PE YBRSTE
VERTEbt
iH
lis de fantasie
in de steek
aat, is de grote
Chinese muur
en toeristische
alkuil
19
keiweg die de Grote Muur van China bekroont, voert steil omhoog naar de volgende vestingtoren op de top van de berg. Van de 5000 kilometer muur mogen door toeristen overigens slechts 500 meter bezocht worden.
voor mij niet. Maar je hersens heooen hem allang
gereconstrueerd naar de geheimzinnige reu-
zenstenen van Stonehenge in Engeland en naar
het Colosseum in Rome, waar zelfs geen noodlij
dende voetbalclub uit de zaterdagmiddagcompeti
tie van de KNVB zijn thuiswedstrijden zou willen
spelen.
Maar ook hier faalt de verbeelding niet: staande
op de ere-tribune, waar eens een keizer zijn gena
deloze hand strekte, hoor je nu duidelijk het ge
kerm der christenen en daarbovenuit het grommen
van uitgehongerde leeuwen, die zich de karbona
des met een lang been uitzonderlijk goed laten
smaken.
Uitje met stip
toneer een reiziger
langer kon be-
likken over zijn fan-
zou hij zich ge-
tglijk de moeite kun-
besparen om be
iken te brengen aan
meeste beziens-
ardigheden, die vrij-
elk land inzet om
winst te pakken.
if heeft het immers
)r zin om 's mor
ns voor dag en dauw
weg te gaan naar de
1e Belgische vesting-
Bouillon, als je
beelding niet van de
tij is? Dan zit je
uren gebogen
iter het stuur de
imeters weg te ma-
misschlen vette re-
striemend over
ialse kinderhoofden,
bollingen overdwars, overstekend edelwild, op-
broken rijwegen en omleidingen door godveria-
buurtschappen: je verwerkt al die beproevin-
manmoedig omdat je weet dat aan het einde
die donkere tunnel toch de burcht op je wacht,
arvan de reisgids reeds attent vermeldde dat hij
omweg dubbel en dwars waard is.
wat zie je dan, als je misselijk en met vlammen-
meteoren voor je ogen uit de laatste van zes-
\derd haarspeldbochten komt zeilen en de reu-
ifisch gesperde handjes in de richting van de
mois hebt gevolgd? Een puinhoop, waar je niet
ii terug hebt.
klimt aamborstig naar schots en scheve muren
m stenen, die samen een melkgebit vormen
'arin de wolf genadeloos heeft huisgehouden; je
aalt door holle ruimten zonder dak, langs torens
nder zin. En als je ook nog het geluk hebt dat
die dag regent België is daar gelukkig be-
ald scheutig mee aanvaard je daarna ver-
iumd en doorweekt tot op het bot de terugreis.
aer een illusie armer plus het entreegeld en de
voor de gids.
Bij de duizenden die ook vandaag weer naar de
Grote Muur zijn gereisd, bevinden zich opmerke
lijk veel schoolklassen, die uiterst gediscipli
neerd afmarcheren naar het Chinese wereldwon
der. Opmerkelijk is dat vele jongeren inmiddels
het blauw Mao-pak hebben uitgetrokken en nu
gekleed gaan in heel wat fleuriger outfit.
lar zover komt het niet, want de verbeelding
elt je in zulke gevallen altijd te hulp en behoedt
voor het démasqué. Het is je eigen fantasie die
n ruïne stoffeert met kandelabers, houtvuren en
roemers wijn, en waar jonkvrouwen, stijf van
ocaat, wachten op de komst van heer Godfried,
ginds in het woud een opstandige leenman aan
zwaard spiest.
:elfde nuttige invuloefening maakt-ie ook als je
Ben dag de weg inslaat naar de Akropolis in
thene een steen des aanstoots, meer is het
Zelfs bij een bezoek aan de Grote Muur in China,
die toch gerekend mag worden tot de begerens
waardige uitjes met stip op dit ondermaanse, is
een reiziger bij voorbaat verloren, als zijn fantasie
hem in de steek laat.
De avond tevoren heb je alvast ademloos gelezen
wat je straks allemaal te wachten staat. En dat
liegt er niet om. De Grote Muur is een bouwwerk
waar ook een grootgrutter als Cecil B. de Mille zich
niet voor zou hebben geschaamd. Van Sjan-hai-
kuan aan de oostelijke
kust tot Tjioe-tj'iuan in
de uitlopers van de
Gobi-woestijn in het
verre westen van het
Hemelse Rijk, herhaalt
hij zich 5000 kilometers
lang als een eindeloos
repeterende breuk met
25.000 vestingtorens.
In de derde eeuw voor
Christus gaf Hwang-ti,
beducht voor invallen
van ruitervolkeren uit
de steppen in het noor
den, opdracht om met
de aanleg van deze gi
gantische borstwering
te beginnen. En ten
koste van honderddui
zenden mensenlevens
lukte het zijn opvolgers
inderdaad om China op
zijn meest bedreigde
flank af te grendelen.
Verscholen achter metersdikke* kantelen konden
de troepen van de keizer voortaan elke nieuwe
aanvalsgolf van aanstormende Nomaden met pek,
stenen en pijlen neutraliseren.
Als je zo'n signalement krijgt aangereikt, zou je het
liefst gelijk op pad gaan om zo snel mogelijk oog
in oog te kunnen staan met dit fenomeen, dat tien
tallen eeuwen na zijn voltooiing nog steeds het eni
ge herkenbare punt bleek te zijn op foto's, die
Amerikaanse astronauten tijdens hun wandelingen
op de maan van onze planeet maakten. Op die
röntgenbeelden lag de Grote Muur als een winkel
haak op de schedel van Moeder Aarde.
Uit voorzorg heb ik me in elk geval lang voor het
ochtendgloren laten wekken om toch maar vooral
op tijd in het station van Peking te kunnen zijn.
Waqt denk niet dat het Italië van de Duce Mussoli
ni de enige dictatuur is geweest waarin de treinen
op tijd reden.
Rijwielvierdaagse
Ik blijk overigens niet de enige te zijn die vroeg uit
de veren is: in de brede straten, waar onze bus
voorlopig het enige gemotoriseerde voertuig is,
bewegen zich eindeloze processies van fietsende
kameraden, die op weg lijken naar het startpunt
van de jaarlijkse rijwielvierdaagse van de AtyWB.
In de Wang Goe Tjing-straat de Kalverstraat
van Peking, maar dan weer heel anders hebben
al wat winkeliers hun deuren geopend; op de trot
toirs zijn vuren ontstoken, waarop onduidelijke
lekkernijen worden bereid. Op het plein voor het
immense station, waar boven de hoofdingang nog
steeds een kapitaal portret van Mao hangt (,,^i
daar zal-ie blijven ook", heeft kameraad Hua Guo-
feng verzekerd), hebben duizenden mensen wortel
geschoten. Zijn ze echt serieus in afwachting van
de eerste trein of hebben ze hun einddoel inmid
dels bereikt? De perrons zijn in elk geval leeg, met
uitzondering van spoor één, waar een groep kame
raden is aangetreden om op aanwijzing van Radio
Peking het been te heffen.
Ochtendgymnastiek is in China een vast ritueel,
waarmee elke nieuwe dag wordt begonnen. ,,Op
basis van vrijwilligheid", verzekert mijn gids, de
montere heer Sun Chien Chun mij, „geen mens is
verplicht om er aan mee te doen. Maar zoals u zelf
ziet, onttrekt niemand zich er aan. En daar hebben
ze groot gelijk in, want zonder lichaamsbeweging
kan men geen grote prestaties leveren".
Vanuit mijn treincoupè bestudeer ik gedurende
enige tijd de oefeningen op perron één. Het is on
duidelijk wie tot de deelnemers behoren, want in
een land waar iedereen dezelfde kleren van de kei
zer draagt, trekt men al te gauw foute conclusies.
Dan meent men rangeerders te ontwaren, terwijl
men in feite te doen heeft met diplomaten, die
vóór hun vertrek nog even gauw de benen strek
ken.
In het achterste gelid staat een broze grijsaard, die
met één bevende hand steun zoekt bij een lan
taarnpaal. Hij maakt de verplichte figuren wel mee,
maar zijn voet komt geen moment hoger dan vijf
centimeter boven het perron. Daarbij gaapt hij
hartverscheurend. Het is hem aan te zien dat hij
zich na het aflopen van de wekker liever nog even
had omgedraaid. Vrijwilligheid blijft in een socialis
tische samenleving een moeilijk discussiepunt.
Gebloemde bekers
De trein, die mij tot vlakbij de Grote Muur zal
brengen, is van Hongaarse makelij en uiterst com
fortabel ingericht. Dikke, pluchen slaapstoelen met
anti-makassars, vast tapijt op de vloer en uitklap
bare tafels met daarop de bekende gebloemde
bekers met deksel. Tijdens de reis zullen ze voort
durend gevuld worden door stewardessen in blauw
broekpak, die welwillend rondgaan met thermos
flessen kokend heet water. Uit de luidsprekers
golft voortdurend marsmuziek, onderbroken door
hoopgevende aanwijzingen in het Chinees. Nee,
Wagons Lits zou een heel beste beurt maken als
dergelijke treinstellen door de directie in de
dienstregeling zouden worden opgenomen.
Als ik me na een uur terugtrek in het toilet je
kunt er van de vloer eten, maar waarom zou je?
word ik aanvankelijk in mijn voor de hand liggende
voornemen gedwarsboomd door een bordje boven
de wasbak met de tekst „Quinfangshuichonkggxi".
Als ik zoiets lees, bekruipt mij spontaan de vrees
dat van bezoekers aan deze ruimte in elk geval
niet wordt verwacht, dat ze de broek laten zakken.
Het kan natuurlijk ook zijn dat het bolletje van de
IBM-machine zich een moment verslikt heeft. Maar
Zonder de steun van je fantasie blijft de Grote
Muur van China een taaie klus, waar je dapper
doorheen moet bijten om uiteindelijk niets te be
reiken.
voor de zekerheid informeer ik toch eerst even bij
Sun Chien Chun, wat deze mededeling inhoudt. Hij
vergezelt me ditmaal naar het toilet en zorgt per
omgaande voor een passende vertaling. Daar staat
„doorspoelen", verzekert hij met een onverwoest
bare glimlach. In elk geval weet ik nu dat ik van
mijn hoge nood straffeloos een deugd mag maken.
Urenlang wiegt de trein daarna nog langs rijstvel
den, waar karbouwen rechte voren trekken en
vrouwen onder rieten hoeden minieme sprongen
voorwaarts maken. Het landschap doet me aan
vankelijk sterk denken aan Indonesië; later, als de
aarde zijn rug kromt en de horizon voltekent met
bergen, waan ik me in de uitlopers van de Zwitser
se Alpen. Waarom zoekt een mens op zulke mo
menten altijd naar overeenkomsten met andere
landen en zegt-ie niet gelijk waar het op staat: dat
wat-ie ziet nog het meest op China lijkt? Dat zal te
maken hebben met het eeuwige verlangen van de
mens om op vertrouwd terrein te opereren.
Eenzaamheid
Het voorlopig einddoel is Badaling, een dorpsstati
on in het hart van een bijna volmaakte eenzaam
heid. Twee huizen en voorbij de kromming van de
Het stationnetje van Badaling op een kwartier lo
pen van de Grote Chinese Muur ligt in een bijna
volmaakte eenzaamheid. De superluxe trein van
Hongaarse makelij brengt hier de toeristen tot
op de drempel van het Chinese wereldwonder.
asfaltweg nog een okergele kazerne, die om de
paar minuten een peloton soldaten uitbraakt, dat
zich in draf begeeft naar een plaats waarvan de
bevelvoerende officier ongetwijfeld het strategi
sche nut bekend is.
Vandaar is het nog tien minuten lopen naar de
Grote Muur, die als een rups op de kermis stijgt en
daalt op de ruggen van gele heuvels.
Dit is dus het Grote Moment. De confrontatie met
een wereldwonder, dat eens op keizerlijk bevel
met bloed, zweet en tranen verricht is door tover-
leerlingen, die hun aandeel in de performance
goeddeels met de dood hebben afgekocht.
Met de camera's in de aanslag naderen we de
poort bij de Nan Kow-pas, die bedekt is met een
baardgroei van dagjesmensen. Het ziet blauw en
groen en grijs van de kameraden, die zich eerst in
ordelijke rotten hergroeperen om vervolgens ach
ter de vlag van hun leider af te marcheren naar de
trap, die dwars door metersdikke gewelven leidt
naar de holle keiweg bovenop de muur.
Daar begint dan de moeizame klim naar de dichts
tbijzijnde top. Een kruisweg van vijfhonderd meter
met tientallen staties, waar de deelnemers hijgend
en met een purperen blos op de wangen uitrusten
tegen de kantelen. Als afgematte muilezels zwoe
gen de honderden voorwaarts, het lichaam cursief
boven strak gespannen kuiten, de tong half uit hun
mondhoeken.
Amechtig volg ook ik het spoor dat vóór mij reeds
is verkend door illustere voorgangers van interna
tionale snit. Terwijl ik voor de zoveelste maal af
haak onder het voorwendsel dat ik weer een uitge
lezen plek heb gevonden om een foto te nemen,
bedenk ik dat hier prinses Beatrix en prins Claus,
president Nixon en Joop den Uyl eens voetje voor
voetje naar boven zijn geschuifeld. En Van der
Klaauw, wat zal hij op deze moordende meters niet',
hebben afgetobd, terwijl hij manmoedig zijn snor;
op de feiten drukte en één van zijn hulpeloze glim-;
lachjes produceerde, die bij mij altijd de indruk
wekken, dat hij zoëven een steengoeie mop heeft
gehoord, waarvan hem helaas de pointe ontgaan
is.
Ontgoocheling
Als ik eindelijk boven ben een aangeschoten
vogel, die toch wanhopig zijn nest tracht te berei-.
ken wacht slechts de ontgoocheling: geen
koek-en-zoopje, niet eens een man met een koel-
tas vol frisdranken voor de buik. Er is niets, je kunt
ook niet verder en moet dus wel rechtsomkeer
maken om struikelend en glijdend langs nieuwe*
horden van klimmers je afgang te voltooien.
Wat is nu het duivelse geheim van die muur? denk
je. Wat is het nou meer dan een ontwerp van An
ton Pieck, dat achteraf uit de hand is gelopen? De~
directie van De Efteling had alleen gezegd: maak
maar een geinige stadswal met wat torens. Maar'
toen Pieck eenmaal achter zijn tekentafel zat, was-
ie niet meer te houden en rustte hij niet voordat-ie
25.000 torens had verzonnen.
Scepsis
Op dat moment komt mijn fantasie tussenbeide.
Hij heeft me al een paar keer zien wankelen en hij
kent mijn scepsis langer dan vandaag. Hij gebiedt
me de ogen te sluiten en jaagt mijn gedachten als
jachthonden terug naar de dertiende eeuw.
Opeens stroomt de vlakte vóór me vol met ruiters,
een heirleger van nomaden bestormt de muur en
slaat in golven over me heen. Dit is het Uur der
Wrake, Djengis Chan is onstuitbaar op weg naar
Peking, waar hij zich als de nieuwe heerser over
China door zijn vernederde vijanden zal laten zal-
ven. En op die tocht zal hij een spoor van vernie
lingen achterlaten in het Eeuwige Rijk van de Kei-:
zers, die zich zó lang veilig konden wanen achter;
hun verdedigingsgordel. De Muur, die uitverkoren -
Chinezen en verworpen Hunnen der aarde van el--
kaar scheidde als de bokken van de schapen.
Op de terugweg vraagt Sun Chien Chun nog even:
of het bezoek aan de Grote Muur mij is bevallen.
Mede namens mijn fantasie kan ik hem volmondig
antwoorden: „Het was een grandioze ervaring,
Sun. Vandaag heb ik eindelijk part en deel gehad
aan een machtig brok historie. Ik kan nu zeggen:
ik ben er bij geweest".
Voor de rest doe ik er het zwijgen toe. Want Sun
zou waarschijnlijk diep bedroefd zijn, als ik er op
dit moment aan had toegevoegd, dat ook de Grote:
Muur een toeristische valkuil is Sijtje Boes in:
bouwmaterialen.
Nee, zolang de fantasie hem en mij niet in de steek
laat, kunnen we er nog jaren plezier van hebben.
LEO THURING
De gaande en de komende man komen elkaar op
de hobbelige keiweg, die naar de volgende ves
tingtoren van de Grote Muur voert, onherroepe
lijk tegen. Opgang en afgang zijn op deze manier
aanschouwelijk ondtr één noemer gebracht
