Dungeschilderd drieluik
'Burgers in het gareel'
Werkende kinderen in
nieuwe IKON-serie
TERUGBLIK
n
TELEVISIEDONDERD/'
RADIO VANAVOND
RADIO DONDERDAG
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT/
WOENSDAG 29 AUGUSTUS 1979
Drie uitzendingen in de
rubriek „Kenmerk"
besteedt de IKON aan het
motto „Burgers in het
gareel", met als ondertitel
de vragen: „Overtuigd?
Gedresseerd? Of beide?"
Samensteller Jan Kuiper
reisde daarvoor naar de
DDR (Oost-Duitsland),
Enschede en Bochum in
West-Duitsland, plaatsen
waar Opel auto's
fabriceert. Kuiper had een
goede cameraman
(Deodaat Visser) en een
paar vaste overtuigingen,
zoals men vanavond (Ned.
II om 19.24 uur) tijdens de
eerste uitzending kan
constateren. Kuiper had de
indruk, dat in de DDR
voornamelijk gedresseerde
burgers leven en in deze
eerste aflevering van zijn
dungeschilderde drieluik,
gaat hij die indruk
bevestigen. Maar met zo
veel nadruk op de eigen
overtuiging, dat men
geneigd is het op te nemen
voor de geïnterviewde
DDR-arbeiders. Zoals
publiek bij een
voetbalwedstrijd de
tegenstander gaat
toejuichen, als het spel van
de thuisclub te wensen
overlaat.
Kuiper over zijn
standpunt: „Niet zelden
wordt de enkeling
gedwongen de levenswijze
en de voorkeuren over te
nemen van groepen of
instanties: dat kan de
overheid zijn, maar ook de
meerderheid van zijn
medeburgers. Eigen
mogelijkheden,
ervaringen en intenties
worden als gevolg
daarvan gereduceerd.
Vaak bepalen
deskundigen, autoriteiten
en tradities de houding
van de individuele
burger. Natuurlijk wordt
dikwijls een beroep
gedaan op de kritische
houding en de creativiteit
van de burger, maar even
zo vaak krijgt men de
Festival in Oost-Berlijn. Jan Kuiper: „Georganiseerde spontaneïteit".
indruk dat een
gedresseerde burger de
voorkeur verdient boven
een kritische of
overtuigde burger".
Een aardig geformuleerd
standpunt, maar niet nieuw.
Grieken in de oudheid
dronken op grond van deze
stelling gifbekers leeg, de
Maagd van Orleans kwam
ervoor op de brandstapel: de
geschiedenisboeken knappen
uit hun banden van dit soort
voorbeelden. De stelling zelf
hoefde Jan Kuiper, alsof hij op
een nieuwe gedachte kwam,
niet nog eens te bewijzen.
Misschien wilde hij dat ook
niet en ging hij alleen naar de
DDR. Enschede en de WDR
om aan te tonen dat de stelling
niets aan geldigheid heeft
verloren. In dat geval kan
men Kuiper aanwrijven dat
hij bevooroordeeld naar Oost-
Duitland ging en daar lijkt het
't meest op. Kuiper raakt in
gesprek met een reeks
arbeiders, die hij onderwerpt
aan kritische vragen, met een
nadrukkelijk geplaatst
vraagteken. Maar hij trof het"
slecht.
Met klem betogen alle
ondervraagden, dat zij
toegegeven, er blijven altijd
wensen onvervuld over het
algemeen best tevreden zijn in
hun situatie. Maar daar heeft
Kuiper geen vrede mee en hij
blijft doorvragen, hoewel de
kijker allang weet wat voor
antwoorden hij kan
verwachten. Deze IKON-
samensteller wilde nu eenmaal
gedresseerde burgers aan de
praat krijgen en wilde
bepaalde antwoorden horen
die hij niet kreeg. Integendeel.
Wanneer een arbeider
opmerkt dat hij zijn
werkkring onmiddellijk kan
verlaten om elders te gaan
studeren voor iets heel anders,
glimlacht Kuiper mild en
verandert hij van onderwerp.
Men krijgt dan vaag de
indruk, dat Kuiper alleen wil
luisteren naar antwoorden die
hij te voren verwachtte; hij
krijgt die niet.
De opzet van Kuiper is te
beperkt uitgewerkt. Misschien
kreeg hij niet alle
medewerking van de
Oostduitse autoriteiten, maar
daar heeft de kijker geen
boodschap aan. Die hoort
Kuiper aan een zestienjarige
vragen, hoe 'de jeugd' in Oost-
Duitsland leeft. Deze
zestienjarige geeft naar
vermogen antwoord, maar kan
in zijn eentje ook niet weten
hoe het met 'de jeugd' is
gesteld. Maar Jan heeft zijn
antwoord en knikt, zoals hij
tegen huismoeders, bazen,
onderbazen en het
laagstbetaalde personeel knikt:
zie je wel, gedresseerd. En ten
overvloede laat hij de camera
richten op massale
demonstraties, als blijk van
georganiseerde spontaneïteit.
Als Jan Kuiper zich had
beperkt tot drje kritische
vraagtekens en zijn
gesprekspartners in hun
waarde had gelaten, was
Kuiper geloofwaardig geweest.
Nu niet. Met het gevolg dat bij
het reportagewerk van Kuiper
een vraagteken kan worden
geplaatst.
Nederland
Dat ook in Nederland de
burger de kans loopt
gedresseerd te worden, wordt
volgende week in „Kenmerk";
aangetoond, wanneer Kuiper
de film vertoont, die hij in
Enschede maakte. Opnieuw
goed camerawerk. Maar nu
neemt Kuiper het op voor de
boer, die grond kwijt raakt
voor de aanleg van een
grensweg en zich door de
overheden laat ringeloren.
Evenals jn de vorige
Kenmerk-uitzending klampt
Kuiper zich vast aan een te
voren ingenomen standpunt,
al heeft hij zich nu gekoppeld
aan de underdog, de
sympathieke boer, die met
zich moet laten sollen.
Hetgeen overigens niets afdoet
aan het angstige vermoeden,
dat Jan Kuiper zich te veel
laat leiden door indrukken,
die hij al had.
Niettemin komen in deze
reportage aardige details voor.
Zoals de boer die grond kwijt
raakt, hiervoor weliswaar
financieel schadeloos werd
gesteld, maar erover klaagt,
dat niemand er rekening mee
hield, dat hem een stuk van
zijn leven werd ontnomen.
Grond is per vierkante meter
op waarde te schatten; de strijd
voor de toekomst niet. Dat
maakt die agrariër duidelijk.
Kuiper had geluk, toen hij dat
in zijn reportage kon
verwerken.
Maar de meeste beelden,
hoewel fraai gefilmd,
betreffen langbekende zaken
die Jan Kuiper 'kleinschalig'
probeerde samen te vatten.
Het is Kuiper weer niet
gelukt. Jan Kuiper was uit op
een pars pro toto, een deel
voor het geheel en gebruikte
het woord 'kleinschalig'. Maar
hij maakte gewoon een
detailopname, een
documentaire over
grondonteigening, met alle
ellende voor de betrokkene
vandien. Met „burgers in het
gareel", zo algemeen gesteld,
heeft ook deze uitzending van
„Kenmerk" weinig te maken.
Het is ook een erg moeilijk en
heel veelzijdig onderwerp, dat
zich niet even laat aaTipakken,
in Enschede.
F.J. BROMBERG
De IKON begint vandaag
met een nieuwe, tiendelige
serie over werkende kinde
ren in de wereld; een
project, waaraan ook omroe
pen uit de Scandinavische
landen deelnamen. Begon
nen wordt met de IKON-bij-
drage: 'De kolenjongens',
waarvoor Trudy van Keulen
in C^umbia filmde. In dat
landtrof Trudy kinderen
aan, die zwaar werk verrich
ten in kolenmijnen te
zwaar werk, naar de huidige
Nederlandse maatstaven.
Bovendien is dit werk, on
der primitieve omstandighe
den, bijzonder gevaarlijk;
hoge produktie gaat voor
een kinderleven. Trudy van
Keulen liet twee broers aan
het woord, jongens van 12 en
14 jaar, jonge volwassenen
die zich van hun taak be
wust zijn. De werksfeer, de
barre omstandigheden en de
noodzaak kinderen de ko
lenmijnen in te sturen, wor
den goed weergegeven, al
geeft de film niet aan, hoe
het anders zou kunnen, on
der Columbiaanse omstan
digheden. Integendeel. De
kinderen zelf maken duide
lijk dat zij liever zwaar en
gevaarlijk werk verrichten
dan helemaal geen. En lie
ver in weinig uren veel geld
verdienen dan weinig geld
in lange werkdagen op de
koffieplantages. Trudy van
Keulen, die kennelijk van
een beperkt aantal vragen
uitging, valt hierdoor in her
halingen. Te vaak moeten de
twee geïnterviewde jongens
bovendien bevestigen, wat
Trudy in Columbia ver
wachtte: „Jullie werk is ze
ker erg gevaarlijk hè?". Of:
„Je zou liever naar school
zijn gegaan?" De jongens be
antwoorden Trudy uiteraard
met „ja", maar verdienen
onderhand en welbewust het
brood voor de hele familie.
Een reportage van Trudy, in
twee opzichten voor discus
sie vatbaar.
Ned. II, 18.59 uur.
Gewest
De rubriek 'Van gewest tot ge
west' besteedt o.a. aandacht
aan kunst in Hengelo.
Ned.I, 18.59 uur.
Oogst
Tom Conti als Adam Morris met Natasha Morgan als Sheila Wise
in de herhaalde serie „Glittering prizes"
'Natuurbescherming' en 'land
bouw in Zweden' zijn onder
werpen in 'Oogst iri beeld'.
Ned.I, 19.30 uur.
Glittering prizes
De NOS herhaalt de Engelse
serie 'Glittering prizes'. Schrij
ver Frederic Raphael laat in
zes delen het studentenleven
uit de jaren vijftig in het En
gelse Cambridge zien. Het ver
haal gaat over Adam Morris.
Hij is van Joodse afkomst, is
humoristisch, maar is ook erg
kwetsbaar. In Cambridge moet
hij een kamer delen met Do-
Little River Band in „Countdown" van Veronica.
nald Davidson, een jongen van
aristocratische, katholieke af
komst.
Ned.I, 19.45 uur.
Wielrennen
Samenvatting van de baan-
wedstrijden, die verreden wor
den in het Olympisch Stadion
in Amsterdam. Het commen
taar bij deze wereldkampioen
schappen wielrennen is van
Mart Smeets en Jean Nelissen.
Ned.I, 21.06 uur.
Countdown
Het popprogramma 'Count
down' geeft een overzicht van
de hitparade en zendt een
mini-concert uit van de Aus
tralische Little River Band.
Ned.II, 20.32 uur.
Pitstop
Starsky
In 'Starsky en Hutch' zet de
zoon van de familie Walters
zich tegen alles af wat politie
is, als zijn vader om het leven
komt tijdens een ongeluk
waarbij ook een politieman be-
trokkerl is.
Ned.II, 21.05 uur.
'Een pitstop met Jan Lammers
en Albert West' is een pro
gramma waarin colireur Jan
Lammers (23 jaar) en zanger
Albert West (25) met eikaars
beroep worden geconfron
teerd. Jan Lammers bezoekt
o.a. plaatopnamen van Albert
West terwijl deze de voorbe
reidingen van de Nederlandse
Grand Prix gadeslaat.
Ned.II, 21.55 uur.
Taxi
John en Suzanne zijn een
maand getrouwd en wonen in
een appartement. De huur
hiervan wordt betaald door
Suzannes ouders. Deze hebben
•echter besloten, dat het jonge
paar dit nu maar eens zelf
moet gaan doen.
Ned.II, 22.30 uur.
TV-spots tegen
vernieling van
stadsgroen
Van onze radio- en tv-redactie
ARNHEM De plantsoenen-
- dienst in Arnhem vindt, dat
de rijksoverheid met televisie-
j spots de strijd moet aanbin-
I den tegen de toenemende ver
nielingen en vervuiling door
de bevolking van het stedelijk
groen.
TV-spots, voor of na de recla
meuitzendingen, waarin, aan
de hand van constrasterende
beelden, de nadelige gevolgen
van verkeerde behandeling
van het groen te zien en te ho
ren is, zullen een positieve uit
werking hebben, zo meent
deze dienst.
Het respect voor het groen is
b'ij een groot aantal burgers
ver te zoeken, zo concludeert
de dienst in haar^jaarvërslag.
Er wordt op geparkeerd en
vuil op geworpen.
Kate Bush bij Veronica
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM Veronica zendt woensdagavond 26 septem
ber een programma uit met de Engelse zangerese Kate
Bush.
De 40 minuten durende film, waarvan Veronica 20 minuten op
het scherm brengt, werd gemaakt tijdens haar laatste succesvolle
Europese tournee. Tegelijk met de registratie brengt ,haar pla
tenmaatschappij een „live"- e.p. uit. Kate is inmiddels in alle
rust begonnen aan haar nieuwe, derde langspeler, die aan het
einde van dit jaar klaar moet zijn.
Vijf is troef op de beeldbuis.
Na de NCRV is ook de VARA
begonnen met een uit vijf de-
^en bestaande serie. Voorts
schijnen paarden geknipt te
zijn voor zulke stukken. Ze
luisteren ook veel naar de
naam Black Beauty. Hoewel
de gelijkenis met de bekende
serie van de NCRV dus groot
is, gaat het paard in de nieuwe
reeks weer heel andere wegen.
Maar de droefheid die het lot
van deze nobele dieren bege
leidt is gebleven. Tenminste,
zo was het in dit eerste deel.
Een passende overgang ook
naar de film „la Dentellière",
de derde en laatste in de Go-
retta-reeKS, van de drie - naar
mijn smaak - de beste, met de
zuiverste toon en de beste en
de mooiste karaktertekenin
gen. Ook de zwijgzaamste met
veel stille beelden, waarin am
per een woord valt, nu en dan
afgewisseld met prachtige op
namen van zee en bospartijen.
Alsof de regisseur daar telkens
naar uitweek, omdat de kant
werkster en haar student niet
bij machte blijken eikaars een
zaamheid op te heffen. Zielen
die geen teken kunnen geven,
zo wordt het genoemd. Een
film zonder een schokkende
kick maar wel met veel poë
zie. Nu en dan in de landerig
heid van de badplaats waar de
twee elkaar ontmoeten, herin
nerend aan soortgelijke me
lancholie bij Toergenjew. Je
wordt er zelf wel eens stil van.
Het leven hoeft cok niet elke
dag zo geruchtmakend te zijn.
Wie zich daarna eens wilde
gaan zetten om bij VARA Vi
sie geheimen van het Vaticaan
onthuld ,te krijgen, kwam be
drogen uit. Begrijpelijk dat een
omroep, die alleen links wil
zijn, voorrang geeft aan mani-
testaties als nu in Rotterdam
zijn uitgebroken. Die zijn ook
een stuk aktueler en naaf ver
houding wordt er soms al te
veel tijd ingeruimd voor bui
tenlandse toestanden. Tot die
aktualiteit behoorde ook een
nader onderzoek of Aantjes nu
wel of niet in de politiek kan
en mag terugkeren. Daarover
werden weer enkele personen
gehoord. Wel een typisch va
derlandse bezigheid, dacht ik,
dit kijken naar andermans
fouten en bedoelingen. Het zal
nog wel een hele tijd duren
voor we rondborstig durven
zeggen: „Hij mag er weer in".
HAN JONKERS
Galerie Nouvelles Images.
Westeinde 22 Den Haag, expo
seert van 1 t/m 26 september
schilderijen en tekeningen uit
de nalatenschap van Willem
Hussem en tempera's van Tha-
deus van Eysden.
Galerie Mabuhay, Beren-
Straat 19 Amsterdam, expo
seert van 1 -21 september een
collectie doeken uit Timor in
verschillende technieken.
Beslissing over
„Haagsche
Kringen" te
verwachten
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM Binnen de
VARA wordt verwacht, dat
het dagelijks bestuur volgen
de week een beslissing zal ne
men over de gang van zaken
rond de televisierubriek
„Haagsche Kringen".
Zoals bekend weigerden in het
begin van de zomer de presen
tatoren Joop van Tijn en Koos
Postema, medewerker Harry
van Wijnen en regisseur Siem
Suurhoff vefdere medewer
king, omdat zij niet konden en
wilden samenwerken met
Hans Jacobs.
Er is intussen met en tussen de
betrokkenen gepraat. Besloten
is, dat het dagelijks bestuur
nog deze week met een arbi-
tragevoorstel zal komen.
NEDERLAND 1
NOS
18.00 Nieuws voor slechtho
renden
18.40 Toeristische tips
18.50 De fabeltjeskrant
18.55 Journaal
18.59 Van gewest tot gewest
19.30 Oogst in beeld
19.45 Glittering prizes, zes
delige tv-serie
21.06 WK-wielrennen
21.37 Journaal
21.55 Den Haag vandaag
22.10 Studio Sport
23.40 Journaal
NEDERLAND 2
NOS
18.00 Nieuws voor slechtho
renden
18.30 WK-wielrennen
18.55 Journaal
IKON
18.59 Kinderen werken ook
KRO/RKK/IKON
19.25 Kenmerk
NOS
20.00 Journaal
20.27 Stichting Socutera
VOO
20.32 Countdown
21.05 Starsky Hutch, tv-
film
21.55 Een pitstop met Jan
Lammers en Albert
West
22.30 Taxi, tv-serie
22.55 Agenda
NOS
23.05 Journaal
TELEAC
23.10 Algemeen voorlichting
sprogramma najaar
1979
DUITSLAND 1
19.00 Warlet nur. bis Valer
kommt. 19.15 De Onedin
20.15 Hier und heule
20.45 Was gibt's Neues?
21.00 Journaal
21.15 Johnny West, speelfilm
23.00 Jedermann und Rosenkava-
lier
DUITSLAND 3
18.00 Schooltelevisie. 19.00 S
straat. 19.30 TV-cursu
20.00 Medizin im Driften, m
programma
20.45 Journaal 3
21.00 Journaal
21.15 Miltwochs in...
23.00 Der 7.Sinn
23.05 The man trom the
Club, speelfilm
0.35 Journaal
ENGELAND
BBC 1
18.10 Wildtrack. 18.35 Korte
18.40 Journaal. 18.55
wide. 19.20 The wt
world of Walt Disney
20.10 Where are they now
20.40 Sykes
21.10 Celebrity knock out
22.00 Journaal
22.25 Come dancing
23.05 Midweek soccer
23.50 Medical express
0.15 The music makers
BBC 2
17.50 TV-cursussen. 19.55 Adljs
20.45 Journaal
20.55 Miller on Renoir met
de Campagne
22.00 My music
22.25 War news
22.35 Hinge and Bracket
23.20 Circuit eleven Miami
0.10 Journaal
0.25 Closedown
BELGIE NEDER
LAND 1
18.10 Paul Mara. 18.20 Op
naar... 18.45 Flic,
hoorn. 18.50 Project
19.35 Mededelingen ei
gen. 19.45 Nieuws
20.10 Weerman
20.15 Nationale Loterij
20.20 Happy Days, tv-ser
20.45 De vijf Provincies
21.45 Wielrennen
BELGIE NEDER
LAND 2
20.15 Hoogtepunten uit de
van de XXe eeuw
21.20 De achtste vrou* I y
Blauwbaard, speelfilm
23.30 Tagesthemen
DUITSLAND 2
18.30 Heute. 18.45 Schauplatz Be-
20.00 Heute
20.30 ZDF-magazin
21.10 Van der Valk, politiefilm
22.00 Journaal
22.20 lm Rausch der Frömmigkeit
22.50 Sport-aktuell
0.20 Heute
BELGIE FRANS 1
18.40 Barbapappa. 18.45 Kat
uitzending. 19.15 4
soir. 19.30 Jo
19.55 Contacts
20.00 La derniere enquete
21.55 Journaal
22.10 Video^raphie
BELGIE FRANS 2
19.55 Bruxelles se raconte
21.30 De wrekers, tv-i
22.20 WK-wielrennen
EID
>or I
eed l
aam
NEDERLAND I
NOS
13.00 Nieuws voor slechtho
renden.
NEDERLAND 2
DUITSLAND 1
9.05 Politik aktuell. 9.25 Dreimal
Feuer. 9.45 Der einlache
Slromkreiss. 10.05 Umgang
mil Medien. 10.30 Kinder,
die es schwerer haben.
12.15 Berufswahl. 12.55 Kri-
senherd Nahorst
DUITSLAND 2
17.00 Einführung in die Kui
kationswissenschaft.
17.30 Heute. 17.32 S
press
DUITSLAND 3
ENGELAND
BBC 1
7.38 TV-cursussen. 1C
roundabout. 10.
nary. 11.10 Prixie i
11.15 The boy I
11.40 Take hart. 12.2forz;
14.30 Pia nen
14.45 Journaal. 15.10
BBC 2
7.38 TV-cursussen.
School. 17.30 Cricket
IS z;
I2. ri?
HILVERSUM 1
NCRV: 18.11 (S) Hier en nu. NOS:
19.30 (S) Langs de lijn, sport en muz.
22.30 (S) Hobbyscoop (met flitsen
WK-Wielrennen). 23.02-24.00 (S) Met
het oog op morgen.
HILVERSUM 2
18.00 (S) Hafa-magaz. H.V.U.: 18.30
Over Volksuniversiteiten. VARA:
18.50 (S) Even muziek. 19.00 (S) VA-
RA's Woensdagavond (met om 20.00
VARA-Klassiek. 20.15 Het
pap. 20.55 VARA-Klassiek: Ri
harmonisch Orkest met viool
Nws. NOS: 22.40 Open
VARA: 23.25 (S) Muziek va
eeuw.»23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM 3
NOS: 18.03 (S) De Avondspit!
Nationale Hitparade. KRO: 1
Rauhfaser. 22.02 (S) Rock-
23.03-24.00 (S) Walhalla.
BintrótiM NCRV: 7 00 uur (S) Van"
gBB| daag. donderdag.
(7.10 hel levende woord)
n-J L 8.03 Hier en nu. 8.25 In 't
fttckfc voorbijgaan). 9.03 (S) Wie
weet waar Willem Wever
woont? 10.02 (S) Muziek bij de koffie.
12.03 (S) Het nuttigen van etenswa
ren is toegestaan. 12.40 (S) Middag-
pauzedienst. 13.03 Hier en nu. 13.20
(S) NCRV-Globaal. 17.02 (S) Roze-
geur en prikkeldraad.
AVRO: 7.00 Nws. 7.10 Och-
tendgymn. 7.20 AVRO: Ak-
tueel en inlorm. 10.00 Ra
dio Lawaaipapegaai. 10.10
iNFO Van Strauss tot Straus. (S)
10.50 AVRO's radiojour
naal. 11.00 schoolradio. 11.20 Aspec
ten. R.V.U.: 11.56 „K", staat voor
kanker. OVERHEIDSVOORL.: 12.16
Vast en zeker. AVRO: 12.26 Meded.
voor land- en tuinbouw. 12.30 Nws.
12.36 Radiojournaal. 12.50 AVRO-
team. 13.00 Nws. 13.11 AVRO's
Sportpanorama. 13.30 Europa. 14.00
he(
Pet
enoi
Een middagje AVRO 16 20 R^eme
waaipaptgaai. 16.30 De
Nieuwspoort. 17.24 Meded.'
Nws. 17.36 Radiojourn. 17.5
«HtrtnSU» TROS: 7 02 (S) De
fgmm4 moutshow. 9 03 (S
A. nuemuziek. 11.03
r~Q Polderpopparade. 1
"T?GP"" De Nederlandstalij
tien en kwiswijs. 1!
50 pop- of een envelop. 1{
TROS top 50.
HILVERSUM VARA: 7.00 Nws
ÉfSk Groot en klein. 9.(
9.02 (S) De Frans! -
C 1925-1950 9.30 (S IDE
KjASSl» muz. 10.00 (S) Ocht n v
eert Filharmonische' l{
met altviool. 11.05 Instrumen
etten. 12.00 Nws. 12.02 (S) n
concert vioolmuz. 13.00 Hetfente
de pap. 13.25 (S) Klass.rr
Nws. 14.02 (S) Wozzeck, opf"
Berg. 15.30 Hel zout in
16.00-17 50 (S) Jazz-prog.. F ,wor
van het Laren Jazz Podium 1 Tgei
Zl
ih
re
icht