ardbeving Italië wellicht
oorbode van lange reeks
Svoboda's leven vol vreemde kronkelwegen
TRÉCABIJ PANDER.
SLAAPCOMFORT
ALAFRANCAISE
Pander
li!
kkoord met Muzorewa in zicht
Van der Klaauw breekt
in Polen lans voor
Verkijk en Latka
™ieen meerderheid voor Turkse regering
iGINi
ITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 21 SEPTEMBER 1979 PAGINA 11
DEN Als we de zegslieden van
:hop Muzorewa mogen geloven,
len de delegaties van Salesbury en
it-Brittannië het in de loop van
laag volledig eens kunnen zijn
de nieuwe grondwet van de toe-
stige onafhankelijke staat Zim-
ive. Delegatieleider Muzorewa, de
te zwarte premier van het huidige
babwe-Rhodesië, denkt er voorlo-
niet ineer aan tijdens het weekein-
uit Londen te vertrekken.
12(
Zijn woordvoerders ontkennen, dat de on
derhandelingen tussen de delegaties van
Salesbury en Groot-Brittannië nog zouden
kunnen mislukken. Hoewel de Britten
weigeren dit te bevestigen, spreken zij het
ook niet tegen. Een akkoord schijnt dus
wel degelijk tot de mogelijkheden te beho
ren. Volgens sommige waarnemers staat
Muzorewa's delegatie op het punt de Brit
se grondwettelijke voorstellen volledig te
accepteren.
Groot-Brittannië dankt dit gedeeltelijk
aan het feit, dat de blanke ex-premier Ian
Smith van Rhodesië concessies heeft ge
daan inzake de speciale rechten van de
blanken, die hij vroeger onmisbaar vond.
De prijs die de delegatie van Salesbury
vraagt voor haar goedkeuring van het
Britse ontwerp van een nieuwe grondwet
is, naast erkenning, de spoedige opheffing
van alle internationale sancties.
Het spreekt vanzelf, dat Londen dit alles
niet zo maar kan beloven. Niet alleen
moet eerst nog een akkoord bereikt wor
den met het Patriottisch Front, de Afri
kaanse tegenpartij van Muzorewa-delega-
tie, maar tussen die twee is er ook verzoe
ning nodig. En deze lijkt voorlopig nog
niet in zicht. Lord Carrington, de Britse
voorzitter van de Rhodesië conferentie,
heeft dus nog moeilijke onderhandelingen
voor de boeg.
ïklacht Zweden:
kiezingsfraude
CKHOLM De burger-
partijen in Zweden heb-
een aanklacht wegens
;iezingsfraude ingediend
i de socialistische partij
oud-premier Palme. Vol
de beschuldiging zouden
socialisten ongeoorloofde
hebben uitgeoefend op
:rs die bij volmacht stern-
bewijs hiervan zal moei
te leveren zijn. Wanneer
ide met zekerheid wordt'
gesteld zouden in Stock-
nieuwe verkiezingen
ten worden gehouden. De
rderheid van de rechtse
tijen na de verkiezingen
zondag bedraagt een zetel
een stemmenmeerder-
van 8000.
WARSCHAU (ANP) Minister
Van der Klaauw heeft zijn bezoek
en dat van premier Van Agt aan Po
len aangegrepen om een lans te bre
ken voor NOS-journalist Dick Ver
kijk, aan wie een visum geweigerd
is en voor de Nederlandse zakenman
van Poolse afkomst Pavel Latka
(53), die in Mei aan de Poolse grens
is gearresteerd en van spionage be
schuldigd wordt.
Wat de zaak Verkijk betreft hebben de
Poolse autoriteiten besloten hem alsnog
een visum te verstrekken, al is dat te
laat voor een verslag van Van Agts be
zoek. Voorts hebben de Polen toege
zegd, dat de vrouw van Latka haar
man voortaan mag bezoeken.
Minister Van der Klaauw heeft verder
verklaard, dat de premier en hij in Po
len veel redelijker gesprekspartners
over het probleem van de taktische
kernwapens had aangetroffen dan in
de DDR. Van der Klaauw had de be
zorgdheid van Nederland kenbaar ge
maakt over de installatie van de Russi
sche SS-20 raket in Oost-Europa.
Tenslotte heeft Nederland met Polen
een contract gesloten voor de levering
van 6Ö0.000 ton kolen per jaar met een
vooruitbetaling van 120 miljoen dollar.
-.ARA Door het aftre-
k i van vice-premier Faroek
L [kan en het overlijden
«I een van de fractieleden
premier Ecevits partij
't de Turkse regering
;ertr meerderheid in het par
ient verloren.
fkan, enige vertegenwoord
iger van de Democratische
Partij in het parlement, moti
veerde zijn ontslagaanvrage
met de verwijzing naar de
scheuring die in het - land
dreigt door de omvang die het
politieke geweld heeft aange
nomen. Daardoor is het kabi-
net-Ecevit niet in staat de
doeleinden te verwezenlijken
die het van het begin van haar
regeerperiode heeft nages
treefd. „Het is geen regering
van nationele eenheid en ver
zoening geworden", aldus Soe-
kan.
De regering heeft nu nog
slechts de steun van 208 leden
van de Republikeinse Volks
partij en 15 onafhankelijke
parlementsleden op een totaal
van 450. Volgende maand
worden tussentijds verkiezin
gen gehouden voor vijf zetels
in het Lagerhuis en vijftig in
de Senaat. Deze zijn van door
slaggevende betekenis voor
het voortbestaan van het kabi
net. Sinds Ecevit in januari
aan het bewind kwam heeft
het politieke geweld meer dan
2000 levens geëist.
(Van onze correspondent Piet
Tummers)
ROME De aardbe
ving, die woensdag
nacht Midden-Italië
heeft geteisterd en,
zoals gisteren ge
meld, aan vijf men
sen het leven heeft
gekost, heeft het
dorpje San Marco
bij Norcia geheel
verwoest. In Norcia
zelf moest het zie
kenhuis ontruimd
worden.
De eerste schokken werden in
heel Italië gevoeld. In de loop
van de nacht werden ze ge
volgd door 300 zwakkere be
vingen. Op het vliegveld Fiu-
micino verlieten de verkeers
leiders haastig de schuddende
verkeerstoren, zodat het lucht
verkeer enige tijd stagnatie
opliep.
Het centrum van de aardbe
ving, die een kracht van 5,5
Richter had, lag in de Abruz-
zen langs de beruchte breuk
lijn tussen Anzio en Ancona.
LUANDA Jose Euardo
dos Santos is gisteren geko
zen tot president van de
volksrepubliek Angola. Hij
volgt Agostinho Neto op, die
op 11 september in Moskou
overleed. Onder Neto was
Dos Santos minister voor
het staatsplan.
De 37-jarige Dos Santos is be
kend als strijder van het eerste
uur tegen het Portugese kolo-
Een gescheurde kerkmuur en een gevallen kerkklok zijn
de stille getuigen van de aardbevingenreeks in Midden-
Italië.
Dr Calvino Gasperini, seismo
loog, heeft verklaard dat de
aardbevingen de voorboden
Dos Santos
volgt
Neto op
niale bewind. Sinds 1961 is hij
'al actief in de MPLA, die sinds
de onafhankelijkheid van An-
kunnen zijn van een lange
reeks, die wel een jaar kan
aanhouden.
gola aan het bewind is. Hij
volgde een technische studie
in de Sovjet-Unie en werd la
ter belast met de buitenlandse
betrekkingen van de MPLA.
Na de onafhankelijkheid was
Dos Santos korte tijd minister
van buitenlandse zaken en
vervolgens vice-premier. Van
hem kan voortzetting van het
beleid van Neto worden ver
wacht.
TREGA Tréca de Paris is inter
's^ d/iïuvï nationaal bekend om het
verfijnde slaapcomfort. Een bed
van Tréca is volkomen aan te
passen aan uw persoonlijke
voorkeur. Met of zonder hoofd
einde. Met of zonder voeteneinde.
Indien gewenst verstelbaar:
elektrisch of met de hand.
Tréca is leverbaar in vele
maten terwijl u kunt kiezen uit
liefst 12 verschillende types
matrassen. En uit een serie Haute
Couture aankledingen met de
fraaiste stoffen uit Parijse ateliers.
Pander presenteert Tréca in vele
variaties. Een uitnodiging voor
veeleisende mensen.
Leiden: Breestraat 146 Botermarkt 21-22
DEN HAAG - ROTTERDAM - EINDHOVEN - LEIDEN - GRONINGEN - ENSCHEDE
Arafat ontvangt
zwarte
Amerikanen
BEIROET Jasser Arafat,
de leider van de Palestijnse
bevrijdingsorganisatie PLO,
heeft gisteren tien zwarte
Amerikanen ontvangen, leden
van een delegatie van de Ame
rikaanse beweging voor gelij
ke burgerrechten SCLC (Sou
thern Christian leadership
conference) die een reis door
het Midden-Oosten maken
Na de urenlange bijeenkomst
zongen Arafat en de Amerika
nen gearmd We shall overco
me", het lied van de campag
nes voor burgerrechten in de
Verenigde Staten.
Delegatieleider dominee Jo
seph Lowery gaf Arafat in
overweging dat „de tijd is aan
gebroken om Israël te erken
nen", maar Arafat ontweek de
suggestie en zei dat de Israë
liërs de zaak van de Palestij-
nen moeten erkennen. De
PLO-leider hamerde erop fiat
Israël bij zijn aanvallen op
Zuid-Libanon gebruik maakt
van Amerikaanse wapens.
Wagner wordt
niet uitgeleverd
RIO DE JANEIRO (Reuter)
Het Braziliaanse hoogge
rechtshof heeft geweigerd een
Westduits verzoek om uitleve
ring van Gustav Wagner, ver
dacht van oorlogsmisdaden,
opnieuw in overweging te ne
men.
Wagner wordt mede verant
woordelijk geacht voor de
dood van honderdduizenden
joden in de concentratiekam
pen Treblinka en Sobibor. An
derhalf jaar geleden werd hij
in Brazilië aangehouden, maar
hij kwam in juni jl. op vrije
voeten.
Nederlanders in
Jeruzalem
gewond
JERUZALEM (DPA) Het
Nederlandse echtpaar Unger
uit Amsterdam behoort tot de
gewonden van de bomaanslag
die woensdagavond in een
drukke winkelstraat in het
centrum van Jeruzalem is ge
pleegd.
De ongeveer 60-jarige me
vrouw Unger is volgens de
Nederlandse ambassade de
enige van de 51 gewonden die
gisteravond nog in levensge
vaar verkeerde.
Het echtpaar, waarvan de man
ook nog in een ziekenhuis ligt,
was twee weken geleden voor
zijn eerste bezoek aan Israël
aangekomen.
Ook een Westduitser die in
een kibboetz gewerkt had, de
22-jarige Stephan Schülz uit
Hamburg, is door de ontplof
fing gewond.
Paus nodigt alle
kardinalen uit
VATICAANSTAD Paus
Johannes Paulus II heeft de
130 kardinalen uitgenodigd
voor een bezoek aan Rome
in de maand november. Het
is niet duidelijk wat het
doel van de bijeenkomst is,
want de invitatie is in zeer
algemene termen gesteld.
Wellicht wil de paus het col
lege weer de rol van advie
sorgaan geven en niet voor
namelijk aie van kiescollege
bij de pauskeuze.
In kerkelijke kringen wordt
gegist naar de onderwerpen
die aan de orde kunnen ko
men. Genoemd worden de
houding van de Kerk tegen
over de dissidente bisschop
Lefebvre, die op 15 oktober
voor een nieuwe gedachten-
wisseling met de Congregatie
voor de Geloofsleer naar het
Vaticaan komt. Andere moge
lijke onderwerpen zijn de bui
tenlandse reizen van de paus, I
de gang van zaken tijdens het
eerste jaar van zijn pontificaat,
de traag verlopende herzie
ning van het kerkelijk recht
en de financiële problemen
van het Vaticaan.
PRAAG (ANP-Reuter) De gisteren
overleden generaal Ludvik Svoboda
zal de geschiedenis van Tsjecho-Slo-
wakije ingaan als de president wiens
loopbaan vreemde kronkels vertoon
de. Enerzijds was hij de soldaat-presi
dent die zich onvoorwaardelijk tegen
over de Russen opstelde toen de le
gers van het Warschaupact in augus
tus 1968 Tsjecho-Slowakije binnen
vielen en de „Praagse lente" platwal-
sten. Anderzijds was hij de broze fi
guur die nauwelijks een jaar later een
spectaculaire ommezwaai maakte en
de hervormer Alexander Dubcek be
sluiteloosheid verweet en het toestaan
van een campagne tegen de Sovjet-
Unie.
Desondanks genoot Svoboda het unanie-*
me respect van alle Tsjechoslowaken
omdat hij vorm gaf aan de noodzaak tot
nationale eenheid en zich staande hield,
dwars door de drama's en paradoxen
van de moderne geschiedenis van Tsje
cho-Slowakije heen.
Hoewel hij bekend stond als held van
twee wereldoorlogen bereikte zijn loop
baan pas een hoogtepunt in maart 1968,
toen hij op 72-jarige leeftijd tot president
werd benoemd. Deze benoeming werd
gezien als een slimme zet van partijlei
der Dubcek die toenemende twijfel bij
het Kremlin meende te bespeuren over
de rigoureuze liberalisatie die hij had in
gevoerd. Svoboda, zo redeneerde Dub
cek, had de naam een eerlijk man te zijn
die de onderscheiding „held van de Sov
jet-Unie" had, en daarmee wellicht het
Russische wantrouwen zou kunnen weg-
In geheel Tsjecho-Slowakije heerste een
opgetogen stemming toen de zilverharige
generaal op 30 maart de eed als presi
dent aflegde. De beëiding symboliseerde
het einde van de harde lijn die op insti
gatie van Moskou zo nauwgezet en hard
handig door zijn voorganger Antonin
Novotny was gevolgd. Maar nog geen
half jaar later was de presidentiële resi
dentie in Praag omsingeld door Russi
sche tanks. Svoboda schroomde niet 'de
invasie openlijk een onwettige daad te
noemen, omdat ze bepaald niet had
plaatsgehad op uitnodiging van de Tsje-
choslowaakse regering, zoals het Krem
lin het later zo graag wilde doen voorko
men.
Hij stapte in het vliegtuig naar Moskou
voor een onderhoud met de Russische
leiders maar aan het voldongen feit van
de invasie viel niet te tornen. Met de
Russen werd een akkoord gesloten waar
aan Svoboda geen ongunstige uitleg
meende te hoeven geven. Bij zijn terug
keer in Praag liet hij de Tsjechoslowa
ken immers plechtig weten: „We zullen
nooit een duimbreed wijken." Het be
richt circuleerde destijds dat hij op de
Moskouse conferentietafel een pistool
had gelegd met de woorden dat hij zelf
moord zou plegen als de gevangengezette
partijleider Dubcek en premier Oldrich
Cernek geen toestemming kregen aan
het overleg deel te nemen. De Russen,
geschrokken van de golf van veront
waardiging in het buitenland, konden
niet veel anders doen dan toegeven.
Naarmate de Sovjet-Unie meer greep
kreeg op de ontwikkelingen in Praag
moest Svoboda steeds meer terrein prijs
geven. Na de afzetting van Dubcek in
april 1969 mocht hij dan verkaren: „In
de geest van ons allen zal kameraad
Dubcek voor altijd verbonden blijven
met de periode van na januari", de afzet
ting kon hij niet tegenhouden. Later
moest hij ook toezien dat Dubcek niet de
„verantwoordelijke taak" kreeg die hij
hem had beloofd madr dat de liberale
In de tijd die volgde voerde Dubcek's op
volger Gustav Husak grootscheepse zui
veringen uit. President Svoboda vereen
zelvigde zich met de nieuwe, hardere po
litieke geest. Eind oktober 1969 hield hij
in het Russische Wolgograd een van zijn
zeldzame politieke toespraken en uitte
daarin voor het eerst kritiek op het be
leid van Dubcek, die naar hij zei niet
streng genoeg was opgetreden tegen een
anti-Russische campagne in Tsjecho-Slo
wakije. De ommezwaai van Svoboda was
in overeenstemming met de rest van zijn
loopbaan die, evenals bij vele tijdgeno
ten, vreemde kronkels is gaan vertonen
door de beroering in het Midden-Europa
van de 20ste eeuw.
Generaal Ludvik Svoboda (geboren 25
november 1895 in West-Moravië) was af
komstig uit een familie van kleine boe
ren. Hij streed reeds in de Eerste We
reldoorlog aan Russische kant en vocht
na de oktober-revolutie mee tegen het
Rode Leger. In zijn officiële biografie
staat hiervan niets vermeld. Zijn memoi
res, die in 1971 werden gepubliceerd en
de periode van 1914 tot 1939 beslaan, wa
ren slechts twee maanden in Tsjecho-
Slowakijke te koop. Daarna zijn ze uit de
winkels verdwenen.
In 1939 begaf hij zich naar Polen, waar
hij zich aan het hoofd stelde van een
Tsjechisch legioen. Na de ineenstorting
van Polen ging hij naar de Sovjet-Unie,
van waaruit hij het bevel voerde over
een Tsjechisch bataljon dat aan de zijde
van de Russen tegen de Duitsers vocht
In 1945 werd hij minister van defensie in
Praag.
Pas eind 1948 werd hij lid van de com
munistische partij, nadat zich in februari
de communistische staatsgreep had vol
trokken. In 1950 viel hij in ongenade en
werd naar een afgelegen kolchos ver
bannen. Waarschijnlijk door tussen
komst van Kroetsjov werd hij in 1956 ge
rehabiliteerd en tot leider van de Militai
re Academie Klement Goitwald be
noemd.
Ludvik Svoboda verscheen de laatste ja
ren nog maar zelden in het openbaar.
Zijn gezondheid was niet best, reden
waarom hij ook niet blij was met zijn
herverkiezing voor een nieuwe termijn
van vijf jaar op 22 maart 1973. Hij had er
geen geheim van gemaakt zich liever te
rug te trekken om van een rustige oude
dag te kunnen genieten. Zijn wens stuit
te echter af op het netelige probleem van
een bekwame opvolger die, net als Svo
boda, door de gehele bevolking van Tsje
chen en Slowaken werd gerespecteerd
en hooggeacht en die op even waardige
wijze de rol van staatshoofd kon vervul
len. In het voorjaar van 1975 werd hij
opgevolgd door Gustav Husak, die sinds
dien staatshoofd en partijleider is.