardigden heeft gevraagd om verwerping van de begroting, die tot nu toe altijd is goedgekeurd. Het debat werd geopend terwijl veel van de 410 parlementariërs nog verbitterd en opstandig waren over het feit dat de Europese ministerraad de meeste eerdere amendementen van het parle ment op de begroting had verworpen. De ministers zouden vandaag naar Straatsburg gaan om te pro beren het parlement wat gunstiger te stemmen. Bezettingsgolf in El Salvador SAN SALVADOR De linkse oppositie in El Salvador heeft gisteren op grote schaal gebouwen bezet waaronder fabrieken, landgoederen en in de hoofdstad zelf openbare gebouwen. De Salvadoriaanse autoriteiten hebben gedreigd het legsr in te zet ten om een einde te maken aan de bezettingen. Voorts werd een bomaanslag gepleegd op de Israëlische ambas sade. De materiële schade is aanzienlijk. Professor Angelo Scordo is een van de slacht offers van de overval die terroristen op een lanagerschool in Turijn uitgevoerd hebben. Hij lerd door zijn knie geschoten en wordt hier paar een ziekenhuis gebracht. TURIJN Een groep terroristen heeft gisteren een school voor managers in Turijn overvallen en tien cursisten en leerkrachten in de benen gescho ten. Tenminste twintig gewapende en gemaskerde terroris ten, leden van de stadguerrillagroep „Eerste Lijn- "drongen het gebouw binnen. Zij gelastten de meeste aanwezigen om ijlings te vertrekken. Slechts een klei ne groep moest achterblijven. De terroristen jlwongen hen op de knieën te gaan liggen en het hoofd naar de grond te buigen. Een van de overvallers hield een toe spraak, waarin hij onder meer zei:„Wij zijn hier, omdat jullie besloten hebben te studeren en bazen te worden. Wees voorzichtig, want de tijd is gekomen om te beslis sen of jullie met ons zullen zijn of met de anderen...". Daarna werden zij in de benen geschoten. „De Eerste Lijn" is, na de Rode Brigades de meest ac tieve en gevreesde terreurgroep in Italië. De overvallen school is een instelling, waar Fiat en Olivetti nauw bij betrokken zijn. WERKONDERBREKINGEN IN JANUARI FRANKFORT Ruim ze venhonderd Europese vlie gers en boordwerktuigkun digen hebben er gisteren op een demonstratieve bijeen komst in Frankfort geen twijfel over laten bestaan, dat zij tot acties overgaan wanneer luchtvaartmaat schappijen blijven vasthou den aan een voor twee perso nen ingerichte cockpit in de toekomstige Airbus A310 en de Boeing 757. Verschillende maatschappijen hebben inmiddels de nieuwe toestellen besteld of er opties op genomen. In het ontwerp isd een cockpit gepland voor twee personen. De vliegers willen nu, dat in de cabine plaats is voor zowel twee vlie gers als een boordwerktuig kundige. Op de bijeenkomst van gisteren verklaarden bijna alle afgevaardigden van de achttien Europse vliegersorga nisaties zich bereid tot acties over te gaan. De argumenten van de maatschappijen, dat het vliegen met twee man veel goedkoper is, werden fel be streden. De maatschappijen werd verder verweten, met de nieuwe toestellen het lucht verkeer in gevaar te brengen. Volgens gezagvoerder F. van Vianen van de Nederlandse Vereniging van verkeersvlie gers zullen de Europse vliegers zich nog deze maand beraden over eventuele acties. Hij ver wachtte, dat de eerste werkon derbrekingen in januari kun nen worden verwacht, waarbij in eerste instantie wordt ge dacht aan een periode van drie uur, eventueel gevolgd door een 24-uursstaking. advertentie Met „Ik probeer mijn pen" is getracht de geschiedenis v van onze letterkunde te schetsen van het eerste begin tot het jaar waarin dit boek verschijnt Was Jacob Cats een rijmelaar en een kwezel, wiens populariteit „een nationale ramp" is geweest? Den Doolaard moest de kost verdienen als rozenenter, dorser, druivenplukker, dokwerker en straatfotograaf. Waarschuwing van Jac. van Hattum: „Moeder ga voor je kindje staan, daar komt Van het Reve aan". Mensen fluisterden „elkander in hoo- gen emst" toe: „Weetje het? Eline Vere is dood". Zó levend was deze roman figuur van Couperus geworden. „Ik probeer mijn pen" is een uniek document over de Nederlandse letter kunde. Prachtig geïllustreerd met foto's en originele handschriften. Een 272 pagina's dik boek waarin uitzonderlijk veel te lezen en te kijken valt. Daarna f 20,- duurder. De aanbieding is geldig van 6 december t/m 5 januari 1980. Echter zolang de verraad strekt.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 15