Jan Wolkers vindt de greep op zijn materie Reis van paus naar patriarch Demetrius van grote oecumenische betekenis Meer vrouwen dienst bij Hoogovens DE DOODSHOOFDVLINDER" VERRASSENDE ROMAN HERFSTFESTIVAL DE DANSENDE BEER Belangrijk) p vondsten op Sardinië Korte metten Weer bescheiden resultaat Estel in 3e kwartaal Kunsten kunstenaars KUNST LEIDSE COURANT DONDERDAG 22 NOVEMBER 1979 PAGII M Rf Het lijkt erop dat Jan Wolkers met zijn vorige boek „De Kus" defini tief een nieuwe weg is ingeslagen als verteller. Dat moet je tenminste vaststellen als je zijn recent uitge komen roman „De Doodshoofdvlin der" leest, waarin opnieuw een dui delijke constructie is aan te wijzen, die het verhaal meer onderbouw geeft dan de soms meeslepende emotionaliteit die de stroom was van vele eerdere en succesvolle Wolkers-romans. Toch moet de inhoud van „De Doods hoofdvlinder" voor Wolkers een hevi ge emotionaliteit betekenen. Het boek speelt zich af gedurende de vijf dagen dat een gestorven vader „boven aar de" staat. De hoofdpersoon is diens zoon Paul. leraar Engels, die in een klein, vriendelijk huis aan de rand van Amsterdam woont. Het is de eer ste dag van zijn herfstvakantie, als hij door zijn zuster gewaarschuwd wordt dat het afloopt met vader Voor hij echter in het ouderlijk huis is (rich ting Leiden, hij moet immers steeds door de Schipholtunnel - is het Oegst- geest?), heeft hij tot tweemaal toe pech. Eerst start zijn auto niet, daarna heeft hij een nogal ernstige aanrij ding, waarbij een vrouw tegen hem opknalt. Zij wordt naar het ziekenhuis vervoerd. Het boek geeft een gedetailleerd ver slag van wat Paul meemaakt tot en met de begrafenis van zijn vader. De gebeurtenissen thuis: moeder, zusters, broers. Het vervolg op zijn aanrijding: de vrouw die per ambulance is afge voerd, moet een paar dagen in het zie kenhuis blijven. Paul zoekt haar daar op en zij gaat een grote rol spelen in zijn gedachten. Het boek bestaat uit vijf episodes. Vijf dagen. Elke dag begint en eindigt in het bed van Paul, waar we zijn dro men, zijn wakker worden, zijn weer inslapen, zijn eenzame sex, zijn ont moeting met een hoertje, van nabij meemaken. Tussen opstaan en weer naar bed gaan volgen we Paul op zijn tochten naar het ouderlijk huis, naar het ziekenhuis, naar de kamer van de vrouw in het ziekenhuis, waar hij spullen gaat halen. In gesprekken met familieleden, vooral met twee broers, komt het ver leden van de relatie met de vader naar boven. Het is de bekende vader uit de Wolkers-verhalen: een grote, imponerende, stugge man, bijbels en rotsvast. Die in de oorlog zijn kinde ren verplichtte hun faeces als mest tussen de andijvie in de moestuin te deponeren. Bij wijze van voorbeeld. Het zijn nogal gemengde gevoelens waar de familieleden (en de hoofdper soon) mee blijven zitten, ten opzichte van hun zojuist gestorven vader. De twee oudere zusters die een sfeer van vroomheid, ernst en decorum willen handhaven, proberen een beeld van hun vader op te richten dat met die vroomheid en ernst in overeenstem ming is, ook al moeten ze de wensen van hun moeder daarvoor in de wind slaan. Er is een oudere broer, Karei, een schrale zuinigaard, burgerlijk tot en met, die geen enkele fantasie heeft. En dan is er Dolf, een jongere broer, met wie Paul het gemakkelijkst con tact heeft. Boeiend is de komst van een „verlo ren dochter". Jenny woont al vele ja ren in New York, waar zij een heel ei gen, „verdorven" leven leidt. Zij komt na het bericht van de dood van haar vader terug, wat een merkbare veran dering teweeg brengt. Het is een knap vrouwenportret geworden, dat Wol kers hier geeft, zoals dat andere por tret, van Carla, de vrouw die bij de aanrijding was betrokken, ook een meesterstuk is: een heel intrigerende persoonlijkheid vol raadsels, waar Paul langzaam intens bij betrokken raakt. Behalve de vaderfiguur zijn er andere Wolkers-elementen, die uit vroegere verhalen terugkeren. De gestorven broer speelt weer een grote rol, de sy mbolen van ondergang, verrotting in de herfstige natuur (waar het eerst hevig mistig is) te vinden zijn, zijn ook hier aanwezig. Het zou naar mijn mening onjuist zijn dit boek van Wolkers te kenschetsen als een nieuwe cocktail van de oude ingrediënten. Ik denk veeleer dat de greep van Wolkers op zijn materie eindelijk stevig genoeg is geworden voor een goed geschreven, goed ge construeerde roman, waarin niet een kwart van de woorden teveel is (zoals o.a. in „De Kus"). Waarmee eigenlijk is vastgesteld dat veel van het vorig werk van Wolkers al te kritiekloos is gepubliceerd, omdat daar weliswaar de emoties sterk getekend werden, maar zelden een vorm gevonden werd waarin die emoties een werke lijke rol konden gaan spelen. „De Doodshoofdvlinder" is voor mij bepaald een verrassing. JAN VERSTAPPEN Jan Wolkers: „De Doodshoofdvlin der", uitg. De Bezige Bij. Prijs 20,- Darshan Kumari bespeelt de sithar. DEN HAAG Volksmuziektheater De Dansende Beer. belegt op 25 november in Theater Aan de Haven te Scheveningen een herfstfestival, dat zal duren van twee uur 's-middags tot elf uur 's-avonds. Er zal muziek klinken uit Engeland, Ierland, Neder land, India, de Balkan en Zuid-Amerika. Er zal ook een open podium zijn en uiteraard volop gelegenheid de inwendige mens te versterken. Medewerkende groepen zijn: Yuca, de nieuwe naam voor de gerenommeerde King's Gain* ard. De leden zijn net terug van een studiereis van twee maan den in Zuid-Amerika. Ze spelen Zuidamerikaanse volksmuziek op kena, gitaar, charango, panfluit en bombo. Pegasus, groep die voornamelijk Keltische, Ierse en Bretonse muziek speelt. De nummers zijn op een eigentijdse manier bewerkt. Ook de zangstukken nemen een belangrijke plaats in hun repertoire in. Prelaz, de vaste begeleidingsgroep van het Internationaal Folkloristisch Danstheater. Ze zijn gevraagd wegens het grote succes op het Balkanfestival van anderhalf jaar geleden van De Dansende Beer. Het repertoire bestaat uit muziek uit de Balkan en Turkije. Amazing Stroopwafels, duo gevormd door Fred Piek (Fungus) en Wim Kerkhof. Fred speelt gitaar en zingt. Wim begeleidt hem op piano en bas. Hun repertoire: Nederlands populair en Engelse folk en country. Tony Gottschalk, leraar gitaar aan de Stedelijke Muziekschool In nummers van de 16e eeuw af tot heden worden de sithar, de luit, de klassieke gitaar en de folkgitaar gedemonstreerd. Pijpekruid, groep die traditionele Nederlandstalige volksmu ziek, moordliederen, liefdesliederen en instrumentale dansmu ziek brengt op doedelzakken, viool, luit, fluiten, accordeon en mandoline. Darshan Kumari brengt met twee andere mensen uit India Ustad Bhartiya en Pramod Sahane muziek op sithar. tabla en tampura. De presentatie is in handen van Kees Ouwejan en Peter Moree. ROME Een belangr vondst op Sardinië heef geschiedenis van dit I aanse eiland in de Mid landse Zee met onge 400.000 jaar verlengd. Sporen van door mensenl vervaardigde werktuigen, men onlangs heeft opg( ven, wijzen erop, dat er de oude steentijd mi woonden. Tot dusver aangenomen dat er pas jonge steentijd, tussen 5.O0Ó 3.000 jaar voor Christus r sen naar Sardinië zouden gekomen. Chinezen bouwen tijdelijke spoorlijn Zambia- Tanzania LOESAKA Chinese ii J nieurs zijn gisteren bej nen met de bouw van een delijke spoorlijn, die Z bia weer met het buurl Tanzania én de Indis Oceaan moet verbinden, rr.iddels is de toestand Zambia, na de mobilis van alle strijdkrachten d con president Kaunda, gesj s' nen. Kranten in de hoi d stad Loesaka verse he bur gisteren met berichten o v0( een „totale oorlog". Zoals bekend hebben de desische troepen enkele ken geleden, door het opl zen van een brug, de spool van Zambia naar Tanzi var vernield. Hierdoor is het i hoi voer van goederen naar Z bia eb de export van koper om vrijwel tot stilstand gekon nee waardoor Zambia in grote nomische problemen is g( men. Daar komt nog bij. da Britse regering gisteren hl geweigerd Zambia schadei goeding te betalen voor vernielingen, die Rhod heeft aangericht. Presii Kaunda had dit geëist on Rhodesië, zijns inziens, oi de Britse verantwoorde heid valt. boi De vierde buitenlandse reis van paus Johannes Paulus II, van 28 tot 30 november naar Turkije, verschilt fun damenteel van de reizen die hij heeft gemaakt naar Polen, Mexico, Ierland en de Verenigde Staten. Wa ren deze vooral gericht op het versterken van de band met de eigen gelovigen in die verschillende delen van de wereld, nu richt zijn aandacht zich op een ander deel van de christenheid. Zijn reis naar het patriar chaat van Constantinopel kan van grote oecumeni sche betekenis zijn, een waarde, die hij er ook zelf aan geeft, getuige zijn woorden, dat het bezoek „concreet mijn al meerdere malen onderstreepte vast beslotenheid bewijst om het streven naar eenheid van alle christenen voor rang te geven." Hij noemde het herstel van de eenheid een van de voor naamste bekommernissen van het tweede Vaticaans concilie en nu. meer dan ooit, een dringend vereiste. Welis waar is er sinds het concilie grote vooruitgang geboekt, maar het is niet voldoende geweest om de wil van Chris tus volledig te volbrengen, aldus de paus. die verwees naar de op handen zijnde theologische dialoog tussen de orthodoxe en de rooms- katholieke kerk. Met 2ijn be zoek, zei hij, wilde hij laten zien welke betekenis van rooms-katholieke kant wordt gehecht aan dit gesprek, dat een einde wil maken aan de laatste moeilijkheden en be lemmeringen voor de een heid. Sinds 1054, het jaar waarin het tot een definitieve breuk kwam, zijn er tal van pogin gen ondernomen om de een-, heid te herstellen. Paus Jo hannes XXIII nam in onze tijd het initiatief voor nieuwe toenaderingspogingen. Onder paus Paulus VI waren de be trekkingen zodanig verbe terd, dat hij in 1967 een be zoek kon brengen aan patri arch Athenagoras in Con stantinopel en aan Ephese, de thans in verval geraakte ha venstad die voor alle christe nen een bijzondere betekenis heeft. Zowel de apostel Jo hannes als de apostel Paulus heeft er gewoond. Beiden zijn naamgevers van de huidige paus. Een nieuwe stap werd door Rome in 1974 gezet met de opheffing, na ruim 900 jaar. van de excommunicatie der patriarchen. Een jaar later stuurde Athenagoras' opvol ger Demetrius de metropoliet Meliton uit Chalcedon als zijn persoonlijke afgezant naar Rome. Onverwachts viel paus Paulus VI in de Sixtijnse kapel voor hem op de kniëén en kuste zijn voe ten. een gebaar dat diepe in druk maakte. De keuze van kardinaal Wovtyla tot paus van Rome werd in Istanboel met warm te begroet. Op 29 juni van dit jaar, de feestdag van Petrus en Paulus, kwam een uitge breide Grieks-orthodoxe de legatie uit Istanbul in Rome op bezoek. Daarom ook hecht paus Johannes Paulus er zeer veel waarde aan, persoonlijk in Istanbul op tegenbezoek te gaan ter gelegenheid van de dag van St.-Andreas (30 no vember) broer van Petrus en patroon van de Oosterse kerk. Opmerkelijk is het. dat dit bezoek pas verleden zondag door de paus op een over rompelende manier werd aangekondigd, tien dagen voor het vertrek van de paus. Gewoonlijk worden pauselij ke reizen al weken en maan den van tevoren aangekon digd. Ook de Vaticaanse persdienst was hierdoor vol komen verrast. Dinsdag was er zelfs nog geen uitgewerkt reisprogramma van de paus bekend. Mogelijk zijn politie ke moeilijkheden met de Turkse regering in Ankara hiervan de oorzaak geweest. Paulus VI heeft destijds geen bezoek gebracht aan de Turkse regering. Paus Johan nes Paulus II doet dit wel. Het is niet uitgesloten dat de regeringswisseling die on langs heeft plaatsgehad in Ankara, hiertoe heeft bijge dragen. Het bezoek van paus Johan nes Paulus aan patriarch De metrius is een volgende stap op weg naar een hereniging der rooms-katholieke en grieks-orthodoxe kerken, maar het is bepaald nog niet de laatste en beslissende stap. De paus heeft zondag in zijn toespraak ook duidelijk ge maakt, dat er nog grondige verschillen van inzicht over theologische kwesties be staan. Ook al zou het tot een ak koord komen tussen Johan nes Paulus II en Demetrius persoonlijk, dan nog moet worden gerekend op weer standen in de orthodoxe ker ken. Demetrius is in het oos ten niet meer dan de eerste onder zijns gelijken en die zullen hem wellicht niet alle maal als één man volgen, hoewel de aankondiging van het bezoek bij de orthodoxe kerken goed schijnt te zijn gevallen Metropoliet Damaskinos, di recteur van het orthodoxe centrum in Chambesy en se cretaris van de voorberei dingscommissie van het pan orthodox concilie, heeft in Rome waar hij deelneemt aan een internationale confe rentie met kardinaal Wille- brands verklaart, dat hij het pauselijk bezoek ziet als het begin van de officiële theologische dialoog tussen de rooms-katholieke kerj< en de orthodoxe kerk. Volgens Damaskinos, die waarschijn lijk ook de uitnodiging aan de paus heeft overhandigd, blijkt uit de ontmoeting tus sen paus en patriarch, dat zij beiden hereniging willen. Volgens hem zal de komende dialoog „de ecclesiologische consequenties trekken uit. onze broederlijke relaties". De paus zal bij zijn bezoek aan Turkije worden verge zeld door, onder anderen, kardinaal Willebrands, die als hoofd van het secretariaat voor de eenheid in Rome verantwoordelijk is voor de oecumenische activiteiten. De internationale katholieke vredesbeweging Pax Christ heeft de regeringen van de NAVO-landen gevraagd af te zii van de modernisering van kernwapens en onmiddellijk o derhandelingen met de Sovjet-Unie en de landen van h Warschaupact te openen. Zij ziet de zogenaamde modernise1 ring van de kernbewapening door de NAVO als een nieuwt stap in de wapenwedloop. De huidige ontwikkelingen bewij zen volgens Pax Christi, de noodzaak van een brede maat schappelijke discussie, niet alleen over de mechanismen van de wapenwedloop, maar ook over een nieuw ontwapening- sbeleid. Volgens het Franse dagblad „Le Matin" zou paus Johannes Paulus II de Westduitse en Italiaanse regeringen hebben aan bevolen om het opstellen van de nieuwe NAVO-raketten nog even uit te stellen, totdat met de Sovjet-Unie de mogelijkheid van verdere ontwapening is onderzocht. De paus zou de sug gestie hebben gedaan om voor elke besluitvorming omtrent de installatie van de nieuwe raketten een concreet antwoord te bieden aan het initiatief van de Sovjetrussische president Brezjnew. Mgr. J. Bluyssen van Den Bosch heeft het beraad dat hij mei vertegenwoordigers van zijn priesters, pastorale werk(st)ers en andere gelovigen uit zijn bisdom zou hebben over de bis schoppensynode uitgesteld. Aanleiding is het feit, dat waar schijnlijk pas tegen Kerstmis het discussiestuk van de syno de beschikbaar zal zijn. De Amerikaanse districtsrechter Raymond Broderick heeft in een door de Amerikaanse vereniging voor burgerlijke vrijhe den aangespannen geding beslist, dat het altaar, waaraan de paus tijdens zijn bezoek aan Philadelphia de eucharistie vier de, niet mag worden betaald door het stadsbestuur. De kosten ter grootte van 204.569 dollar (vier ton) dienen nu door het aartsbisdom Philadelphia te worden vergoed. Er zijn dit jaar belangrijk meer aanmeldingen bij de pries- terseminaries in Engeland en Wales dan in voorgaande ja- ren.volgens de secretaris van de bisschoppelijke commissie voor het priesterschap, pater Ronald Ward. Dit jaar zijn er 150 aanmeldingen. In voorgaande jaren liep het aantal teru{ van 127 in 1973 tot 112 in 1978. Ongeveer de helft van dege nen, die zich aanmelden ontvangen de priesterwijding. Op korte termijn dient te worden nagegaan hoe conflicten, zoals de onlangs gehouden stakingen in het Rotterdamse ha vengebied voortaan kunnen worden voorkomen. Het verzoek daartoe is gedaan in een brief, die de Raad van Kerken heeft verzonden aan dr. W. Alberda, minister van Sociale Zaken. Bij de raad bestaat de indruk, dat onvoldoende aandacht wordt besteed aan de achtergronden van een door vele be trokkenen als onrecht ervaren situatie. Te veel is ervan uitge gaan, aldus de brief, dat dit gevoelde onrecht kan worden af gekocht met verbetering van de primire arbeidsvoorwaarden. NIJMEGEN - Estel NV (Hoesch-Hoogovens) heeft in het derde kwartaal van 1979, overeenkomstig de ver wachtingen, weer een be scheiden positief resultaat behaald. Het resultaat voor belasting kwam uit op 12,2 min tegen 10 min in het voorgaande kwartaal en 3,9 min in het derde kwartaal van 1978, zo blijkt uit de kwartaalcijfers. De omzet bedroeg 3.263,3 min tegen 3.163,4 min in de voorgaande drie maanden en 2.722,8 min in het derde kwartaal van vorig jaar. Verdere kostenstijgingen, waartegenover te geringe ver hogingen van de opbrengst- prijzen staan, zullen de resul taten van het vierde kwartaal van 1979 ongunstig beinvloe- den, aldus de raad van bestuur in een toelichting op de cijfers. In het derde kwartaal konden vooral in de divisie staal pro- duktie en afzet vergeleken met het tweede kwartaal ver der worden verhoogd. Dit blijkt ook uit de omzet, die in vergelijking met het vorige kwartaal met ca. 100 min of wel 3,2 pet toenam. Hieruit ontstond echter geen verdere resultatenverbetering. Vooral de prijzen van energie en grondstoffen alsook de vrachttarieven vertoonden eenbijzonder sterke stijging, die door de geringe verbete ring van de opbrengstprijzen niet konden worden gedekt. Het bedrijfsresultaat - dat is het resultaat voor baten uit deelnemingen, interest, bui tengewone posten en belastin gen op het resultaat - bleef daardoor met 88,5 min iets op dat van het tweede kwartaal (89,9 min) achter. Over het derde kwartaal van 1978 be droeg het bedrijfsresultaat 94,2 min. IJMUIDEN - Hoogovens heeft toestemming gekregen var de Arbeidsinspectie om het aantal functies voor vrouwelijk bedrijfspersoneel in volcontinudienst belangrijk uit te brei den. Dit betekent volgens het bedrijf dat 100 vrouwen in de komende tijd in dienst kunnen treden voor verschillende produktiefuncties. Al vele jaren is een groot aantal vrouwen bij Hoogovens werk zaam, ook in de produktie. Het betreft dagdienstfuncties als bijv. blikcontroleuse en vorkheftruckchauffeuse. Sinds 1976 loopt er bij Hoogovens een experiment met 20 vrouwelijke kraandrijvers in volcontinudienst, een aantal dat in het afgelopen voorjaar tot een vijftigtal werd uitgebreid. Hoogovens zegt zeer tevreden te zijn over de wijze waarop deze medewerksters in de fabriek functioneren. Het bedrijf richtte zich daarom in juni van dit jaar tot de Arbeidsinspectie om nog maals ontheffing te vragen van de wettelijke bepaling die nach tarbeid voor vrouwen verbiedt. Hoogovens heeft besloten de groep voorlopig te werk te stellen in de omgeving waar thans blikcontroleuses, kraandrijfstérs en vorkheftruckchauffeuses werkzaam zijn. De keuze is daarbij ge vallen op de plaatafwerking van koudbandwalserij 1 en de ver- tinnerijen. Voorlopig gaat het om de volgende functies: bestuur der industrievoertuigen, bedieningsfunctie afwerkingsinstallatie, produktinspecteur kwaliteitsafdeling, weger-verlader magazijn en inpakker-stapelaar blikschaarmachine. Voor de verschillende functies gelden dezelfde opleidings-, sala ris- en promotiemogelijkheden als voor de mannelijke collega's. De ondernemingsraad en de vakbonden hebben met de uitbrei ding en verbreding van het experiment ingestemd. Het Publiekstheater heeft ter gelegenheid van het Von del-herdenkingsjaar een stuk van de 'Prins van onze lette ren' op het programma geno men. Op 15 december gaat in de Amsterdamse Stadsschouw burg de eerste voorstelling van 'Lucifer' in de regie van Hans Croiset. Het koffieconcert in de Haagse Kunstkring, Denne- weg 64, wordt zondagmorgen 25 november verzorgd door Germaine Stordiau sopraan en Ap Bronkhorsc gitaar. Zij brengen werk van o.a. Heil Villa Lobos, Laurindo Aln* da, Franse Bergerettes Spaanse volksmuziek. Het orkest van Jeugd Muziek afdeling Den Hi o.l.v. G. van Weers concert® zondagmiddag 25 november de Zorgvlietkerk, Johan V lem Frisolaan 5. Op het gramma staan werken v Gluck, Elgar (Cellocond met G. Hoogeveen als solU Mozart en Andriessen. In de Kloosterkerk aan Lange Voorhout te Den Hl wordt op zondagmorgen 25 vember (10.00 u.) een canW dienst gehouden. O.l.v. canM organist Gerard Akkerfo wordt Bachs cantate BWV uitgevoerd door het Residenl Bachkoor, het Residentie B chorkest en de solisten v.d. Meer orgel, Nelly van 4 Spek sopraan, Hein Meensl nor en Ruud van der Meer! riton.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 6