Kennedy
of Carter:
droom of
werkelijkheid?
Olievoorraden een machtig wapen voor Mexic
Strauss bracht leven i#1
matte verkiezingsstrijd
in Noordrijnland
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
WASHINGTON De laatste weken
zijn in tal van grote Amerikaanse
kranten paginagrote advertenties ver
schenen, waarin de lezers worden opge
wekt een boek aan te schaffen, dat als
titel draagt „Herstel van de Ameri
kaanse droom". Bovenaan de pagina
prijken de foto's van onder meer presi
dent Carter, gouverneur Jerry Brown,
senator Edward Kennedy en oud-presi
dent Ford. Daarbij wordt in vette let
ters de vraag gesteld: Wat hebben deze
mannen gemeen? Het antwoord is dat
ze allemaal lid zijn van dezelfde partij:
de Demopublican Party, waarmee de
auteur van het boek, Robert J. Ringer,
wil aangeven dat het niets uitmaakt of
je op de Democratische danwel de Re
publikeinse partij stemt.
Want, zo meldt Ringer, ze zijn allemaal op
hetzelfde uit: herverdeling van de rijk
dom, regeringsbemoeienis met het be
drijfsleven en de economie en beperking
van en immenging in het privéleven van
individuelen. Het enige verschil zit 'm
volgens Ringer in tempo en methode. Rin
ger, een erkend aarts-conservatief, houdt
er nog veel meer opmerkelijke opvattin
gen op na. Amerika ontwikkelt zich in
snel tempo tot een socialistische maat
schappij, milieuactivisten zijn bezig de
toekomst van de mensheid te vernietigen,
steeds meer mensen worden er in Ameri
ka beloond voor luiheid, de Amerikaanse
droom heeft te maken met individualisme
en de mogelijkheid om succes te hebben
zonder inmenging van anderen, om naar
een paar van zijn waandenkbeelden te
Ringer, die al eerder met lijvige reactio
naire vlugschriften succes boekte, hoort
dus thuis in de rijen der folkoristische re
actionairen, waar wij in Nederland lang
een ridder Van Rappard koesterden. Rin
gers boek is na een week echter al beland
op de vijfde plaats van de bestsellerslijst.
Zelfs rekening houdend met de giganti
sche advertentiecampagne is dat een on
gelofelijke prestatie.
Het is kenmerkend voor het conservatief
reveil, dat in de Verenigde Staten nog
steeds veld wint. En het strookt in het ge
heel niet met de woeste, bijna hysterische
pogingen om Edward Kennedy in het
Witte Huis te krijgen. Kennedy is een
progressieve, hier genoemd „liberale" se
nator, een man die zich al jaren sterk
maakt voor uitbreiding van het nog ui
terst magere sociale programma, een man
ook die op de defensie wil beknibbelen, de
overheidsuitgaven in het algemeen wil
opvoeren en met straffe hand energiebe-
zuigingen wil doorvoeren. Kennedy's po
litieke lijn staat dus ongeveer lijnrecht te
genover de conservatieve stemming, die
zich bij vrijwel elke verkiezing sinds het
begin van de zeventiger jaren heeft gema
nifesteerd.
Toch wint Kennedy het in iedere opinie
peiling niet alleen ruimschoots van zijn
partijgenoot Jimmy Carter, maar ook van
de hele rij mogelijke Republikeinse tegen
strevers. De verhalen over een eventuele
kandidatuur van Kennedy dateren al van
1968, toen zijn broer Robert, succesvol be
zig aan een race tegen de zittende presi
dent Johnson, werd vermoord. De eerste
slechte rapportcijfers van Carter deden de
speculaties rond Kennedy herleven. Op
alle verhalen had Kennedy steevast het
zelfde antwoord: „Ik verwacht dat de pre
sident opnieuw kandidaat gesteld'wordt,
ik verwacht dat hij wordt herkozen en ik
ben van plan hem te steunen".
Voor de wat meer nuchtere politieke
waarnemers waren deze opmerkingen
geen verrassing. Kennedy's stemgedrag
wees en wijst slechts in een richting: hij
zit op dezelfde politieke lijn als Carter.
Sterker nog, er is geen senator, die zo
vaak bij stemmingen de zijde van Carter
kiest als Kennedy. Carter en Kennedy
hebben in feite slechts op één punt flink
met elkaar van mening verschild. Dat
ging om een nationaal gezondsheidsplan,
dat Kennedy ineens en Carter (goedko
per) in etappes wil doorvoeren.
Dat Carter het in populariteit zozeer tegen
Kennedy moet afleggen kan dus nauwe
lijks iets te maken hebben met beider po
litieke ideeën. Waar het wel mee te ma
ken heeft, is met een zo vage term als
„leiderschap". Van Kennedy wordt ken
nelijk verwacht dat hij het leiderschap
van de wereld, want dat wordt door de
meeste Amerikanen bedoeld, weer duide
lijk in handen van de Amerikanen kan
brengen.
Het neeft ook te maken met nostalgie,
heimwee naar een periode, waarin John
Kennedy op basis van een geweldige nu
cleaire overmacht, een nog onstuimig
groeiende economie en een verfrissende
vernieuwingsdrift naar een ongekende
populariteit kon groeien. De voorname
Kennedyfamilie bracht bovendien een
vleugje van het monarchale sprookje,
waar veel Amerikanen stilletjes zo zeer
naar hangen.
Dieptepunt
De twee gekozen presidenten nadien, bei
den overigens worden gerekend tot de ca
tegorie der „sterke leiders", hebben het
sprookje wreed verstoord. Johnson (door
Vietnam) en Nixon (door Watergate) heb
ben het Amerikaanse prestige en het ge
loof in het presidentschap naar een diep
tepunt gevoerd.
De Verenigde Staten hebben hun greep
op de wereld verloren en daar hoeft nie
mand, die denkt aan Amerikaanse be
moeienissen met landen als Vietnam, Chi
li, Iran en Nicaragua erg rouwig om te
zijn. Bovendien is ook Amerika gecon
fronteerd met het door de energiecrisis
van 1973-'74 versnelde inzicht in de gren
zen van de économische groei. Op beide
terreinen heeft Carter een politiek ge
voerd, die hem gunstig doet afsteken bij al
zijn voorgangers van na de oorlog. Zijn
buitenlands beleid is er op gericht geweest
de goede naam van de Verenigde Staten
te herstellen, in plaats van het te pas en te
onpas dreigen met de grote militaire
kracht van het land. Hij heeft het Pana-
makanaalverdrag er ondanks de tegen
stroom bij de Senaat doorgekregen en de
moeizame besprekingen over Salt II afge
rond. Voor wat betreft het Midden-Oosten
heeft hij dankzij grote persoonlijke in
spanningen onmogelijke geachte vorde
ringen tot stand gebracht. Hij heeft de be
trekkingen met communistisch China ge
normaliseerd en de enorme druk van het
Congres om flink in de buitenlandse hulp
te snijden, grotendeels met succes bestre
den.
Het belangrijkste economische probleem,
waarmee Carter bij zijn intrede in 1977
werd geconfronteerd, de energiemoeilijk
heden, heeft hij snel en voortvarend aan
de orde gesteld. Dat Congres en bevolking
niet wilden luisteren, doet niets af aan het
feit, dat Carter in april 1977 in een in het
buitenland uitbundig geroemde energiere
de een voortreffelijk staaltje staatsman
schap leverde. De werkloosheid, die in
1974-1975 rond de negen procent zweefde,
wist Carter via een agressief werkgele
genheidsbeleid terug te brengen tot 5,6
procent. Dat het cijfer thans weer stijgt,
komt vooral, omdat het Congres het be
leid met de verkiezingen voor ogen ster
ker heeft gericht op het meer algemene
probleem van de inflatie. Voor Ameri
kaanse begrippen progressieve voorstellen
op terreinen als de sociale zorg, het wel
zijnswerk en de belastingwetgeving, zijn
door het Congres zonder uitzondering om
gebogen ten gunste van de middengroe
pen en de hogere inkomens. Carter heeft
meer vrouwen en vertegenwoordigers
van minderheidsgroepen op belangrijke
posten benoemd dan welke Amerikaanse
president vóór hem. Hij heeft hervormin
gen doorgevoerd bij CIA en FBI, die gru
welijke schandalen, zoals die in beide
diensten hebben gewoed, moeten voorko
men.
Congresprestaties
Nuchter bezien is Carters staat van dienst
imponerend. Even nuchter bezien lijkt
Ted Kennedy en zijn vrouw Joan,
met wie hij al enige tijd niet
onder één dak woont.
zijn populariteitswaarde nog niet hope
loos. Weliswaar heeft hij een historisch
dieptepunt bereikt, maar dat komt vooral
omdat de media uitsluitend aandacht be
steden aan het feit, dat slechts 19 procent
vindt, dat hij zijn werk uitmuntend of
goed doet. Bijna 50 procent vindt dat Car
ter het redelijk doet en daar kun je nog
alle kanten mee uit Het Congres staat er
trouwens slechter op, want in een recente
enquête werd de prestatie van het Con
gres door 13 procent uitmuntend of goed
genoemd. 47 procent vond het redelijk.
Aangezien een groot deel van het Congres
volgend jaar ook aan het oordeel van de
kiezer wordt onderworpen, neemt de on
rust er sterk toe, met name onder Demo-
kratische Congresleden, die vrezen in een
mogelijke val van Carter te worden mee
gesleept. Aandrang van een aantal van
deze Congresleden op Kennedy om een
kandidatuur alsnog te „overwegen", heb
ben Kennedy verleid tot een aantal uit
spraken, die op de niet erg goed geijkte
weegschaal van zijn aanhangers onmid
dellijk doorsloegen naar een volmondig
•„ja". Eerst wisten de media te melden, dat
Kennedy mocht van zijn 89-jarige moeder
Rose, en zijn vrouw Joan, met wie hij een
wat mysterieus lange afstandshuwelijk
deelt. Kort daarna werd het echt ernst.
Kennedy zelf verklaarde nu „een kandi
datuur niet geheel uit te sluiten". Later
verduidelijkte hij nog, dat zijn besluit zou*
afhangen van de gang van de problemati
sche economie en de vraag of de Ameri
kanen in de komende twee maanden toch
weer wat nieuwe sprankjes hoop in hun
huidige leider zouden gaan koesteren.
De slagen die Kennedy zelf om de arm
hield, werden door de media onvervaard
weggenomen en „de volgende president"
van de Verenigde Staten leek vrijwel
klaar te staan. Vrijwel, want het „Water-
gate-syndroom", dat van iedere president
in beginsel een verdachte maakt, krijgt
thans ook vat op Kennedy. Nu hij in veler
ogen een echte kandidaat is, of minstens
lijkt, beginnen de vragen naar zijn per
soonlijke en politieke credo op te wellen.
Tegelijk begint de belangstelling voor de
vraag, of Carter toch niet redelijk veel
heeft bereikt, toe te nemen.
Carter heeft in ieder geval ten kennen ge
geven, een eventuele confrontatie niet uit
de weg te zullen gaan. Kennedy's econo
mische aanwijzing zal de komende tijd
weinig houvast opleveren, omdat alle
prognoses wijzen in een wat afnemende
inflatie, maar een enigszins stijgende
werkloosheid. Het zal er de komende
maanden vooral om gaan, of Amerikanen
kiezen voor het herstel van een droom of
de werkelijkheid.
DICK TOET
BONN Dertien maanden voor de
verkiezingen voor de Westduitse
Bondsdag staan de politieke partijen
in de Bondsrepubliek morgen voor een
belangrijke tussentijdse krachtproef.
In de grootste deelstaat, Noordrijn-
land-Westfalen, worden verkiezingen
gehouden voor gemeente- en district
sraden. Hoewel de stembusstrijd op de
eerste plaats wordt beheerst door
kwesties van plaatselijk belang, heb
ben de verkiezingen (80.000 kandidaten
voor 17.000 zetels) toch een nationale
betekenis. Het gaat immers om de
dichtstbevolkte deelstaat van de
Bondsrepubliek met 12,3 miljoen stem
gerechtigde burgers een derde van
alle Westduitse kiezers.
Alle politieke waarnemers in West-Duits-
land zijn het er over eens, dat bondskan
selier Helmut Schmidt de verkiezingen in
oktober 1980 alleen kan winnen, wanneer
het hem lukt de bevolkingsmeerderheid
in de grote steden van Noordrijnland-
Westfalen achter zich te krijgen. Sinds
1975 is de CDU daar met 46,3 procent de
grootste partij, de SPD zit haar met 45,2
procent op de hielen. De verkiezingen van
morgen in deze deelstaat zijn nog om een
tweede reden van belang: het is de eerste
stembusstrijd sinds de aanwijzing van
Franz-Josef Strauss van Beieren tot kan
didaat van de CDU/CSU voor het kanse
lierschap.
Verkiezingsstrijd
Van een echte verkiezingsstrijd is de afge
lopen weken in Noordrijnland-Westfalen
echter nauwelijks sprake geweest. De drie
grote partijen (CDU, SPD en FDP) en de
plaatselijke belangengroeperingen deden
hun best om een zo goed mogelijke indruk
bij de kiezers te maken. Koffie-bijeen-
komsten, kinderfeesten, straatacties en
bieravonden waren aan de orde. van de
dag.
Dat de verkiezingsstrijd toch ook in het
buitenland de nodige aandacht kreeg, was
te danken aan de komst van kanseliers
kandidaat Strauss naar het land van Rijn
en Roer, hoewel al het gekrakeel rond de
CDU/CSU-leider niets meer met de deel
staat-verkiezingen te maken had. Zijn op
treden ging gepaard met tegen zijn per
soon gerichte demonstraties, spreekkoren
en onregelmatigheden. De CDU en CSU
zagen hun kans schoon en omschreven
deze gebeurtenissen als „linkse terreur"
van „rood gepeupel", die „de beste leerlin
gen van Goebbels, Himmler en Hitier zou
den zijn geweest". De SPD nam op haar
beurt de driftige reacties van Strauss te
baat om de kiezers erop te wijzen dat zo'n
Franz-Josef Strauss.
„emotionele en onevenwichtige man
geschikt is voor de functie van bonds
selier". Bij veel sociaal-democraten
echter ook de vrees, dat de heftige
Strauss-betogingen een averechts e
op de kiezers kunnen hebben: de op
en orde gestelde burgers zouden zich
de SPD kunnen afwenden.
Lokaal belang
)ti
Maar, zoals gezegd, het gaat in Noord
land-Westfalen op de eerste plaats oi
kale belangen. Alleen een ware on
keer in de voorkeur van de kiezers
erop kunnen wijzen, dat ook
lijke politiek ernstige verschuivingen
te verwachten. Het is echter een gege
dat de machtsverhoudingen in Noord
land-Westfalen al jaren vastliggen.
De parlementsverkiezingen die volg
week zondag in de stadstaat Bremen
den gehouden, zullen echter wél een
testcase worden voor de kanselierski
daten, evenals de verkiezingen voor
parlement van Noordrijnland-Westf
die volgend jaar mei worden gehoi
Van de verkiezingen van morgen vo(
gemeente- en districtsraden in deze i
staat kan dat evenwel niet worden ge;
De komst van de CDU/CSU-leider naar Bremen leidde tot ernstige vechtf
tijen tussen anti-Strauss-demonstranten en de politie.
(Van onze correspondent
Alex Brummer)
WASHINGTON Na twee jaar van
moeizame, frustrerende en soms zelfs
pijnlijke onderhandelingen over aard
gasleveranties aan de Verenigde Sta
ten, is Mexico uiteindelijk tegemoet ge
komen aan de financiële wensen van
de Amerikanen. Het laatste bod van
Mexico was voor de Verenigde Staten
aanvaardbaar. De vorige week bereikte
overeenkomst biedt hoop voor de be
sprekingen die a.s. vrijdag van start
gaan tussen de Mexicaanse president,
José Lopez Portillo, en president Car
ter.
De prijs die de Verenigde Staten volgens
de aardgasovereenkomst gaat betalen is,
vergeleken bij prijzen die elders worden
hetaald, een hoog bedrag. Veel belangrij
ker is echter dat de overeenkomst de deur
heeft geopend voor de toekomstige onder
handelingen over energieleveranties. Me
xico heeft namelijk uitgestrekte olievel
den; sommige deskundigen zijn zelfs van
mening dat de Mexicaanse voorraad die
van Saoedi-Arabië overtreft. De Verenig
de Staten zouden graag olie gaan betrek
ken van Mexico.
Toen president Carter in februari een be
zoek bracht aan Mexico City, leek hqt bij
na onmogelijk dat de Verenigde Staten
over wat dan ook tot overeenkomst zou
den kunnen komen met Mexico. De Vere-
President Carter en zijn vrouw bij hun aankomst in Mexico in februari ver
welkomd door de heer en mevrouw Portillo.
nigde Staten waren zo gewend de boven
toon te voeren in onderhandelingen met
hun zuidelijk buurland, dat ze gewoon
weigerden de gevraagde prijs te betalen.
President Lopez trok stevig van leer tegen
die houding van de Verenigde Staten,
maar hij leek voor dovemansoren te pra
ten. President Carter beging een enorme
blunder toen hij, met alle televisiecame
ra's op zich gericht, sprak over de „wraak
van Montezuma". Door dit gebrek aan be
grip en tact verscherpte hij de Mexicaanse
vastberadenheid om de Amerikanen hele
maal niets te verkopen, behalve dan mis
schien tomaten tegen een koopje.
De gas- en olievoorraden bieden hoopvol
le vooruitzichten voor de Mexicaanse eco
nomie en de regering van Portillo voelt
dat ze sterk in de schoenen staat. Plotse
ling is het buitenland volop gaan investe
ren in een land dat nog niet zo lang gele
den op zijn knieën bij de Verenigde Sta
ten aanklopte om hulp. In de afgelopen
vijf maanden heeft het buitenland meer
in Mexico geïnvesteerd dan in de laatste
vijf jaar. Vooral de Amerikanen hebben
plotseling de financiële mogelijkheden
van hun zuidelijke buur ontdekt.
Nu de pijnlijke onderhandelingen zijn be
ëindigd, is president Lopez Portillo vast
besloten om tijdens zijn verblijf in Was
hington de wereld te tonen dat er een ein
de is gekomen aan de onderdanige positie
die Mexico tot nu toe altijd heeft ingeno
men.
Vorige maand bleek duidelijk dat Mexico
niet meer zonder meer door de knieën
gaat voor Amerikaanse druk. De speciale
ambassadeur van president Carter voor
Mexicaanse aangelegenheden, Robert
Kruger, stelde toen in het openbaar, en op
niet zo'n diplomatieke wijze, voor om be
sprekingen te gaan voeren over een Mexi
caanse vergoeding voor de vervuiling die
de al maanden spuitende oliebron aan
richt op de stranden van Texas. Mexico
wees het voorstel met een simpel gebaar
van de hand.
Illegale immigratie
Men verwacht niet dat er energieproble
men aan de orde zullen komen tijdens de
komende besprekingen. Maar op de agen
da staat wel een aantal andere netelige
kwesties. Illegale immigratie bijvoorbeeld
is een probleem dat heel gevoelig ligt.
Van de drie miljoen illegale immigranten
in de Verenigde Staten is 60 pet. afkom
stig uit Mexico. Toch doen de Mexicanen,
weliswaar niet van ganser harte, hun ui
terste best om dit zoveel mogelijk te voor
komen. Er wordt voortdurend gepatrouil
leerd langs de grens.
Van oudsher is Amerika een toevluchts
oord voor de Mexicanen om te kunnen
ontkomen aan armoede en werkloosheid.
Naarmate de economische toestand ver
slechterde, overschreden steeds meer Me
xicanen de grens.
Maar ook in de Verenigde Staten ging het
de verkeerde kant op met de econom
in de huidige slechte economische f
zeggen de politici dat ze het niet 1^.
aan hun kiezers kunnen verkopen di a'
grote aantal gastarbeiders banen beze,u^
ook wel geschikt worden geacht
Amerikanen.
Dit argument kan in werkelijkheid
stand houden. Vele Mexicanen doen
derwaardig geacht werk op het land
meeste Amerikanen zouden er niet
piekeren om zo hun brood te gaan vé
nen. Het salaris is vaak net genoeg o
leven te blijven en sommige Mexic !H_
leven in de meest verschrikkelijke
standigheden.
Behalve een handel in mensen, drijvi
twee landen ook handel in landbouv
dukten. De Amerikaanse boeren kl
steen en been dat de lage Mexicaanse
zen hun markt bederven. Het
van financiën was onlangs genoodl
om de grenzen met Mexico te sluiter ,'y{
Het valt te verwachten dat presiden n(j
pez Portillo voor beide vraagstukkenijec
oplossing wil vinden tijdens de bespri )re
gen. Met de OPEC als bemoedigend
beeld en met zulke enorme gas- en
voorraden in de grond, zal hij zeker
cessies kunnen afdwingen van de
nigde Staten. Er zouden binnenkort
eens heel wat goedkope tomaten
Amerikaanse supermarkten kunnen
gen.
(Copyright The Guar
nd
ide