35.-
Discussie kernenergie gaat
uit van misleidende vraag'
Havenstaking
richt zich eerder
tegen bonden dan
tegen werkgevers
Milieuvriendelijk werk kan ruim 50.000 banen opleveren
MEERDERHEID VAN STAKERS
ZOU WEER
AAN DE SLAG WILLEN
WETENSCHAPPER
VAN n
TH TWENTE:
^BINNENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 11 SEPTEMBER 1979 PAGINA 15
D Corduroy jeans met smalle pijp.
Katoen. In o.a. de najaarskleur paars.
I Mt 36 t/m 46. MM
Tweede Kamer wenst geen
verlaging leerlingenschaal
buitengewoon onderwijs
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Een meerderheid van de Tweede Kamer
vindt dat ook in het buitengewoon onderwijs de leerlingen-
schaal verlaagd moet worden, op dezelfde wijze als dat on
langs ook in het reguliere onderwijs is doorgevoerd. Staats
secretaris Hermes deelde de Kamer gisteren echter mede de
motie niet uit te kunnen voeren omdat er volgens hem geen
geld voor is voor een dergelijke maatregel.
Het VVD-Kamerlid Ginjaar-Maas trachtte daarop de staatsse
cretaris tot een compromis te verleiden, door te vragen om in ie
der geval een volgende maatregel ter verlaging van de leerlin
genschaal in het reguliere onderwijs ook in het buitengewoon
onderwijs door te voeren. Maar ook die toezegging kon de staats
secretaris niet doen.
De verschillende fracties vinden ook dat er een wettelijke rege
ling moet komen voor het buitengewoon onderwijs-nieuwe-stijl.
Daarin zullen voldoende garanties moeten zijn voor een betere
samenhang buitengewoon en regulier onderwijs. Dat kan in de
vorm van een aparte wet voor het speciaal onderwijs of in de
vorm van wettelijke aanvullingen op de nieuwe Wet op het Ba
sisonderwijs en de Wet op het Voortgezet onderwijs
Staatssecretaris Hermes was het met de Kamer eens dat de ou
ders meer betrokken moeten worden bij de verwijzing, begelei
ding en toelating van kinderen op de scholen voor buitenge
woon onderwijs. Hij zegde toe te zullen onderzoeken of er voor
de ouders van deze leerlingen een beroepsmogelijkheid moet ko
men.
De PvdA vindt dat er verplichte regionale verwijzingsdiensten
moeten komen, om te verhinderen dat bij de verwijzing van
leerlingen van gewoon naar buitengewoon onderwijs „kinderen
in een aanzienlijk aantal gevallen tussen wal en schip terecht
komen". Volgens het PvdA-kamerlid Van Ooijen biedt het on
derzoek van de schoolbegeleidingsdiensten alleen blijkbaar geen
voldoende garantie dat aan het doorschuiven van leerlingen een
einde komt.
Peek Cloppenburg
LCTIEGROEPEN IN NOTA AAN TWEEDE KAMER:
1
)EN HAAG In de komende vijftien tot
I wintig jaar kunnen milieubeschermende en
■bmiergiebesparende maatregelen ruim 50.000
^Bxtra arbeidsplaatsen opleveren. Die maat-
egelen zijn:
warmte-isolatie van woningen en andere
ebouwen;
ontwikkeling en export van zonne-energie-
apparatuur;
meer mensen inzetten voor natuur- en
landschapsbehoud;
restauratie van monumenten.
Dit schrijven twintig Nederlandse milieu-orga
nisaties in de nota „Milieubehoud: het betere
werk", die vandaag aan de voorzitters van acht
Tweede Kamercommissies is aangeboden. De
aanbieding werd voorafgegaan door een speelse
manifestatie op het Binnenhof, waarbij uit een
miniatuur-Ridderzaal een grote hoeveelheid
„Haagse bluf" naar buiten rolde.
In de nota spreken de milieu-organisaties hun
teleurstelling uit over het milieubeleid dat door
de regeringen van de laatste tien jaar is ge
voerd. „Mooie beloften, maar weinig daden.
Pure Haagse bluf". De opstellers van de nota
zijn bezorgd over de besnoeiingen op de aan
koop en het onderhoud van natuurgebieden,
-over de toenemende uitstoot van arbeidskrach
ten in de landbouw door de steeds verdergaan
de mechanisering en intensivering en over de
doorgaande verstedelijking van het platteland.
De gebruikelijke ochtendbijeenkomst op het Rotterdamse Afrikaanderplein trekt
dagelijkse vele duizenden havenarbeiders, die zich daar uitspreken over de be
leidsvoorstellen van hun actiecomité
lian onze sociaal-economische
redactie)
tOTTERDAM Sinds
verkgevers en FNV-on-
lerhandelaars het vori-
;e week eens werden
>ver een nieuwe haven-
ao op basis van een
linke loonstijging (ge
niddeld 35 gulden bruto
>er week) richt de actie
n de Rotterdamse ha
ren zich in feite niet
neer tegen de „havenba-
onnen", maar vrijwel
outer tegen de „FNV-
xmzen". Overduidelijke
ileek dat gistermorgen
jp het Rotterdamse Af-
ikaanderplein, waar
een groot aantal stakers
(enkele honderden meer
dan aan het einde van de
vorige week) gehoor
ïadden gegeven aan een
ïproep van stakingslei
ders Stavinga, Klaassen
:n Schulz om zich te be-
■aden op verdere acties,
let drietal actieleiders
iet zich voorafgaan
ïoor een collega-haven-
iverker voorzien van een
tan een galg opgeknoop-
e pop voorzien van de
tekst „FNV, weg ermee",
Iie onder gejoel en
ejuich werd verwel
komd. Dit symbool van
„gerechtvaardigde
irijd" luisterde de bijna
nderhalf uur durende
neeting op, pal naast de
diverse stakingsleiders,
die maar weinig woor
den vuil maakten aan de
„havenbaronnen". „De
stakingskassen moeten
ïpen", is nu de centrale
sis van Stavinga en zijn
nannen, die dagelijks
;econfronteerd worden
het voortzetten van de acties
bleek overigens ook op het Af
rikaanderplein. Toen na veel
opzwepende taal van de actie
leiders op dringend verzoek
van toehoorders toch maar ge
stemd moest worden ging het
niet over het bereikte cao-
akoord, maar over het beleid
van het actiecomité en haar
wens de acties voort te zetten.
Vrijwel iedereen die stemde
stemde vóór, maar het over
grote deel van de aanwezigen
stemde voor noch tegen.
BEROEPSAGITATOREN
Gistermiddag bezetten 25 havenarbeiders het gebouw van de Vervoersbonden FNV aan de Westzeedijk. Zij
eisen opening van de stakingskassen. De FNV zal dé bezetting niet met de hulp van de politie laten eindigen.
met een groeiend aantal
lege huishoudportemon
nees.
Hoewel de vervoersbonden in
Utrecht zeggen nog maar en
kele bedankjes van FNV-ers
uit de haven binnen te heb
ben, wekken strijdbare stakers
in Rotterdam de indruk dat de
bonder? binnenkort nog maar
weinigen van de 16.000 haven
werkers onder hun leden zul
len hebben. „Ik schaam me
voor zo'n bond"; zegt een van
hen verbitterd voor de deur
van het bezette kantoor van de
vervoersbonden aan de West
zeedijk. „Ze vangen al meer
dan zeven jaar bijna een geel
tje per maand aan contributie,
maar er wat voor terug doen is
er niet bij".
mannen opriep om „massaal
op te trekken naar de West
zeedijk om poen te eisen". Van
dat „massaal" was maandag
middag overigens weinig te
merken. Behalve de ruim 20
actievoerders die het FNV-
personeel inclusief de district
sbestuurders rond het midda
guur naar buiten werkten en
het kantoor van de vervoers
bonden bezetten, stond er nog
een handje vol belangstellen
den buiten. Een woordvoerder
van de vervoersbonden in
Utrecht liet al gauw weten dat
er van het openen van de sta
kingskassen absoluut geen
sprake kan zijn. Enkele uren
na het begin van de bezetting
waren telefoon en telex afge
kapt.
Intussen werd bij de stakende
stukgoedbedrijven het com
mando van Stavinga en de zij
nen de posten te versterken
prompt opgevolgd. „Als we nu
toegeven scheept het FNV ons
volgend jaar met minder dan
niets af", galmde het over het
Afrikaanderplein. Voor wie er
anders over denkt heeft de
stakingsleiding weinig goede
woorden over. Werkwilligen
krijgen met de schrijvende en
filmende persmedia het etiket
„reactionair onderkruipsel"
opgeplakt. Dat blijkt op het
Afrikaanderplein, waar je als
journalist beter niet voor je be-;
roep kunt uitkomen en dat
blijkt ook bij de bedrijven,
waar werkwilligen letterlijk
buiten de poort gegooid wor
den.
„Meer dan de helft van de ha
venwerkers wil na het bereik
te cao-akkoord weer aan de
slag", is de stellige overtuiging
van directeur F. Kuiper van
Multi Terminals. De contai-
nerpoot van zijn bedrijf draait
sinds maandagochtend weer
toen de werknemers met 118
tegen 57 stemmen besloten
hun actie te beëindigen. In de
stukgoedafdeling van het be
drijf wordt nog steeds niet
gewerkt. Veertig tot vijftig
man van de nachtploeg wilde
volgens directeur Kuiper aan
de slag, maar werd door de
posters tegengehouden: „We
zijn niet van plan een klap op
onze bek te krijgen". Het is
Kuiper een doorn in het oog
dat de politie niet ingrijpt om
de werkwilligen de gelegen
heid te geven hun brood te
verdienen. „De gemeente stelt
zich niet onpartijdig op",
meent hij. Dat lang niet alle
stakers zo warm lopen voor
Volgens ha ven werkgever Kui
per is er geen sprake van dat
in het werkgeversfront een
wig zou zijn gedreven doordat
enkelen bereid zouden zijn de
overeengekomen loonsverho
ging al per 1 januari te gaan
betalen in plaats van per 1 juli.
„Dat zullen we nooit en te
nimmer doen, want daarmee
zouden de gevoerde onderhan
delingen een farce zijn".
Bij de vervoersbonden in
Utrecht heeft men evenmin
enige aanwijzing over de door
de stakingsleiders gesugge
reerde verdeeldheid in het
werkgeverskamp. De pijnlijke
scheiding der geesten in de ge
lederen van de werknemers
wordt door het commentaar
van een van de woordvoerders
van de vervoersfederatie tref
fend geïllustreerd: ,,'t Is een
desperate actie aan het wor
den. De actieleiders weten ook
best dat hun eisen niet haal
baar zijn, maar moeten hun
positie als stakingsleider en
beroepsagitator hoog houden.
Ze hebben jaren op zo'n situa
tie gewacht en deze kans wil
len ze nu ten volle uitbuiten,
tot meerdere eer en glorie van
zichzelf. Inderdaad gaat de
staking allang niet meer tegen
de werkgevers maar tegen de
bonden, 't Is alleen maar triest
dat de mensen daar intuinen
en ontzettend dat ze niet in
zien hoe goed het bereikte ak
koord eigenlijk is"...
DEN HAAG De vraag: „is
kernenergie een maatschappe
lijk aanvaardbaar risico is
uiterst misleidend en zo gesteld
niet te beantwoorden. Dit zegt
dr. W. Smit, dip verbonden is"
aan het centrum voor Vraag
stukken van Wetenschap en Sa
menleving van de TH Twente.
Zijn stelling, die in kringen van
risico-onderzoekers veel aan
dacht heeft getrokken, is vooral
van belang, omdat de hiervoor
gestelde vraag de essentie vormt
van de Brede Maatschappelijke
Discussie, die de regering vol
gend jaar doet starten over het
al dan niet uitbreiden van het
I aantal kerncentrales in ons
M 1 land.
Smit zette zijn ideeën uiteen tij
dens de onlangs gehouden zomer-
conferentie van de Systeemgroep
Nederland. Hij begon met te zeg-
3E gen dat het veiligheidsprobleem
van kerncentrales niert voor ie-
dereen hetzelfde betekent. De be-
trokken industrie meent dat dit
probleem al in de jaren zestig is
opgelost. Niet dat sindsdien de mo
gelijkheid van een rampzalig on
geluk is uitgesloten, maar er is in
middels een aantal maatregelen
getroffen, dat de aansprakelijkheid
voor een dergelijk ongeluk op een
voor de industrie aanvaardbare
manier regelt.
Het ligt nu vast in de wet, dat de
leverancier van een kernreactor
niet aansprakelijk is voor de ge
volgen van een ongeluk daarmee.
Alleen de exploitant van de reac
tor, dat wil zeggen het electrici-
teitsbedrijf, kan aangesproken
worden, maar slechts tot een be
drag van niet meer dan vijftig mil
joen gulden. Voor schade, die daar
bovenuit gaan, neemt de staat de
aansprakelijkheid over, tot een
maximum van 430 miljoen gulden.
Schade, die dit bedrag te boven
gaat, is ongedekt en moet door de
slachtoffers zelf worden gedragen.
Volgens Smit waren de industrie
en de electriciteitsbedrijven slechts
onder deze voorwaarde bereid de
verantwoordelijkheid van het door
hen ingevoerde veiligheidspro
bleem te aanvaarden. Nu deze
voorwaarde vervuld is, dient men
wat hun betreft, aldus Smit, niet
meer te kijken naar de mogelijk
heid van een ongeluk maar naar
de zeer geringe waarschijnlijkheid
dat dat zal gebeuren. Met andere
woorden: de kans op een ongeluk
is zo klein, dat dit een maatschap
pelijk aanvaardbaar risico is. Geen
enkele reden dus om niet nog
meer kerncentrales te bouwen.
De bevolking zo legde Smit uit
kijkt heel anders tegen dit pro
bleem aan. „Zij gaat zich steeds
meer de mogelijkheid van catas
trofes realiseren, waaraan zij
blootgesteld zou kunnen worden".
Dat is de oorzaak van de vele pu
blieke protesten tegen de bouw
van kerncentrales, daarbij vaak
ondersteund door verontruste we
tenschappers, aldus Smit. En daar
mee werd de veiligheid weer een
probleem van de industrie, „omdat
bouwprogramma's werden ver
traagd en kernenergieprogram
ma's werden teruggedraaid".
De reactie van de industrie en de
electriciteitsbedrijven bestond
voornamelijk liit voorlichting
scampagnes. Daarnaast werden
veiligheidsstudies verricht (bij
voorbeeld het Rasmussenrapport),
waarin werd geconcludeerd dat
het risico voor de bevolking vol
doende klein was Op grond van
deze „objectieve" analyses werd en
wordt gesteld, dat de ongerustheid
van het publiek ongefundeerd is.
Veel haalde dit overigens niet uit.
Volgens Smit is dat ook niet ver
wonderlijk, omdat de industrie het
begrip „risico" op een heel speciale
manier definiëert, namelijk als
kans x gevolg. Dit begrip beheerst
vervolgens de beoordeling van het
„risico Dit nu kan, aldus Smit,
net zo klein gemaakt worden als
men wil, door de berekende kans
te verkleinen, terwijl de gevolgen
toch even groot blijven. Deze wijze
van benaderen heeft, naar de me
ning van Smit, voor de industrie
het voordeel dat de bouw van een
centrale nooit op veiligheidsgron-
den afgewezen behoeft te worden.
„Dat zou ook voor de kernenergie
industrie onaanvaardbaar zijn, om
dat één van de randvoorwaarden,
waaraan de oplossing van het vei
ligheidsprobleem gebonden is, is
dat er in elk geval kerncentrales
gebouwd worden en dat deze in
dustrietak niet wordt opgedoekt".
Voor de bevolking ziet het veilig
heidsprobleem er anders uit, aldus
Smit „Voor haar is een risicobe
grip als kans x gevolg waarin
slechts een dodental wordt uitge-
middeld over miljoenen jaren, niet
belangrijk. Voor haar zijn niet de
gemiddelde gevolgen, maar de ex
treme ongelukken van belang".
Toch constateert Smit, dat ook de
verschillende bevolkingsgroepen
het veiligheidsprobleem verschil
lend beoordelen. De ene noemt de
kwestie van mogelkijke rampen,
sabotage of bombardementen tij
dens een oorlog essentieel voor de
beoordeling van het risico, de an
dere vindt dit niet van belang, om
dat de technologische ontwikke
ling niet bepaald zou mogen wor
den door angst voor terroristen of
oorlogen.
Dat er zo verschillend tegen het
veiligheidsprobleem wordt aange
keken, heeft volgens Smit ver
gaande gevolgen voor het zoeken
naar oplossingen en voor wat als
oplossing erkend wordt. Zo be
zien is een vraag als „Wat is een
maatschappelijk aanvaardbaar ri
sico?" uiterst misleidend. Zij sugge
reert namelijk dat het om een één
duidig probleem gaat Zij verhult
daarmee dat het om een probleem
gaat van één groep, zoals de indu
strie of een milieu-inspectie".
De gedachtengang van Smit heeft
verstrekkende gevolgen voor de
leer van de benadering van veilig
heidsproblemen, zo zegt men in
kringen van risico-onderzoekers.
De benadering van Smit wordt nu
bijvoorbeeld toegepast in het on
derwijs en onderzoek in veiligheid,
waarmee de TH Delft experimen
teert
Daarbij is het van belang, aldus
Smit, te bedenken dat de groepen,
die zich bij het veiligheidspro
bleem betrokken voelen, elkaar
beïnvloeden. „Elke groep heeft
zijn eigen visie op het probleem en
geen van de visies is daarbij a pri
ori onjuist. Wanneer deze groepen
met elkaar geconfronteerd wor
den, dan zal blijken in hoeverre er
gemeenschappelijke gebieden aan
te wijzen zijn en op welke terrei
nen men het eens kan worden".
Oplossingen, die dan uit de bus ko
men, hebben geen eeuwigheids
waarde, zo waarschuwt Smit „Met
verandering van inzicht opvattin
gen en omstandigheden zal op
nieuw een confrontatie tussen de
diverse groepen ontstaan, waaruit
weer andere tijdelijke oplossingen
tot stand komen".
Juist om te voorkomen dat het ri
sico los gezien wordt van de om
standigheden van degene, die het
risico loopt, pleit Smit voor een
zgn. sociale risico-theorie. Deze
zou inzicht moeten geven in de sa
menhang van de manier, waarop
mensen zich tot risico's verhouden.
Daarnaast zou zij de veranderin
gen, moeten verklaren, die optre
den in die verhouding, „met name
,in relatie tot de bewustwording
sprocessen ten aanzien van de ei
gen situatie en houding tegenover
verschillende soorten van bedrei
ging"
RIK IN T HOUT
