SS-er Strippel kan
de dans nog
wel ontspringen
Herfst-tour
naar fraaie
Lake District
brieven
BON
lezers
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 18 AUGUSTUS 1979 PAGINAI >Q
ARNHEM Precies 30 jaar
geleden veroordeelde de
rechtbank in Frankfurt am
Main de toen 38-jarige gewe
zen timmerman Arnold
Strippel tot 21 maal levens
lange gevangenisstraf voor
de moord op 21 Duitse joden
in het concentratiekamp Bu-
chenwald, in november 1939.
De rechter gebruikte daarbij
bewoordingen als:...„dat de
beklaagde met een aanzien
lijke, misdadige intensiteit
gehandeld had...een nauwe
lijks voorstelbare menselij
ke verwerpelijkheid ten
toon had gespreid en zonder
hart of gevoel optrad". Hij
behoorde volgens deze Duit
se rechtbank tot „die fanati-
sche SS-ers voor wie elk
middel juist was om maar
tot de wanhoop en menselij
ke vernedering van de ge
vangenen bij te dragen".
Nu, 30 jaar na dit proces, is
Obersturmführer Strippel al
weer bijna tien jaar een vrij
man. Hij kan gaan en staan
waar hij wil. In februari 1970
werd het vonnis van 21 jaar
levenslang herzien in zes jaar.
De man die volgens eerdere
getuigenverklaringen altijd
van de partij was als er met
stokken op joodse gevangenen
in Buchenwald werd ingehakt,
of als ze bij wijze van straf aan
een boom werden gehangen,
de man die hierdoor een blik
semcarrière wist te maken in
de SS, hoorde na 20 jaar in de
gevangenis te hebben gezeten
heel anders over zich praten:
hij was zo'n kwaaie nog niet.
Aan onmenselijke mishande
lingen had hij zich niet bezon
digd en buitensporigheden wa
ren aan hem niet toe te schrij-
Aan de afschuwelijke moord
partij op de 21 joden in het be
ruchte concentratiekamp Bu
chenwald als vergelding voor
een mislukte aanslag op Hitier
in München had hij zelf niet
meegedaan. Nee, „uit de ver
houding waarin aangeklaagde
over het algemeen tot de ge
vangenen stond kan niet wor
den afgeleid dat hij de moord
op de 21 joden zelf gewild
had". De ene belastende getui-
geverklaring na de andere
werd ontkracht en die enke
ling die bleef beweren dat hij
Strippel zelf de gevangenen
had zien helpen uitkiezen en
had zien meeschieten bij de
eerste executie van deze om
vang in Buchenwald kon niet
genoèg gewicht meer in de
schaal leggen om Strippel lan
ger in de gevangenis te hou
den.
Het ging in feite toch ook niet
om 21 moorden op 21 schuldlo
ze mensen, maar om een
moord die al weer zo veel ja
ren geleden was gepleegd.
Kortom: Strippel zag zijn straf
herzien en kreeg met terug
werkende kracht zes jaar.
Voor de 14 jaar die hij in 1970
„te veel" had uitgezeten ont
ving hij een schadevergoeding
van 130.000 gulden, twee keer
zoveel als joodse oorlogsslach
toffers in het kader van de
„Widergutmachung" ontvin
gen...
Kinderen
Een handjevol nabestaanden
van Strippels slachtoffers
heeft zich hierbij niet kunnen
neerleggen. In de overtuiging
dat de ex-SS-er helemaal niet
is, zoals hij zich deed voorko
men hebben zij zich tot de
Duitse advocate Barbara Hü-
sing gewend om een nieuwe
aanklacht tegen Strippel in te
dienen: verantwoordelijk voor
de moord op 20 weerloze kin
deren tussen 5 en 12 jaar in
een oud schoolgebouw aan de
Bullenhuser Damm in Ham
burg en hun vier verzorgers,
twee Franse professoren en
twee Nederlanders, de in De
venter geboren en in Den
Haag gewoond hebbende An
ton Hölzel en de Amsterdam
mer Dirk Deutekom.
Drie maanden geleden voegde
zich een overlevende van
Strippels wandaden bij de na
bestaanden: de 68-jarige me-
werden de vier Poolse ver
pleegsters die de kinderen
hadden begeleid onmiddellijk
opgehangen. De kinderen
kwamen in een afgezonderde
goed verwarmde barak terecht
waar voor ieder een eigen be
dje stond. Er stonden ook vier
nieuwe verzorgers klaar, twee
Franse professoren en twee
Nederlandse ziekenbroeders:
de Amsterdamse verzetsstrij
der Dirk Deutekom en de al
eerder genoemde Anton Höl
zel die in Den Haag was opge
pakt bij het verspreiden van
het ondergrondse dagblad De
Waarheid.
Kort daarop begonnen in het
diepste geheim de experimen
ten, waarmee de arts Kurt
Heissmeyer de allang achter
haalde stelling hoopte te be
wijzen dat tbc te genezen is
door de open huid met andere
tbc-bacillen te injecteren en de
patiënt daardoor immuun te
maken. Heissmeyer moest en
zou hierop promoveren. Le
vende, zeer besmettelijke tbc-
bacillen werden door hem in
lukrake hoeveelheden in aan
raking met de gezonde kinde
ren gebracht, soms recht
streeks in de longen geblazen.
„Voor mij bestond er geen ver
schil tussen joden en proefdie
ren", zou hij in 1963 voor zijn
rechters verklaren...
Verdwijnen
vrouw Leonora Fernanda
(Non) Verstegen, een van de
overlevenden van het afschu
welijke Bunkerdrama in het
concentratiekamp Vught, die
er ooggetuige van was hoe Ar
nold Strippel meehielp 74
vrouwen in een cel te persen
van nauwelijks negen vier
kante meter. Het kostte tien
van deze vrouwen het leven.
Via gerechtelijke procedures
in Hamburg en Frankfurt pro
beren ze te bewerkstelligen
dat Strippel ook voor deze
misdaden zal moeten boeten.
Of dit zal lukken is zeer de
vraag. Het is zelfs twijfelachtig
of het wel tot een strafproces
zal komen. Er zijn nauwelijks
levende ooggetuigen meer die
onder ede belastende verkla
ringen kunnen afleggen en die
verklaringen zijn in het Duitse
strafrecht essentieel. Dat
Strippel schuld treft staat in
tussen onomstotelijk vast. Het
Duitse weekblad Der Stern dat
eerder dit jaar een beschrij
ving afdrukte van de kinder
moord in Hamburg en daarbij
de ex-SS-er als verantwoorde
lijke bestempelde, won in ho
ger beroep een proces dat
Strippel tegen het blad had
aangespannen wegens smaad.
Volgens de rechter mocht Der
Stern Strippel aanduiden als
een oorlogsmisdadiger, hoewel
het onderzoek naar zijn aan
deel in de kindermoord nog
niet is afgesloten, laat staan
dat hij veroordeeld werd: een
unicum in Duitsland.
Reconstructie
Der Stern wist met behulp van
zijn Nederlandse correspon
dent de identiteit te achterha
len van twee slachtoffertjes
van de Hamburgse kinder
moord en nog levende familie
leden van hen op te sporen.
Ook wist het weekblad een
nauwkeurige reconstructie te
schilderen van het misdadige
drama dat zich rond de twintig
kinderen en hun verzorgers in
de laatste oorlogsdagen vol
trok. Hun Nederlandse familie
bleek niet te weten dat Edo en
Lexje Hornemann, twaalf en
acht jaar oud, in de nacht van
20 op 21 april 1945 op de Bul
lenhuser Dam waren opgehan
gen na maanden te hebben
blootgestaan aan tbc-experi-
menten van de Nazi-arts
Heissmeyer.
Met hun ouders behoorden
beide kinderen tot de zoge
naamde Philips-joden, een
groep werknemers van de
Eindhovense gloeilampenfa
briek die het betrekkelijk goed
had-in de concentratiekampen.
Toch werden ook zij vanuit
het Philipscommando in het
concentratiekamp Vught, waar
Strippel in dezelfde tijd com
mandant was, op transport ge
steld naar Auschwitz-Birke-
nau. Daar verdwenen ze niet
rechtstreeks de gaskamer in
maar gingen naar de montage
hallen van Telefunken of naar
een van de talloze barakken.
Toen moeder Hornemann aan
buiktyfus overleed dwaalden
haar twee kinderen enige da
gen doelloos door het kamp tot
Edo, de oudste, hoorde van
een transport van kinderen en
zich daarvoor aanmeldde. Zo
kwamen hij en z'n broertje
Lexje met 18 andere kinderen,
onder wie velen uit Polen, in
het KZ Neuengamme bij Ham-'
burg terecht. En dat terwijl in
Auschwitz de gaskamers al
niet meer werkten en de Rus
sen nog maar op 60 kilometer
afstand van dit vernietiging
skamp stonden.
In Neuengamme aangekomen,
Op Hitiers laatste veijaardag,
20 april 1945, kwam uit Berlijn
het bevel dat de kinderen uit
de weg geruimd moesten wor
den. Het einde van de oorlog
naderde en de bewijzen van de
duivelse experimenten moes
ten verdwijnen. Heissmeyer
had zich al enige tijd niet meer
in Neuengamme laten zien en
kamparts Trzebinski kreeg
van ondercommandant Arnold
Strippel de opdracht de kinde
ren en hun verplegers te ver
moorden. Trzebinski heeft
volgens zijn eigen verklaring
gepoogd een dergelijke moord
partij te voorkomen door te
gen het voornemen te protes
teren.. maar onder het motto
„Befehl ist Befehl" hield Strip
pel vol. „Als jij te laf bent,
moet ik de zaak maar in han
den nemen", heeft hij volgens
de verklaring van de kamp
arts gezegd.
Strippel stapte in zijn auto en
reed voor het kindertransport
uit naar de school aan de Bul
lenhuser Damm. Daar werd
door drie helpers van Strippel
op diens commando de execu
tie voltrokken. Eerst de vier
verplegers, daarna de kinde
ren en tenslotte een groep van
24 Russische krijgsgevange
nen. Kamparts Trzebinski
heeft in een opwelling van
medelijden de kinderen eerst
nog zo goed mogelijk met mor
fine verdoofd. Strippels hel
pers legden de stroppen om de
hals van de kinderen en gin
gen met hun hele gewicht aan
hen hangen om ze dicht te
trekken...
Smaad
Een uitgebreid verslag van dit
drama leverde het Duitse
weekblad Der Stern een pro
ces wegens smaad op, aange
spannen door ex-Obersturm-
führer Strippel. In eerste in
stantie kreeg deze gelijk, maar
in hoger beroep oordeelde de
rechter anders. Oproepen, ook
in Nederlandse kranten, aan
getuigen van de wandaden
van de Duitse SS-er brachten
mevrouw Non Verstegen er
toe zich te melden. Zij kon het
brute gedrag van Strippel be
vestigen.
Non Verstegen was in januari
1944 de aanleiding voor het
bunkerdrama van Vught. Zij
was het die een Duitse ver
raadster in het concentratie
kamp de haren had afgeknipt.
Voor deze daad moesten zij en
90 andere vrouwen, die met
haar solidair waren boeten. De
91 vrouwen werden een nacht
opgesloten in twee kleine cel
len. In een ervan, nauwelijks
negen vierkante meter groot,
werden 74 vrouwen onder wie
Non Verstegei? zelf, samenge
perst. Onder degenen die de
vrouwen de bunker in duw
den bevond zich SS-Schutz-
haftlagerführer Arnold Strip
pel, die uitermate z'n best deed
om toch maar zoveel mogelijk
vrouwen in het hokje geperst
te krijgen:
Uit het relaas van Non Verste
gen: „De luchtverversing was
te enen male onvoldoende. We
slaagden er pas na een uur in
een klein raampje open te krij
gen. Toen was al een aantal
van ons bewusteloos en dat
werden er in de loop van de
nacht steeds meer. Het was
volslagen donker. We kregen
geweldige dorst. In een vlaag
van waanzin begon een van de
vrouwen de anderen te bijten.
We gooiden zo goed en zo
kwaad als het ging zo veel mo
gelijk onze kleding uit en lik
ten het condenswater dat van
het plafond droop. Later bleek
dat daardoor onze lippen ver
brandden en dat we ook
brandwonden opliepen door
tegen de muren te staan. De
bunker, die nog maar pas ge
bouwd was, sloeg nog salpeter
zuur uit... Toen de volgende
ochtend de deur open ging la
gen er in het midden 34 licha
men opgestapeld, waaromheen
de andere 40 vrouwen tegen
de muur aan leunden. Tien
van de vrouwen bleken dood
te zijn. Sommigen overleden
later nog aan de gevolgen van
deze opsluiting of waren lange
tijd ziek. Het feitelijke aantal
slachtoffers zal nooit met ze
kerheid vast te stellen zijn",
aldus het ooggetuigerelaas van
mevrouw Verstegen.
Met de nabestaanden van de
moord op de kinderen en de
Nederlandse verplegers in
Hamburg heeft ook Non Ver
stegen via mevrouw Barbara
Hüsing een aanklacht tegen
Arnold Strippel ingediend.
Over de kansen dat het nu nog
tot een strafproces tegen déze
beul zal komen liet de Duitse
advocate zich vorige week na
een bezoek aan haar cliënt
nogal pessimistisch uit. Er is
schriftelijk bewijsmateriaal
volop, maar het ontbreekt aan
ooggetuigenverklaringen die
Strippel als moordenaar aan
wijzen. Het relaas van Non
Verstegen is in dit verband
van groot belang, maar tot op
heden ondernam de Duitse
justitie geen enkele poging om
haar relaas te komen opteke
nen nu haar gezondheidstoes
tand verhindert dat ze haar
Arnhemse woning verlaat.
Spoorloos
LAKSE
JUSTITIE
GETUIGEN
WERKEN IN
VOORDEEL
STRIPPEL
Non Verstegen: genoeg be
lastende verklaringen
De speciale Officier van Justi
tie die in Nederland belast is
met de opsporing van oorlogs
misdadigers, jhr. mr. De Beau
fort, gaat in september zelf
naar Duitsland om de spoor
loos verdwenen dossiers over
Strippel, betrekking hebbende
op zijn daden in Vught, te ach
terhalen. Elf jaar lang is er
met dit belastend materiaal
niets gebeurd. Pas recente pu
blicaties hebben de Duitse jus-
titieautoriteiten wakker ge
schud. Maar ook nu nog loopt
deze nazi de kans de dans ver
der te ontspringen.
De spectaculaire herziening
van het Buchenwaldproces
toont aan dat Strippel geen
domme jongen is. Hier had hij
het voordeel dat een getuige
belastende verklaringen had
afgelegd die later in een ander
proces als „algemeen ongeloof
waardig" waren bestempeld.
Bij de nieuwe aanklachten kan
Strippel zich er nu al op beroe
pen dat geen van zijn helpers
uit Neuengamme meer in le
ven is (zij kregen allen de
strop). En als de Duitse justitie
nog lang treuzelt kan ook een
proces voor zijn aandeel in het
bunkerdrama stuklopen op
een gebrek aan bewijs.
ARJEN BROEKHUIZEN
Twee van Breda
'Dl
De twee van Breda mogen niet
collectief vrijgelaten worden.
Humanitaire redenen moeten
in dit geval wijken voor het
argument dat veel mensen nog
steeds pijn hebben als gevolg
van de gebeurtenissen in de
oorlogsjaren. Dat is grofweg de
strekking van het commentaar
dat gisteren in deze krant ver
scheen.
Persoonlijk heb ik grote twij
fels over de juistheid van het
argument dat vrijlating nu
veel mensen onnodig leed zou
berokkenen. Dat dat een ge
volg van de vrijlating kan zijn
bestrijd ik allerminst, de vraag
is alleen of dat argument
zwaarder moet wegen dan de
humanitaire gronden. Los
daarvan is er ongetwijfeld ook
een grote groep in de bevol
king die met de voortdurende
gevangenschap van de twee
uit Christelijke overwegingen
grote moeite heeft. Dedood
straf is in Nederland afge
schaft omdat een Kamermeer
derheid van oordeel was dat
een dergelijk strafmaat in onze
samenleving niet meer paste.
Ongetwijfeld zijn er nog steeds
Nederlanders die het verdwij
nen van de doodstraf betreu
ren, met name als zich situa
ties voordoen waar ze zich
emotioneel bij betrokken voe
len. Daarvan zijn vele voor
beelden te geven; je kunt den
ken aan lafhartige moorden op
bejaarden, zedenmisdrijven
waarvan kinderen het slacht
offer worden of terreuracties.
Het is een bekend gegeven,
ook in het buitenland, dat dis
cussies over het (her) invoeren
van de doodstraf altijd weer
oplaaien als kwestbare bevol
kingsgroepen op een onmense
lijke wijze van een bepaald
misdrijf de dupe worden.
Toch heeft een Kamermeer
derheid, zich daarbij ongetwij
feld rekenschap gevend van
de emoties die in dit soort za
ken een rol kunnen spelen,
zich tegen de doodstraf uitge
sproken. Principieel en dat is
ook steeds het geval geweest,
moet een dergelijk uitspraak
leiden tot het omzetten in le
venslang en vervolgens in het
recht op gratie na een bepaal
de periode van detinering van
de betrokken veroordeelden.
Dat dat in het geval van de
twee van Breda nog steeds niet
is gebeurd doet naar mijn ge
voel afbreuk aan de waarde
van de rechtstaat waarin wij
Nederlanders denken te leven.
Nederland blijkt in zo'n geval
op twee gedachtes te willen
blijven hinken en niet werke
lijk een keuze te willen ma
ken.
Een dergelijk redenering bete
kent niet dat aan de emoties
van tal van door de oorlog ge
troffen gezinnen geen aan
dacht wordt besteedt. Maar het
betrekken van deze emoties in
de discussie over gratieverle
ning levert een falsificatie in
de discussie op, die net zo ver
troebelend kan werken als het
argument dat de Westduitse
president, gezien zijn oorlogs
verleden, niet de juiste man is
om een gratieverzoek aan de
orde te stellen.
T. van Zuiden, Leidert
Uw krant met
North Sea Ferries
Het Lake District is ongetwijfeld het mooiste me
rengebied van Engeland. Het ligt vlak bij Manches
ter en met deze stad als uitgangspunt organiseert uw
krant in samenwerking met North Sea Ferries van
donderdag 18 tot en met maandag 22 oktober 1979
een geheel verzorgde herfst-tour naar dit fraaie na
tuurreservaat. Het programma biedt voorts vele in
teressante excursies met een middeleeuws banket op
de vrijdagavond en een diner-dansant op zaterdaga
vond.
Het vertrek vindt plaats op donderdagmiddag 18 ok
tober om vijf uur met een van de riante schepen
van North Sea Ferries. Het diner en het ontbijt wor
den aan boord genuttigd. Vrijdagochtend staat in
Huil de luxe touringcar gereed voor de rit naar
Manchester. Deze tocht wordt twee keer onderbro
ken. Eerst voor koffie met biscuits en daarna wordt
in de omgeving van Leeds Temple Newsam House,
een landgoed gebouwd in Tudor-stijl, bezichtigd. Na
de lunch in het Midland Hotel in Manchester (alle
kamers met bad/douche en toilet) is de rest van de
dag ter vrije beschikking, 's Avonds is in de Worsley
Old Hall het middeleeuwse Jacobean Banquet.
Zaterdag gaat het na het ontbijt ih de richting van
het Lake District. Na een uiteenzetting in het Ne
derlands in het centrumgebouw is er gelegenheid na
de koffie in het Brockhole Park te wandelen. Na de
lunch in het Windermere Hotel wordt een prachtige
tocht gemaakt door de bergen rond dit merengebied.
Na een kijkje te hebben genomen in de Country
Pottery is 's avonds in het Midlands Hotel een di
ner-dansant.
Een van de vele rustieke plekjes in het Lake Dis-
trict.
Zondagochtend staat na het Engelse ontbijt een be
zoek aan Gawsworth Hall op het programma, een
prachtig Engels landhuis, omgeven door fraaie tui
nen. Hier heeft Mary Fitton gewoond, de zwarte
dame uit de sonnetten van William Shakespeare. De
lunch is in de befaamde Stabels van het Mosborough
Hotel. Daarna wordt koers gezet naar de oostkust,
waar omstreeks vijf uur in Huil wederom wordt in
gescheept op een van de North Sea Ferries-schepen.
Het diner wordt, evenals- het ontbijt op maandag
ochtend, aan boord genuttigd. Omstreeks acht uur
in de ochtend wordt afgemeerd in Europoort.
De prijs van deze uitgebreide tour is ƒ585,- per per
soon (niet inbegrepen olietoeslag van ƒ9,-; wijzigin
gen voorbehouden) op basis van 2-pers, standaard
hut aan boord en 2 pers. kamer in Midland Hotel.
Toeslag specialhut 40,- p.p. op basis van 2 pers. hut.
Toeslag 1 persoonskamer in hotel 15,-.
Gratis kan gebruik worden gemaakt van onze speci
ale bus, die donderdagmiddag 18 oktober vertrekt
van Den Haag CS (15.00 uur) en Rotterdam (Rotter
dams Nieuwsblad-gebouw 15.45 uur) Maandag 22
oktober rijden deze bussen van Europoort naar resp.
Rotterdam en Den Haag. Degenen, die met eigen
vervoer komen kunnen gebruik maken van het
NSF-parkeerterrein in Europoort. Het minimum
aantal deelnemers is 40 personen.
Inlichtingen en boekingen bij North Sea Ferries,
mëj. Patty v.d. Krogt, tel. 01819-62077 of bij Sijthoff
Pers, Bureau Reisorganisatie, tel. 070-624562, toestel
257 en 370.
Aan North Sea Ferries,
t.a.v. mej. Patty v.d. Krogt,
Postbus 1123, Rozenburg
of
Aan Sijthoff Pers,
Bureau Reisorganisatie,
Wagenstraat 37, Den Haag
Ik/Wij ga(an) mee met de Herfst-tour naar het
Lake District.
Naam:
Naam:
Adres:
Postcode:
Woonplaats:
Telefoon:
Er zal wel/geen gebruik worden gemaakt van een
specialhut (toeslag f 40,- p.p.)
Er zal wel/geen gebruik worden gemaakt van dé
bus Den Haag/Rotterdam.
Ik wens een 1-persoonskamer (toeslag f 15,-)
Handtekening
Brieven graag kort en
duidelijk geschreven. De
redactie behoudt zich
het .recht voor ingezon-
Jen stukken te Bekorten
