boerden zijn weer op
richzelf aangewezen
IjA VEROORDELING DOOR KHOMEINI
Hotelpersoneel
weet weinig
over toerisme
Regering legt zich nog niet vast aan
aantal vluchtelingen voor volgend jaar
Philips
op de markt
met nieuwe
computer
autoradio
Iran tot
voor kort
toevluchts
oord
ers in
ran
teeds
Itieer
an
anden
Spitsbergenexpeditie buitengewoon geslaagd
NNENLAND/BUITENLAND
JINJ
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 22 AUGUSTUS 1979 PAGINA 7
(Van een onzer verslaggevers)
De laatste decennia zijn er
in Turkije en Irak
honderdd uizenden
Koerden vermoord, omdat
1 u,e hun overheersers niet
U2U] akkoord gingen met het
tig; Koerdische streven naar
we^onafhanklijkheid. In Irak
a no. is deze vorm van
ïstei volkerenmoord nog maar
JJjj] pas beëindigd. Veel
eSrt.Koerden zijn er in die
ed staat niet meer over. In
lig qhun vroeger
e vf ontoegankelijke bergen
ziat werden ze systematisch
J'lt door de luchtmacht
met weggebombardeerd. Voor
vie zover ze niet zijn gedood of
jn \zich aan het centrale gezag
omhebben onderworpen, zijn
ze gevlucht naar Iran, dat
g pehun tot voor kort openlijk
c steun verleende. En nu
ho(dreigen ze in Iran
hetzelfde lot te ondergaan,
COdals kort geleden nog in
m^Irak gebeurde. In een
gesprek met de Nijmeegse
hoogleraar prof. dr. Jan
Peters worden de
achtergronden
7 verduidelijkt van de strijd
van dit taaie bergvolk.
„Eigenlijk is de ellende van nu voor het
Koerdische volk terug te voeren tot die
domme Europeanen, die vroeger op de
kaart maar een aantal grenslijnen hebben
getrokken zonder te kijken wie er nu ei
genlijk woonden. En zo zien we dat het
Koerdenvolk, dat al zeker tweeduizend
jaar voor Christus in dit zelfde gebied
woonde, nu over vijf verschillende staten
is verdeeld. Pakweg de helft, zo'n zes mil
joen, woont in oostelijk Turkije. In Iran
zitten er twee en een half tot drie miljoen.
De rest vinden we in Irak, Syrië en in Rus
land. In al die landen vormen de Koerden
slechts een kleine minderheid op de totale
bevolking. Maar als hun woongebieden sa
mengevoegd zouden worden tot een zelf
standig Koerdistan, dan zouden nagenoeg
alle bewoners in dat gebied Koerden zijn.
Zij zouden een natie van zo'n twaalf mil
joen mensen vormen. Er bestaan wel klei
nere volken met een zelfstandige staat".
De Nijmeegse hoogleraar dr. Jan Peters
maakt zien oprecht zorgen over de tfte-
komst van het Koerden volk, dat het de
laatste eeuw in alle vijf landen waar het
woont,- zo zwaar te verduren heeft gehad.
Pas nog zijn de niet uitgeroeide en niet
gevluchte Koerden in Irak min of meer
tot een vergelijk gekomen met de rege
ring in Bagdad. En nu wordt in het buur
land Iran de jacht weer op hen geopend.
De enkele jaren geleden uit Irak naar
Iran gevluchte Koerdenleider Barzani. is
nu teruggevlucht naar Irak.
„In huns strijd om onafhankelijkheid was
het het Iran van de sjah, dat de Koerden
het meest openlijk steunde", zegt Peters.
„Onder Khomeini is de Iraanse gezind
heid ten aanzien van de Koerden in het
tegendeel omgeslagen. Uit Irak hoeven ze,
zo kort na hun strijd daar, deze keer nau
welijks steun te verwachten. Rusland zal
zich ook wel wachten om de Koerden te
steunen, om de toch al niet zo hartelijke
verhouding met Khomeini niet verder te
vertroebelen. En Syrië en Turkije hebben
het veel te druk met zichzelf om iets ten
gunste van de Koerden te kunnen doen".
Protest
Kan er vanuit Nederland, waar men zich
steeds het lot van de verdrukten waar ook
ter wereld aantrekt, niets aan wórden ge
daan om de komende Koerdenslachting in
Iran te voorkomen?
Peters: „Ach, minister van der Klaauw zal
wel formeel gaan protesteren, maar van
het resultaat daarvan moeten we ons niet TT.
te veel voorstellen. Nee, het meeste heil XllStOriC
voor de Koerden zal deze keer niet van
grote of kleine westerse of communisti
sche staten komen. De meeste hoop moet
worden gevestigd op de houding van een
groot Islamitisch land, zoals Saoedi-Ara-
bië".
Het uitoefenen van pressie door Saoedi-
Arabië op Iran om zich ten aanzien van
de Koerden een beetje in te tomen is niet
zó denkbeeldig, meent prof. Peters. Om
dat duidelijk te maken moet hij wat die
per ingaan op de godsdienstige aspecten.
Zowel Iran als Sóoedi-Arabië zijn typisch
Islamitische landen. Echter, binnen die
Islam bestaan twee belangrijke richtingen:
de Sji'iten en de Soenniten. „Die twee
groepen strijden al eeuwenlang om de
macht in de Islamitische wereld. Het is
ontzettend moeilijk om het verschil tussen
beide groeperingen objectief weer te ge
ven, maar bestuurlijk komt het erop neer.
dat de Soenniten een democratisch stelsel
voorstaan, met een volksvertegenwoordi
ging, terwijl de Sji'iten uitgaan van het
gezag van de leider. Iran is' overwegend
Sji'itisch en Khomeini is daarvan wel een
duidelijke exponent!'. Saoedi-Arabië is
hoofdzakelijk Soennitisch, net als de
Koerden en net als de in zuidwestelijk
Iran wonende Arabieren, die de laatste
tijd al evenzeer aan fikse kritiek bloot
staan. De Koerden zitten in een, econo
misch gezien, voor Iran niet interessant
gebied. Maar de Arabieren vormen in het
zuidwesten een meerderheid van de be
volking, uitgerekend in het Iraanse olie-
gebied. „Voor Khomeini is rust en orde in
dit gebied van levensbelang. Reken maar,
dat de Saoedi's en ook de Amerikanen dat
goed in de gaten hebben".
,*6
De Islam is niet alleen een godsdienst,
maar ook een cultuur. In de hele Islamiti
sche wereld is dat duidelijk zichtbaar. Aan
de Koerden is de cultuur niet voorbij ge
gaan, maar als het erop aan komt is de
Koerdische cultuur aanmerkelijk ouder
dan die van de Islam. Prof. Peters: „De
Koerden stómmen af van de Meden, net
als de Perzen een Indo-Europeaans volk.^
Bij de grote volksverhuizing bleven ze"
rustig zitten waar ze zaten, terwijl een
volk als bijvoorbeeld de Turken, zich over
hen heen in hët huidige Turkije vestigde.
In de tijd van de Meden was er in dit deel
van het Midden-Oosten sprake van een
voor die tijd bloeiend rijk, waarin met de
Perzen eeuwenlang om de hegemonie
werd gestreden. Uiteindelijk ontstond
enerzijds van de Meden het machtige Per
zische rijk en anderzijds het al even
machtige Byzantijnse rijk. Maar ook op
godsdienstig terrein zaten de Meden pre
cies op de grens, met"enerzijds het chris
tendom en anderzijds de Islam. Het zo in
geklemd zitten is nog nooit een volk goed
bekomen. En zoals bij de meeste bergvol
ken, waar veeteelt de hoofdbron van be
staan is, konden de Meden in hun inge
klemde toestand hun cultuur niet verder
tot ontwikkeling brengen".
Door hun afwijkende taal, hun heel ande
re historie en hun eigen manier van be
staan is de drang naar onafhankelijkheid
de Koerden door de eeuwen heen aan het
hart gebakken geweest. „Tot het eind van
de vorige eeuw hadden de Koerden bin
nen de grote, door de Turken overheerste
Islamitische wereld een grote mate van
onafhankelijkheid", aldus Peters. „Maar
sindsdien deden, in navolging van het
Westen, nationalistische invloeden zich
gelden, terwijl aan de andere kant de teu-
Een gewapende Koerd in het ontoegankelijke bergland van Iran.
gels van de regimes en daarmee de over
heersing strakker voelbaar werden".
Onafhankelijk
Een paar keer hebben de Koerden een
vleugje onafhankelijkheid mogen smaken.
De eerste keer was dat kort na de Eerste
Wereldoorlog, toen Turkije met Duitsland
de nederlaag had geleden. In 1920 bepaal
den de overwinnende geallieerden dat
oostelijk Turkije voortaan een zelfstandig
Koerdistan zou zijn. Maar die bepaling
werd twee jaar later bij het Vredesver
drag van Lausanne teruggedraaid. Atta-
tiirk komt de „eer" toe van Turkije weer
een redelijk hechte staat te hebben ge
smeed. Maar die krachttoer ging wel ten
koste van de levens van duizenden Koer
den, die van de geallieerde belofte van
onafhankelijkheid werkelijkheid wilden
maken.
De tweede keer dat van een onafhanke
lijk Koerdistan sprake was, was tijdens de
Tweede Wereldoorlog. Rusland bezette
toen een groot deel van Perzië en stelde
een nagenoeg onafhankelijke staat Koer
distan in. Bij de teruggave van het bezette
gebied na de oorlog stelden de Russen als
voorwaarde, dat het Koerdengebied onaf
hankelijk zou blijven. Maar de sjah lapte
die voorwaarde aan zijn laars en opnieuw
vloeide het bloed van Koerden die wei
gerden zich 3a.n het gezag van de over
heersers te onderwerpen.
Begin dit jaar koesterden de Koerden
nieuwe hoop, op grond van de beloften
van de toen nog in ballingschap levende
ayatollah Khomeini. De Iraanse Koerden
hoopten op een tussenweg tussen onder
werping en onafhankelijkheid: een cultu
rele en deels politieke autonomie binnen
de staat. Peters heeft het idee, dat de jong
ste ontwikkelingen Khomeini nogal uit de
hand zijn gelopen. „Hier is gebleken dat
het gezag van Khomeini zich niet uit
strekt tot de buitengebieden van Iran. De
Islamistisehe comité's zijn hier op eigen
houtje ten strijde getrokken tegen de qua
taal en godsdienst afwijkende Koerden.
Dat soort bezigheden schaadt natuurlijk
het imago van Khomeini, zowel binnen
slands als naar buiten. Maar binnenslands
liggen op dit mo^nent de grootste proble
men van de man, die zich voor moet doen
als leider van het ganse volk, inclusief de
Koerden. Hij hoopt nu met zijn algehele
mobilisatie gehoorzaamheid af te dwin
gen. En inderdaad, de strijd tegen de
Koerden leidt de aandacht af van andere
grote problemen".
ERAN In Iran
gisteren vierenveer-
kranten en tijdschrif-
verboden, omdat zij
islamitische lijn niet
ilgden en kritiek had-
ïi op de religieuze lei-
ts van het land. Ook
ieft de regering vijf
litenlandse journalis-
uitgewezen.
het westen van het land
aal i gisteren achttien Koerden
idei wegens deelne-
ig aan een opstand vorige
age 'n Pave^- Bij het Koer-
yahe stadje Divan Darreh.
gisteren gevechten uitge-'
tussen Koerden en le-
^ïvan de revolutionaire gar-
Hierbij zijn tenminste ze-
itig mensen omgekomen,
situatie in Iran is voor het
c0 k aanleiding geweest mi-
er Van der Klaauw te vra-
j j zo snel mogelijk in de
ite Tweede-Kamercommis-
t voor buitenlandse zaken te
schijnen om te overleggen.
l^fNico Scholten, die hierom
tee) ft gevraagd, zegt zich grote
>rd^en te maken over de ge-
irtenissen in het land van
,e_ pmeini. „die zich steeds
g j er ontpopt als een nieuwe
Inn ^?tor Volgens Scholten
«rden de mensenrechten in
i j n dagelijks geschonden. Ne-
'land alleen zal weinig kun-
jj I doen om de gang van za-
zjc i in Iran positief te bein-
leden, zo realiseert Scholten
A „maar de EEG misschien
I". De CDA'er wil dan ook,
Van der Klaauw deze zaak
0<j lsnijdt in het kader van de
j. topese Gemeenschap. Hij
jj 1 niet bang te zijn, dat Iran
.7 'eens zou kunnen besluiten
1 Nederland geen olie meer
jV( leveren „De olievoorzie-
x- ig is belangrijk maar ook
tr niet zo, dat ons gehele
eid daar op moet worden
Pstemd", aldus Scholten.
SCHRIJFSTER LEERBOEK TOERISME:
HEERLEN (ANP) Het in de hotellerie werkzame per
soneel weet wéinig over toeristische achtergronden. Ook
het baliepersoneel ziet vaak het nut daarvan niet in. Het
gevolg is dat bij veel recepties niet met het spoorboekje
omgegaan kan worden en men niet weet hoe vliegtickets
worden besteld of auto.s gehuurd. Dingen die een zaken
man nu zelf moet doen. Zou het hotel dergelijke zaken
van hem kunnen overnemen, dan komt dit de klandizie
ten goede.
Dat is de mening van mevrouw M. Sobczak, lerares toerisme
aan de middelbare horecaschool en de middelbare detailhandels
school te Heerlen, die vandaag haar leerboek „Toerisme, theorie
en praktijk" presenteerde.. Volgens haar is er weinig materiaal
in ons land voorhanden over de economische betekenis van het
toerisme. Ook bepaalde begrippen'en zaken waarmee speciaal in
de hotellerie wordt gewerkt, zijn voor een groot deel niet op
schrift te vinden.
Het leerboek van mevrouw Sobczak telt 270 pagina's tekst en
honderd foto's. Het is gebaseerd op de praktijk en zal dus nooit
„af" zijn, aldus de schrijfster. Aanvullingen zullen in de toe
komst nodig zijn. Mevrouw Sobczak is elf jaar in het toerisme
werkzaam geweest en geeft nu twee jaar les in toerisme. Tijdens
het schrijven van het boek heeft zij ontdekt dat er dringend een
cursus toerisme moet komen voor hotelpersoneel.
Kouwelijk
aapje
Het jonge aapje
kijkt wat rillerig
om zich heen;
nauwelijks
tweeënhalve
maand oud en
eigenlijk
gebouwd voor
het
Westafrikaanse
klimaat moet
het kleine
mandrilletje
zich nu door
een Hollandse
„zomer" heen
slaan. Gelukkig
kan het beestje
nog wat warmte
bij moeder
zoeken; die
heeft er ook
niet om
gevraagd om in
dit koude Artis
te mogen
wonen.
SCHIPHOL (ANP) RTet een kist
vol opgegraven gebruiksvoorwerpen
van Nederlandse walvisvaarders uit
de 17e eeuw is de Nederlandse Spits
bergenexpeditie gisteren op Schiphol
teruggekeerd. De onderzoekers ver
bleven ruim een maand op de noord
elijke eilanden van Noorwegen.
Het doel van de expeditie was het in
kaart brengen van de Nederlandse ne
derzettingen op Spitsbergen en een in
zicht krijgen in het leven en werken
van de Nederlandse walvisvaarders.
Leider van de zes man sterke expeditie
was drs. L. Hacquebord. Hij verklaarde
na aankomst op Schiphol dat gezien de
hoeveelheid materiaal die de expeditie
boven de grond heeft gebracht, gespro
ken mag worden van een buitenge
woon geslaagde tocht.
Onder de voorwerpen die werden ge
vonden, bevinden zich tweehonderd
jaar oude meerschuimen pijpekoppen,
die alle zijn voorzien van duidelijke
leesbare stempels en initialen. Volgens
drs. Hacquebord is het mogelijk aan de
hand daarvan de exacte herkomt te
achterhalen.
Plaatsen die op Spitsbergen werden be
zocht zijn Smeerenburgh op Amster
dam eiland, Zeeuwse uitkijk op Ytre
Norskye, de Harlingen Traankokerij op
Dansk 0ye en nog een paar mogelijk
Nederlandse nederzettingen. Een be
langrijke leidraad bij het bepalen of de
nederzettingen door Nederlanders wa
ren opgericht, waren de gele IJssel-
steentjes, karakteristiek voor de bouw
van ovens in deT7e eeuw.
DEN HAAG (ANP) De regering vindt het niet
juist nu al vast te leggen hoeveel vluchtelingen.
Nederland volgend jaar zal opnemen. Dat kan
beter aan het eind van dit jaar worden beoor
deeld aan de hand van de dan bestaande situatie
en de eventuele verzoeken van de Hoge Commis
saris van de VN voor de vluchtelingen.
Minister Van der Klaauw van buitenlandse zaken
heeft dat gisteren geantwoord op vragen van de
Tweede-Kamerleden Mommersteeg en Scholten
(CDA). Als de Hoge Commissaris tot Nederland een
nieuwe oproep richt om vluchtelingen op te nemen,
zal de Nederlandse regering met „alle aandacht, met
sympathie en volgens de traditie" proberen tegemoet
te komen aan wat de commissaris vraagt, mede gelet
op de reactie vanuit de Nederlandse samenlevine.
Er zijn maatregelen genomen om.de opname van de
door Nederland geaccepteerde vluchtelingen nog in
1979 te verwezenlijken. Dat betekent dat er wordt
gestreefd naar een gemiddeld opnametempo van 200
personen per maand. De grote moeilijkheid is echter
het nog ontbreken van een gecoördineerd optreden
in het betrokken zeegebied, waar de bootvluchtelin
gen worden opgepikt.
Van een onzer verslaggevers
EINDHOVEN Wie lange ritten door Neder
land maakt of het ongeluk heeft in een gebied
te wonen waar FM zenders -hoofd en steunzen-
ders- elkaar overlappen zal weten hoe moeilijk
het is een FM radioprogramma, b.v. Hilversum
3, ongestoord gedurende lange tijd te ontvan
gen op een autoradio. Herhaalde malen moet
worden overgeschakeld naar verschillende
steunzenders. Philips heeft daaraan nu een ein
de gemaakt door de nieuwste autoradio -de
MCC, de letters staan voor micro computer
control- te voorzien van een micro computer,
die automatisch afstemt op het sterkste sig
naal.
Wanneer een zender wordt afgeschermd, b.v. door een
heuvel of een hoog gebouw, dan schakelt MCC over naar
een andere zender. Zo blijft een vloeiende FM ontvangst
gegarandeerd, zelfs in die gebieden die berucht zijn om
hun slechte mobiele FM ontvangst. En wanneer de ont
vangst werkelijk onmogelijk is, b.v. in een lange tunnel,
dan schakelt MCC tijdelijk de uitgang van de ontvanger af,
zodat irriterend lawaai vermeden wordt.
De in de autoradio ondergebrachte micro-computer zorgt
daarnaast voor probleemloze ontvangst van zes FM voor
keuzeprogramma's. In een continu-proces zoekt de micro
computer naar de meest optimale frequentie voor ont
vangst van de door de automobilist gewenste FM program
ma. Voor elk programma kunnen maximaal 10 frequenties
in het electronisch geheugen van de micro-computer wor
den opgeslagen.
De MCC autoradio is voorzien van een digitale schaal die
zowel het golfgebied als de frequentie nauwkeurig aange
eft. Men ziet dus zoals dat gebruikelijk is bij klokradio's en
moderne polshorloges in cijfers de frequentie aangegeven.
Naast het unieke FM programma voorkeuzesysteem, biedt
de MCC autoradio een zender voorkeuzesysteem waarin
nog eens 10 AM en FM zenders kunnen worden onderge
bracht. Ondanks deze hoge capaciteit, 70 frequenties, is de
mogelijkheid tot handafstemming gewaarborgd. Het hulp
middel daarbij is de electronische zender zoekafstemming.
De Philips MCC autoradio is gecombineerd met een studio
cassette speler en zal in het voorjaar van 1980 in twee uit
voeringen op de markt worden gebracht onder de tvpenrs.
AC 990 en AC 994.
GERARD CRONE