EG ruziet om Britse olie
W
Iraanse studenten
verwerpen resolutie
van Veiligheidsraad
Carter: kandidatuur
in teken van waarheid
Sa Carneirogehard door tegenslag
Portugese verkiezingsoverwinnaar
Schmidt vertrouwt
bereidheid Russen
tot onderhandelen
op
Sovjet-Unie
trekt
tankdivisie terug
WERKNEMERS
CHRYSLER:
GEEN
LOONSTOP
Weer diaman ten
schandaal rond
Franse president
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 5 DECEMBER 1979
WASHINGTON De Sovjet-Unie trekt vandaag
een tankdivisie uit Oost-Duitsland terug en komt
daarmee een deel van de belofte na die president
Brezjnjev op 6 oktober in Oost-Berlijn heeft ge
daan.
In Washington waar dit gisteren officieel bekend
werd gemaakt, zei een woordvoerder van het
Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken
dat deze Russische stap door de V.S. als „positief"
wordt beschouwd en zal kunnen leiden tot het
scheppen van een militair evenwicht in centraal
Europa.
Een Russische tank op weg naar het station in Wittenberg vanwaar de tank
divisie uit Oost-Duitsland naar de Sovjet-Unie zal terugkeren.
WASHINGTON Vakbondsleiders bij Chrysler
hebben gisteren te verstaan gegeven dat ze de
Amerikaanse autofabriek Chrysler liever failliet
zien gaan dan dat ze genoegen nemen met een
loonstop van drie jaar.
De honderden deelnemers aan een vergadering
van de bond van werknemers in de Amerikaanse
automobielfabriek (UAW) juichten deze verkla
ring luidruchtig toe. Een loonstop is een van de
voorwaarden die de regering heeft gesteld voor
een krediet van anderhalf miljard dollar dat de
maatschappij uit haar financiële moeilijkheden
moet helpen.
Liza Minnelli
in New York
getrouwd
De Amerikaanse
showster Liza Min
nelli, dochter van
wijlen Judy Garland,
is gisteren in het
huwelijk getreden
met de manager
van haar laatste
twee Broadways-
hows, Mark Gero.
Het is is haar derde
en zijn eerste huwe
lijk. Voordien is Liza len en Jack Haley jr. van de St-Bartholo-
Minnelli gehuwd ge- Het bruidspaar tij- meuskapel in Man-
weest met Peter Al- dens het verlaten hattan (New York).
NEDERLAND MAG
MEERINVOEREN
fOF
jaar
Mos!
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
BRUSSEL Nederland mag volgend
jaar 42 miljoen ton ruwe olie voor ei
gen gebruik invoeren. In 1978 bedroeg
de Nederlandse invoer nog 36 miljoen
ton. De stijging is onder meer mogelijk
dankzij de toenemende oliewinning in
het Engelse deel van de Noordzee.
Minister van Economische Zaken Van
Aardenne is gisteren in de Europese mi
nisterraad akkoord gegaan met dit im-
portplafond voor 1980. Of het ook werke
lijk een dwingend karakter krijgt is ech
ter nog niet zeker. De vergadering van de
voor energie verantwoordelijke EG-mi-
nisters uit de negen lidstaten verliep in
zo'n ruzie-achtige sfeer dat men niet tot
een definitief besluit kon komen. Vooral
de vraag wat te doen als er opnieuw een
stagnatie in de olie-aanvoer komt stond
overeenstemming in de weg.
De bewindslieden waren in Brussel bijeen
om voor 1980 een definitieve verdeling te
maken van het totale maximum aan
olie-import, dat de EG volgens de wereld
top-conferentie van Tokio van juni j.l. toe
komt. Het Engelse aandeel is laag (12 mil
joen ton) omdat het land in snel toene
mende mate zelf olie uit de Noordzee
wint. De Britse olie werd gisteren ook
aanleiding voor een zoveelste EG-twist.
Met name Frankrijk zelf niet vermaard
om zijn Europese gezindheid staat op
het standpunt dat de Engelsen meer ten
behoeve van de Europese Gemeenschap
moeten aanwenden. De Britten zouden
dienen te beloven dat ze bij een nieuwe
energie-crisis hun produktie opvoeren en
exclusief aan de EG-partners verkopen.
Engeland voelt niets voor zo'n belofte. Het
zegt dat dit technisch onmogelijk is, dat
reeds een derde deel van zijn olie naar de
EG-landen gaat en dat de export naar
derde landen nu eenmaal in langlopende
contracten is vastgelegd. Engeland houdt
nagenoeg de helft van zijn produktie voor
eigen gebruik. Het land wint dit jaar 80
miljoen ton uit de Noordzee; in 1982 zal
dat 140 miljoen ton zijn. Het Londense
streven is zo spoedig mogelijk zelfvoorzie
nend te zijn.
De snelle toename van de Britse oliewin
ning en -export heeft tot gevolg dat in de
EG-landen de importen kunnen stijgen.
ondanks het feit dat het gemeenschap{Kan
lijk plafond in 1980 lager ligt dan de toU
EG-invoer van het lopende jaar.
Frankrijk meent overigens dat het als ei e^ei
ge EEG-partner daadwerkelijk de
spraak is nagekomen om Vijf procent er']
besparen op het energieverbruik. Indi |laa
er weer een oliecrisis zou komen, v~
Frankrijk daarom niet meedoen aan
gemeenschappelijke verlaging van 'et
vastgestelde import-maxima. en
2 iebk
De ex-sjah van Iran, Mohammed Reza Pahlevi, hier nog in New York in zijn hotelka
mer, in gesprek met de tv-interviewster Barbara Walters.
TEHERAN De bezetters
van de Amerikaanse ambas
sade in Teheran hebben de
gisteravond door de Veilig
heidsraad aanvaarde resolu
tie, waarin de onmiddellijke
vrijlating van de vijftig gij
zelaars wordt geëist, verwor
pen. „De mening van de Vei
ligheidsraad is wat ons be
treft waardeloos, en zal ons
in geen enkel opzicht beïn
vloeden", aldus een woord
voerder van de studenten.
De Iraanse regering had
geen direct commentaar, al
was bij voorbaat duidelijk
dat ze elke uitspraak van de
Veiligheidsraad zou afwij
zen waarin de Iraanse eisen,
o.a. de uitlevering van de
sjah, niet zouden zijn opge
nomen.
De resolutie van de Veilig
heidsraad bekroont een maand
van oproepen door tientallen
internationale organisaties en
135 doden bij grote moskee
DJEDDAH Bij de gevech
ten in en de ontruiming van
de grote moskee van Mekka
zijn in totaal 135 mensen om
het leven gekomen. Dit is
door de Saoedische minister
van binnenlandse zaken,
prins Abdel Aziz, meege
deeld. De regeringstroepen
verloren zestig man. Vol
gens een woordvoerder van
de groep, die zich verant
woordelijk heeft gesteld
voor de bezetting, zijn onder
de bezetters zware verliezen
geleden. De Saoedische auto
riteiten zouden meer dan
7000 symathisanten hebben
gevangen gezet.
Volgens de prins waren de be
zetters voor het merendeel
buitenlanders. De minister
toonde ook twee films van het
gebeurde. Op een van die
films was een van de leiders
van de bezetters te zien, op de
tweede een overzicht van on
geveer vijftig gevangenen. De
commentatoren verwensten
hen „naar de vlammen van de
hel".
regeringen. Behalve door de
Veiligheidsraad zijn er stappen
geweest door de internatioanel
federatie voor de rechten van
de mens, het Vaticaan, het Ge-
menbest, het Europees Parle
ment, het Internationaal Ge
rechtshof en Amnesty Inter
national. Tientallen regerin
gen hebben hun steun betuigd
aan het Amerikaanse stand
punt.
De resolutie werd met algeme
ne stemmen aanvaard. Iran
heeft het debat geboycot. Se
cretaris-generaal Waldheim
verklaarde na de stemming
dat de vrijlating van de gijze
laars van onmiddellijk en pri
mair belang is, maar dat ook
andere zaken overweging ver
dienen, en VS-ambassadeur
McHenry sprak de hoop uit
dat de Iraanse regering „bin
nen enkele uren" gehoor zal
geven aan de oproep.
Het Russische partijblad Prav-
da schreef gisteren dat het de
Amerikanen ontbreekt aan
koelbloedigheid en dat zij zo
van de crisis in Iran een van
de ernstigste internationale
conflicten van na de oorlog
hebben gemaakt. De Pravda
beschuldigt Washington ervan
dat het door een anti-Iraanse
perscampagne het incident
verandert in een voor de vre
de gevaarlijke provocatie.
WASHINGTON President Carter, die gis
teren officieel de Democratische kandida
tuur voor het presidentschap gesteld heeft,
heeft in een toespraak gezegd, dat hij deze
kandidatuur „in het teken van de waarheid"
plaatst.
„Ik spreek tot u op een somber tijdstip. De cri
sis die over ons gekomen is door een onwettige
daad zonder precedent (de gijzeling in Iran),
heeft vanaf het eerste moment mijn volledige
aandacht gehad. De verkiezing van een Demo
cratische regering vormt echter de kern van
onze vrijheden en zij moet worden gehand
haafd", aldus Carter. Hij maakte voorts bekend,
dat hij vice-president Wal ter Mondale zal voor
dragen als vice-president en noemde hem de
„doeltreffendste vice-president uit de Ameri
kaanse geschiedenis". Hij kondigde aan, dat hij
de Democratische Partij naar de overwinning
wilde leiden. Als de voornaamste problemen
noemde hij de hoge energieprijs, de inflatie, de
moeilijkheid om de kernbewapening te contro
leren en de noodzaak van een sterke verdedi
ging-
(Van onze correspondent)
LISSABON Dr. Francesco sa
Carneiro, die op grond van zijn ver
kiezingsoverwinning van zondag
ongetwijfeld door president Eanes
geroepen zal worden tot het vor
men van een nieuwe regering in
Portugal, is een oudgediende in de
politiek. Na de Anjer-revolutie van
1974 werd hij benoemd tot leider
van één van Portugals nieuwe poli
tieke partijen, de volksdemocrati-
sche partij. Na jaren oppositie te
hebben gevoerd tegen het totalitai
re regime van Dr. Antonio Oliveria
Salazar, lag het voor de hand dat
hij de partij zou gaan aanvoeren.
De partij is sindsdien van naam
veranderd en gaat nu als „volksso-
ciaaldemocratische partij" door het
leven.
Van de twee stromingen die oppositie
voerden tegen de dictatuur in Portu
gal, vertegenwoordigde Dr. Carneiro
de parlementaire stroming. Zijn poli
tieke rivalen van dit moment, de
communistische leider Alvaro Cunhal
Sa Carneiro
en de socialistische aanvoerder Dr.
Mario Soares, komen voort uit de
linkse, illegale traditie die tijdens de
dictatuur steunde op de aanhang van
ballingen en politieke gevangenen.
Sa Carneiro verwierf bekendheid on
der de regering van Marcelo Caetano,
de opvolger van Dr. Salazar. Met zijn
partijgenoot Balsemao besloot hij zich
toendertijd kandidaat te stellen voor
de parlementsverkiezingen, omdat ze
er stellig van overtuigd waren dat de
liberalisatie die onder Caetano was
begonnen, ertoe zou leiden dat de de
mocratie in Portugal vastere vormen
zou aannemen. Ze kwamen echter be
drogen uit.
Vier jaar lang voerde de zogenoemde
„liberale bank" een parlementaire
strijd tegen de censuur, de wreedhe
den van de politie en de koloniale
oorlogen in Angola, Guinee-Bissau en
Mozambique. Aan hun experiment
kwam een stormachtig einde toen ze
in februari 1973 hun ontslag indien
den. Hun stellingname sloeg de peilers
onder de dictatuur weg.
De verschillen tussen de hervormers
en de radicalen betroffen niet alleen
de te volgen strategie. De hervormers,
die een natuurlijke basis hadden in
het conservatieve noorden van Portu
gal, kregen steun van de beroepsbe
volking in de steden, de anti-commu
nisten en de anti-fascisten. De com
munisten en de socialisten verwier
ven hun aanhang onder de arbeiders
de steden én de armere zuidelijke
provincies van Portugal.
Toen de contouren van de Anjer-re
volutie zich in 1974 tegen de horizon
begonnen af te tekenen, gingen beide
stromingen een verbond aan om de
nieuwe democratie van Portugal geza
menlijk te gaan leiden. Nu, vijf jaar
later ligt Dr. Sa Carneiro overhoop
met de radicalen. Als leider van de
nieuw gekozen Democratische Allian
tie en als fel anti-communist krijgt hij
steun van de Portugezen die zich lie
ver tot Europa dan tot de Derde We
reld richten en die een einde willen
zien aan de nationalisaties en radicale
landhervormingen die na de revolutie
zijn doorgevoerd.
Dr. Sa Carneiro is geboren in het
noordelijk gelegen Oporto. Op 21-jari
ge leeftijd studeerde hij af als jurist en
opende een advocatenkantoor in zijn
geboortestad. In 1969 stelde hij zich
kandidaat voor het parlement. Car
neiro is een kleine, beweeglijke man
die bekend staat om zijn felle onder
handelen binnen en buiten de partij.
(Copyright The Guardian)
Jamani loopt
weg uit
OAPEC-
vergadering
KOEWEIT De olieminister
van Saoedi-Arabië, sjeik Ach-
med Zaki Jamani, is gisteren
van een vergadering van de
organisatie van Arabische olie-
exporterende landen (OAPEC)
in Koeweit weggelopen, ken
nelijk uit protest tegen het in
dienen van een resolutie door
Libië en Syrië, waarin steun
aan Iran werd uitgesproken in
het geschil met de Verenigde
Staten.
Volgens conferentiekringen
was de ministervergadering
nauwelijks begonnen, toen de
Saoedische minister de confe
rentiezaal verliet. Jamani zou
daarmee hebben willen duide
lijk maken dat de OAPEC
„een economische, en geen po
litieke organisatie is", aldus de
zegslieden. Naar verluidt
kreeg Jamani de steun van de
andere Arabische olielanden.
Eenzame
opsluiting
voor Orlov
MOSKOU De Russische
natuurkundige en dissident
Joeri Orlov heeft zes maanden
„interne opsluiting" gekregen
nadat hij had geprobeerd het
manuscript van een weten
schappelijk artikel te smokke
len uit het werkkamp in de
Oeral, waar hij een straf van
zeven jaar uitzit. Dit heeft zijn
vrouw Irina gisteren in Mos
kou tegen westerse verslagge
vers gezegd.
De 55-jarige Orlov was een
van de oprichters van de Mos-
kouse „Helsinkigroep", die
toeziet op de naleving van de
mensenrechten door de Sovje
tregering.
Zwitsers tegen
zomertijd
BERN Het Zwitserse parle
ment heeft het regeringsvoor
stel tot invoering van de zo
mertijd met ingang van 1980
verworpen. Het besloot met 88
tegen 86 stemmen het ontwerp
„voor een uitvoeriger onder
zoek" naar een commissie te
verwijzen. De regering had
zich op 14 november uitge
sproken vóór de invoering van
de zomertijd.
Schaatsen in
de Arabische
warmte
4^
De inwoners van de
Verenigde Arabi
sche Emiraten be
horen, dankzij de
olieïnkomsten, tot
de meest welgestel-
den van de wereld:
een inkomen van
30.000 gulden voor
iedere man, vrouw
en kind. Aan vrije
tijd ook geen ge
brek. Om hun tijd te
doden gaan velen
daarom schaatsen
op de enige kunst
ijsbaan, die in de
Arabische landen te
vinden is.
■Jvt
NIEUWE ONTHULLINGEN IN LE CANARD
iserl
PARIJS Het Franse sati
rische weekblad „Le Canard
Enchainé" maakt er in het
gisteren verschenen num
mer melding van dat de
Franse president, Valéry
Giscard d'Estaing, kort na
zijn verkiezing in 1974 dia
manten heeft gekregen van
de vroegere Centraalafri-
kaanse keizer Bokassa. Het
blad publiceert een copie
van een brief van de ex-kei
zer aan het Diamantenbu
reau van zijn land, waarin
hij vraagt hoe het met ver
vaardiging van voor Giscard
bestemde juwelen is gesteld.
Zoals bekend had het blad in
oktober al gemeld dat Giscard,
toen hij nog minister van fi
nanciën was, voor een half
miljoen aan diamanten van
Bokassa had gekregen. Tijdens
een televisie-gesprek, verleden
week, gaf de Franse president
geen officiële ontkenning van
(Van onze correspondent
Ami van Vree)
BERLIJN Bondskanselier Helmut
Schmidt is vol vertrouwen dat de Sovjet-U
nie ook na het besluit van de NAVO tot mo
dernisering van de middellange-afstandsra-
ketten zal willen onderhandelen over een
vermindering van het wederzijdse wapenar
senaal. Hij baseert zich daarbij op de inten
sieve gesprekken die hij met de Russische
partijleiders heeft gehad. Schmidt zei dit
gisteren in een urenlange toespraak op het
partijcè rigres van de SPD in Berlijn, waarin
hij uitvoerig aandacht schonk aan alle pro
blemen die op dit moment in en buiten de
Bondsrepubliek aan de orde zijn.
Over de bewapeningskwestie zei hij letterlijk:
„Ik verwacht al met al een nieuwe periode van
intensieve pogingen om te komen tot een stabi
lisering van het militaire evenwicht in Euro
pa". Over de Sovjet-Unie zei Schmidt: In de
eerste plaats wil de Sovjet-Unie de debatten
over de bewapeningskwestie gebruiken om de
loyaliteit van de Bondsrepubliek tegenover de
NAVO op de proef te stellen; in de tweede
plaats moet de NAVO wel een dergelijk besluit
nemen om niet met lege handen aan de onder
handelingstafel te moeten gaan zitten; en ten
slotte zal de Sovjet-Unie zich op den duur niet
willen onttrekken aan onderhandelingen over
een wederzijdse begrenzing van de bewape
ning.
Ook deed Schmidt een felle aanval op Franz
Josef Straaus, de christendemocratische kanse
lierskandidaat, „een onberekenbare man die
door zijn velreden zelf zijn politieke toekomst
om zeep heeft gebracht". De vrees is gerecht
vaardigd dat Strauss de binnenlandse vrede op
het spel zet en de sociale verworvenheden en
de rechten van de werknemers zal verminde
ren, aldus Schmidt.
Vir
dat verhaal. Tijdens dat g
sprek zei hij verder, dat de g
schenken die hij als preside
ontvangt, meestal aan liefdac
ge doelen worden gegeven.
In het nieuwste nummer ga
„Le Canard" hier verder op
en schrijft, dat de liefdadij
instelling „Missions Africa
nes" op 16 november, elf d
gen voor het genoemde tv-g
sprek, van het Elysée een p;
juwelen kreeg. Daarbij zat ef i
kaartje van Anne-Aymone,
vrouw van Giscard. Volge
„Le Canard Enchainé" bevo
den deze kostbaarheden zii
oorspronkelijk in de partic
liere woningen van Giscard
Parijs en de provincie. Op
november zou een specia
wagen van de oproerpolil
voorwerpen uit het Parij
apartement yan de preside
hebben gehaald. Een dag lal
zou een helicopter naar de bi
ten verblijven van de preside
zijn gestuurd, om ook d«
dingen op te halen en naar
ambtswoning van de preside
te brengen. Functionarissr
van het Elysée zeiden
nieuwste nummer van
Canard" nog niet te hebl
gelezen en daarom geen cor
mentaar te kunnen geven.
Begin tussei
twee vuren
JERUZALEM Premier N
nachem Begin is gisteren
confronteerd met mogelij]
crises op twee fronten door 3
zonderlijke acties van 1>
ten op de westelijke Jordaai
oever en het dreigement vi
een uiterst godsdienstige pari
zich uit Begins wankele coal
tie terug te trekken. Er wei
aan getwijfeld of joodse kol
nisten akkoord zouden garr
met de onvoorwaardelijl
evacuatie van hun nederzt.
ting op de westelijke Jordaa^
oever, die door het hoog g
rechtshof illegaal is bevondet-
De uiterst religieuze agud p
partij heeft gedreigd haar v
parlementsleden uit de rej
rende coalitie terug te trekk
vanwege een geschil
abortuswetgeving.
