boerden zijn weer op richzelf aangewezen IjA VEROORDELING DOOR KHOMEINI Hotelpersoneel weet weinig over toerisme Regering legt zich nog niet vast aan aantal vluchtelingen voor volgend jaar Philips op de markt met nieuwe computer autoradio Iran tot voor kort toevluchts oord ers in ran teeds Itieer an anden Spitsbergenexpeditie buitengewoon geslaagd NNENLAND/BUITENLAND JINJ LEIDSE COURANT WOENSDAG 22 AUGUSTUS 1979 PAGINA 7 (Van een onzer verslaggevers) De laatste decennia zijn er in Turkije en Irak honderdd uizenden Koerden vermoord, omdat 1 u,e hun overheersers niet U2U] akkoord gingen met het tig; Koerdische streven naar we^onafhanklijkheid. In Irak a no. is deze vorm van ïstei volkerenmoord nog maar JJjj] pas beëindigd. Veel eSrt.Koerden zijn er in die ed staat niet meer over. In lig qhun vroeger e vf ontoegankelijke bergen ziat werden ze systematisch J'lt door de luchtmacht met weggebombardeerd. Voor vie zover ze niet zijn gedood of jn \zich aan het centrale gezag omhebben onderworpen, zijn ze gevlucht naar Iran, dat g pehun tot voor kort openlijk c steun verleende. En nu ho(dreigen ze in Iran hetzelfde lot te ondergaan, COdals kort geleden nog in m^Irak gebeurde. In een gesprek met de Nijmeegse hoogleraar prof. dr. Jan Peters worden de achtergronden 7 verduidelijkt van de strijd van dit taaie bergvolk. „Eigenlijk is de ellende van nu voor het Koerdische volk terug te voeren tot die domme Europeanen, die vroeger op de kaart maar een aantal grenslijnen hebben getrokken zonder te kijken wie er nu ei genlijk woonden. En zo zien we dat het Koerdenvolk, dat al zeker tweeduizend jaar voor Christus in dit zelfde gebied woonde, nu over vijf verschillende staten is verdeeld. Pakweg de helft, zo'n zes mil joen, woont in oostelijk Turkije. In Iran zitten er twee en een half tot drie miljoen. De rest vinden we in Irak, Syrië en in Rus land. In al die landen vormen de Koerden slechts een kleine minderheid op de totale bevolking. Maar als hun woongebieden sa mengevoegd zouden worden tot een zelf standig Koerdistan, dan zouden nagenoeg alle bewoners in dat gebied Koerden zijn. Zij zouden een natie van zo'n twaalf mil joen mensen vormen. Er bestaan wel klei nere volken met een zelfstandige staat". De Nijmeegse hoogleraar dr. Jan Peters maakt zien oprecht zorgen over de tfte- komst van het Koerden volk, dat het de laatste eeuw in alle vijf landen waar het woont,- zo zwaar te verduren heeft gehad. Pas nog zijn de niet uitgeroeide en niet gevluchte Koerden in Irak min of meer tot een vergelijk gekomen met de rege ring in Bagdad. En nu wordt in het buur land Iran de jacht weer op hen geopend. De enkele jaren geleden uit Irak naar Iran gevluchte Koerdenleider Barzani. is nu teruggevlucht naar Irak. „In huns strijd om onafhankelijkheid was het het Iran van de sjah, dat de Koerden het meest openlijk steunde", zegt Peters. „Onder Khomeini is de Iraanse gezind heid ten aanzien van de Koerden in het tegendeel omgeslagen. Uit Irak hoeven ze, zo kort na hun strijd daar, deze keer nau welijks steun te verwachten. Rusland zal zich ook wel wachten om de Koerden te steunen, om de toch al niet zo hartelijke verhouding met Khomeini niet verder te vertroebelen. En Syrië en Turkije hebben het veel te druk met zichzelf om iets ten gunste van de Koerden te kunnen doen". Protest Kan er vanuit Nederland, waar men zich steeds het lot van de verdrukten waar ook ter wereld aantrekt, niets aan wórden ge daan om de komende Koerdenslachting in Iran te voorkomen? Peters: „Ach, minister van der Klaauw zal wel formeel gaan protesteren, maar van het resultaat daarvan moeten we ons niet TT. te veel voorstellen. Nee, het meeste heil XllStOriC voor de Koerden zal deze keer niet van grote of kleine westerse of communisti sche staten komen. De meeste hoop moet worden gevestigd op de houding van een groot Islamitisch land, zoals Saoedi-Ara- bië". Het uitoefenen van pressie door Saoedi- Arabië op Iran om zich ten aanzien van de Koerden een beetje in te tomen is niet zó denkbeeldig, meent prof. Peters. Om dat duidelijk te maken moet hij wat die per ingaan op de godsdienstige aspecten. Zowel Iran als Sóoedi-Arabië zijn typisch Islamitische landen. Echter, binnen die Islam bestaan twee belangrijke richtingen: de Sji'iten en de Soenniten. „Die twee groepen strijden al eeuwenlang om de macht in de Islamitische wereld. Het is ontzettend moeilijk om het verschil tussen beide groeperingen objectief weer te ge ven, maar bestuurlijk komt het erop neer. dat de Soenniten een democratisch stelsel voorstaan, met een volksvertegenwoordi ging, terwijl de Sji'iten uitgaan van het gezag van de leider. Iran is' overwegend Sji'itisch en Khomeini is daarvan wel een duidelijke exponent!'. Saoedi-Arabië is hoofdzakelijk Soennitisch, net als de Koerden en net als de in zuidwestelijk Iran wonende Arabieren, die de laatste tijd al evenzeer aan fikse kritiek bloot staan. De Koerden zitten in een, econo misch gezien, voor Iran niet interessant gebied. Maar de Arabieren vormen in het zuidwesten een meerderheid van de be volking, uitgerekend in het Iraanse olie- gebied. „Voor Khomeini is rust en orde in dit gebied van levensbelang. Reken maar, dat de Saoedi's en ook de Amerikanen dat goed in de gaten hebben". ,*6 De Islam is niet alleen een godsdienst, maar ook een cultuur. In de hele Islamiti sche wereld is dat duidelijk zichtbaar. Aan de Koerden is de cultuur niet voorbij ge gaan, maar als het erop aan komt is de Koerdische cultuur aanmerkelijk ouder dan die van de Islam. Prof. Peters: „De Koerden stómmen af van de Meden, net als de Perzen een Indo-Europeaans volk.^ Bij de grote volksverhuizing bleven ze" rustig zitten waar ze zaten, terwijl een volk als bijvoorbeeld de Turken, zich over hen heen in hët huidige Turkije vestigde. In de tijd van de Meden was er in dit deel van het Midden-Oosten sprake van een voor die tijd bloeiend rijk, waarin met de Perzen eeuwenlang om de hegemonie werd gestreden. Uiteindelijk ontstond enerzijds van de Meden het machtige Per zische rijk en anderzijds het al even machtige Byzantijnse rijk. Maar ook op godsdienstig terrein zaten de Meden pre cies op de grens, met"enerzijds het chris tendom en anderzijds de Islam. Het zo in geklemd zitten is nog nooit een volk goed bekomen. En zoals bij de meeste bergvol ken, waar veeteelt de hoofdbron van be staan is, konden de Meden in hun inge klemde toestand hun cultuur niet verder tot ontwikkeling brengen". Door hun afwijkende taal, hun heel ande re historie en hun eigen manier van be staan is de drang naar onafhankelijkheid de Koerden door de eeuwen heen aan het hart gebakken geweest. „Tot het eind van de vorige eeuw hadden de Koerden bin nen de grote, door de Turken overheerste Islamitische wereld een grote mate van onafhankelijkheid", aldus Peters. „Maar sindsdien deden, in navolging van het Westen, nationalistische invloeden zich gelden, terwijl aan de andere kant de teu- Een gewapende Koerd in het ontoegankelijke bergland van Iran. gels van de regimes en daarmee de over heersing strakker voelbaar werden". Onafhankelijk Een paar keer hebben de Koerden een vleugje onafhankelijkheid mogen smaken. De eerste keer was dat kort na de Eerste Wereldoorlog, toen Turkije met Duitsland de nederlaag had geleden. In 1920 bepaal den de overwinnende geallieerden dat oostelijk Turkije voortaan een zelfstandig Koerdistan zou zijn. Maar die bepaling werd twee jaar later bij het Vredesver drag van Lausanne teruggedraaid. Atta- tiirk komt de „eer" toe van Turkije weer een redelijk hechte staat te hebben ge smeed. Maar die krachttoer ging wel ten koste van de levens van duizenden Koer den, die van de geallieerde belofte van onafhankelijkheid werkelijkheid wilden maken. De tweede keer dat van een onafhanke lijk Koerdistan sprake was, was tijdens de Tweede Wereldoorlog. Rusland bezette toen een groot deel van Perzië en stelde een nagenoeg onafhankelijke staat Koer distan in. Bij de teruggave van het bezette gebied na de oorlog stelden de Russen als voorwaarde, dat het Koerdengebied onaf hankelijk zou blijven. Maar de sjah lapte die voorwaarde aan zijn laars en opnieuw vloeide het bloed van Koerden die wei gerden zich 3a.n het gezag van de over heersers te onderwerpen. Begin dit jaar koesterden de Koerden nieuwe hoop, op grond van de beloften van de toen nog in ballingschap levende ayatollah Khomeini. De Iraanse Koerden hoopten op een tussenweg tussen onder werping en onafhankelijkheid: een cultu rele en deels politieke autonomie binnen de staat. Peters heeft het idee, dat de jong ste ontwikkelingen Khomeini nogal uit de hand zijn gelopen. „Hier is gebleken dat het gezag van Khomeini zich niet uit strekt tot de buitengebieden van Iran. De Islamistisehe comité's zijn hier op eigen houtje ten strijde getrokken tegen de qua taal en godsdienst afwijkende Koerden. Dat soort bezigheden schaadt natuurlijk het imago van Khomeini, zowel binnen slands als naar buiten. Maar binnenslands liggen op dit mo^nent de grootste proble men van de man, die zich voor moet doen als leider van het ganse volk, inclusief de Koerden. Hij hoopt nu met zijn algehele mobilisatie gehoorzaamheid af te dwin gen. En inderdaad, de strijd tegen de Koerden leidt de aandacht af van andere grote problemen". ERAN In Iran gisteren vierenveer- kranten en tijdschrif- verboden, omdat zij islamitische lijn niet ilgden en kritiek had- ïi op de religieuze lei- ts van het land. Ook ieft de regering vijf litenlandse journalis- uitgewezen. het westen van het land aal i gisteren achttien Koerden idei wegens deelne- ig aan een opstand vorige age 'n Pave^- Bij het Koer- yahe stadje Divan Darreh. gisteren gevechten uitge-' tussen Koerden en le- ^ïvan de revolutionaire gar- Hierbij zijn tenminste ze- itig mensen omgekomen, situatie in Iran is voor het c0 k aanleiding geweest mi- er Van der Klaauw te vra- j j zo snel mogelijk in de ite Tweede-Kamercommis- t voor buitenlandse zaken te schijnen om te overleggen. l^fNico Scholten, die hierom tee) ft gevraagd, zegt zich grote >rd^en te maken over de ge- irtenissen in het land van ,e_ pmeini. „die zich steeds g j er ontpopt als een nieuwe Inn ^?tor Volgens Scholten «rden de mensenrechten in i j n dagelijks geschonden. Ne- 'land alleen zal weinig kun- jj I doen om de gang van za- zjc i in Iran positief te bein- leden, zo realiseert Scholten A „maar de EEG misschien I". De CDA'er wil dan ook, Van der Klaauw deze zaak 0<j lsnijdt in het kader van de j. topese Gemeenschap. Hij jj 1 niet bang te zijn, dat Iran .7 'eens zou kunnen besluiten 1 Nederland geen olie meer jV( leveren „De olievoorzie- x- ig is belangrijk maar ook tr niet zo, dat ons gehele eid daar op moet worden Pstemd", aldus Scholten. SCHRIJFSTER LEERBOEK TOERISME: HEERLEN (ANP) Het in de hotellerie werkzame per soneel weet wéinig over toeristische achtergronden. Ook het baliepersoneel ziet vaak het nut daarvan niet in. Het gevolg is dat bij veel recepties niet met het spoorboekje omgegaan kan worden en men niet weet hoe vliegtickets worden besteld of auto.s gehuurd. Dingen die een zaken man nu zelf moet doen. Zou het hotel dergelijke zaken van hem kunnen overnemen, dan komt dit de klandizie ten goede. Dat is de mening van mevrouw M. Sobczak, lerares toerisme aan de middelbare horecaschool en de middelbare detailhandels school te Heerlen, die vandaag haar leerboek „Toerisme, theorie en praktijk" presenteerde.. Volgens haar is er weinig materiaal in ons land voorhanden over de economische betekenis van het toerisme. Ook bepaalde begrippen'en zaken waarmee speciaal in de hotellerie wordt gewerkt, zijn voor een groot deel niet op schrift te vinden. Het leerboek van mevrouw Sobczak telt 270 pagina's tekst en honderd foto's. Het is gebaseerd op de praktijk en zal dus nooit „af" zijn, aldus de schrijfster. Aanvullingen zullen in de toe komst nodig zijn. Mevrouw Sobczak is elf jaar in het toerisme werkzaam geweest en geeft nu twee jaar les in toerisme. Tijdens het schrijven van het boek heeft zij ontdekt dat er dringend een cursus toerisme moet komen voor hotelpersoneel. Kouwelijk aapje Het jonge aapje kijkt wat rillerig om zich heen; nauwelijks tweeënhalve maand oud en eigenlijk gebouwd voor het Westafrikaanse klimaat moet het kleine mandrilletje zich nu door een Hollandse „zomer" heen slaan. Gelukkig kan het beestje nog wat warmte bij moeder zoeken; die heeft er ook niet om gevraagd om in dit koude Artis te mogen wonen. SCHIPHOL (ANP) RTet een kist vol opgegraven gebruiksvoorwerpen van Nederlandse walvisvaarders uit de 17e eeuw is de Nederlandse Spits bergenexpeditie gisteren op Schiphol teruggekeerd. De onderzoekers ver bleven ruim een maand op de noord elijke eilanden van Noorwegen. Het doel van de expeditie was het in kaart brengen van de Nederlandse ne derzettingen op Spitsbergen en een in zicht krijgen in het leven en werken van de Nederlandse walvisvaarders. Leider van de zes man sterke expeditie was drs. L. Hacquebord. Hij verklaarde na aankomst op Schiphol dat gezien de hoeveelheid materiaal die de expeditie boven de grond heeft gebracht, gespro ken mag worden van een buitenge woon geslaagde tocht. Onder de voorwerpen die werden ge vonden, bevinden zich tweehonderd jaar oude meerschuimen pijpekoppen, die alle zijn voorzien van duidelijke leesbare stempels en initialen. Volgens drs. Hacquebord is het mogelijk aan de hand daarvan de exacte herkomt te achterhalen. Plaatsen die op Spitsbergen werden be zocht zijn Smeerenburgh op Amster dam eiland, Zeeuwse uitkijk op Ytre Norskye, de Harlingen Traankokerij op Dansk 0ye en nog een paar mogelijk Nederlandse nederzettingen. Een be langrijke leidraad bij het bepalen of de nederzettingen door Nederlanders wa ren opgericht, waren de gele IJssel- steentjes, karakteristiek voor de bouw van ovens in deT7e eeuw. DEN HAAG (ANP) De regering vindt het niet juist nu al vast te leggen hoeveel vluchtelingen. Nederland volgend jaar zal opnemen. Dat kan beter aan het eind van dit jaar worden beoor deeld aan de hand van de dan bestaande situatie en de eventuele verzoeken van de Hoge Commis saris van de VN voor de vluchtelingen. Minister Van der Klaauw van buitenlandse zaken heeft dat gisteren geantwoord op vragen van de Tweede-Kamerleden Mommersteeg en Scholten (CDA). Als de Hoge Commissaris tot Nederland een nieuwe oproep richt om vluchtelingen op te nemen, zal de Nederlandse regering met „alle aandacht, met sympathie en volgens de traditie" proberen tegemoet te komen aan wat de commissaris vraagt, mede gelet op de reactie vanuit de Nederlandse samenlevine. Er zijn maatregelen genomen om.de opname van de door Nederland geaccepteerde vluchtelingen nog in 1979 te verwezenlijken. Dat betekent dat er wordt gestreefd naar een gemiddeld opnametempo van 200 personen per maand. De grote moeilijkheid is echter het nog ontbreken van een gecoördineerd optreden in het betrokken zeegebied, waar de bootvluchtelin gen worden opgepikt. Van een onzer verslaggevers EINDHOVEN Wie lange ritten door Neder land maakt of het ongeluk heeft in een gebied te wonen waar FM zenders -hoofd en steunzen- ders- elkaar overlappen zal weten hoe moeilijk het is een FM radioprogramma, b.v. Hilversum 3, ongestoord gedurende lange tijd te ontvan gen op een autoradio. Herhaalde malen moet worden overgeschakeld naar verschillende steunzenders. Philips heeft daaraan nu een ein de gemaakt door de nieuwste autoradio -de MCC, de letters staan voor micro computer control- te voorzien van een micro computer, die automatisch afstemt op het sterkste sig naal. Wanneer een zender wordt afgeschermd, b.v. door een heuvel of een hoog gebouw, dan schakelt MCC over naar een andere zender. Zo blijft een vloeiende FM ontvangst gegarandeerd, zelfs in die gebieden die berucht zijn om hun slechte mobiele FM ontvangst. En wanneer de ont vangst werkelijk onmogelijk is, b.v. in een lange tunnel, dan schakelt MCC tijdelijk de uitgang van de ontvanger af, zodat irriterend lawaai vermeden wordt. De in de autoradio ondergebrachte micro-computer zorgt daarnaast voor probleemloze ontvangst van zes FM voor keuzeprogramma's. In een continu-proces zoekt de micro computer naar de meest optimale frequentie voor ont vangst van de door de automobilist gewenste FM program ma. Voor elk programma kunnen maximaal 10 frequenties in het electronisch geheugen van de micro-computer wor den opgeslagen. De MCC autoradio is voorzien van een digitale schaal die zowel het golfgebied als de frequentie nauwkeurig aange eft. Men ziet dus zoals dat gebruikelijk is bij klokradio's en moderne polshorloges in cijfers de frequentie aangegeven. Naast het unieke FM programma voorkeuzesysteem, biedt de MCC autoradio een zender voorkeuzesysteem waarin nog eens 10 AM en FM zenders kunnen worden onderge bracht. Ondanks deze hoge capaciteit, 70 frequenties, is de mogelijkheid tot handafstemming gewaarborgd. Het hulp middel daarbij is de electronische zender zoekafstemming. De Philips MCC autoradio is gecombineerd met een studio cassette speler en zal in het voorjaar van 1980 in twee uit voeringen op de markt worden gebracht onder de tvpenrs. AC 990 en AC 994. GERARD CRONE

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 7