£eidóe (Sou/tont
Het echte a vontuur is de grote afwezige
TOUROPERATORS
voor 1980 gematigd optimistisch
Vraag naar
verbrande
koppen,
zonnige
stranden
en kale
hotelbedden
blijft
groeien
Waar zijn ze gebleven, de
onverschrokken
ontdekkingsreizigers, die huis en
haard verlieten om zich over
verraderlijke zeeën en dwars door
regenwouden en woestijnen een
weg te banen naar onbekende
verten? Jaren lang soms vernam
het thuisfront taal noch teken van
hen en als ze eindelijk weer boven
water kwamen vermagerd,
vervuild, rillend van kwaadaardige
malariakoortsen en overdekt met
zweren, waarvoor nog geen zalf was
gebrouwen luisterde het volk
met eerbied en afgunst naar hun
ongehoorde verhalen over vreemde
aardbewoners en
natuurverschijnselen.
Waar zijn ze gebleven, die mannen
van Stavast, zendelingen,
missionarissen en koene piloten,
die het noodlot telkens opnieuw
onverschrokken tartten en na hun
terugkeer steevast verrast werden
met een ereboog aan het begin van
de straat en de plaatselijke fanfare
vóór de deur van het ouderlijk huis?
Helaas, die mooie tijden zijn
voorgoed voorbij. Onze wereld is al
lang niet meer de geheimzinnige
bultenaar, die schijnbaar doelloos
door het zwerk doolt. Elke plooi van
zijn jas is in de loop der jaren
systematisch uitgekamd,
afgegraasd en uitgevlooid. En wij
zitten nu met de brokstukken van
die massale speuracties: op de
drempel van 1980 is er voor een
reiziger nauwelijks meer iets nieuws
onder de zon.
Het is allemaal al eens eerder
vertoond, eerder ontdekt, eerder in
kaart gebracht. Er zijn altijd
mensen, die ons zijn voor geweest
en hun penetrante reuksporen
hebben achtergelaten. We boeken
nu op een achtermiddag onze
geheel verzorgde veertiendaagse
droomreis naar gebieden, die
nauwelijks twee generaties terug
ontdekt zijn ten koste van veel
scheurbuik en wondkoorts. Maar
wee het gebeente, als ter plekke
mocht blijken, dat de warme kraan
in onze vierpersoonsbungalow met
zeezicht niet functioneert. Dan kan
de touroperator zijn borst beter
gelijk nat maken. Want zo'n grove
nalatigheid pikt de moderne
globetrotter allang niet meer. Hij
wenst de wereld op een
comfortabele wijze te ontdekken en
is derhalve niet bereid om zijn eigen
welvaart twee dagen op de tocht te
zetten teneinde tien kleurendia's
van een pygmeeënstam te kunnen
schieten.
De warme reizenbakker zal daar
terdege rekening mee moeten
houden en tijdig in donker Afrika
enige rappe negers dienen te
ronselen, die straks achter de
palmboom met hun koeltas vol
frisdranken wachten, totdat wij zijn
uitgefilmd. En 's avonds bij de
rituele paringsdans op het
dorpsplein stellen we als
uitdrukkelijke voorwaarde, dat er
na afloop hapjes worden
geserveerd. Want het driegangen-
Op de drempel van 1980 is er voor een reiziger nauwelijks meer iets nieuws onder de zon. Er zijn altijd mensen, die ons zijn voor geweest en hun penetrante reuksporen hebben
achtergelaten...
diner is tegen die tijd alweer
voldoende gezakt. Een krokante
loempia of zo'n geinige maiskoek
met dik boter erop zal er dan ook
zeker opperbest in gaan.
We zullen er echt aan moeten
wennen: Anno 1980 is het avontuur
De Grote Afwezige in onze
samenleving. De geringste
oprisping aan de andere kant van
de aarde wordt immers per
omgaande door satellieten naar
onze huiskamer gekaatst. En daar
kunnen we het lekker lui onderuit in
onze Berend Boudewijnstoel,
allemaal op ons dooie gemak
bekijken. Rampen, revoluties,
stervende kuddes mariboes en
zeldzame zwaluwen, die met de
ondergang bedreigd worden, vullen
constant onze beeldbuis. En
mochten we op een gegeven
moment de buik vol hebben van die
indianenstam op Nederland Eén,
dan is één druk op de knop
voldoende en zitten we weer
Nog geen 25 jaar geleden stonden
de voorpagina's van alle kranten
bol van de laatste berichten over de
dubbele loepings, die dappere
KLM-vliegers maakten tijdens hun
reis naar Biak op Nieuw-Guinea.
Hun tocht over de oceanen duurde
te lang om hem irt één keer te
kunnen voltooien. En daarom was
noodgedwongen een tussenlanding
op het eiland Mauritius ingelast.
Halen ze het of zullen ze voortijdig
neerstorten in de golven? Dat was
de bange vraag, die als een Chief
Whip op ieders droge lip kleefde.
Vandaag de dag boekt u om de
hoek een reis naar Mauritius en
kunt u desgewenst ook alvast het
aantrekkelijke excursiepakket
betalen. Aan de overkant van de
zeeën kijkt de hartelijke reisleider
ondertussen al reikhalzend uit naar
uw komst. Hij heeft de
kamerindeling reeds gemaakt en
zal er straks persoonlijk op toezien,
dat uw gezonde eetlust niet
bedorven wordt door enige
uitgehongerde bewoners van het
eiland, die tijdens de lunch en het
diner achter de geopende ramen
van de eetzaal zwijgend opduiken.
Het complex, waar u in deze
dromerige oase logeert, wordt
trouwens streng bewaakt door
mannen met knotsen, die de
opdracht hebben om er op los te
slaan, zodra ze in het
schemerduister van de tropennacht
iets verdachts zien bewegen. Voor
de rest is er geen centje pijn op
Mauritius. De excursiebus is
voorzien van air-conditioning en om
het uur is een bezoek voorzien aan
een inheemse pottenbakkerij of een
collectieve weverij. Zo komen ook
de deelnemers met een kwetsbare
blaas volledig aan hun trekken. U
kunt er verder op pi ran a's vissen
met werphengels, die voor een
gering bedrag te huur zijn, of een
halve dag vertoeven in een
kannibalenkraal. De prijs is met
opzet laag gehouden en behoeft
niemand de kop te kosten.
Nee, alles is vandaag de dag
mogelijk. Niets is te dol, te ver of te
gevaarlijk. Een rondje Maladiven,
een sightseeing door het Stenen
Tijdperk, een all-in-tocht naar de
Noordpool, China, Buiten-Mongolië:
u zegt het maar en de Touroperator
wil aan uw verlangen met alle liefde
een fraai rugpand breien. Alleen het
Echte Avontuur is volledig
uitverkocht. Bij gebrek aan nieuwe
ontdekkingsmogelijkheden zullen
we ons dus nu wel moéten
behelpen met de grondig
afgekloven beenderen, waaruit
nauwelijks meer een pikante
reissoep kan worden getrokken.
Maar toch blijven we óns blijmoedig
inschepen voor een cruise, die de
kapitein boven op de brug met zijn
ogen dicht kan uittekenen, omdat
hij hem om de veertien dagen in
hoog- en laagseizoen maakt. En
ook checken we blijmoedig in bij
balie 15 op Schiphol voor een
deportatie met logies en ontbijt op
Majorca, Malaga, Rimini of Rhodos
Hangend in de lucht dromen we,
dat we Icarus zijn, die als eerste,
los van de aarde, door het zwerk
zweeft. En straks na de landing
maken we onszelf weer wijs, dat we
Robinson Crusoë zijn, wiens ogen
de exclusieve filmrechten hebben
verworven voor het Hervonden
Paradijs.
Met zulke illusies op je bult blijf je
rondsjouwen, totdat je op een
middag in een dampend oerwoud in
Tanzania die boom ziet, waar een
hart in is gekerfd. Daaronder staat:
Annie en Henk, 11 mei 1931".
Misschien zijn die twee indertijd
nog net op tijd geweest om een
echt avontuur op aarde te kunnen
beleven.
De jaarlijkse uitputtingsslag
om de gunst van het
reislustige volk van
Nederland is dit jaar vroeger
dan ooit in alle hevigheid
losgebarsten. Lang vóór
Sinterklaasavond gingen de
postbodes al gebukt onder
de eerste vrachten
reisgidsen, waarin de
welvaart in bonte kleuren
van de pagina's spat. Dik,
dikker, dikst; bloot, bloter,
blootst, is het motto van de
touroperators, wier enig
verlangen het lijkt om
uitgerekend uit de trijpen
leunstoel te scheuren.
Toerisme is mèt de eigen auto
onbetwist het gouden kalf van
de natie geworden. Laat daar
vooral geen misverstand over
bestaan. Ondanks alle
recessiestuipen, oliecrisissen
en prijsverhogingen met vele
procenten, blijft de vraag naar
verbrande koppen, zonnige
stranden en kale hotelbedden
almaar groeien.
De periodieke volksverhuizing
van vakantiegangers bracht
vorig jaar bijna 200 miljoen
wereldburgers op de been, die
in grote eensgezindheid ruim
20 miljard dollar stuk sloegen
op verre bergtoppen en aan
veel bezongen brandingen.
Nederland leverde een
contingent van 8 miljoen
toeristen, van wie krap veertig
procent in eigen land bleef en
het overgrote deel de kanen
er op een buitenlandse stek
uitbraadde. Daarmee werd
voor een negatief saldo van
ruim vijf miljard gulden op
onze toeristische
betalingsbalans gezorgd.
Staatssecretaris Hazekamp
heeft inmiddels
aangekondigd, dat hij in de
komende vijf jaar een extra
bedrag van 25 miljoen heeft
gereserveerd om van
Nederland weer een
aantrekkelijk reisdoel voor
buitenlanders en vaderlanders
te maken. Het gevecht om de
verdeling van deze poet is
inmiddels in alle hevigheid
ontbrand en daarbij maken de
belanghebbende partijen
elkaar volgens goed Hollands
gebruik over en weer de
fraaiste verwijten.
Recron, de organisatie van
recreatie-ondernemers in ons
land meent bijvoorbeeld dat
het Nationaal Bureau voor
Toerisme in Den Haag op te
royale voet leeft. „Onzin", is
het antwoord van NBT-
directeur Joop Strijkers, „als
men denkt, dat die 25
miljoen extra alleen door ons
worden opgesoupeerd, is men
fout geïnformeerd. Volgens de
nota van de heer Hazekamp
krijgen wij slechts 10 miljoen
extra en de rest van het geld
zal worden gebruikt voor het
verbeteren van
accommodaties en
infrastructuur, het opvoeren
van de serviceverlening, die in
Nederland hier en daar
duidelijk te wensen overlaat,
en aan het verrichten van
wetenschappelijk werk".
Joop Strijkers vindt overigens
wel, dat hoe dan ook
voorkomen dient te worden,
dat de extra subsidie
versnipperd wordt over de
450 VVV's in ons land. „Alleen
de goede, reële plannen, die
ook van nationaal belang
zijn", stelt hij vast, „verdienen
financiële steun".
Meer vrije tijd
Alle reisexperts zijn het er
overigens hartroerend met
elkaar over eens, dat de
behoefte aan vakanties
buitenshuis in de komende
jaren zal blijven groeien.
„Mensen krijgen steeds meer
vrije tijd", zegt René Klawer,
algemeen directeur van
Neckermann Reizen in
Amstelveen, „en het logische
gevolg daarvan is, dat men
ook meer geld uitgeeft aan
nuttige bestedingen in die
periode. Ik üen er ook van
overtuigd, dat het aandeel van
de touroperators groter zal
worden in de komende tijd.
De groei van dergelijke
organisaties zal alleen niet
meer zo spectaculair zijn als in
het begin van de jaren
zeventig. Neckermann Reizen
is nu tien jaar bezig en in die
periode hebben we steeds
meer passagiers naar hun
vakantiedoelen gebracht. Dat
waren er 28.000 in 1971 en
dat zullen er dit jaar ruim
136.000 zijn".
„Ons streven zal overigens
blijven om een uitgekiend
kwaliteitsprodukt aan te
bieden voor een zo laag
mogelijke prijs. We gaan
beslist niet op het terrein van
de doe-het-zelvers opereren,
die in eigen beheer hun
vakanties in elkaar knutselen.
Daar geloven we beslist niet
in. Ruim tachtig procent van
de Nederlanders regelt zijn
reizen zelf en heeft ons dus
kennelijk niet nodig Dat kun
je als touroperator terecht een
vervelende situatie vinden,
maar je moet die niet
proberen op te lossen door
met reizen op de markt te
komen, die de klant van begin
tot eind toch weer zelf dient
op te bouwen. Daarmee span
je het paard achter je eigen
wagen".
Met die uitspraak heeft
Neckermanns Klawer duidelijk
zijn concurrent Andrè
Verlinden van Christoffel
Reizen in Rotterdam op de
korrel genomen. Verlinden
lanceerde kortgeleden in
Rotterdam Hilton zijn
zomergids voor 1980 met
variabele reismogelijkheden.
„Een revolutionaire
doorbraak", voorspelde hij
zelf. „Een doodgeboren kind",
meenden zijn concurrenten.
Met het systeem van de
variabele reismogelijkheden is
Verlinden afgestapt van het
totaalpakket met vaste tijden
van vertrek en terugkeer. In
de tabellen zijn nu de prijzen
per dag aangegeven. En door
aandachtig optellen en
aftrekken kan men de reissom
achterhalen, die men bij
Christoffel betaalt. Gevreesd
moet wel worden, dat klanten,
die geen directe familieleden
van het rekenwonder Pascal
zijn hun berekeningen pas
voltooid hebben, als de
vakantie alweer achter de rug
is.
Commentaar van André
Verlinden: „Alles, wat nieuw
is, moet in het begin wennen.
Maar ik ben er voor meer dan
100 procent van overtuigd,
dat binnenkort alle
touroperators zijn overgestapt
op de variabele
reismogelijkheden. De klant
eist het van ons. En de klant is
nog steeds koning in de
reiswereld".
Neckermanns Klawer
voorspelt voorts, dat het
vliegtuig op de Europese
vakantiemarkt terrein zal
verliezen aan trein en bus.
„Een kwestie van
prijsontwikkeling",
verduidelijkt hij, „vliegen naar
verre bestemmingen wordt
relatief steeds goedkoper,
maar voor reisdoelen dichter
bij huis is het exact
omgekeerd. Dan zijn trein en
bus opeens een geduchte
concurrent van het vliegtuig".
Klawer is ook een fervent
voorstander van een zo groot
mogelijke vakantiespreiding.
„Die is van onschatbare
betekenis, met name voor de
prijsontwikkeling. Bij een
verlenging van het
hoogseizoen met vier weken
zal de reissom in de
piekperioden per persoon met
honderd gulden dalen. En dat
lijkt me de moeite van het
proberen meer dan waard".
Met rug tegen muur
Vliegreizen worden ook in
1980 weer duurder. Oorzaak
bekend: de stijgende
olieprijzen. „En 83 procent
van onze kosten", zegt
Klawer, „wordt nu al gevormd
door de vlieg- en hotel-
appartements-arrangementen.
We staan dus letterlijk met de
rug tegen de muur".
Hotelplan, de Rijswijkse
touroperator van Zwitserse-
bloede, is tot nog toe de enige
reizenverkoper, die de
olieprijzen voor het komende
zomerseizoen 1980 bevroren
heeft. „Mocht de OPEC
derhalve in de komende
maanden de olieprijs drastisch
verhogen", zegt Hotelplan
directeur Leo Verburg, „dan
wordt die verhoging door ons
betaald en niet aan de klant
doorberekend".
Leo Verburg voorspelt voor
1980 een daling van de
duurdere reizen en een sterke
opleving van de vakanties
dichterbij. „De stagnering in
onze economie", meent hij,
„heeft wel degelijk nu ook
effect op de toeristische
bestedingen. Een vliegreis van
duizend gulden per persoon is
voor een gemiddeld gezin met
twee kinderen langzamerhand
een onhaalbare zaak
geworden. Men wordt dus
gedwongen naar goedkopere
reismogelijkheden te zoeken.
De vakantie laat geen
Nederlander zich zonder meer
afnemen, maar hij zal in de
toekomst wel zorgvuldiger
gaan rekenen. Men zal
Hotel-plan directeur Leo Ver
burg
waarschijnlijker vaker op pad
gaan voor kortere tijd en de
voorkeur geven aan de eigen
auto. Hotelplan speelt op die
verandering uiteraard in en
komt met een Autoplan-
programma op de markt, dat
groter en gevarieerder is dan
ooit tevoren. Ook het aantal
bungalowparken, dat we voor
1980 aanbieden, is sterk
uitgebreid van acht tot
achttien, verspreid over
Nederland, de Belgische
Ardennen en Duitsland".
Hotelplan introduceert in zijn
zomergids 1980 de
vakantietrein naar de Costa
Brava, die 100 gulden per
persoon goedkoper is dan de
tocht per chartervliegtuig.
Hierbij is het ontbijt onderweg
en een slaapplaats in een
couchette inbegrepen. Wie
met Hotelplan buiten de
piekperiodes op reis gaat
krijgt als
aanmoedigingspremie een
luxe tas gratis.
Veel verwachtingen heeft
Verburg ook van een rondreis
per bus vanuit Ochrid door
Joegoslavië, Bulgarije en
Griekenland: 1200 gulden
voor acht dagen, inclusief de
heen- en terugvlucht naar
Ochrid. Men kan desgewenst
deze reis verlengen met een
verblijf van één week aan het
meer van Ochrid. Daarvoor
betaalt men dan 290 gulden
meer.
De razend actieve Arke
directeur Ferry Fransen (hij is
tussen zijn toeristische
activiteiten door ook nog
voorzitter van de voetbalclub
FC Twente. Toe maar!)
verwacht veel van de doe-
vakanties, die hij aanbiedt in
Griekenland, Spanje,
Joegoslavië en op de
Canarische Eilanden.
Arke (met 200.000 passagiers
in 1979 momenteel in grootte
de tweede touroperator van
Nederland) zal medio 1980
kunnen beschikken over een
eigen bungalow- en
appartementencomplex
Barbacan op Gran Canaria,
dat een investering heeft
gevergd van 16 miljoen
gulden. „Dit was
noodzakelijk", aldus Fransen,
„omdat de garantieprijzen
voor bungalows en
appartementen op dit eiland
volkomen uit de hand zijn
gelopen. Om onze klanten ook
in de toekomst een
hoogwaardig
kwaliteitsprodukt te kunnen
aanbieden, moesten we wel
overgaan tot de bouw van dit»
vakantiedorp".
Ook Fransen hoopt vurig, dat
de nuttige adviezen, die in de
nota „vakantiespreiding
een noodzaak voor miljoenen
mensen" zijn gegeven, op
korte termijn zullen worden
gevolgd door wettelijke
maatregelen. Hierdoor zal de
zomervakantie voor kleuter
en lager onderwijs in
Nederland eindelijk gespreid
worden over een periode van
twaalf weken.
„In diezeffde nota", zegt
Fransen, „staat ook, dat
ouders de vrijheid moeten
hebben om buiten de officiële
schoolvakanties één of twee
weken met hun kinderen op
reis te gaan. Het is
genoegzaam bekend, dat ik
dit stokpaardje in de
afgelopen jaren vele malen
vergeefs de sporen heb
gegeven. En het zal dus
niemand verwonderen, dat ik
verlangend uitkijk naar de
dag, waarop de minister ook
deze aanbeveling zal
overnemen".
„1980", voorspelt Fransen
tenslotte, „zal voor de
touroperators in Nederland
beslist geen gemakkelijk jaar
worden. Maar ik blijf
desondanks optimistisch,
want de toerist laat zich zijn
vakantie onder geen beding
afnemen. In het afgelopen
seizoen is weer eens
overduidelijk gebleken, dat de
toerist ondanks de stijging
van de brandstofprijzen toch
op reis is gegaan. Als er niets
bijzonders gebeurt, meen ik
dan ook, dat een gematigd
optimisme voor het volgend
jaar wat betreft de
toeristische ontwikkeling
zeker gerechtvaardigd is".
