Kennedy of Carter: droom of werkelijkheid? Olievoorraden een machtig wapen voor Mexic Strauss bracht leven i#1 matte verkiezingsstrijd in Noordrijnland BUITENLAND LEIDSE COURANT WASHINGTON De laatste weken zijn in tal van grote Amerikaanse kranten paginagrote advertenties ver schenen, waarin de lezers worden opge wekt een boek aan te schaffen, dat als titel draagt „Herstel van de Ameri kaanse droom". Bovenaan de pagina prijken de foto's van onder meer presi dent Carter, gouverneur Jerry Brown, senator Edward Kennedy en oud-presi dent Ford. Daarbij wordt in vette let ters de vraag gesteld: Wat hebben deze mannen gemeen? Het antwoord is dat ze allemaal lid zijn van dezelfde partij: de Demopublican Party, waarmee de auteur van het boek, Robert J. Ringer, wil aangeven dat het niets uitmaakt of je op de Democratische danwel de Re publikeinse partij stemt. Want, zo meldt Ringer, ze zijn allemaal op hetzelfde uit: herverdeling van de rijk dom, regeringsbemoeienis met het be drijfsleven en de economie en beperking van en immenging in het privéleven van individuelen. Het enige verschil zit 'm volgens Ringer in tempo en methode. Rin ger, een erkend aarts-conservatief, houdt er nog veel meer opmerkelijke opvattin gen op na. Amerika ontwikkelt zich in snel tempo tot een socialistische maat schappij, milieuactivisten zijn bezig de toekomst van de mensheid te vernietigen, steeds meer mensen worden er in Ameri ka beloond voor luiheid, de Amerikaanse droom heeft te maken met individualisme en de mogelijkheid om succes te hebben zonder inmenging van anderen, om naar een paar van zijn waandenkbeelden te Ringer, die al eerder met lijvige reactio naire vlugschriften succes boekte, hoort dus thuis in de rijen der folkoristische re actionairen, waar wij in Nederland lang een ridder Van Rappard koesterden. Rin gers boek is na een week echter al beland op de vijfde plaats van de bestsellerslijst. Zelfs rekening houdend met de giganti sche advertentiecampagne is dat een on gelofelijke prestatie. Het is kenmerkend voor het conservatief reveil, dat in de Verenigde Staten nog steeds veld wint. En het strookt in het ge heel niet met de woeste, bijna hysterische pogingen om Edward Kennedy in het Witte Huis te krijgen. Kennedy is een progressieve, hier genoemd „liberale" se nator, een man die zich al jaren sterk maakt voor uitbreiding van het nog ui terst magere sociale programma, een man ook die op de defensie wil beknibbelen, de overheidsuitgaven in het algemeen wil opvoeren en met straffe hand energiebe- zuigingen wil doorvoeren. Kennedy's po litieke lijn staat dus ongeveer lijnrecht te genover de conservatieve stemming, die zich bij vrijwel elke verkiezing sinds het begin van de zeventiger jaren heeft gema nifesteerd. Toch wint Kennedy het in iedere opinie peiling niet alleen ruimschoots van zijn partijgenoot Jimmy Carter, maar ook van de hele rij mogelijke Republikeinse tegen strevers. De verhalen over een eventuele kandidatuur van Kennedy dateren al van 1968, toen zijn broer Robert, succesvol be zig aan een race tegen de zittende presi dent Johnson, werd vermoord. De eerste slechte rapportcijfers van Carter deden de speculaties rond Kennedy herleven. Op alle verhalen had Kennedy steevast het zelfde antwoord: „Ik verwacht dat de pre sident opnieuw kandidaat gesteld'wordt, ik verwacht dat hij wordt herkozen en ik ben van plan hem te steunen". Voor de wat meer nuchtere politieke waarnemers waren deze opmerkingen geen verrassing. Kennedy's stemgedrag wees en wijst slechts in een richting: hij zit op dezelfde politieke lijn als Carter. Sterker nog, er is geen senator, die zo vaak bij stemmingen de zijde van Carter kiest als Kennedy. Carter en Kennedy hebben in feite slechts op één punt flink met elkaar van mening verschild. Dat ging om een nationaal gezondsheidsplan, dat Kennedy ineens en Carter (goedko per) in etappes wil doorvoeren. Dat Carter het in populariteit zozeer tegen Kennedy moet afleggen kan dus nauwe lijks iets te maken hebben met beider po litieke ideeën. Waar het wel mee te ma ken heeft, is met een zo vage term als „leiderschap". Van Kennedy wordt ken nelijk verwacht dat hij het leiderschap van de wereld, want dat wordt door de meeste Amerikanen bedoeld, weer duide lijk in handen van de Amerikanen kan brengen. Het neeft ook te maken met nostalgie, heimwee naar een periode, waarin John Kennedy op basis van een geweldige nu cleaire overmacht, een nog onstuimig groeiende economie en een verfrissende vernieuwingsdrift naar een ongekende populariteit kon groeien. De voorname Kennedyfamilie bracht bovendien een vleugje van het monarchale sprookje, waar veel Amerikanen stilletjes zo zeer naar hangen. Dieptepunt De twee gekozen presidenten nadien, bei den overigens worden gerekend tot de ca tegorie der „sterke leiders", hebben het sprookje wreed verstoord. Johnson (door Vietnam) en Nixon (door Watergate) heb ben het Amerikaanse prestige en het ge loof in het presidentschap naar een diep tepunt gevoerd. De Verenigde Staten hebben hun greep op de wereld verloren en daar hoeft nie mand, die denkt aan Amerikaanse be moeienissen met landen als Vietnam, Chi li, Iran en Nicaragua erg rouwig om te zijn. Bovendien is ook Amerika gecon fronteerd met het door de energiecrisis van 1973-'74 versnelde inzicht in de gren zen van de économische groei. Op beide terreinen heeft Carter een politiek ge voerd, die hem gunstig doet afsteken bij al zijn voorgangers van na de oorlog. Zijn buitenlands beleid is er op gericht geweest de goede naam van de Verenigde Staten te herstellen, in plaats van het te pas en te onpas dreigen met de grote militaire kracht van het land. Hij heeft het Pana- makanaalverdrag er ondanks de tegen stroom bij de Senaat doorgekregen en de moeizame besprekingen over Salt II afge rond. Voor wat betreft het Midden-Oosten heeft hij dankzij grote persoonlijke in spanningen onmogelijke geachte vorde ringen tot stand gebracht. Hij heeft de be trekkingen met communistisch China ge normaliseerd en de enorme druk van het Congres om flink in de buitenlandse hulp te snijden, grotendeels met succes bestre den. Het belangrijkste economische probleem, waarmee Carter bij zijn intrede in 1977 werd geconfronteerd, de energiemoeilijk heden, heeft hij snel en voortvarend aan de orde gesteld. Dat Congres en bevolking niet wilden luisteren, doet niets af aan het feit, dat Carter in april 1977 in een in het buitenland uitbundig geroemde energiere de een voortreffelijk staaltje staatsman schap leverde. De werkloosheid, die in 1974-1975 rond de negen procent zweefde, wist Carter via een agressief werkgele genheidsbeleid terug te brengen tot 5,6 procent. Dat het cijfer thans weer stijgt, komt vooral, omdat het Congres het be leid met de verkiezingen voor ogen ster ker heeft gericht op het meer algemene probleem van de inflatie. Voor Ameri kaanse begrippen progressieve voorstellen op terreinen als de sociale zorg, het wel zijnswerk en de belastingwetgeving, zijn door het Congres zonder uitzondering om gebogen ten gunste van de middengroe pen en de hogere inkomens. Carter heeft meer vrouwen en vertegenwoordigers van minderheidsgroepen op belangrijke posten benoemd dan welke Amerikaanse president vóór hem. Hij heeft hervormin gen doorgevoerd bij CIA en FBI, die gru welijke schandalen, zoals die in beide diensten hebben gewoed, moeten voorko men. Congresprestaties Nuchter bezien is Carters staat van dienst imponerend. Even nuchter bezien lijkt Ted Kennedy en zijn vrouw Joan, met wie hij al enige tijd niet onder één dak woont. zijn populariteitswaarde nog niet hope loos. Weliswaar heeft hij een historisch dieptepunt bereikt, maar dat komt vooral omdat de media uitsluitend aandacht be steden aan het feit, dat slechts 19 procent vindt, dat hij zijn werk uitmuntend of goed doet. Bijna 50 procent vindt dat Car ter het redelijk doet en daar kun je nog alle kanten mee uit Het Congres staat er trouwens slechter op, want in een recente enquête werd de prestatie van het Con gres door 13 procent uitmuntend of goed genoemd. 47 procent vond het redelijk. Aangezien een groot deel van het Congres volgend jaar ook aan het oordeel van de kiezer wordt onderworpen, neemt de on rust er sterk toe, met name onder Demo- kratische Congresleden, die vrezen in een mogelijke val van Carter te worden mee gesleept. Aandrang van een aantal van deze Congresleden op Kennedy om een kandidatuur alsnog te „overwegen", heb ben Kennedy verleid tot een aantal uit spraken, die op de niet erg goed geijkte weegschaal van zijn aanhangers onmid dellijk doorsloegen naar een volmondig •„ja". Eerst wisten de media te melden, dat Kennedy mocht van zijn 89-jarige moeder Rose, en zijn vrouw Joan, met wie hij een wat mysterieus lange afstandshuwelijk deelt. Kort daarna werd het echt ernst. Kennedy zelf verklaarde nu „een kandi datuur niet geheel uit te sluiten". Later verduidelijkte hij nog, dat zijn besluit zou* afhangen van de gang van de problemati sche economie en de vraag of de Ameri kanen in de komende twee maanden toch weer wat nieuwe sprankjes hoop in hun huidige leider zouden gaan koesteren. De slagen die Kennedy zelf om de arm hield, werden door de media onvervaard weggenomen en „de volgende president" van de Verenigde Staten leek vrijwel klaar te staan. Vrijwel, want het „Water- gate-syndroom", dat van iedere president in beginsel een verdachte maakt, krijgt thans ook vat op Kennedy. Nu hij in veler ogen een echte kandidaat is, of minstens lijkt, beginnen de vragen naar zijn per soonlijke en politieke credo op te wellen. Tegelijk begint de belangstelling voor de vraag, of Carter toch niet redelijk veel heeft bereikt, toe te nemen. Carter heeft in ieder geval ten kennen ge geven, een eventuele confrontatie niet uit de weg te zullen gaan. Kennedy's econo mische aanwijzing zal de komende tijd weinig houvast opleveren, omdat alle prognoses wijzen in een wat afnemende inflatie, maar een enigszins stijgende werkloosheid. Het zal er de komende maanden vooral om gaan, of Amerikanen kiezen voor het herstel van een droom of de werkelijkheid. DICK TOET BONN Dertien maanden voor de verkiezingen voor de Westduitse Bondsdag staan de politieke partijen in de Bondsrepubliek morgen voor een belangrijke tussentijdse krachtproef. In de grootste deelstaat, Noordrijn- land-Westfalen, worden verkiezingen gehouden voor gemeente- en district sraden. Hoewel de stembusstrijd op de eerste plaats wordt beheerst door kwesties van plaatselijk belang, heb ben de verkiezingen (80.000 kandidaten voor 17.000 zetels) toch een nationale betekenis. Het gaat immers om de dichtstbevolkte deelstaat van de Bondsrepubliek met 12,3 miljoen stem gerechtigde burgers een derde van alle Westduitse kiezers. Alle politieke waarnemers in West-Duits- land zijn het er over eens, dat bondskan selier Helmut Schmidt de verkiezingen in oktober 1980 alleen kan winnen, wanneer het hem lukt de bevolkingsmeerderheid in de grote steden van Noordrijnland- Westfalen achter zich te krijgen. Sinds 1975 is de CDU daar met 46,3 procent de grootste partij, de SPD zit haar met 45,2 procent op de hielen. De verkiezingen van morgen in deze deelstaat zijn nog om een tweede reden van belang: het is de eerste stembusstrijd sinds de aanwijzing van Franz-Josef Strauss van Beieren tot kan didaat van de CDU/CSU voor het kanse lierschap. Verkiezingsstrijd Van een echte verkiezingsstrijd is de afge lopen weken in Noordrijnland-Westfalen echter nauwelijks sprake geweest. De drie grote partijen (CDU, SPD en FDP) en de plaatselijke belangengroeperingen deden hun best om een zo goed mogelijke indruk bij de kiezers te maken. Koffie-bijeen- komsten, kinderfeesten, straatacties en bieravonden waren aan de orde. van de dag. Dat de verkiezingsstrijd toch ook in het buitenland de nodige aandacht kreeg, was te danken aan de komst van kanseliers kandidaat Strauss naar het land van Rijn en Roer, hoewel al het gekrakeel rond de CDU/CSU-leider niets meer met de deel staat-verkiezingen te maken had. Zijn op treden ging gepaard met tegen zijn per soon gerichte demonstraties, spreekkoren en onregelmatigheden. De CDU en CSU zagen hun kans schoon en omschreven deze gebeurtenissen als „linkse terreur" van „rood gepeupel", die „de beste leerlin gen van Goebbels, Himmler en Hitier zou den zijn geweest". De SPD nam op haar beurt de driftige reacties van Strauss te baat om de kiezers erop te wijzen dat zo'n Franz-Josef Strauss. „emotionele en onevenwichtige man geschikt is voor de functie van bonds selier". Bij veel sociaal-democraten echter ook de vrees, dat de heftige Strauss-betogingen een averechts e op de kiezers kunnen hebben: de op en orde gestelde burgers zouden zich de SPD kunnen afwenden. Lokaal belang )ti Maar, zoals gezegd, het gaat in Noord land-Westfalen op de eerste plaats oi kale belangen. Alleen een ware on keer in de voorkeur van de kiezers erop kunnen wijzen, dat ook lijke politiek ernstige verschuivingen te verwachten. Het is echter een gege dat de machtsverhoudingen in Noord land-Westfalen al jaren vastliggen. De parlementsverkiezingen die volg week zondag in de stadstaat Bremen den gehouden, zullen echter wél een testcase worden voor de kanselierski daten, evenals de verkiezingen voor parlement van Noordrijnland-Westf die volgend jaar mei worden gehoi Van de verkiezingen van morgen vo( gemeente- en districtsraden in deze i staat kan dat evenwel niet worden ge; De komst van de CDU/CSU-leider naar Bremen leidde tot ernstige vechtf tijen tussen anti-Strauss-demonstranten en de politie. (Van onze correspondent Alex Brummer) WASHINGTON Na twee jaar van moeizame, frustrerende en soms zelfs pijnlijke onderhandelingen over aard gasleveranties aan de Verenigde Sta ten, is Mexico uiteindelijk tegemoet ge komen aan de financiële wensen van de Amerikanen. Het laatste bod van Mexico was voor de Verenigde Staten aanvaardbaar. De vorige week bereikte overeenkomst biedt hoop voor de be sprekingen die a.s. vrijdag van start gaan tussen de Mexicaanse president, José Lopez Portillo, en president Car ter. De prijs die de Verenigde Staten volgens de aardgasovereenkomst gaat betalen is, vergeleken bij prijzen die elders worden hetaald, een hoog bedrag. Veel belangrij ker is echter dat de overeenkomst de deur heeft geopend voor de toekomstige onder handelingen over energieleveranties. Me xico heeft namelijk uitgestrekte olievel den; sommige deskundigen zijn zelfs van mening dat de Mexicaanse voorraad die van Saoedi-Arabië overtreft. De Verenig de Staten zouden graag olie gaan betrek ken van Mexico. Toen president Carter in februari een be zoek bracht aan Mexico City, leek hqt bij na onmogelijk dat de Verenigde Staten over wat dan ook tot overeenkomst zou den kunnen komen met Mexico. De Vere- President Carter en zijn vrouw bij hun aankomst in Mexico in februari ver welkomd door de heer en mevrouw Portillo. nigde Staten waren zo gewend de boven toon te voeren in onderhandelingen met hun zuidelijk buurland, dat ze gewoon weigerden de gevraagde prijs te betalen. President Lopez trok stevig van leer tegen die houding van de Verenigde Staten, maar hij leek voor dovemansoren te pra ten. President Carter beging een enorme blunder toen hij, met alle televisiecame ra's op zich gericht, sprak over de „wraak van Montezuma". Door dit gebrek aan be grip en tact verscherpte hij de Mexicaanse vastberadenheid om de Amerikanen hele maal niets te verkopen, behalve dan mis schien tomaten tegen een koopje. De gas- en olievoorraden bieden hoopvol le vooruitzichten voor de Mexicaanse eco nomie en de regering van Portillo voelt dat ze sterk in de schoenen staat. Plotse ling is het buitenland volop gaan investe ren in een land dat nog niet zo lang gele den op zijn knieën bij de Verenigde Sta ten aanklopte om hulp. In de afgelopen vijf maanden heeft het buitenland meer in Mexico geïnvesteerd dan in de laatste vijf jaar. Vooral de Amerikanen hebben plotseling de financiële mogelijkheden van hun zuidelijke buur ontdekt. Nu de pijnlijke onderhandelingen zijn be ëindigd, is president Lopez Portillo vast besloten om tijdens zijn verblijf in Was hington de wereld te tonen dat er een ein de is gekomen aan de onderdanige positie die Mexico tot nu toe altijd heeft ingeno men. Vorige maand bleek duidelijk dat Mexico niet meer zonder meer door de knieën gaat voor Amerikaanse druk. De speciale ambassadeur van president Carter voor Mexicaanse aangelegenheden, Robert Kruger, stelde toen in het openbaar, en op niet zo'n diplomatieke wijze, voor om be sprekingen te gaan voeren over een Mexi caanse vergoeding voor de vervuiling die de al maanden spuitende oliebron aan richt op de stranden van Texas. Mexico wees het voorstel met een simpel gebaar van de hand. Illegale immigratie Men verwacht niet dat er energieproble men aan de orde zullen komen tijdens de komende besprekingen. Maar op de agen da staat wel een aantal andere netelige kwesties. Illegale immigratie bijvoorbeeld is een probleem dat heel gevoelig ligt. Van de drie miljoen illegale immigranten in de Verenigde Staten is 60 pet. afkom stig uit Mexico. Toch doen de Mexicanen, weliswaar niet van ganser harte, hun ui terste best om dit zoveel mogelijk te voor komen. Er wordt voortdurend gepatrouil leerd langs de grens. Van oudsher is Amerika een toevluchts oord voor de Mexicanen om te kunnen ontkomen aan armoede en werkloosheid. Naarmate de economische toestand ver slechterde, overschreden steeds meer Me xicanen de grens. Maar ook in de Verenigde Staten ging het de verkeerde kant op met de econom in de huidige slechte economische f zeggen de politici dat ze het niet 1^. aan hun kiezers kunnen verkopen di a' grote aantal gastarbeiders banen beze,u^ ook wel geschikt worden geacht Amerikanen. Dit argument kan in werkelijkheid stand houden. Vele Mexicanen doen derwaardig geacht werk op het land meeste Amerikanen zouden er niet piekeren om zo hun brood te gaan vé nen. Het salaris is vaak net genoeg o leven te blijven en sommige Mexic !H_ leven in de meest verschrikkelijke standigheden. Behalve een handel in mensen, drijvi twee landen ook handel in landbouv dukten. De Amerikaanse boeren kl steen en been dat de lage Mexicaanse zen hun markt bederven. Het van financiën was onlangs genoodl om de grenzen met Mexico te sluiter ,'y{ Het valt te verwachten dat presiden n(j pez Portillo voor beide vraagstukkenijec oplossing wil vinden tijdens de bespri )re gen. Met de OPEC als bemoedigend beeld en met zulke enorme gas- en voorraden in de grond, zal hij zeker cessies kunnen afdwingen van de nigde Staten. Er zouden binnenkort eens heel wat goedkope tomaten Amerikaanse supermarkten kunnen gen. (Copyright The Guar nd ide

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 10