voor u
Desmond Tutu: Buitenlandse
investeringen houden
systeem apartheid in stand
„Verre familie" op missiekalender
KORTE
METTEN
Uitmarkt leidt
Kunsttiendaagse
in Amsterdam in
De grafische technieken
GEWEST
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 18 AUGUSTUS 1979
pagina/
"Buitenlandse investeringen houden het huidi
ge systeem van apartheid in Zuid-Afrika in
stand", zei bisschop Desmond Tutu, secretaris
generaal van de Zuidafrikaanse raad van ker
ken deze week te Amersfoort. „En radicale her
ziening van het investeringsbeleid is een morele
beslissing, die wij als zwarte Zuidafrikanen
niet kunnen nemen". Bisschop Tutu is dezer da
gen op uitnodiging van de Raad van Kerken in
ons land.
Op de vraag of niet juist de zwarte bevolking het
meest getroffen zou worden door het terugtrekken
van buitenlandse investeringen, antwoordde bis
schop Tutu, dat de meeste zwarten een lijden, dat
gericht is op beëindiging van de apartheid, veruit
verkiezen boven het huidige, uitzichtloze lijden.
Bovendien, aldus Tutu, is gebleken dat economi
sche welvaart vooral de blanken vooruit helpt en
op geen enkele wijze een eind aan de apartheid
maakt.
Hel is een lucratieve bezigheid in Zuid-Afrika te
investeren, zei de anglicaanse bisschop. Hij noemde
vier criteria, waaraan zijns inziens buitenlandse in
vesteringen moeten voldoen: 1) zwarte arbeiders
moeten met hun gezinnen bij de werkplek kunnen
wonen; 2) zwarte arbeiders moeten de vrijheid heb
ben zich in vakbonden te organiseren; 3) de ge
dwongen verhuizing van de zwarte bevolking moet
worden beëindigd; 4) buitenlandse maatschappijen
moeten op grote schaal investeren in onderwijs en
opleiding voor zwarten.
Bisschop Tutu verklaarde dat de Zuidafrikaanse
minister van ontwikkeling en samenwerking, dr.
Pieter Koornhof, zich kortgeleden had uitgespro
ken tegen de gedwongen verhuizing van zwarte
Zuidafrikanen. De regering, zou volgens Koornhof,
deze omstreden praktijk zo veel mogelijk willen'
vermijden.
De Zuidafrikaanse raad van kerken, waarvan de
blanke Nederduits-Gereformeerde Kerk geen lid is,
heeft eind juli die burgers, die op gewetensgronden
de rassenwetten overtreden morele steun toege
zegd. Veel kerkeleden hebben moeten constateren
dat zij binnen de wettelijke grenzen geen contact
met burgers van ander ras kunnen onderhouden.
Bisschop Tutu zei deze aanbeveling niet te beschou
wen als een vorm van burgerlijke ongehoorzaam
heid. Wij gehoorzamen God meer dan we de staat
doen, zei hij. Het gaat om Gods wetten tegenover de
wetten van mensen.
Hoewel er tekenen van verandering in Zuid-Afrika
zijn, wachten we nog steeds op het moment waarop
de zwarte bevolking een beslissende rol in het de
mocratisch proces krijgt, aldus bisschop Tutu.
De integriteit is in het geding als een kerk zulke
dingen toelaat, zei Tutu'over de bevestiging door de
Nederduits-Gereformeerde kerk gelden uit gehei
me regeringsfondsen te hebben gekregen. „Die
kerk had het geld helemaal niet nodig". Hij sprak
de hoop uit dat de blanke christenen zullen ophou
den te zeggen dat wij in de raad van kerken ons
met politiek bezighouden. „Zij hebben zich als pro
paganda-agent laten gebruiken voor een systeem
dat door en door slecht is", aldus bisschop Desmond
Tutu.
„Wij met elkaar" is de titel
van de nieuwe missie/zen
dingskalender, die als co-
produktie is uitgegeven
door het Centraal Missie
Commissariaat en de Ne
derlandse Zendingsraad en
die de intermenselijke rela
ties in beeld wil brengen.
Daartoe dienen dertien kleu-'
renfoto's van vooraanstaande
fotografen. Elke foto heeft
als onderschrift een citaat uit
de bijbel. Deze bijbelteksten,
zijn de keuze van enkele
sprekers en schrijvers, die op
de keerzijde van elk maand
blad de gedachten die de fo
to's bij hen opriepen in een
beschouwing hebben
verwerkt. Dat zijn dr. J. C.
Gilhuis, Riet Bons-Storm,
Joke Forceville-Van Rossum,
prof dr. J. M. van der Linde
en de pastores A. C. Raad-
schelders en Jan ter Laak.
chipel, de Indiase staten Ma
dras en Nagaland, het Afri
kaanse Roeanda, Peru, Ne--
pal, de Antillen, Ethiopië, Se
negal en een niet genoemd
Latijnsamerikaans land. Dit
heeft te mak^n met de ge
heimhouding van de plaats
van vergadering van de gefo
tografeerde groep eenvoudige
mensen, die een belangenve
reniging willen oprichten.
De titel „Wij met elkaar"
wordt in een inleiding door'
Jan Filius verklaard' door te
stellen, dat de kalender ei
genlijk een album met fami
lieportretten is, verre familie
weliswaar, maar die toch bij
ons hoort.
Een woordvoerder van het
Ierse republikeinse leger
heeft medegedeeld, dat de
IRA zijn acties zal voort
zetten tijdens het bezoek
van de paus aan de Ierse
republiek. Er komt geen
tijdelijk bestand, zo zei hij.
Door de Noordierse politie
van hét Britse leger is de
vrees uitgesproken, dat de
IRA zijn activiteiten tij
dens het bezoek van de
paus van 29 september tot 1
oktober nog zal versterken
om de aandacht van de we
reld extra op Noord-Ier-
land te vestigen.
Het centrale comité van de
Wereldraad van Kerken zal
zijn eerstvolgende vergade
ring in 1981 houden in Dres
den in Oost-Duitsland. De
wereldraad is hiermee inge
gaan op de uitnodiging van
de evangelisch-lutherse kerk
van Saksen. In september be
slist de wereldraad wanneer
precies het centrale comité
zal vergaderen.
De Franse traditionalisti
sche aartsbisschop Marcel
Lefebvre heeft nu ook in de
Verenigde Staten ver
klaard, dat hij meent met
paus Johannes Paulus II
tot een akkoord te kunnen
komen. Hij zei een hartelij
ke verhouding met de paus
te hebben en meent dat een
oplossing van de moeilijk
heden mogelijk is. Zijn re
laties met de paus zijn ver
beterd sinds deze één man
als bemiddelaar heeft aan-
hor
gewezen in plaats van een
commissie. Hij zei zich
aangemoedigd te voelen
door het feit, dat zijn jong
ste priesterwijdingen niet
door de paus zijn veroor
deeld. Mgr. Lefebvre cele
breerde deze week een pon
tificale mis in het St.
Mary's College in Kansas.
De bouworde in Oostenrijk,
die nauw samenwerkt met de
internationale bouworde in
Nijmegen, heeft aan dr. Sen-
gers te Vught het officiers-
kruis van de orde van St.-
Martinus verleend, een nieu
we onderscheiding van de
Oostenrijkse bouworde, die
nu voor de eerste maal is
verleend. Zij is aan dr. Sen-
gers, bestuurslid van de in
ternationale bouworde, toe
gekend vanwege zijn langdu
rige activiteiten voor de bou
worde, nationaal en interna
tionaal.
De Europese bijeenkomst
van het concilie van jonge
ren van Taizé zal dit jaar
in Barcelona zijn en wel
van 27 tot 31 december. Na
zijn verblijf in Latijns-
Amerika komt frère Roger,
prior van de oecumenische
kloostergemeenschap, naar
Barcelona, waar in de loop
van de bijeenkomst de
„Handelingen 1980 van het
concilie van jongeren" zul
len worden bekendge
maakt, benevens de concre
te plannen vooj de komen
de tijd. Jongeren, gezinnen
en parochies van Barcelo-||t
na zullen alle deelnemers*,
uit andere delen van Span-fr
je en uit heel Europa bij
zich ontvangen. Speciale^
treinen zullen rijden uiu
Duitsland, Oostenrijk,^1
Zwitserland, Frankrijk,"'
Nederland en Vlaanderen.L
De Italianen komen per^
boot uit Genua. Voor Ne-[on
derland worden inlichtin-P
gen gegeven door PaxPai
Christi Voettocht, postbus[aul
444, Den Bosch.
De bisschop van Rotterdam,!
mgr. dr. A. J. Simonis zalSan
zondag 2 september een be-hng
zoek brengen aan de bede-|brc
vaartsplaats Banneux in detorf
Belgische Ardennen en daar,kon
samen met alle aanwezigeLev
priesters voor de Nederland-^an
se pelgrims een pontifiéalekjje
mis celebreren, die wordt op-:
geluisterd door het zangkooru
„Mariaveld" uit Susteren.Pe
Die dag zijn er 225 Neder-lux'
landse zieken en invaliden inV00
Banneux. Zaterdagmi'ddag lyiss
september vertrekt een twee-Van
daagse bedevaart uit Noord-van
wijk. Leiden, Gouda, Oude-|Cor
water, Den Haag, Delft,bnv
Nootdorp en Rotterdam. Het De
thema is „Mijn kind, bidtfoeb
veel". Contactadressen zijnvan
het diocesaan secretariaat,uan
Meeuwenbeemd 1, postbus 16|
te Nootdorp, mevr. Van der
Knaap, Hofzicht 33, Waterin-I
gen, zr. Theodora, HaagwegJ
49 te Leiden en B. P. Hooge-
veen, Vlierböomstraat 198
Den Haag.
Leiden H Lodewijk za. 10.00 u. en 19.00 u., zo.
8.30 u.. 10.00 u. hoogmis. 11.30 u.. 18.00 u.. 19.00
u Lot; H. Middelares za. 19.00 u.. zo. 9.30 u. hoog
mis. 11.30 u.; O.L. Vr. Onbevl. Ontv. za. 19 00 u.,
zo. 9.30 u.. 10.45 u. hoogmis. 12.15 u.; St. Antonius
van Padua za. 19.00 u. euch. met muzikale omlijs
ting. zo. 9.30 u., 11.00 u. euch. met koor, 12.15 u.;
H. Leonardus za. 19.00 u., zo. 9.00 u., 10.45 u.
hoogmis. 12.00 u.; H. Petrus za. 19 00 u., zo. 9.00
u„ 10.30 u„ 18.00 u. hoogmis, en 12.00 u.; O.L. Vr.
Hemelvaart zat. 19.00 u.. zo. 8.30 u., 9.30 u.. 11.00
u. euch., mmv. Dames, en Herenkoor; Oud Kath.
Kerk zo. 10.00 u. hoogmis.
Alphen a/d Rijn De H. Geesï za. 19.00 u.. zo.
9.00 u.; 11.30 u. hoogmis, mmv. Bronzangertjes; H.
Bónifatius za. 19.00 u., zo. 8.30 u., 10.00 u. hoog
mis. 11.30 u.; H Pius za. 19.00 u., zo. 9.00 u., 10.30
u. hoogmis, 11.45 u.;
Boskoop za. 17.30 u. in De Stek, 19.00 u. in pa
rochiekerk, zo. 9.30 u. en 11.00 u. par. kerk.
Hazerswoude-Dorp H H. Engelbewaarders za.
19.00 u. met orgel, zo. 10.30'u. Hazerswoude-Rijn-
dijk zo. 10.00 u. euch. H. Bernardus; Het Anker
za. 19.00 u. euch., zo. 8.45 u. en 11.15 u. euch.
Hoogmade za. 19.00 zo. 10.00 u.
Oe Kaag za. 19.00 u. avondmis, zo. 8.00 u.,
10.00 u. hoogmis.
Katwijk a/d Rijn za. 19.00 u., zo. 9.30 u. hoog
mis. 11.15 u.; Kerkgemeenschap Rijnsburg za.
19.00 u.. zo. 10.30 u.
Langeraar za. 19.00 u., zo. 8.30 u., 10.00 u. en
11.30 u.
Leiderdorp H. Menswording za. 19.00 u., zo.
9.00 u. en 10.30 u. en 12.00 u.
Leimuiden za. 19.00 u., zo. 7.30 u., 9.30 u.
hoogmis, 11.15 u.
Lisse Agathakerk, za. 19.00 u., zo. 8.30 u., 10.00
u., 11.30 u.; dep. Poelpolder za. 19.00 u.. zo. 9.00 u.
en 11.30 u.; Mariakerk, za. 19.00 u. avondmis, zo.
8.30 u., 10.00 u. hoogmis. 11.45 u.; H.H. Engelbe
waarders za. 19.00 u. avondmis, zo- 8.00 u., 9.30 u.
hoogmis, 11.00 u. en 17.45 u. avondmis.
Nieuwkoop za. 19.00 u.. zo. 9.00 u. hoogmis,
10.45 u., 19.00 u. Lot.
Nieuwveen za. 19.00 u., zo. 9.00 u. en 11.00 u.
Nieuw Vennep za. 19.00 u. avondmis, zo. 9.30 u.
hoogmis, 11.00 u. euch.
Noorden za. 19.00 u. avondmis, zo. 9.00 u. en
10.30 u. hoogmis.
Noordwijk (Maria ter Zee) za. 19.00 u. euch. met*
samenzang, zo. 9.30 u. hoogmis lat. zang, 11.00 u.
euch. met samenzang.
Noordwijk-Binnen za. 19.00 u., zo. 8.00 u„
10.00 u. hoogmis. 11.30 u.
Noordwijkerhout St. Jozef za. 19.00 u. euch.
met samenzang, zo. 8.30 u. hoogmis euch. met
koorzang. 10.00 u. hoogmis; St. Victor za. 19.00 u.
met zang door dameskoor, zo. 9.30 u. hoogmis met
herenkoor.
Roelotarendsveen Maria Presentatie; za. 19.00
b.. zo. 8.00 u.. 9.30 u. en 11.00 u.; H. Petrusbanden
za. 19.00 u.. zp. 8.00 u.; 9.30 u. hoogmis, 11.00 u.
Rijpwetering za 19.00 u.. zo. 7.30 u., 9.00 u.
met herenkoor, 10.30 u.
Sassenheim za. 19.00 u., zo. 9.30 u. hoogmis,'
Stompwijk za. 19.30 i
8.00 u., 9.30 u.
LEIDEN Hervormde Gemeente: Hooglandse
Kerk; 10 ds. Hemmes. 11.45 Oecum. Studenten-
dienst; Marekerk: 10 ds. De Jong, 17 ds. Kooien.
IJsselstein. Maranathakerk: 10 ds. v. Achterberg.
Merenwijk: 9.30 ds. v. Leeuwen, 11 ds. v. Leeuwen
en pastor Van Well. Bethlehemkerk: 9 ds. Boogert.
Bevrijdingskerk; .10.30 ds. Bovenberg (bevestiging)
en intrede ds. Rietveld. Vredeskerk: ds. mr. Mulder,
Santpoort. Eglise Wallone: 10.30 pasteur De Jonge.
Acad. Ziekenhuis: 10.15 ds. Bakker. Diaconessen-
huis: 10.30 Dienst. Jeugdkapel Vredeskerk; 10.30;
De Goade Herder 10.30.
Geretoi meerde en andere kerken:
Zuiderkerk 9 dr. Vlijm. Petrakerk; 10.30 ds. v. d.
Werfl. Oude Vestkerk: 10 ds. Korteweg, 17 dr.
Vlijm. Maranathakerk: 10 ds. v. Achterberg. Bevrij
dingskerk: 9 bevestiging en Intrede ds. Rietveld.
Groenhoven: 10 ds. v. d. Werft. Jeugdhavendien-
sten: De Mirt 10 uur; Het Mierennest 10 uur. Meren
wijk abla Valkenpad 9.30 en 11 eucharistie/avond
maal. Geref. Gemeente: 10 en 16.30 ds. Boogaard.
Chr. Gerei Kerk: 10 en 17 prof. Van Genderen. Ge
ref. Kerk Vr. 10 en 17 ds. Gootjes. Geref. Gem. Ne
derland 11.30 en 17.30 Leesdiensten. Doopsgezin
de en Rem. Kerk: 10 Dienst. Baptistengemeente: 10
ds. Van Mameren; woe 20 gebedsdienst. Evang.-
l uth. Kerk: 10.15 volledige hoofddienst ds. Happee.
Nieuw Apostolische Kerk: 9.30 en 16 diensten: 10
dhr. Dikkes. Leger des Heils: 10 en 19.30 samen
komsten. Zevende-Dags-Adventisten: 11 ds. Bou
wer. Evang. Centrum Zijlsingel 2a: 10 dhr. Zijlstra.
Zendingswerk Middern.groep Jeruel: 18 samen-
AARLANDERVEEN Herv. Gem.: 10 dhr. Goed
hart. Nieuwkoop. 19 dhr. Christ. Leiden. Geref.
Kerk. 10 ds. Verheul, 18.30 idem, Alphen. Chr. Ge
ref. Kerk: Diensten 9.30 en 18.30.
TER AAR Herv. Gem.: 9.30 dhr. Broekema, Lei
den. 18 30 ds. Quak, Vianen. Geref. Kerk: 9.30 ds.
Los. 18.30 ds. Bezemer.
ABBENES Herv. Gem.: 9.30 ds. Den Harder.
ALPHEN A.D. RIJN Herv. Gem.: Opstandings-
kerk: 9.30 ds. V. d. Helden. 18.30 ds. Bogers. Ad-
ventskerk: 9.30 ds. Bogers, 18.30 ds. v. d. Sluys,
Amsterdam. Kruiskerk: 9.30 ds. Cnossen,"Woerden.
Geref. Kerk: Salvatorkerk 9.30 ds. Van Harmeien,
19.30 ds. Slolk. Maranathakerk: 9.30 ds. Stolk,
18.30 ds. Van Harmeien. Baptistengemeente: 10 en
18.30 ds. Koekoek. Marthastichting: 20 interkerke
lijke dienst. Leger des Heils: 10 en 19.30 samen
komsten. Volle Ev. Gemeente: 10 samenkomst.
ALPHEN-NOORD (OUDSHOORN-RIDDERVELD)
Herv./Geref. diensten: Goede Herder: 9.00 ds. v. d.
Ree. 18.30 ds. v. d. Ree. De Bron: 10.30 ds. v. d.
Ree. 18.30 ds. v. d. Linden. Ashram-Coll.: 9.30 ds.
Van Santen. Driehoorne: 19.00 ds. Van Santen.
ALPHEN-NOORD Sionskerk: 9.30 en 18.30 ds.
Ouwendijk. Oudshoornseweg: 10 ds. Oort.
BODEGRAVEN Herv. Gem.: Dorpskerk: 9.30 ds.
Richter. 18.30 ds. De Vreugd. Salvatorkerk: 9.30 ds.
Vreugd. 18.30 ds. Droogers. Bethlehemkerk: 9.30
kand. Stelwagen. Veenendaal, 18.30 ds. Richter.
Geref. Kerk: 10 en 18.30 diensten.
BOSKOOP Herv Gem.: Dorpskerk: 9.30 ds. Hey-
mans, 18.30 ds. Stelwagen. De Stek: 9.30 dienst.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Damsma, 17 ds. Verdoorn.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17 ds. van Langevelde.
HAZERSWOUDE Herv Gem.: 9.30 ds. De
Vreugd. Bodegraven, 18.30 dr. De Reuver. Capelle.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Weasels, Amstelveen. 17 ds.
v. Loenen. Leiderdorp.
HOOGMADE Herv. Gem.: 10 dr. Van Vliet.
DE KAAG Herv. Gem.: 9.30 ds. Kalkman.
KATWIJK A.D. RIJN Herv. Gem.. Dorpskerk: 10
en 18 Diensten. Ontmoetingskerk: diensten 10 en
18.30. Geref. Kerk: diensten 9.30 en 18.30 -.
KATWIJK AAN ZEE Herv. Gem.: Nieuwe Kerk:
10 ds. Kielder. 18 ds. Teygeler. Oudo Kerk: 10 ds.
Vink, 18 ds. Hovius. Ichtuskerk: 10 ds. Van Roon,
17 ds. Vroegindewey. Pniélkerk: 9.30 ds. Hovius. 18
ds. Kielder. School: 10 ds. Kielder. Geref. Kerk: Tri-
omfatorkerk: 9.30 en 18.30 diensten. Vredeskerk:
Idem. Chr. Geref. Kerk: 10 en 17. Geref. Kerk Vr.:
10.15 en 15.30 dienst. Volle Ev. Gem. Rijnldnd: 9.45
ds. Bulthuis. Soefiebeweging: 16 Eredienst.
KOUDEKERK A.D. RIJN Herv. Gem.: 10 ds. v.d.
Linden, H.Av.. 19 ds. Hoogendijk, idem en dankz.
Geref. Kerk: 9.30 en 19 ds. v. Nierop.
LEIDERDORP Herv. Geref. Kerken: Dorpskerk:
10 ds. Geursen. 18.30 ds. Doesburg. Hoofdstraat-
kerk: 10.00 ds. Doesburg. Scheppingskerk: 9.00 en
10.30 ds. Knorth.
LEIMUIDEN Herv. Gem.: 9.30 ds. De Vree. Ge
ref. Kerk: 9.30 en 19 ds. Los.
LISSE Herv. Gem Dorpskerk: 10 30 ds. 't
Hooft, Pauluskerk: 9 en 19 idem. Geref. Kerk: 10 en
19 ds. de Wit. Chr. Geref. Kerk: 10 en 16.30 kand.
Peels. Geref. Gemeente: 10 en 16 ds. Leesdiensten.
Geref. Kerk Vr.: Pr.str. 10.30 ds. Bosma, 16.30
Leesdienst. Geref. kerk Vr. BV Salv.: 10.45 en 17
ds. Schuurman.
NIEUWKOOP Herv. Gem.: 9.30 ds. Bronsgeest.
18.30 dhr. Goedhart Geref. Kerk- 9.30 ds. Koren
hof. Heemstede, 18.30 Dienst. Chr. Geref. Kerk:
9.30 dienst. 14.15 ds. Hamstra, Alphen.
NIEUWVEEN Herv. Gem.: 9.30 ds. Molenaar.
18.30 ds. Klusener.
NIEUW-VENNEP Herv. Gem.: 9.30 ds. Goverts.
19 ds. v. d. Giessen, Hoofddorp Geref. Kerk: 9.30
prof. Verkuyl, Amsterdam. #18.30 ds. Rang. Geref.
Kerk: 9.30 en 15 ds. Visser.
NOORDWIJK Herv. Gem.: Voorstr.: 10 dr. Jan
sen, Vinkelaan. 19 ds. Elgersma. Sole Mlo 9 dr.
Jansen, HOofdstr. 10 ds. Keuning, 19 dr. Jansen,
Ichtus 10 ds. Goyert. 17 ds. Arkeraats, 20.00 Duitse
dienst. Geref. Kerk, Vinkelaan, 9.30 Dienst des
Woords.
NOORDWIJKERHOUT Herv. Gem.: 10 ds. Kalk-
OEGSTGEEST Herv. Gem.: Groenekerkje: 10
dienst. Pauluskerk: 10 dienst. Gem. centrum: 10.30
dienst Endegeest: 10.30 dienst. Diaconessenhuis:
10.30 dienst. Van Wijckersloot: 16.30 dienst. Geref.
Kerk: 10 ds. Ter Linden. 19 ds. Bakker. Geref. Kerk
Vr. BV: 8.45 dhr. Douw. 16 ds. v.d. Berg. Volle Ev.
Broederschap Gem. Centrum: 16 samenkomst.
OUDE WETERING Herv. Gem.: 9.30 ds. v.d.
Staat. Uithoorn, jeugddienst. Geref. Kerk: 9.30 en
18.30 diensten.
RIJNSATERWOUDE Herv. Gem.: 9.30 ds. v.
Hoegee. 19 ds. Wolthaus. Zoeterwoude. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 dienst. 14.15 ds. Bouw.
RIJNSBURG Herv. Gem.: Grote Kerk: 9.30 ds.
v.d. Bogerd. 17 dhr. Batelaan, Voorschoten. Be-
thelkerk: 9.30 ds. Noordegraaf. Ede, 17 ds. v.d.
Bogerd. Geref. Kerk: Petrakerk: Diensten 9.30 dr. v.
Oeveren. 17 dhr. v Stam, Sassenheim. Immanuel-
kerk: 9 en 10.30 ds. Koenekoop, R'dam, 17 ds Rull-
mann. Maranathakerk: 9.30 ds. Fernhout, Alphen,
17 dr. v. Oeveren. Chr. Geref. Kerk: 9.30
de Joode.
SASSENHEIM Herv. Gem.: 9 en 10.30 dj
Vos, 18.30 kand. Bakker. Geref. Kerk: 9.30
ds. v. Santen. Chr. Geref. Kerk: 10 en 17 ds. I
Ned. Prot. Bond: geen dienst. V.E. Gem.: 19|
menkomst in kerk NPB.
VALKENBURG Herv. Gem.: 10 ds. Noordeg|
18.30 ds. v. Roon, Katwijk. Geref. Kork: 9.3
18.30 ds. Nijhuis.
VOORHOUT Herv. Gem.: 10 ds. mw. Brokel
VOORSCHOTEN Herv. Gem.: 10 en 1
sten; aula 9.30 ds. De Zwart. Geref. Kerk: 9.3
WARMOND Herv. Gem.: 10 ds. den Tonkj
H. Doop.
WASSENAAR Geref. Kerk Dorp: 10 ds. Zijl
Vorden. Zuid: 10 ds. v. d. Kamp.
WOUBRUGGE Herv. Gem. 9.30 dhr. Christ.l
den. 18.30 ds. Kooien, IJsselstein. Geref. Kerk:|
dr. Kunst. Amstelveen, 18.30 dr. v. Oeveren. I
ZEVENHOVEN Herv. Gem.: 9.30 en 19 ds. H
laï, H. Av. Geref. Kerk: 9.30 ds. Verdoorn, 1
Vegh. Scheveningen.
ZWAMMERDAM Herv. Gem.: 10 ds. Oostel
18.30 ds. Haakman. Geref. Kerk: 10 ds. Bezel
18.30 ds. v.d. Heiden.
Met primitieve verf gekleurde, in rotssteen en been gekras
te en gehakte afbeeldingen kunnen als een eerste aanzet tot
een grafische techniek beschouwd worden. Het grickse
woord „grafein" zegt het al: griffen, graveren, grafiek. Al
bij de oermens bestond de behoefte tot het vastleggen van
indrukken en gedachten en mogelijk tot het doorgeven
daarvan. Een eerste poging tot communicatie? We zouden in
ieder geval veel minder van de prehistorie weten zonder de
rotstekeningen van Altamira, zonder de Kretenzer kleis-
tempels uit de zeventiende eeuw voor Christus.
Het geschreven woord en het getekende beeld liggen aan de
grondslag van onze samenleving, stem en gebaar van de mens
kunnen zich in tijd en plaats uitbreiden buiten zijn onmiddellij
ke omgeving. Zonder letters en beeld, zonder grafiek zou de we
reld er volkomen anders uitzien. Wat zou een wetenschapper
moeten zonder de in schrift en beeld vastgelegde vorderingen
van vroegere collega's? Nochthans heeft de beeldtaal de mens
niet altijd gelukkiger gemaakt. De vogelvrije zou nog vogelvrij
zijn. En wat te denken van het verdriet dat juist de voortschrij
dende grafische techniek heeft aangericht bij de in het „oude,
warme tijdvak" opgegroeide en opgeleide werknemers, die zich
verdrongen zagen door de gecomputeriseerde katodestraal.
Met deze moralistische overwegingen houdt Fons van der Lin
den,de schrijver van het vandaag verschenen boek „De grafi
sche technieken" zich niet bezig. Mogelijk terecht. Zijn uitgangs
punt bij het samenstellen was niets meer dan het duidelijk chro
nologisch en beschrijvend vastleggen van de meest voorkomen
de grafische werkwijzen, met de nadruk op de artistieke tech
nieken. Van houtsnede, ets en gravure tot en met de vierde ge
neratie tekstcomputers. Waarbij, ondanks de objectieve benade
ring van de schrijver, de voorkeur voor het oude vak onmisken
baar is.
Om die reden is het boek ook voor „niet-grafici" zeer aantrek
kelijk. De liefhebber van beeldende kunst zal zich zeker aange
trokken voelen tot de vele fraaie afbeeldingen en de tekstge
deelten waarin men veel te weten komt over hoe zo'n kunst
werk nu tot stand kwam. Maar ook de mannen uit het vak en de
in de periferie werkende lieden, die misschien minder oog heb
ben voor dit fraais uit het verleden, doen er verstandig aan dit
boek in hun bibliotheek op te nemen. De duidelijke benadering
via de ideale combinatie van tekst en beeld stelt hen in staat in
weinig tijd de oude, beschimmelde schoolkennis op te halen. Mo
gelijk is het boek voor de leek iets te lastig, hoewel een poging
om te weten te komen hoe zo'n boek of dit stukje krantentekst
nu geproduceerd worden, inclusief de hele voorgeschiedenis,
nooit weg is.
Uiteraard steekt het boek in een fraai gesneden grafische jas.
Fons van der Linden: De grafische technieken. Uitg. Cante-
cleer De Bilt. Prijs ƒ59,50.
Deze matstalen 4-kleurenbalpen ia een van de kada's,
waaruit u een keuze kunt maken, als dank voor
het aanbrengen van een nieuw kwartaalabonnement
NOTEER m.i.vals nieuw kwartaalabonnee van de
Leidse Courant
naam:
adres
woonplaats:
Stuur als dank voor de moeite de 4-kleuren balpen naar:
naam:
adres:
woonplaats;
Deze bon in open envelop zonder postzegel sturen naar;
antwoordnr. 349, Leiden.
AMSTERDAM De Am
sterdamse Kunsttiendaag
se, waarbij het publiek te
gen sterk gereduceerde
prijs theatervoorstellingen
kan bezoeken, zal dit jaar
andermaal worden ingeleid
met een grootscheepse
„Uitmarkt" op het Leidse-
plein. Dit evenement, dat
vorig jaar voor het eerst
werd opgezet om meer
mensen naar het theater te
trekken en de opening van
het toneelseizoen extra
luister bij te zetten, is vol
gens de organisatoren in zo
goede aarde gevallen, dat
een herhaling alleszins ge
rechtvaardigd is.
Derhalve zal het Leidseplein
zaterdag 25 en zondag 26 au
gustus worden omgetoverd
tot een bont feestterrein,
waar talloze artiesten, thea
ters, musea en orkesten acte
de présence zullen geven.
Wethouder Jan Schaefer zal
het gebeuren om 10 uur 's
morgens officieel openen,
daarbij terzijde gestaan door
de vermaarde Russische
clown Popov. De Kunsttien
daagse 1979 loopt van vrijdag
14 tot en met zondag 23 sep
tember. In die periode kan
het publiek zich toegang ver
schaffen tot 220 uiteenlopen
de voorstellingen in 20 thea
ters, kerken en musea. De
kaartjes gaan traditiegetrouw
weg voor 2,50, 5,- en
f 7,50.
Talloze dans-, zang-, toneel-,
muziek- en cabaretgroepen
geven op de Uitmarkt een
gratis voorproefje van wat
het nieuwe theaterseizoen te
bieden zal hebben. Dat ge
beurt op vier podia, terwijl
de uit Nes verdreven Theate
runie open huis houdt in het
nieuwe onderkomen: Theater
„De Balie" (de voormalige
zittingzaal van het kantonge
recht aan het Klein Gart-
manplantsoen).
De voorstellingen worden
aan elkaar gepraat door pre
sentatoren, die tevens inter
views met de artiesten zullen
verzorgen. Zo zullen onder
andere Sonja Barend, Hans
van Willigenburg, Wim Klin
kenberg, Audrey van der
Jagt gesprekken voeren met
Mary Dresselhuys, Lodewijk
de Boer, Robert Long, Leen
Jongewaard en Frans Halse-
Ook de beeldende kunst
komt dit jaar goed aan bod,
met tentoonstellingen in de
foyer van de Stadsschouw
burg, het Huis van Bewaring
en in het American-hotel.
Verschillende Amsterdamse
filmhuizen zullen in Ameri
can theaterfilms vertonen.
Talloze marktkraampjes ver
strekken informatie over het
komende seizoen. Het volle
dige programma van de
Kunsttiendaagse en de Uiti
markt is te vinden in de Uill
krant, die vanaf 17 augustuj
verkrijgbaar is.
Om na te gaan of de Uit u
markt het effect heeft gesoi
teerd dat ermee werd beoogdT^
hebben de sociologen Reii^
van Zeist en Jan Holvast vo"
rig jaar een onderzoek ge
houden onder het publiekej(e
Zij concluderen in een rap ekt
«port dat de opzet geslaagd ge he
noemd mag worden, omda an.
zeer veel mensen, die zeidei «eb
of nooit een theater bezoe bra
ken, toch op de Uitmarkt wa ms
ren gekomen. Circa 40 pro1"
cent van de ondervraagde "lei
bleek weinig of niets te w< j'de
ten van het AmsterdamsWu'
theaterleven.
De Kunsttiendaagse blee i"®"
weinig „nieuw" publiek
trekken: slechts 5 procer
van de ondervraagden gin
in 1978 voor het eerst naa
een voorstelling in het kade 1
van dit evenement. V/ef
bleek er sprake te zijn
een „horizontale doorstro
door de lage prijzen liete
verlokken om eens een and
genre voorstelling te bezo
ken dan zij gewend waren.
typ
va
Opvallend was volgens de sfl elli
ciologen de ondervertegen e
woordiging van bepaald ind
Amsterdamse wijken op e<
vorige Uitmarkt: bewoner,
uit de Bijlmer en Amster
dam-Noord werden slechl r
bij hoge uitzondering op d lan
markt gesignaleerd. Or we
daarin verandering te brens v;
gen, gaat dit jaar een „uitbus fd i:
door de wijken rijden om be r n;
langstelling voor de Uilp-, t
markt te kweken.
me
«kwa
riel