Huize Bet je Wolff: „Het is net
of de bewoners even weg zijn99
Lagerhuis gaat
debatteren over
aanstellen beul
evering
:orvetten aan
ndonesie
langevochten
Ramtorenschip Buffelgaat open als museum
/W/A
Geldkist
ontvreemd
J''
NST
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 18 JUL11979 PAGINA 9
et je Wolff:
feministe
Bet je Wolff, geboren als
lisabeth Bekker, woonde
van 1759 tot 1777 in de
J pastorie aan de
Middenweg in Midden-
Beemster als de tweede
vrouw van dominee
Adriaan Wolff. Ze
publiceerde in die tijd
veel over haar beleving
van het vrijzinnig
christendom, over de
rechten van de vrouw en
over de opvoeding van
kinderen. Ze had voor die
lijd zeer vooruitstrevende
ideeën, die niet strookten
met de algemeen
heersende opvatting en
het gehakketak in die
dagen tussen de vele
kerkstromingen stelde ze
aan de kaak, omdat dat
volgens haar weinig met
christendom te maken
had. Ze heeft een
belangrijke positie
ingenomen in de
Nederlandse literatuur en
veel schrijvers werden
door haar beïnvloed. Van
historisch belang is, dat
ze in haar boeken een
goed beeld gaf van het
burgerlijk milieu in de
Beemster in die dagen.
Met een zeer scherp oog
heeft ze diverse families,
bestudeerd en beluisterd
en beschreef hen met een
net zo scherpe pen. Ze
ging veel om met
msterdamse families, die
hier 's zomers op hun
buitenplaatsen kwamen.
Als kind bezat ze al een
eer grote intelligentie. Ze
groeide op in Vlissingen
in een streng
gereformeerd gezin. Als
puber botste ze steeds
met de ideeën in het
luderlijk huis. Ze was erg
emotioneel, ook op het
gebied van de liefde.
Toen ze 20 was
ontvluchtte ze het
ouderlijk huis en huwde
met de 50-jarige
weduwnaar Wolff, die ze
kende van geschriften en
die haar sterk aansprak,
vertegenwoordiger van
een groep vrijzinnige
christenen. Na zijn dood
ging ze samenwonen met
haar vriendin en
j schrijfster Aagje Deken
en verbleef enige tijd in
De Rijp. Na vele
[omzwervingen overleden
ze beiden in 1804 in Den
Haag.
MIDDEN-BEEMSTER - Hel
opmerkelijke van het mu
seum Betje Wolff is de ge
moedelijke gastvrijheid, die
het hele huis ademt. Een
sfeer, die niet in de laatste
plaats afkomstig is van de
beheerder, Henk Tol. Hij doel
niets liever, dan de mensen
het idee geven dat ze te gasl
zijn in het huis. Volgens hem
de beste manier om hen in
een historische omgeving
rond te laten dwalen en hun
fantasie te laten prikkelen.
Vaak ontlokt dat aan bezoe
kers uitspraken als: „Het is
net of de bewoners er zo zijn
uitgelopen", of, „dat ze even
weg zijn".
Tol is derhalve geen voorstan
der van rondleidingen in zijn
museum. Het lijkt hem hoogst
frustrerend, als er steeds ie
mand op je vingers kijkt.
Henk Tol: „Je kent dat wel,
musea met op iedere hoek
een suppoost, waarbij je het
idee krijgt van, man, sodemie
ter eens op". In Betje Wolf!
ligt meer het accent op het
zelf ontdekken. Iedere bezoe
ker krijgt een folder - een
zeer fraaie overigens, met
veel tekeningen van Tol zelf,
wiens vak illustrator is - en
wie meer weten wil komt
vanzelf met vragen.
Vraagbaak
Een betere vraagbaak dan
Henk Tol kun je niet treffen.
De man kan uitermate
boeiend vertellen over de his
torie van het museum en Be
tje Wolff. Ook over de ge
schiedenis van Midden Beem
ster en wijde omgeving rept
hij met het grootste gemak,
alsof zijn brein een groot his
torisch naslagwerk bevat. Hij
gaat er in alle rust voor zit
ten op een afgebladderde
stoel van het verweerde tuina-
meublement. Een tuin, die hij
in zijn jeugd heeft meege
maakt als een wildernis, om
dat hij in het huis ernaast op
groeide. Hij maakte de ont
■na
Het voormalig landgoed „Vredenburgh".
Unieke maquette van
Vredenbrugh
Het uniekste stuk in Huize Betje Wolff is volgens Henk
Tol de maquette van „Vredenburgh", een fraai buiten dat
in de 17e eeuw in Midden-Beemster heeft gestaan. Er is
nu alleen nog een dienstwoning van over. Het werd ge
bouwd door de familie Alewijn. „Vroeger hadden welges
telde Amsterdammers hier ook een buiten, net als nu.
Tegenwoordig kopen ze stolpboerderijen. Kun je toch
zien hoe de geschiedenis zich herhaalt", aldus Tol. „Hier
in de Beemster zijn nogal wat Duitse eigennamen te vin
den. Weet je hoe dat komt?. De buitenplaatsen hadden
zeer ingewikkelde tuinen. Ook op het gebied van tuinen
troefde men elkaar af. Daartoe moest men de beste hove
niers hebben en men haalde wijnbouwers uit Duitsland.
Toen de buitenplaatsen verdwenen kochten de hoveniers
een stuk tuin en begonnen zelf een tuindersbedrijf". Hui
ze Betje Wolff is op dinsdag en donderdag tussen 10.00
en 12.00 uur en 13.30 en 17.00 uur te bezoeken. Op zater
dag en zondag van 14.00 tot 17.30 uur. Inlichtingen:
02998—1430.
wikkeling van woonhuis tot
museum van nabij mee,
kwam in het bestuur van hel
Historisch Genootschap Jan
Azn. Leeghwater, die de ver
zameling beheert en werd
conservator. Een job, die voor
hem een aanvulling is op z'n
beroep en hem bovendien het
idee geeft, dat hij iets bij
draagt aan de educatie. .Men
sen het besef van historie bij
brengen", dat is zijn streven,
„omdat je zonder kennis van
geschiedenis moeilijk je eigen
plaats in de ontwikkeling
kunt bepalen", aldus de blon
de besnorde en kalende Henk
Tol. Zijn kennis heeft hij ver
gaard door te luisteren. „Ik
leer veel van bezoekers. On
der hen zitten altijd wel lie
den die meer weten dan ik."
Modebeeld
enerzijds aan de voormalige
bewoonster: de in haar tijd
bewonderde en ook verguisde
revolutionnaire schrijfster Be
tje Wolff en geeft anderzijds
een beeld van de wijze waar
op de welgestelde polderbur
ger vroeger woonde en zijn
huis inrichtte. Het subliem ge
restaureerde huis, dat fun
geerde als hervormde pasto
rie, dateert uit 1622. Logi
scherwijs heeft het interieur,
evenals het exterieur in de
loop der jaren diverse ver
bouwingen ondergaan, opdat
het vooral niet uit de pas zou
lopen met het heersend mode
beeld. Vandaar ook, dat de
kamers naar de verschillende
stijlperioden zijn ingericht.
„Het is nu een huis, waar je
eigenlijk zo door de eeuwen
heen kunt stappen", aldus
Henk Tol. Het valt hem ech
ter op, dat dat verwarring
schept bij de bezoeker, die
geen oog heeft voor tijd en
stijl. Henk Tol: „Veel mensen
denken, dat Betje in het huis
woonde, zoals het nu is. Dat
is niet zo. Wie wel begrip
heeft van tijd en geschiedenis
hoef je niet uit te leggen, dat
ze nooit op die rode pluchen
stoel heeft kunnen zitten, om
dat die in haar tijd niet in de
mode was. Ik maak vaak
mee, dat mensen, nadat ik
het heb uitgelegd, nog bij het
weggaan zeggen: Wat zal ze
daar mooi gezeten hebben, in
die grote stoel".
Het huis bevat een weelderige
pronkkamer, rijk aan wijn
rood pluche, een opkamer,
bedsteden, portretten van Be
emster notabelen en een keu
ken compleet met turfzolder.
Geheel in tact is er Betjes
boekenkamer, door haarzelf
„kippenrust" genoemd, waar
bijna alle boeken zijn te vin
den, die Betje Wolff en haar
vriendin Aagje Deken ooit
hebben geschreven. Zelfs de
zolder is ingericht, zoals een
zolder behoort te zijn met ka
mertjes, hokjes en „oude rom
mel". Ook hangt er wasgoed
en wordt een blik geboden in
het rookhol, waarin enkele
antieke houten muizenvallen
staan opgesteld. Het rookhol
verschafte toegang tot de
rookkast in de schoorsteen,
waar spek, ham en worst
werden gerookt.
„Voor de oudere generatie is
het museum een oase van
herkenning en van herinne
ring aan dingen uit hun
jeugd", zegt Tol, voor wie het
een ware lust is de bezoeker
te observeren. „Maar de jong
ste generatie heeft geen bin
ding meer met die ouwe din
gen. Uit historisch oogpunt is
het leuk te constateren, dat
met de komst van de jeugd
het tijdperk van echte ge
schiedenis aanbreekt voor al
deze spullen."
„Neem nou een warmwater-
bed kruik", zegt Tol. „Voor
kinderen net zo vreemd als
een harnas. Ze hebben 't
nooit in functie gezien. Type-
De knusse keuken met de nog originele schouw en de vitrinekast (gebouwd om
streeks 1740)
rend is, dat die dingen tot
voor kort nog direct verbin
ding hadden met de herinne
ring van alle mensen, die bij
het zien van zo'n cyhndervor-
mig ding met een dop de as
sociatie hadden van: kouwe
benen, ziekte en een warm
bed. Daarin is plotseling een
leemte ontstaan, waar we wel
rekening mee moeten houden.
Turf, nog zoiets. Dat hebben
we in de open haard liggen.
Kinderen zien dat als een
soort piepschuim, maar wat
het is weten ze niet en kun
nen ze ook niet weten.
De zolder spreekt hen wel
aan door z'n geheimzinnig
heid. Bij een bezoek gaan ze
herhaalde malen kijken op de
vliering. Kun je toch zien, hoe
met het opgroeien in die mo
derne huizen, waar zo'n zol
der niet is, hun fantasiewe
reldje voor een groot deel in
de knoei komt."
Als heel plezierig ervaart hij
de reacties van oudere men
sen, die bij het zien van de
bedstee verrukt uitroepen, dat
ze er als kind nog in geslapen
hebben - „ik zou nu niet
meer willen, maar wat was
het gezellig" - en genieten bij
de herinnering aan de gebor
genheid van hun jeugd. De
pluchen pronkkamer herin
nert hen aan de kamer, waar
ze als kind nooit in mochten
komen. Al rondwandelend
merkt men met spijt op, dat
ze zoveel spullen ooit hebben
weggegooid, waarvan ze de
waarde niet hebben ingezien.
„Daar kan ik wel een gram-
De waarde van zijn museum
is naar de smaak van Henk
Tol, dat een klein museum
als dat van Betje Wolff de
mensen niet overvoert. „Er
zijn mensen die niet gewend
zijn om naar een museum te
gaan. Een groot museum
moet je selectief bezoeken,
bepaalde dingen moet je niet
gaan zien. Zo'n klein museum
is net te behappen en kan
een stap zijn naar een groter
museum. Er zijn nogal wat
mensen die drempelvrees heb
ben." Museumbeheerder Henk
Tol weet te vertellen, dat ze
ker zestig procent van de
mensen nooit in een museum
TOT VERBOD BU
\CSE RECHTER
OTTERDAM (ANP) Zeventien internationale groeperin-
I en personen hebben bij de Haagse rechtbank de eis inge-
tid dat de exportvergunning voor levering van drie door
lonesië in Nederland bestelde korvetten moet worden inge-
Üten. Onder de eisers is de onafhankelijkheidsbeweging
I Oost-Timor het Fretilin. Maandag is het eerste bij Rijn-
elde-Verolme gebouwde korvet al opgeleverd en inmiddels
Hing Indonesië vertrokken.
'Haagse rechtbank kan zich als gevolg hiervan alleen nog
Ig houden met de twee nog niet opgeleverde oorlogssche-
l Intussen heeft ook het Landelijk Comité Zuid-Molukken
C) zich bij de zeventien eisers aangesloten. Tegelijk met
indienen van de eis door deze groeperingen stelden vier
ede Kamerleden Pronk (PvdA), Van der Spek (PSP), Walt-
is (PPR) en Wolf (CPN) schriftelijke vragen aan de minis-
van economische zaken en van buitenlandse zaken over
jvering van de korvetten aan Indonesië.
wilden de levering van het eerste korvet tegengehouden
i totdat de rechtbank een uitspraak had gedaan. Dit tegen-
den is echter niet meer mogelijk. De RSV ontkent ten stel
le dat het opleveren en uitvaren maandag jl van het eerste
vet iets te maken heeft met de eis om de levering te ver-
len. De overdracht van de schepen wordt meestal al maan-
tevoren gepland,aldus een woordvoerder van de RSV.
ielrecht voor sjah in Egypte
'o Het Egyptische parlement heeft het verzoek, dat pre
nt Sadat op 23 juni had gedaan, om de sjah van Iran po-
k asiel te verlenen, ingewilligd.
parlement is van mening, dat dit besluit geen „verraad
het Iraanse volk" betekent.
chter heeft geen
don met Duitse
- elheidsmaniak
ï«ifDHOVEN (ANP) De
irige automobilist R.T.
WestDuitsland die het
lopen weekeinde in het
2< iws kwam toen hij op een
T krook van 2.40 meter
een snelheid van 160
n..kneter ontwikkelde, is gis-
72 n veroordeeld tot 850 gul-
boete en een onvoor-
1E( rdelijke ontzegging van
Fa rijbevoegdheid voor vier
iw nden.
U^sneleheid van 160 kilome-
werd gemeten op een
'ersmalling op de auto
weg Tilburg—Eindhoven,
verkeersschout C.Sloos
een geldboete geëist van
gulden en intrekking van
rijbewijs gedurende drie
inden. Kantonrechter mr.
ieskens vond echter dat
-jvertreding van de West-
ser „grensde aan het mis-
ige" en legde daarom een
vonnis op.
Commissie Huis:
Moord Kennedy-
King
samenzweringen
WASHINGTON (Reuter)
De commissie voor moordza
ken van het Amerikaanse
Huis van Afgevaardigden
heeft in een eindrapport, dat
gisteren is uitgegeven, ver
klaard, dat de moord op pre
sident John Kennedy en die
op dominee Martin Luther
King waarschijnlijk het re
sultaat is geweest van sa
menzweringen.
Het 686 pagina's tellende rap
port herhaalt de voorlopige
conclusies van de commissie
die zij in december uitgege
ven heeft, korte tijd voordat
de commissie (op 3 januari)
opgeheven werd na een on
derzoek van tweeënhalf jaar.
ROTTERDAM Neerlands eerste museum
schip, het ramtorenschip Buffel, wordt op 31
augustus officieel geopend in Rotterdam. Het
publiek kan er op 1 september voor het eerst
terecht. Het schip is van buiten praktisch te
ruggebracht in de staat zoals het in 1868.
door een schotse werf opgeleverd werd aan
de Koninklijke Marine.
De Buffel was bestemd voor de verdediging
van kustwateren, eerst in Indië, later in Ne
derland. De merkwaardige tornp, met een
ramsteven, stamt uit de marine-visie uit die
dagen. De bedoeling was om met de Buffel
vijandelijke kannoneerboten, waartegen het
schip zwaar gepantserd was, letterlijk de
grona in te boren met de verzwaarde boeg.
Gevechten heeft de Buffel nooit geleverd. Het
schip is zelf een keer geramd door een koop
vaarder die uit het roer liep. Het grootste deel
van haar leven heeft de Buffel gediend als lo
gementsschip in Hellevoetsluis en Amsterdam.
Rotterdam heeft het ramtorenschip tenslotte
overgenomen, na een actie van de werven in
de Rijnmond om het schip te redden van de
sloop. Grote delen van het schip zijn terugge
bracht in de oorspronkelijke staat, zoals de
cachotten in het vooronder en de kapiteinska
mer in de achtersteven. Verder staan er (deels
antieke) stoommachines opgesteld op de tus
sendekken.
(Van onze correspondent Roger Simons)
LONDEN Premier Margaret Thatcher komt
morgen haar verkiezingsbelofte na, dat het Britse
Lagerhuis ten spoedigste in de gelegenheid ge
steld zou worden om te debatteren over misda
den, die de strop verdienen. De toenemende cri
minaliteit en het verhoogde gebruik van geweld,
hebben er toe geleid dat meer dan 100 conserva
tieve afgevaardigden, onder wie Margaret That
cher, voorstellen, om opnieuw een beul aan te
stellen. Dan kan de Britse galg weer in gebruik
worden genomen.
Dit strafwerktuig werd in
Groot Brittannië in 1965 bui
ten dienst gesteld. Sindsdien
zijn herhaaldelijk stemmen
opgegaan om moordenaars,
inzonderheid terroristen, op
nieuw met de dood te bestraf
fen. Het Lagerhuis heeft
daarover nog gedebatteerd in
1974 en 1975. Conservatieve
moties, waarin voorgesteld
werd weer een beul in dienst
te nemen, werden toen ver
worpen met een meerderheid
van resp. 98 en 129 stemmen.
Morgen praat het Lagerhuis
KATWIJK Uit een winkel
aan de Katwijkse Voorstraat
is gistermiddag een bedrag
van 3500 gulden ontvreemd.
Het geldkistje, waarin dit geld
werd bewaard, bleek aan het
eind van de middag verdwe
nen. Van de daders ontbreekt
ieder spoor.
over een motie, ingediend
door de conservatief Eldon
Griffiths, parlementair advi
seur van de federatie van
Britse politici. Griffiths is van
oordeel, dat twee soorten
moordenaars - terroristen en
gewapende dieven - terechtge
steld zouden moeten worden.
Politieke waarnemers ver
wachten een emotioneel de
bat, vooral omdat de menin
gen over de doodstraf zo
sterk verdeeld zijn.
Het lijdt evenwel geen twijfel,
dat Margaret Thatcher een
goed punt gescoord heeft bij
de man in de straat door
openlijk uit te komen voor de
doodstraf. Premier Thatcher
schijnt aan te leunen bij het
populaire geloof, dat het risi
co van opgeknoopt worden
een doeltreffend afschrikmid
del zou zijn voor booswichten,
die er anders niet voor terug
deinzen om iemand van het
leven te beroven. Deze me
ning wordt echter niet ge
deeld door de meerderheid
van Britse politici en experts.
,,LPG-tankwagens uit dichtbevolkte woongebieden*
DEN HAAG Staatssecreta
ris Smit-Kroes (verkeer en
waterstaat) moet vervoerders
van vloeibaar gemaakt petro-
leumgas (LPG) dwingen om
gebruik te maken van de
routes voor gevaarlijke stof
fen. Het is voor de staatsse
cretaris een koud kunstje om
butaan en propaan (twee
soorten van dit gas) via een
ministeriële beschikking in te
delen bij de gevaarlijke stof
fen.
Dat is de strekking van een
brief die het dagelijks bestuur
van de provincie Zuid-Hol
land, de gemeente Rotterdam
en de Rijnmond hebben ge
stuurd aan mevrouw Smit-
Kroes. De drie zeggen dat
LPG-tankwagens nu vaak
zonder noodzaak door dich
tbevolkte woonwijken rijden.
De gemeentebesturen kunnen
daar weinig tegen doen, zo
lang de tankwagens niet ge
bonden zijn aan de oranje
routes voor gevaarlijke ladin
gen.
De drie vinden het niet ver
antwoord om met LPG-maat
regelen te wachten totdat een
studie van rijkswege over
LPG-vervoer over land en
water is afgerond. Volgens de
brief lukt dat dit jaar niet
m'ïcr, terwijl er nu de nood
zaak is om de LPG-tankwa
gens uit dichtbevolkte gebie
den te weren.
Overvallers
aangehouden
POORTUGAAL (ANP)
Vier mannen die ervan wor
den verdacht zaterdag de
overval op een postkantoor
in Poortugaal te hebben ge
pleegd, zijn gisteren gearres
teerd.
De mannen, afkomstig uit
Poortugaal en Rotterdam, va
riëren in leeftijd van 22 tot 28
jaar. Het grootste gedeelte
van de buit, die 65.000 gulden
bedroeg, is teruggevonden.
De politie in Amsterdam
heeft gisteren een Duitser en
een Belg aangehouden die
eerder op de dag een overval
hadden gepleegd op een siga
renwinkel. Met een revolver
bedreigden zij de eigenaar en
ze gingen er met vierhonderd
gulden vandoor.
In Utrecht is gisteren door
drie gewapenden en gemas
kerde mannen een overval ge
pleegd op een bijkantoor van
de Amrobank. Twee mannen
hielden een klant en het per
soneel in bedwang en de der
de deed een greep in een ge
ldkist. Zij vertrokken in een
gereedstaande auto waar een
vierde man aan het stuur zat
De buit zou enkele tienduizen
den guldens bedragen.
Kunst en
kunstenaars
Eskimo's van Noord-Amerika,
vroeger en nu is de titel van
een tentoonstelling die tot 17
september wordt gehouden in
het Volkenkundig Museum te
Tilburg. Het eerste deel van
de expositie geft een beeld
van de traditionele cultuur en
de veranderingen die daarin
plaatsvinden, het tweede deel
toont een aantal beelden van
moderne eskimo-kunstenaars
van steen en ivoor, met als
aanvulling foto's van gravures
en tekeningen. De beelden
zijn te koop.
Triest record Mexicaanse
olieramp
MEXICOSTAD De olie
ramp in de Golf van Mexico,
waarbij per dag een hoeveel
heid olie van ongeveer 30.000
vaten, uit een brandende
oliebron spuit, kan sinds gis
teren de grootste olieramp-
ter wereld worden genoemd.
Er is nu een hoeveelheid van
1,31 miljoen vaten in de golf
terecht gekomen. De ramp
met de tanker Amoco Cadiz,
waarbij een hoeveelheid van
1,3 miljoen vaten in zee te
rechtkwamen, was tot nu toe
de grootste olieramp. Het
einde van de ramp is nog
niet in zicht Het kan nog
wel tot september duren voor
de spuitende bron is gedicht
Strandzesdaagse start 23 juli
WASSENAAR Op maan
dag 23 juli gaat voor de
21ste keer de Strandzesdaagse
van start. Deze wandel/kam-
peertocht voert de circa 800
deelnemers langs het strand
van Hoek van Holland naar
Den Helder. Onderweg wordt
in tenten overnacht op kamp
eerterreinen in Wassenaar,
Noordwijk, Velsen, Egmond
aan Zee en Callantsoog.
De eerste overnachting vindt
plaats op de camping Duin-
rell in Wassenaar. De aan
komst van de wandelaars op
de Wassenaarse Slag wordt
op de eerste wandeldag ver
wacht rond half vier. Men
beoogt dagelijks met een
wandeling van circa 23 kilo
meter in zes dagen de totale
afstand van 140 kilometer te
overbruggen. De tocht kan
naar eigen inzicht van de
deelnemers worden gelopen,
zowel individueel als in
groepsverband. De eindbe
stemming Den Helder wordt
op zaterdag 28 juli omstreeks
één uur bereikt.
*v/v
