Met Strauss maakt
partij ruk naar rechts
Spaans denken over zelfbestuur voor Basken
nog niet veel verder dan in Franco-tijdperk
Portugal keurt grote
wapenverkoop
aan Somoza goed
CDU BETAALT HOGE PRIJS
Vrouw „per abuis'
hand afgezet in
kraamkliniek
Nederland wil opgebrachte vluchtelingen opnemen
BUITENLAND
LEIDSE COURANT -x
WOENSDAG 4 JULI1979 PAGINA 7
jof voor paus
ran Berlinguer
tOME In een politieke
rerklaring heeft de secreta-
is-generaal van de Italiaanse
ommunistische partij, Enrico
Jerlinguer, de rooms-ka tho-
ieke kerk en in het bijzon-
Ier haar hoogste leiding, ge-
irezen vor het niet meedoen
an „anti-communistische
hantage".
loewel Berlinguer paus Jo-
lannes Paulus II niet bij
lame noemde, was men het
r over eens, dat hij indirect
le paus een compliment gaf
oor zijn niet-inmenging in
inti-communistische agitatie
n Italië. Het wordt gezien als
sen symbolische handreiking,
ran Berlinguer aan de paus.
n zijn verklaring zei Berlin-
[Uer ook, dat zijn partij niets
e maken zou willen hebben
net een kabinet, dat haar uit
loot. Zoals bekend wil de
hristendemocratische kabi-
ïetsformateur, de aftredend
>remier Andreotti, in zee
[aan met de socialisten en
inkele kleinere partijen.
Israëlische
stafchef
speelde eigen
rechter
JEL AVIV (AP) - De
stafchef van het Israëlische
leger, luitenant-generaal
Raphael Eytan, is in op
spraak gekomen door zijn
beslissing om de straffen
te verminderen van twee
militairen, die veroordeeld
waren wegens moord op
Arabieren.
Vorig jaar tijdens een Isra
ëlische inval in Libanon
vermoordde een legeroffi
cier vier Arabieren. De of
ficier was door de presi
dent van de Israëlische op
perste gerechtshof tot acht
jaar gevangenis veroor
deeld, maar luitenant-gene
raal Eytan verminderde
deze straf tot twee jaar. De
bekendmaking van dit inci
dent was voor de kleine
linkse Sheli-fractie aanlei
ding een motie van wan
trouwen tegen de regering
van premier Begin in te
dienen.
Een lid van de joodse bur
gerwacht zag zijn gevange
nisstraf door toedoen van
Eytan dalen van tien tot
drie jaar. De man schoot
twee maanden geleden in
een vlaag van woede een
Arabier dood, nadat een
kameraad van hem een
dag eerder bij een terreu
raanslag was omgekomen.
•Vossi Saris van de socialis-
'jische oppositie noemde de.
beslissingen van Eytan
belediging van de
rechtspraak en rechters".
Aanvankelijk had de mili
taire censor de hele kwes
tie buiten de publiciteit
willen houden, maar een
parlementslid bracht het
gebeurde deze week ter
sprake.
hatcher kiest
Ivoor
kernenergie
LONDEN (DPA) De Britse
iremier Margaret Thather
leeft zich gisteren uitgespro
ten voor een uitbreiding van
het Britse kernenergiepro
gramma, daar andere energie-
ïronnen op den duur ontoe
reikend zullen zijn.
Labour-oppositieleider Callag-
han heeft haar daarentegen'
verzocht haar geestdrift een
jeetje te temperen, aangezien
Engeland volgens hem over
voldoende energievoorraden
ieschikt en daarom voorzich-
ig kan doen met kernenergie.
(Van onze correspondent Ami van Vree)
BONN Vandaag maakt Franz-Josef
Strauss van zijn recht als lid van de
Bondsraad gebruik om tijdens het grote
energiedebat in de Bondsdag (de West-
duitse Tweede Kamer) het woord te
voeren. Na zijn verkiezing maandag
nacht in een dramatische zitting van de
Bondsdagfractie van CDU en CSU tot
kandidaat voor het kanselierschap kan
men dit optreden beschouwen als de o-
pening van de verkiezingsstrijd die tot
het najaar van 1980 zal duren en als
eerste rechtstreekse confrontatie met
zijn grote rivaal Helmuth Schmidt.
Een gevoel van „herwonnen levens
kracht" viel gisteren onmiskenbaar in
kringen van CDU-politici te bespeuren
na de stemming in de Bondsdagfractie
waarbij de Beierse minister-president on
verwacht met grote meerderheid als kan
didaat van CDU en CSU uit de bus
kwam. Ook was er een duidelijke op
luchting merkbaar dat er met dit besluit
een eind is gekomen aan de onverkwik
kelijke strijd om functies en personen
die de CDU al maanden in zijn greep
houdt. Deze machtsstrijd bedreigde niet
alleen de eenheid tussen de christen-de
mocratische zusterpartijen, maar hij was
er ook de oorzaak van dat er van een
werkelijke oppositie de laatste tijd in
Bonn geen sprake meer was met alle ge
volgen van dien voor het aanzien van de
CDU en voor een goed functioneren van
de parlementaire demokratie.
Maar de CDU heeft het behoud van de
penheid en de kans om weer meer poli
tieke invloed te krijgen met een hoge
prijs' moeten betalen. Want het valt niet
te ontkennen dat met de 'keus van
Franz-Josef Strauss de partij als geheel
een flinke ruk naar rechts heeft gemaakt
en dat de meer liberale krachten terrein
hebben moeten prijsgeven. Het is immers
iedereen - behalve wellicht enkele naïeve
lingen - duidelijk dat met de persoon
van Franz-Josef Strauss als lijsttrekker
van CDU en CSU en als mogelijke
bondskanselier ook een groot deel van
diens uiterst conservatieve ideeën in de
verkiezingsstrijd een belangrijke rol zul
len gaan spelen. Niet voor niets was de
eerste reactie van Berlijns burgemeester
Stobbe (SPD) dat de gebeurtenissen in
CDU-CSU „gevaarlijke consequenties
voor een voortgang van de ontspanning"
kunnen hebben.
Spanning
Met spanning moet worden afgewacht
hoe de basis van de partij later de kie
zers op de nominatie van Strauss zullen
reageren. Zeker moet de Beierse politi
cus met zijn grote ervaring, zijn politieke
instinct en zijn meeslepende dynamiek in
staat worden geacht een deel van de
weerstand die 'tegen hem bestaat, te
overwinnen. Dit zal des te meer het ge
val zijn als er zich komende winter cri
sisverschijnselen voordoen die het hem
gemakkelijk maken om de „sterke man"
te spelen. Maar of het hem zal lukken,
met name in het noorden van Duitsland,
om de toch al uitstekende resultaten van
zijn voorganger als kanselierskandidaat
Helmut Kohl in 1976 te overtroeven,
moet op dit ogenblik sterk worden be
twijfeld. De uitslag van de parlements
verkiezingen in de sterk geïndustriali
seerde deelstaat Noordrijn-Westfalen vol
gend voorjaar kan wat dat betreft als
een belangrijke graadmeter worden be
schouwd.
Overigens heeft Strauss de eerste etap
pes van zijn „Tour d'Allemagne" glans
rijk doorstaan. Eerst heeft hij zijn proté
gé Kar sens het hoogste staatsambt weten
te bezorgen, wiens oude functie van
Bondsdagpresident nu door een partijge
noot van Strauss wordt bezet Vervol
gens heeft Strauss zeer tactisch het spel
om de kanselierskandidatuur meege
speeld en zijn talrijke tegenstanders in
de CDU zodanig gemanoeuvreerd dat zij
hem geleidelijk als rijpe appels in de
schoot vielen. De man die eens zijn bie
zen als minister van defensie moest pak
ken, omdat hij het parlement belogen
had, heeft nu nog éénmaal de - waar
schijnlijk onherroepelijk laatste - kans
om zijn oude politieke idealen te verwe
zenlijken.
Strauss' successen tot nu toe betekenen
tegelijkertijd waarschijnlijk een einde
van Helmut KohL Eerst had deze vrijwil
lig afstand gedaan van zijn aanspraken
op de kanselierskandidatuur ten gunste
van Albrecht om zijn andere functies als
partij- en fractievoorzitter te kunnen be
houden. Maar de gang van zaken tijdens
de gedenkwaardige fractievergadering
van afgelopen maandag en de uitslag er
van waren zodanig dat men voor de ver
dere politieke carrière van deze integere
man het ergste moet vrezen. Het is een
bewijs temeer dat het binnen het federa
le systeem van de Bondsrepubliek uiterst
moeilijk is om in Bonn op te boksen te
gen de „diehards" uit de provincie.
LONDEN Op de
Londense veiling So-
theby is een record
bedrag van 2,07 mil
joen gulden betaald
voor een olieverf
schilderij van de ex
pressionistische
schilder Pablo Picas
so „La bouteille de
vin". Het werk is
door een Zwitser ge
kocht.
(Van onze correspondent)
PARUS Een verontrustende medische aangelegenheid, die
als gevolg van een beslissing van de Raad van Beroep van
Nimes bekend is geworden, heeft in Frankrijk grote veront
waardiging en opschudding veroorzaakt. Een aanstaande moe
der werd voor de bevalling opgenomen in een kliniek, maar
kwam na de geboorte tot de ontdekking dat men haar de lin
kerhand had afgezet. Dat gebeurde in 1976. Maar tot op he
den heeft de medische wereld de boot weten af te houden.
De 24-jarige Giovanna Bourmal werd op 12 februari '76 opge
nomen in een kraaminrichting in Avignon, maar wegens een
aantal complicaties werd zijn voor de geboorte overgebracht
naar een gespecialiseerde kliniek in Montpellier. Er moest op
eratief worden ingegrepen, hetgeen een volledige narcose
noodzakelijk maakte. De baby was gezond, maar de jonge
moeder keek verworderd naar het zware verband om haar lin
kerarm. Op haar panische vraag wat er was gebeurd, werd
haar aarzelend gezegd dat haar linkerhand was afgezet. Maar
waarom en door wie; daar kreeg zij geen anwtoord op.
Weer thuis nam de vrouw twee advocaten in de arm. Er wrd
een klach tegen de kliniek ingediend en de rechter van in
structie benoemde twee medische experts, die al rap rapport
uitbrachten. Hun conclusie: Geen van de medici uit de kliniek
trof enige blaam. Ze werden dus van rechtsvervolging ontsla
gen.
De advocaten namen daar geen genoegen mee, en de zaak
werd opnieuw aanhangig gemaakt Een nieuw onderzoek zal
moeten uitwijzen wie voor de „vergissing" verantwoordelijk is.
Nu de publieke opninie is wakker geschud zulllen de betrok
ken medici zich niet meer achter elkaar kunnen verschuilen
en de vrouw zal waarschijnlijk op een forse schadevergoeding
kunnen rekenen.
Nixon brengt
bezoek aan
sjah
MEXICO (AFP) De ex-pro-
sident van de V.S., Richard
Nixon, ontmoet op vijf juli
de sjah van Iran in Mexico,
zo heeft de Mexicaanse pen
gisteren gemeld.
Nixon en de sjah kennen el
kaar goed van de tijd dat de
sjah nog aan de macht was
in Iran.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllimilllllimilllll
PvdA-Kamerleden willen
onderzoek
Extreem hoge
kankersterfte in
Haarlemmermeer
DEN HAAG (ANP) - De
PvdA-fractie in de Tweede
Kamer vindt dat een verder
onderzoek noodzakelijk is
naar de oorzaak van het rela
tief hoge percentage kanker-
sterfte in de Haarlemmer
meer.
De socialisten Voogd, Stoffe-
len en Van den Bergh hebben
op een dergelijk onderzoek
aangedrongen in schriftelijke'
vragen aan de minister van
volksgezondheid. Zij wijzen er
daarbij op dat dr. G.J.Bos,
sociaal geneeskundige in Lei
den, het vermoeden heeft uit
gesproken dat dit hoge per
centage kankersterfte voor
komt als gevolg van bij het
starten en landen op Schiphol
vrij komende stoffen.
Dayan uit
ziekenhuis
TEL AVTV De Israëlische
minister van buitenlandse za
ken Mosje Dayan, die vorige
week aan een kankergezwel
in de ingewanden werd ge
opereerd, heeft gisteren het
ziekenhuis verlaten. Naar ver
wachting zal hij over enkele
weken zijn werk hervatten.
AAN EEN
ARM
In deze ongemakkelijke
houding heeft deze jon
geman drie en een half
uur lang gedreigd van
een zes verdiepingen
hoog gebouw te sprin
gen. Zijn moeder was
duidelijk opgelucht
toen hij besloot de
sprong toch maar niet
te wagen. Oe politie
heeft hem uit zijn be
narde positie bevrijd.
LISSABON/MANAGUA (UPI,Rtr) De mili-
taire autoriteiten in Portugal hebben een par
ticuliere wapenhandelaar toegestaan voor
ruim 1 miljoen dollar wapens te verkopen
aan de Nationale Garde van president Somo
za in Nicaragua.
De communistische krant O Diario in Lissa
bon berichtte gisteren dat de firma Norte Im-
portadora onlangs minstens drie scheepsvrach-
ten „granaten en munitie" aan de familie So
moza had geleverd voor haar strijd op leven
en dood met de Sandinistsiche guerrilastrij-
ders. Een woordvoerder van het Portugese le
ger bevestigde dat de militaire autoriteiten de
verkoop hadden goedgekeurd.
De Sandinistische verzetsstrijders die giste
ren de stad Rivas, honderd kilometer ten zui
den van Managua, hebben veroverd, hebben
gezegd dat Somoza wapens blijft ontvangen
uit arsenalen in Argentinië, El Salvador en
Guatemala. Aangezien deze wapens van Ame
rikaanse makelij zijn, spreken de Sandinisten
van indirecte hulp van de V.S. aan Somoza.
De beide kamers van het Nicaraguaanse par
lement, het Nicaraguaans Congres, komen
vandaag bijeen en er zijn sterke aanwijzingen
dat het aftreden van Somoza op de agenda
staat. De Conservatievepartij in Nicaragua,
die in de oppositie is, wilde alleen maar ver
gaderen als het aftreden van Somoza wordt
besproken.
DIPLOMATIEKE STAP BIJ HANOI
DEN HAAG Nederland wil 150
van de ongeveer 300 Vietnamese
vluchtelingen die onlangs door een
Westduits schip schip van een Neder
lands olieboorplatform waren meege
nomen maar dat vervolgens door de
Vietnamese autoriteiten werd opge
bracht, opnemen.
Twee weken gelden kwamen twee
scheepjes met vluchtelingen in barre
weersomstandigheden langszij het olie-.
boorplatform dat in opdracht van de
Vietnamese regering boringen verricht
bij de kust van dat land. Van de 331
vluchtelingen konden er 308 worden
gered. Omdat het bivakkeren van een
paar honderd mensen op het boorei
land problemen gaf, nam een West
duits bevoorradingsschip eind vorige
week de vluchtelingen aan boord om
hen ergens te brengen waar ze goed
opgevangen zouden worden. Dit schip
werd door de Vietnamese marine aan
gehouden en naar de de haven Vung
Tau gebracht, waar de vluchtelingen
van boord werden gehaald. West-
Duitsland protesteerde in Hanoi fel te
gen deze handelwijze en Nederland
ondernam eveneens een diplomatieke
stap om zijn ongenoegen kenbaar te
maken.
De buurlanden van Vietnam hebben
op een bijeenkomst op het Indonesi
sche eiland Bali nogmaals duidelijk
gemaakt dat zij voorlopig geen enkele
vluchteling meer zullen toelaten.
De enige concrete hulp die de vluchte
lingen nu geboden wordt is dat de
schepen van de Amerikaanse Zevende
Vloot vluchtelingen zullen oppikken
als hun bootjes zullen zinken. Ook zul
len drie Italiaanse oorlogsbodems
vluchtelingen oppikken die zij op de
Chinese Zee aantreffen.
,lk verheug me er niet op, maar moet
k er aan herinneren dat al die keren
lat Madrid troepen heeft gestuurd naar
lie oude landen het resultaat van haar
icties nul is geweest? Eens te meer
noet „men in Madrid bedenken dat
deeën zich niet laten kerkeren of kapot
oaken. Ze blijven de kop op steken".
Iet die oude landen is het Baskenland
)edoeld en de woorden zijn gebezigd
löor een Baskische senator in de Madri-
eense krant El Pais van afgelopen zon-
lag. Michel Unzueta doet een ernstige
>oging begrip te wekken voor het auto-
ïomiestreven van zijn streekgenoten. Wat
laarbij opvalt is de benadering en toon
'an zijn artikel. Hebben zij, de Spanjaar
den, ooit werkelijk oog gehad voor wat
le Basken bezielt?
)e vraag is van belang, niet alleen om-
lat de Baskische terreurorganisatie ETA
nomenteel met grote regelmaat bezig is
lommen tot ontploffing te brengen in de
ntemationale toeristencentra aan de
jpaanse kusten, maar ook omdat het
Spaanse parlement, de Cortes, deze week
begonnen is aan de bespreking van het
project van zelfbestuur dat de Basken
zelf veelbetekenend het Project van Gu
ernica genoemd hebben, naar de Baski
sche hoofdstad die in 1937 tijdens de
Spaanse burgeroorlog werd vernietigd.
Vooruitzichten
De vooruitzichten voor het Project van
Guemica zijn niet gunstig. De hoop dat
de regerende partij van premier Suarez
het ongewijzigd zal goedkeuren is mini
maal. De Madrileense bestuurders zijn
hooguit bereid bepaalde onderdelen van
de Spaanse souvereiniteit te delen, maar
nooit zijn ze van plan die op welk ter
rein dan ook volledig oVer te dragen,
omdat dan in hun ogen de deur naar af
scheiding wagenwijd is geopend. Onder
wijs mag bijvoorbeeld gegeven worden
in het CasteÜaans en het Baskisch, het
geen nu al overigens gebeurt, maar niet
alleen in die taaL Politietaken zullen de
Madrileense bestuurders nog minder uit
handen durven geven. De gehate Guar-
dia Civil zal hoe dan ook in laatste in
stantie verantwoordelijk moeten blijven
voor het handhaven van de openbare
orde. Ook een eigen Baskische belasting
heffing levert grote moeilijkheden op.
Eigenlijk blijkt hieruit hoe weinig de tij
den sinds het aan de macht komen van
Franco voor de Qasken veranderd zijn.
Het Madrileense centralisme dat de Bas
kische senator Unzueta in El Pais signa
leerde heeft nog nauwelijks aan kracht
ingeboet
Toch was even de verwaenting gewekt
dat de ontwikkelingen anders zouden
verlopen. Het verdwijnen van Franco in
1975 en de eerste stappen op de weg
naar democratie hadden tot gevolg dat
het terrorisme van de ETA luwde. Nog
geen jaar na de dood van Franco kon
digde de ETA zelfs aan dat zij geen aan
slagen meer zou plegen. In plaats daar
van werden de activiteiten op de politiek
geconcentreerd. Omdat de ETA als
streng verboden organisatie zelf' geen po-
litieke activiteiten kon bedrijven werden
een aantal mantelorganisaties opgericht
die formeel met de ETA niets te maken
hadden en een coalitie zouden aangaan:
de Herri Batasuna.
Dat het terrorisme in Baskenland korte
tijd daarna heftiger dan ooit weer is op
gelaaid, heeft ongetwijfeld ook te maken
met de wijze waarop de Spanjaarden de
afgelopen drie jaar hun land in bestuurs
kundig opzicht hebben willen hervormen.
De regering-Suarez gaf er de voorkeur
aan eerst een nieuwe grondwet te maken
en daarna pas de autonomie van de Bas
ken en Catalanen die in dit opzicht al
een lange traditie achter de rug hebben
te regelen. De Basken die een mo
ment de illusie gekoesterd hadden dat de
regering-Suarez het statuut van 1936 van
stal zou halen, kwamen bedrogen uit (In
dat beginjaar van de burgeroorlog kre
gen de Basken onder sterk wankelend
Republikeins bewind een zeer vergaande
vorm van zelfbestuur toebedeeld, die
echter slechts enkele maanden tegenover
Franco stand hield.)
In plaats daarvan werd de Basken begin
1978 een zeer bescheiden vorm van pre-
autonomie aangeboden die het onder
meer mogelijk maakte een bestuursraad
te kiezen. Deze heeft echter vrijwel geen
enkele bevoegdheid.
Politiek machtig
Terwijl op de weg naar Baskische auto
nomie sinds de dood van Franco nauwe
lijks vorderingen werden gemaakt kon
den de Basken wel politiek van zich
doen spreken. In dat opzicht hebben er
dan ook veranderingen plaats gehad die
het de Madrileense bestuurders onmoge
lijk maken de Baskische autonomiekwes-
tie nog langer als een randprobleem ter
zijde te schuiven. Wat bleek? Zowel bij
de parlements- als gemeenteraadsverkie
zingen van het voorjaar kwamen de poli
tieke mantelorganisaties van de ETA on
gemeen sterk naar voren. De Herri Bata
suna werd in de twee belangrijkste Bas
kische steden San Sebastian en Bilbao
de op een na machtigste groepering. De
meer traditionele, aan de UCD van Sua
rez verwante partij PNV (Nationale Bas
kische Partij) die altijd al op geweldloze
basis zelfbestuur voor het Baskenland
had bepleit, bleef het sterkst
In die situatie kon het ook gebeuren dat
de eerder genoemde Baskische senator
Michel Unzueta van de als fatsoenlijk te
boek staande PNV het optreden van de
ETA, zonder deze overigens bij name te
noemen, kon billijken.
Het verlangen naar zelfbestuur dat de
Basken eeuwenlang ook daadwerkelijk
hebben kunnen uitoefenen, is niet uit te
roeien, zo luidde kort vertaald zijn bood
schap. Maar de bezwaren die tegen het
Project van Guemica zijn ingebracht
hebben ook duidelijk dat het centrale ge
zag in Madrid niet bereid, resp. niet rijp
is, zo kort na het Franco-tijdperk, die
overgang te maken. Dat betekent ook
dat de geruchten dat Madrid geregelde
troepen zal inzetten can de orde in Bas
kenland te handhaven weer met grote
regelmaat opduiken en dat de slijtage
slag met de ET A zal voortduren.
PAUL VAN VELTHOVEN