Schitterend spel
in „De Meeuw"
van Tsjechow
A
„Lucky" Luciano's
misdaadsyndicaat
in „Het dossier"
TERUGBLIK
scherm
in het
oog
TELEVISIE VANAVOI
TELEVISIE WOENSDA
RADIO VANAVOND
RADIO WOENSDAG
Gisella Burinato als Masja ir Tsjechows 'De meeuw'.
De VARA moet een bijzonder gelukkige
dag hebben gehad, toen de afdeling drama
de hand kon leggen op de Italiaanse ver
filming van Anton Tsjechows toneelstuk
'De meeuw', in regie van Marco Bellochio
aan wie een dergelijk werk overigens met
gerust geweten kan worden toevertrouwd.
De meeuw, vanavond op uw scherm op
Ned. II, van 21.20 tot 23.32 uur, voldoet aan
alle eisen die de liefhebbers van werk van
Tsjechow kunnen stellen. Bellochio heeft
zich vrijwel letterlijk aan de originele
teksten gehouden en wijkt daarvan alleen
af, wanneer de filmregistratie de toneel
uitvoering niet kan volgen zonder ondui
delijk te worden. Maar Bellochio deed
meer, zoals van een regisseur van een der
gelijke naam verwacht kan worden. Hij
kon beschikken over uitstekende acteurs,
die van de teksten geëmotioneerd spel
konden maken en bewezen, waarom Tsje
chow in wezen altijd als modern kan wor
den geïnterpreteerd.
Tsjechow wijkt in de opzet van zijn theater
stukken niet af van de werkwijze van zijn
tijdgenoten: veel acteurs met verwarring
stichtende namen. Men moet er aan wennen
dat sommige Russische namen worden afge
kort of anderszins veranderd en dat het hele
stuk door.
Vooral aan het begin van het spel kan dit
moeilijkheden opleveren, maar gaandeweg
worden de hoofdrolspelers gestyleerd en krij
gen zij de dubbel-gestalte die Tsjechow zijn
karakters wilde meegeven.
Omdat het verhaal in wezen tamelijk een
voudig is, de kijker het moet hebben van de
overigens voortreffelijke dialogen en de die
pere inhoud ervan en het acteertalent van de
spelers, zullen sommigen er moeite voor moe
ten doen het ruim twee uur durende spel ge
boeid te blijven volgen. En een blijspel is De
meeuw bepaald niet. Toch heeft Tsjechow
straaltjes humor in dit werk gevlochten, die
soms wrang zijn, bitter en in enkele gevallen
snijdend cynisch. Maar zo verfijnd verwerkt,
dat een eventueel opkomende lach onmiddel
lijk wordt verstikt door de tragische omstan
digheden waarin Tsjechow zijn gevoel voor
humor vlocht.
Voorbeeld
Niet voor niets was Tsjechow het grote talent,
voor wie schrijvers als Elsschot en Simon
Carmiggelt de grootst mogelijke bewondering
hadden en aan hem een voorbeeld namen:
verdriet of intense wanhoop zo omschrijven,
dat de lezer of toeschouwer erom in de lach
moet schieten, waarbij de lach wel in de keel
blijft steken.
Centraal in 'De meeuw' staan twee schrijvers,
de befaamde Trigorin en de jonge Konstantin
(Kosja), aanvankelijk tegenpolen, tot Kon
stantin- iets aanvoelt van het vakmanschap,
dat Trigorin allang beheerst. Maar te weinig
om in te zien, dat ook hij, de jonge schrijver,
nog een groot, onontgonnen werkterrein voor
zich heeft. De jonge Kosja kent ook de twiifel
niet, die Trigorin als een schaduw volgt,
maar bij vrijwel iedere grote, scheppende
mens aanwezig is. Bitter laat Tsjechow Trigo-,
rin zeggen: „Op m'n grafsteen komt straks te
staan: hier rust Trigorin. Hij schreef aardig,
maar was toch niet zo goed als Toergenew".
In dit soort staaltjes van tragische ironie ligt
de kracht van Tsjechow, als mens en schrij
ver voortdurend in het spel aanwezig. Als
mens met zijn gedachten over zijn medemens,
die zich door omstandigheden anders ge
draagt dan hij in wezen is; als schrijver is hij
zowel Trigorin met zijn notitieboekje als de
aarzelende Konstantin.
Vlijmscherp
Maar Tsjechow is mild voor zijn medemens,
hoewel hij zonder pardon een vlijmscherpe
kreatie neerzet van een liefhebbende moeder
(van Konstantin) die haar liefde groot acht,
maar niettemin begrensd. Feilloos toont Tsje
chow het harde pantser dat de vrouw zich
heeft aangegord, geen cent over heeft voor
anderen en beweert geen geld te hebben.
Maar ook haar grenzeloze, diepverborgen
wanhoop, als zij zich haar leeftijd bewust
wordt en zij liefde met vechtlust moet ver
mengen. Niemand lijkt de vrouw door te heb
ben, als zij zich in gezelschap verspreekt en
het heeft over het vermogen, dat zij aan kle
ding heeft uitgegeven. Alleen de vrouw zelf
voelt zich betrapt: heeft iemand haar onvoor
zichtige uitlating gehoord?
Welnee. Iedereen is van eigen zaken vervuld,
op jacht naar het onbereikbare. Alleen Masja,
dochter van de rentmeester van het land
goed, waar het stuk zich afspeelt, realiseert
zich iets van haar omstandigheden en toe
komstmogelijkheden. Zij wordt verliefd op de
grote schrijver Trigorin, die naar het schijnt
nauwelijks geroerd, de meeuw bekijkt die de
jonge schrijver Konstantin bij wijze van tijd
verdrijf neerschoot. Zij voelt zich de meeuw,
die grote vrije vogel, om niets, zinloos gedood.
Maar nee, nee verbetert zij zich herhaalde
lijk, zij is die meeuw niet, zij is een actrice,
die bij haar Trigorin kan zijn.
Tsjechow is een te groot schrijver om een
mooi verhaal te bedenken met een begin, een
midden en een slot en dat ordentelijk uit te
werken. Hij zet een thema in en haakt daar
aan karakters vast, die ieder op eigen manier
dat thema uitwerken, zelfstandig en in sa
menhang met anderen. Het thema van dit
spel is de zinloos omlaag geschoten meeuw,
toonbeeld van vrijheid van handelen, hoe
nietig ook.
Russisch
Hoewel de Italiaanse acteurs en het decor een
Italiaanse sfeer met zich meebrengen, is het
karakter van 'De meeuw' typerend voor Tsje
chow gebleven: Russisch, maar met de strek
king van de altijd modern denkende mens,
die de schrijver/arts Tsjechow was.
Ook in de bijrollen, voor zover daarvan spra
ke is, nam regisseur Bellochio slechts genoe
gen met topacteurs. Italianen, die dezelfde
hartstocht kennen als de Russen van Tsje
chow, maar ook de diep weggestopte, kna
gende onvrede met de moeilijkheid, dat het
dagelijks leven normaal gesproken niet ideaal
is.
'De meeuw' laat zich niet bekijken als een
vriendelijke klucht. Het stuk vraagt voortdu
rend aandacht, maar nog meer interesse voor
mensen in diverse omstandigheden, vaak
moeilijke. Tsjechow ontleedt zijn karakters
als een chirurg, legt ze bloot en ontmaskert.
Om vervolgens over te gaan tot de orde van
de dag. Maar de geïnteresseerde kijker zal
van deze filmversie voldoende overhouden
om nog lang na het kijken onder de invloed
te blijven van wat Tsjechow te vertellen had..
Wat stelt roem en eer eigenlijk voor, bij voor
beeld.
F.J. BROMBERG
Jeruzalem
De Evangelische Omroep
zendt een vierdelige documen
taire uit over de wijken in de
oude stad Jeruzalem. In de
eerste aflevering wordt de
joodse wijk belicht. Na de Zes
daagse Oorlog van 1967 was
deze wijk een ruïne. Architec
ten proberen dit deel van de
stad weer leefbaar te maken.
Ned.I, 19.50 uur.
De wind
De EO herhaalt een gesprek
van Marieke Tichelman met
L. Kornalijnslijper uit Enkhui-
Ned.I, 20.20 uur.
Ars Musica
Het Omroeporkest speelt on
der leiding van Kenneth
Montgomery de vierde (Itali
aanse) symfonie van Felix
Mendelssohn-Bartholdy.
Ned.I, 20.30 uur.
Leven
In de laatste aflevering van
„Hoe zouden wij dan leven"
vraagt filosoof en theoloog dr.
Francis Schaeffer zich af wat
er van onze maatschappij te
recht zal komen als de nog al
gemeen geldende maatschap-
risie vanuit het christelijk
geloof verdwenen is.
Ned.I, 21.00 uur.
Popkaravaan
VAR A's „Popkaravaan"
brengt van zomerkamp Vinke-
loord in Nuland het poppen-
kasttheater van Joyce en een
concert van de groep Sammie
America's Gasphetti. Deze, in
de winter van 1977 opgerichte
band, brengt eenvoudige,
dansbare, eigentijdse muziek.
Het optreden is ook in stereo
via Hilversum 3 te beluisteren.
Ned.I, 18.59 uur.
Blake
In het slotdeel van „De 7 van
Blake" moet Blake een
vreemd doosje naar Orac
brengen en zal daarbij weer de
nodige moeilijkheden moeten
ontwijken.
Ned.II, 20.27 uur.
Voor de kinderen
Voor de kinderen zendt de
VARA morgenmiddag o.m. de
spannende film „Overval op
de posttrein" en „De film van
Willem" uit.
Woensdagmiddag Ned.I,
15.55 uur.
Sammie America vanavond met zijn groep in „Popkara
vaan".
Zo ziet oost-Jeruzalem eruit met zijn vier oude stadswij
ken, die het onderwerp vormen van vier tv-documentai-
res van de EO.
Morgenmiddag zendt de VARA een nieuwe aflevering uit
van „De film van ome Willem".
Medische
cursus
Teleac nu
ook voor leken
HILVERSUM In het kader
van de televisieprogramma's
voor huisartsen die Teleac
sinds 1979 in samenwerking
met het Nederlands Huisart
sen Instituut op het scherm
brengt, start op woensdag 5
september de cursus „Helpen
bij sexuele moeilijkheden".
Voor het eerst kan iedereen op
deze cursus inschrijven, want
Teleac is er van afgestapt om
programma's samen te stellen
voor alleen de huisartsen en
„aanverwante" deskundigen.
Gebleken is, dat de cursussen
vaak ook intensief worden ge
volgd door andere hulpverle
ners en geïnteresseerde leken.
Bij bepaalde onderwerpen
zoals anticonceptie, depressies,
enz., keken zelfs meer niet-
artsen dan artsen.
Bij de VARA kon men gistera
vond kijken naar de geschie
denis van de luchtvaart, naar
de geschiedenis van de arbei
dersbeweging in Nederland
(een herhaling overigens) en
naar de geschiedenis van
Woody Herman, de Ameri
kaanse bandleider die onder
hand alweer 40 jaar tekeer
gaat. En de NCRV bestond
weer voor het overwegende
deel uit seriewerk. De actuali
teitenrubriek van die omroep
had een reportage over de ves
tiging van een Amerikaanse
sigarettenfabriek in Amster
dam, die gaat sluiten, waar
door 230 werknemers op straat
komen te staan. Zodat wij
konden waarnemen hoe een
directeur voor de camera's
krampachtige maar vergeefse
pogingen deed om onder een
overleg met de protesterende
werknemers uit te komen.
Niet dat zij en wij nu veel wij
zer werden. Haye Thomas
heeft kennelijk zijn werkter
rein verlegd van Engeland
naar Amerika. Hij kwam met
een met een goede reportage
over het lot van de indianen
in de States, dat nog steeds
geen enkele reden tot tevre
denheid schijnt te geven. Zo
lang als het mij heugt worste
len die mensen al met een vrij
collectief drankprobleem. En
tot overmaat van ramp, zo
bleek, staan de blanken op
nieuw op het punt hen hun
land, al zal het dan een res
vaat wezen, af te pakken.
HERMAN HOFHUIZEN
DINSDAG 7 AUGUSTUS 1979
NEDERLAND 1
NOS
18.00 Nieuws voor slechtho
renden
18.50 Fabeltjeskrant
18.55 Journaal
EO
18.59 Grizzly Adams, TV-se-
rie, afl.5 (Beverdam)
19.50 Jeruzalera-kwartet, do
cumentaire serie, afl.1
(De joodse wijk)
20.20 De wind blaast waar
heen hij wil
20.30 Ars Musica (Mendels
sohn)
21.00 Hoe zouden wij dan
leven?, afl.10, slot
NOS
21.37 Journaal
21.55 Het dossier (Lucky Lu
ciano, afl.1)
22.50 Journaal
NEDERLAND 2
NOS
18.00 Nieuws voor slechtho
renden
18.55 Journaal
VARA
18.59 Popkaravaan
NOS
20.00 Journaal
20.27 De 7 van Blake, SF-
serie, afl.13, slot
21.20 De Meeuw, TV-film
naar Tsjechow van
Marco Bellochio
NOS
23.32 Journaal
DUITSLAND 1
18.00 Ein Nachmittag bei Onkel
Robert, voor de jeugd. 18.20
Es bleibt dabei, voor de
jeugd. 18.50 Journaal. 19
Drei im Morgenland (Nico).
19.25 Strickweise heiier
(Humor in zwart). 19.40 Po-
lizeiinspektion 1 (De uit
breekster).
20.15 Hier und Heute
20.45 Spiel um 4tel vor 8 (Toen
Keulen nog Romeins was)
21.00 Journaal
21.15 Plattenküche
22.00 Report
22.45 Kaz Co., TV-serie (Alles
um Melissa)
23.30 Tagesthemen
24.00 Sport (wielrennen)
0.10 Don Ellis Big Band
0.55 Journaal
DUITSLAND 2
18.00 Journaal. 18.10 Der Skiave
Calvisius, afl.9 (Als leraar
bij de Germanen). 18.35 Die
Drehscheibe. 19.20 Die
schnellste Maus von Mexi-
ko, tekenfilm. 19.45 Die
Wombels, poppenserie.
19.55 Mainzelmannchen:
Sender Nordlicht.
20.00 Journaal
20.30 Panik um King Kong (Mighty
Joe Young), speelfilm (1949)
van Ernest B.Schoedsack
22.00 Journaal
22.20 Mit der Firma verheiratet?
23.00 Dokumente des I
23.45 Das Musik-Portrat (Si
eine Festspielatadt) I
0.40 Journaal J
DUITSLAND 3
WDR
20.00 Kinder dieser Welt
20.30 Lebensgeschichte
rgarbeiters Alphons
cumentaire serie,
21.00 Journaal
21.15 Wiedersehen in den
(Duitsers in Pozuzu) T
22.00 Poldark, TV-serie, afl.f CS,
22.55 Protokoll einer Probe
kou en de Olympisch/za
len 1980)
23.40 Peter Schlemihl, der
ohne Schatten, TV-fi|0(Jj
ENGELAND
BBC 1 SIDE
18.10 Young Explorers. 184 expl
kenfilm. 18.40 JWin:
18.55 Nationwide. 19.i"
Peter Special AssiP 1Ve1I
(Marie Antoinette). tt>liel
20.00 Dad's Army, TV-sorie zijn
20.30 Speelfilm anier
'werk
Teeth
22.00 Journaal
22.25 Immunology, documeii"
23.15 Abigail's Parly, TV-sp#ec,tM
BBC 2 ledei
19.05 Open University. |)ord\
What's your poison? ,nrin
20.20 Journaal
20.30 Sandor Vegh Mastered"1 nj
21.15 Brass Tacks bulev
22.00 Rhoda, TV-serie egep;
22.25 The Mayor of Castei)behe
TV-serie .rhia
23.20 Portrait
23.45 Journaal ,&t:m
24.00 Cricket t de
0.30 Golf ver:
BELGIE NED. 1 ffn
jhten
18.45 Oscar, het konijn, teleidse
18.55 Janitzio, docum
over Mexicaanse doi
tus. 19.05 Humanlf Por
Verbond. 19.35 Ajneinj
19.45 Journaal. peril
20.10 Dio goeie ouwe Duil
60 Show ilitaii
21.00 Leven op aarde (ThW
variaties) pcoth
21.50 I never sang for my gezie
speelfilm (1969) van Iscisti
Gates ze ai
23.20 Journaal -
BELGIE NED. 2 llectif
IgelO]
meri!
20.10 Dirk van Haveskerke,
rie, afl.10 1
20.35 Opera en belcanto uite* ee
tonde ver
)brok
18.15 Lea Secrets de la Me| spr;
ge, afl.1. 18.45 Franc{in ra
paradis perdus (Vienan n
in de Savanne). 19.1
tenne-Soir, regioiP1.05*
19.30 Journaal. 19.5jelate
Onedin Line, TV-seriepor O
20.45 Des autos et das hofgesU
afl.3 (Do auto trelL m(
strijde: 1914-1919) T
21.40 Journaal D01rK<
21.50 Itinóraires (De religieugderc
BELGIE FRANS Kusw'
19.55 Fa, c'e8t facile a cfilde
kinderzangwedstrijd, lijke
20.00 Histoire de la musiqupt l
blues*' a""10 (RhythVoot -
20.55 La Maison d'Albert, Tfeed
lucht»
NEDERLAND 1
NOS
13.00 Nieuws voor slechtho
renden
VARA
15.30 Kocka, het konijn,
poppenfilm
15.37 Ontdekkingstocht door
de natuur (Het strand)
15.55 Overval op de post
trein, jeugdfilm
16.50 Miieuw en Mauw
16.55 De Film van Ome Wil-
lem
NEDERLAND 2
NOS
13.00 Nieuws voor slechtho
renden
DUITSLAND 1
11.00 Journaal. 11.25 Ein Orchesler
wird belauscht (Berlijna Fil-
h.Orkost in VS). 12.10 Nach
het risico?).
13.05 Report. 13.50 l(Natu
schau. 14 Journaal. en aj
Journaal. 17.15 GehoiiL j
des Meeres (Op zoefae,r
de Britannic). ar-cu
DUITSLAND 2 fc1"
16.00 Die schweizer Familif1
binson, TV-serie. 16.2nmF
kunnen jullie ook (haijaan I
pen). 16.40 Der Unbeljns bi
mit den gelben Scns w,
TV-serie. 17.15 Trii",
bons, tekenfilms.
ENGELAND E£a
BBC 1 un
7.38 Open University. 10.40,
barb. 10.45 Jackanorjeve'
Felix, tekenfilm. 11.09jetui|
don't you? 11.30 Alatanto
the Danube Delta, lieeni
Cricket. 14.15 Joii5L:«=
14.30 Barnaby. 14.50 Cl)
17.20 Play School. Iuide
King Cinder. lebt*
BBC 2 wart
7.38 Open University. 11.20 beeai
bar. 12 Play School. L.
Cricket. 17.50 Open U|°K d
sity. igen.
Ilk h
HILVERSUM 1
(NOS: leder heel uur Nws.). 18.11
AVRO's radiojourn. 18.25 Toppers
van toen. 19.02 Per Saldo. 19.30 (S)
Operette: Heldentenor. 20.03 (S)
Country and Western. 20.30 (S) Folk-
live. 21.02 (S) Metropole Orkest;
amusementsmuz. 22.02 (S) AVRO'S
Swing Time. NOS: 23.02-24.00 (S)
Met het oog op morgen.
HILVERSUM 2
NOS: 18.00 Nws. KRO: 18.10 Verken
ning. HUM. VERBOND. 18.20 Na vij
ven en zessen. KRO: 18.50 (S) Wout
p lati
go
Steenhuis. 19.00 Kerk In meet^bbt
(om 19.00 Christenen zijn van bruin
jood. 19.20 Nieuws uit de Maak
19.30 Kruispunt). 20.00 (S) Si:pt
ger Festspiele 1979: La Clemef
Tito, opera. 22.20 Overweging.»naP'
Nws. 23.30 (S) Muziek op hèoiets
(42) 23.55 Nws. flag
HILVERSUM 3
l'iud ij
[igen
(NOS:leder heel uur Nws.). P
18.03 (S) De Avondspits met
onale Hitparade. VARA: 19.,
Popdonder plus. 21.02 (S) Na(piprt
22.02 (S) And all that jazz. 23**
Elpee tuin. pJoor»
VOO: 7.03 (S) Ook goeie
morgen. 9.03 (S) Muziek
terwijl u werkt. 10.02 (S)
Kletskop. VPRO. 10.45-
14.20 (S) Villa VPRO. (met
11.02 Bijvoorbeeld.
12.03 (S) Het mes op tafel. 13.30 (S)
Spannende Sprookjes. 14.02 Achter
werk.). EO: 14.20 (S) Radio-Kinder
kant. 14.45 (S) Ronduit-extra: Veel
vragen... en antwoord? 15.30 (S) Van
hart tot hart. 16.02 (S) EO-Metter-
daad, zomermagazine. 16.17 (S) Licht
en uitzicht. 17.02 (S) Tijdsein. NCRV:
17.45 (S) Theaterorgelbespeling.
VARA 7.00 Nws. 7.10 Och-
tendgym. 7.20 De Wekker
radio. (7.30, 8.00 en 8.30
A Nws.) 9.00 Gymnastiek voor
lH»0 d® vrouw- 9-19 Waterstan
den. NOS: 9.15 Werkbank.
VARA: 9.25 Keuren en kiezen. 9.50
Hoor Haarl 11.10 Het hart op de
tong: 11.30 VARA Dans- en strijkor
kest: Amusem. muz. OVERHEIDS
VOORLICHTING. 12.16 Nederland en
de Derde Wereld. VARA 12.25 Mede
delingen voor land- en tuinbouw.
12.30 Nws. 12.36 Dingen van de dag.
13.00 Nws. 13.11 MuzieK uit de High
Fidelity-periode. 13.30 Oude i
liedjes. 13.50 Kinderen een k<Ju
14.30 Als er geen chansons n
ren... 15.00 Verleden tijd. 15.3C&
rette. 16.00 De omgekeerde
hoorspel. 16.35 Lichte gramm
muziek. 17.00 (S) Nederland!
17.24 Meded.. SOS- en
17.30 Nws. 17.36 Dingen v
BïjJjrRjajS KRO: 7.02 (S) Des t
wrw 9 03 (s> Van nesef
0L twaalf. 12.03 (S) De h
rO Show. 14.03 (S) The&j
vpffy Stokkink-Show 17.0
- Stampij.
totftaia NCRV: 7 00 Nws- 74
MM levende woord. 7.$
jdDBL, Preludium. 9.00 Nw
t (S) Divertimento. 9.1|
KiASSlW- der de hoogtezon. 10L
Orkestpalet. 12.001
12.02 (S) Tafelmuziek. (12.02 f
werken uit de Romantiek. 12.3
menade Orkest: Klass. r
Platennieuws). 13.55 (S) Zojuist
schenen. 14.00 Nws. 14.02 (S) Cf
kochte bruid, opera v.
16.55-17.00 (S) Kunst- e
RADIO/TELEVISIE LEIDSE COURANT/
Grizzly
Bevers bouwen bij de hut van
Grizzly Adams een dam in de
rivier. Het gevolg daarvan is,
dat een deel van de vallei on
der water komt te staan.
Ned.I, 18.59 uur.
De NOS zendt uit de serie
„Het dossier" de geschiede
nis van Charley „Lucky"
Luciano in twee afleverin
gen uit. Het is een onthul
lend dagboek over het be
ruchtste Amerikaanse mis
daadsyndicaat tussen 1931
en 1960. In het eerste deel
van deze documentaire, gere
gisseerd door Jean-Michel
Charlier, zien we hoe de ui
terst wrede organisatie on
der leiding van de toenmali
ge „Godfather" tot stand
komt. Ook wordt de geweld
dadige strijd van Luciano's
misdaadsyndicaat tegen de
Amerikaanse autoriteiten
weergegeven.
Ned.I, 21.55 uur.
