Duizenden guldens voor kinderen
uit derde wereld gestolen
Achmed en
Mohamed
gaan nooit
meer weg
Kombel de
cimbalen
Rijnland maakt
zich zorgen over
waterkwaliteit
in droogte
perioden
3|n tap/regio
estauratie
Lonumenten
- Grepen uit de Leidse muziekgeschiedenis
Een alternatief sociaal werker pikte voor
z>n behoudende verloofde
een eksklusief tasje
bij Contessa.
Enthousiasme voor
Weens concert
Economisch wel en wee
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 20 JUN11979 PAGINA 5
Minister TuIJnman (links) opent offldeel de nieuwbouw van RIJrv>
land. Naast hem dijkgraaf Van Knobelsdorff, die toekijkt als de be
windsman de panelen met links het vierhonderd jaar oude Rijn-
landhuis en rechts de nieuwbouw omdraait
DIJKGRAAF BIJ OPENING
NIEUWBOUW
LEIDEN De kwaliteit van het
water in het hoogheemraadschap
Rijnland loopt gevaar in perioden
van watertekort en een lage water
stand in de Rijn. Het is een grote
zorg, dat overeenkomsten voor de
oplossing van het vraagstuk van
verziiting en verontreiniging van
het Rijnwater uitblijven. Het is zo
mogelijk nog meer verontrustend,
dat reeds overeengekomen aanzet
ten niet nagekomen kunnen wor
den. Dit zei gistermorgen dijkgraaf
J. van Knobelsdorff bij de opening
van het nieuwe kantoor van 'Rijn
land' aan de Leidse Breestraat.
De kwaliteit van het oppervlaktewater in
Rijnland hangt nauw samen met de toevoer
van water vanuit de Rijn. Door de grote re
genval van dit moment zijn er voor Rijn
land geen problemen, maar al diverse malen
is gebleken, dat men steeds meer moeite
krijgt met het waarborgen van de kwaliteit
en kwantiteit van water zodra een droge pe
riode aanbreekt. Dan zorgt de Rijn nog
maar voor een geringe wateraanvoer met
hoge chloridegehalten en dringt het zeewa
ter ver landinwaarts op. De moeilijkheden
die hierdoor kunnen ontstaan worden niet
minder, nu berekeningen hebben aange
toond, dat de waterbehoefte van westelijk
Nederland lager is dan oorspronkelijk werd
aangenomen. Dijkgraaf Van Knobelsdorf
zei, dat de waterschappen het spoedeisende
karakter van een voortgezet onderzoek naar
de noodzaak van aanleg van het zoetwater-
kanaal van Waddinxveen naar Voorburg be
klemtonen.
De dijkgraaf van Rijnland zei in zijn ope
ningsrede voorts, dat zuiveringstechnische
voorzieningen op stapel staan voor onder
meer Boskoop/Reeuwijk, Alkemade, Aals
meer en Haarlemmerliede en Spaarnwoude.
Hij vreesde, dat Rijnland ook voor deze
voorzieningen weer zal moeten vechten om
een plekje te krijgen om te bouwen. Hij
merkte daarbij op, dat elke betrokkene
graag goed water heeft, maar vrijwel nie
mand bereid is daar ruimte voor vrij te ma
ken. Een goed voorbeeld van deze proble
men is te zien geweest in Zwaanshoek
(Haarlemmermeer), waar vertragingen optra
den en de kosten tientallen miljoen hoger
uitkwamen. Andere voorzieningen die Rijn
land gaat bouwen zijn een nieuwe buiten-
sluis in Katwijk, aangepast aan de eisen
van de Deltawet, en een vernieuwing van
het gemaal Spaarndam.
De opening van het nieuwe kantoor van
Rijnland door minister ir D.S. Tuijnman
van Verkeer en Waterstaat werd bijgewoond
door een groot aantal genodigden. Onder
hen burgemeesters van vrijwel alle in het
gebied van Rijnland liggende gemeenten.
Burgemeester drs A.J. Vis van Leiden bood
namens de gezamenlijke gemeenten een
standbeeld aan van de hand van Theo van
de Nahmer. Het beeldje, geplaatst bij het
parkeerterrein van Rijnland aan de Boom-
markt heet "Het zonnetje van Rijnland'. Het
is een lieftallig meisje, dat de burgerij per
sonifieert, kijkend naar de werkers van het
hoogheemraadschap. Burgemeester Vis ging
evenals de meeste andere sprekers in op de
ongewone bouwstijl van het nieuwe kantoor.
Hij karakteriseerde de daklijst als een tref
fende gelijkenis met het golvenspel van het
water en meende, dat de nieuwbouw een
aanwinst was voor de Breestraat waar 'mo
dern' het 'oud' het goed met elkaar kunnen
vinden.
IDEN De gemeente Lei-
'i heeft deze week bericht
y vangen van de Rijksdienst
^$r de Monumentenzorg, dat
restauratie van monumen-
panden in de binnenstad
tien jaar is veilig ge-
i d. De gemeente krijgt van
jaarlijks tot en met
een bedrag van
16.000.- voor de restaura
van 55 woonhuismonu-
:n toegekend,
in de algemene bezuini-
iplannen van de regering
e sombere berichten over
monumentenprogramma's,
andere steden, waaronder
erdam, is het college
ilfsprekend zeer ver
met deze schriftelijke
g, zo meldt het stad-
^,Het beleid om door
idiëring de restauratie
het uitgebreide Leidse
inumentale particuliere wo-
[bezit te stimuleren, dat
dusverre op grond van
indelinge afspraken werd
'wikkeld, kan nu op een
ide basis voor een reeks
n jaren worden voortgezet."
INBRAAK BIJ TERRE DES HOMMES
LEIDEN „Een jaar
hard werken is in één
klap weggegooid. Het
is intens laag wat dat
stelletje onverlaten
heeft gedaan" Dit zegt
een ontstelde mevrouw
C. Deibels-Renders van
de Leidse werkgroep
van 'Terre des Hom
mes'. De werkgroep is
ernstig gedupeerd,
doordat vorige week
voor een waarde van
ruim drieduizend aan
goederen is gestolen uit
een opslagruimte in de
binnenstad. Goederen
die bestemd waren
Voor kinderen uit de
derde wereld. Het ver
lies is overigens nog
heel wat groter, want
er werd ook grote scha
de aangericht.
De opslagruimte werd door
de inbrekers totaal overhoop
gehaald. Kasten werden om
gegooid en uit elkaar getrok
ken, de inhoud van een grab
belton, bestemd voor de eerst
volgende braderie werd over
de vloer verdeeld en vervol
gens tot puin geslagen. Bij de
raming van de totale schade
is de aangerichte ravage niet
inbegrepen. Wel tot de opge
geven drieduizend gulden be
horen met zorg gebreide
kleertjes, handdoeken, strop
dassen en diverse derde we
reld- artikelen zoals leren
slippers, houtsnijwerk en rie
ten manden weggehaald.
Mevrouw Deibeis: „Op de
deur van de opslagruimte
staat duidelijk aangegeven
voor wie de artikelen bestemd
zijn, daarom is het voor de
leden van de werkgroep des
te bedroevender, dat de van
dalen zo nietsontziend te
werk zijn gegaan. Al het
werk is voor niets geweest.
Van het geld dat de artikelen
zouden hebben opgebracht
hadden we medicijnen en
voedsel kunnen kopen. De
kinderen in de ontwikkelings
landen hebben daaraan drin
gend behoefte. Maar we kun
nen nu natuurlijk niet bij de
pakken neer gaan zitten. We
moeten verder. Ik hoop dat
mensen die ons willen steu
nen contact met ons opne
men," aldus mevrouw C. Dei-
bels (tel. 071-765419). Van het
gestolen bedrag zouden medi
cijnen en voedsel gekocht
worden.
VANDAAG GEPROMOVEERDE
LEWENAAR W. SHADID:
LEIDEN Een belang
rijke groep buitenland
se werknemers zal Ne
derland nooit meer ver
laten. Dat maakt het
voor de overheid nood
zakelijk om zonder om
wegen aan te sturen op
integratie van de bui
tenlanders in de Neder
landse samenleving.
Aldus de opvatting van de
Leidse cultureel antropoloog
W. Shadid die vandaag is ge
promoveerd tot doctor in de
sociale wetenschappen op een
onderzoek naar de integratie
van de Marokkaanse werkne
mers in onze maatschappij.
Dr. Shadid is tot de conclusie
gekomen dat de overheid veel
te weinig doet om die inpas
sing te bewerkstelligen. Hij
betreurt dat des te meer om
dat het mislukken van de in
tegratie volgens hem ernstige
gevolgen zal hebben. Blijven
de buitenlanders in de toe
komst net zo geïsoleerd als ze
nu zijn, zo luidt Shadids
waarschuwing, dan zullen de
kinderen van de oorspronke
lijke immigranten over een
aantal jaren in opstand ko
men. Met het voorbeeld van
de Molukkers voor ogen zul
len ze hun sociaal isolement,
mogelijk met gewelddadige
middelen, verbreken.
Als de 35-jarige Shadid - zelf
een Jordaanse „gastarbeider",
die in Leiden verblijft sinds
1962 - het begrip „integratie"
hanteert, bedoelt hij niet dat
de buitenlanders gedwongen
moeten worden zich in alle
opzichten als Nederlanders te
gedragen. Zijn definitie van
integratie houdt in dat de
buitenlanders die dat willen
de kans moeten krijgen zich
tot volwaardige leden van
onze maatschappij te ontwik
kelen. Maar wel, indien ge
wenst, met behoud van eigen
identiteit en cultuur.
ADVERTENTIE
Erg nieuw. Airconditioned. Contessa voor exclusieve modeschoenen en tassen,
Donkersteeg 12-14, Leiden. Tel. 071 - 142738.
De Leidse Jordaniër kan zijn
inzicht wetenschappelijk ge
sproken alleen verdedigen
voorzover het de 44.500 legaal
in ons land verblijvende Ma
rokkanen betreft Zijn onder
zoek heeft zich immers tot
deze groep beperkt Dat veel
van de door hem boven water
gebrachte gegevens in grote
lijnen ook voor immigranten
uit andere landen gelden, ligt
evenwel voor de hand. Wat
de Marokkanen aangaat is
komen vast te staan dat voor
37 van de gehuwde Marok
kaanse arbeiders gezinshereni
ging al een feit is. Een even-
hoog percentage wenst het
zelfde maar wordt belemmerd
door gebrek aan goede huis
vesting. Het vermoeden is vol
gens de cultureel antroploog
gewettigd, dat over een aantal
jaren ongeveer driekwart van
de gezinnen in Nederland her
enigd zal zijn. De helft van
de gehuwde Marokkanen
heeft geen uitgesproken me
ning over een tijdstip voor te
rugkeer. Zo'n 22 is heel be
wust van plan zich hier per
manent te vestigen. Dat de
Marokkanen zelf aan hun in
tegratie graag zullen meewer
ken, mag misschien blijken
uit het feit dat de meerder
heid bepaald prijs stelt op
meer contact met Nederlan
ders. Ook aan een verspreide
bewoning onder de Nederlan
ders wordt door de meeste
Marokkanen verre de voor
keur gegeven boven de huidi
ge concentratie in bepaalde
wijken en stadsdelen.
Wat de gevoelens van discri
minatie aangaat, deze worden
door 70 van de betrokken
bevolkingsgroep ervaren op
het gebied van de werkver
schaffing en de toewijzing
van woonruimte. Gevoelens
van discriminatie op straat en
openbare gelegenheden er
vaart 45 van de onder
vraagden.
Om de door hem voorgestane
inpassing van de buitenlan
ders te verwezenlijken heeft
dr. Shadid een aantal concre
te beleidsaanbevelingen opge
steld. Ondermeer stelt hij
voor:
- een actiever scholingsbeleid
- meer goedkope huisvesting
- spreiding in plaats van con
centratie van de huisvesting
- meer informatie-program
ma's en publiciteit, gewijd
aan de cultuur van de ethni-
sche minderheden
- het ter beschikking stellen
van moskeeën
- Meer cursussen Nederlands,
in het bijzonder voor vrou
wen en kinderen.
bestaat een volksliedje,
dat zingt „boven Gent
rijst Langs het Leidse
Steenschuur rijst ook iets:
een kerktoren, die de bij
naam van „nuffige juffer"
Een toren, die in
wanverhouding is met de on
derbouw. De achtkantige top
ris te mager voor de kloeke
onderbouw. In die frêle bo
venbouw hangt een carillon
netje en sinds kort geeft de
sten ilagklok ieder half uur weer
thofaan hoe laat het is. Het eer-
ite is nog steeds aan restau
ratie toe en het tweede is
in wat mager resultaat van
eb de werkzaamheden van een
stichting, die werd opgericht
ïllet bij gelegenheid van het vijf
de eeuwfeest van de kerk die
aan die gracht werd opge
let richt, maar intussen al weer
ter ziele is door allerlei toe-
standen, waar je een roman
over zou kunnen schrijven.
^Blagklok en carillon hebben
^■een boeiende geschiedenis. Er
Hwas al een uurwerk vóórdat
Ilnet stadsbestuur in 1592 be
sluit om in de aan te bren
gen torenspits „ten dienste
geryve van den gebuyren"
een uurwerk met slagklok en
gra carillon aan te laten brengen.
;ln« Dat was in die tijd een veel-
W voorkomende wens. Tegen
igt die achtergrond is het niet zo
fvi» verwonderlijk, dat de uur-
ve werkmaker van de stad Me-
*1* chelen, Jan Engelszoon, op
PjH februari 1594 een uurwerk
met een voorslag van acht
tien klokken te koop aan
biedt. Dat hele klokwerk was
gemaakt voor een grote abdij
op de grens van het huidige
België en Frankrijk. Door de
onzekere tijdsomstandigheden
durfden de monniken het
niet meer op te hangen, bang
als ze waren, dat de klok
spijs tot kanonnen zou wor
den omgesmolten. Jan En
gelszoon leurt nu een beetje
met dat uurwerk, maar Lei
den gaat op het aanbod niet
in. Het kon ook niet op dat
aanbod ingaan, want het T-
vormige uurwerk zou nooit
in de Jacobstoren geplaatst
hebben kunnen worden. Toch
is dat aanbod niet zonder ge
volgen gebleven. Op 4 no
vember 1594 schrijft de klok
gieter uit Mechelen, Pieter de
Ghein, dat hij met het stads
bestuur komt praten. Het
kan niet anders dan dat er
tussen beide Mechelse heren
verbindingen hebben bestaan.
De nieuwe torenspits is nau
welijks voltooid of het stads
bestuur besluit om per 1 ja
nuari 1595 de taak van de
stadsbeiaardier uit te brei
den. Hij moet ook de speel
trommel van de Saaihal aan
het Steenschuur gaan verste
ken. Hij moet want dat
betekent het in feite gaan
werken aan een voorslag, die
er nog helemaal niet is! Op 3
maart 1595 is de klokgieter
in Leiden en heeft er een ge
sprek met stadssecretaris Jan
van Hout. Tijdens dat onder
houd worden de mogelijkhe
den voor een uurwerk met
voorslag besproken. Er zijn
twee kansen: cimbalen of
klokken. Cimbalen zijn duur
der dan klokken. In de cam-
panologie de leer van de
klokken) worden cymbalen
op één lijn gesteld met
„kombellen", middeleeuwse
kleine klokjes, die tegen het
einde van de zestiende eeuw
alleen nog binnenshuis wer
den gebruikt. In die campa-
nologie kwam Leiden er
weer als achterlijke stad van
af, want welke stad hing nu
toch van die kleine kombel
len in een toren. Uit de on
langs teruggevonden versla
gen van de besprekingen met
de klokgieter blijkt, dat er
helemaal geen sprake is ge
weest van kombellen. Wan
neer de cimbalen duurder
zijn dan klokken, moeten we
denken aan klokken van ho
gere legering en wie ooit in
Engeland een klokkenspel ge
hoord heeft, zal begrijpen
wat ik dan bedoel.
Het werden klokken. Leiden
is altijd Lijden gebleven. Een
lijdensweg wordt ook de afle
vering van uurwerk en klok
ken. Jan Corneliszoon van
der Brandt uit Delft krijgt
opdracht voor het maken
van een uurwerkmechaniek
met speeltrommel. Na drie
jaar zal het aangebracht kun
nen worden, nadat er einde
loos geschaafd is aan het
aantal klokken, dat op de
speeltrommel moest worden
aangesloten. Met veel ge
scharrel komt het carillon er
ook. Men kan de Gouden
Eeuw met vertrouwen tege
moet zien.
In 1649 is Leiden in last De
toren aan het Steenschuur is
in zó slechte staat van onder
houd, dat men bang is, dat
een beetje storm de toren
omver zal blazen. Op 2 mei
van dat jaar besluit de over
heid om het carillon naar be
neden te halen. Drie weken
later vindt men het beter om
Het uurwerk van de Lodewijkskerk
daterend van het eind van de 16e eeuw.
de klokken niet meer om
hoog te takelen, aangezien
deze „met veel valsche too-
nen vermengt" zijn. Of de
omwonenden hebben gepro
testeerd, weet ik niet, maar
na een provisorische repara
tie gaan de klokken in 1651
weer naar boven. Ruim een
halve eeuw later in 1714
luidt de doodsklok voor
het carillonnetje. De klokjes
worden te Amsterdam ver
smolten en Klaas Noorden en
Jan Albert de Grave leveren
twee nieuwe klokken, die de
Tweede Wereldoorlog niet
overleefd hebben. Het uur
werk bleef dienst doen tot de
buskruidramp in 1807: „van
buskruid sloeg zijn uurwerk
aan en deed mijn wijzer stil
le staan" dicht le Francq van
Berkhey.
Na de heringebruikname van
de Lodewijkskerk in de jaren
vijftig van deze eeuw kreeg
de Lodewijkskerk/Saaihal/Ja-
cobskapel een nieuw carillon.
De klokjes kregen namen
van zestiende eeuwse komaf.
Een leuk idee, maar de uit
werking van dat idee heeft
problemen gegeven. Het man
kement is nog steeds hoor
baar, want de voorslag roept
ieder uur via niet tot klinken
te brengen tonen „kom, bel
de cimbalen". Jammer, dat
de telefoon niet wordt opge
nomen.
JANDOOVE
LEIDEN In de Stadsgehoorzaal konden de liefhebbers (en
dat bleken er vele te zijn) gisteravond een concert in Weense
sfeer bijwonen. Het was het laatste concert dat het Geweste
lijk Orkest dit seizoen in Leiden geeft. Het Gewestelijk Or
kest stond onder leiding van Tilo Lehmann. Solisten waren
Marjon Lambriks, sopraan en Michael Halliweil, bariton.
Mar jon Lambriks is verbonden aan de Wiener Voiksoper en
de Wiener Staatsoper, een prima achtergrond dus voor dit
concert. Michael Halliweil heeft zich aan de Nederlandse Op
erastichting verbonden.
Het programma was ideaal voor een ontspannen zomeravond.
Voor de pauze werden enkele beroemde aria's van Mozart ge
zonden, na de pauze operetteliederen van Léhar en Stolz. Geo
pend werd door het orkest met de Ouverture Die Zauberflöte,
die wat minder evenwichtig klonk dan wenselijk zou zijn. Het
orkest herstelde zich evenwel zeer goed. De aria Non piu an-
drai uit de Nozze di Figaro werd uitstekend begeleid. .De bari
ton van Halliwel was van een aangenaam timbre dat goed
paste bij de sprankelende aria. Halliweil lijkt goed te weten
dat hij met zijn stem kan. Van ons had het toch nog iets uit
bundiger mogen zijn. Sopraan Marjon Lambriks liet zich ho
ren in De vieni non tarder, eveneens uit de Nozze. Ze beschikt
over een lenige stem met een warm karakter. In Bei Manner
welche Liebe fühlen, een duet uit Die Zauberflöte, kwam haar
stem het best tot zijn recht De eerste keer dat ze het zong vi
breerde zo nogal nadrukkelijk, de tweede keer (ze zong het
met Halliweil als toegift), de beste, klonk het bxzonder lieflijk.
De ouverture Dichter und Bauer van Von Suppé, een char
mant en levenslustig werk, werd door het Gewestelijk Orkest
uitstekend neergezet. Lichtvoetigheid, snelheid, alles was in de
juiste mate aanwezig. Dat gold ook voor de Kaïserwalzer van
Strauss met zeer goed koperblaaswerk die het programma had
besloten als het publiek niet nog twee toegiften had afgebe
deld: het duet Bei Manner welche Liebe fühlen en de Pizzica
to-polka van Strauss, die met groot enthousiasme gespeeld
werd. VEREN A KOPERDRAAT
Van de Pieter de La Courtstraat 103 is het bedrijf van B. W.
van Wingerden, uitvoeringen van timmerwerken van niet
bouwkundige aard, verplaatst naar Rotterdam.
Van de Herengracht 45 is de machinefabriek „De Econoom",
verplaatst naar Den Haag.
Aan de Herengracht 45 is de lunchroom „Odessa", gevestigd.
Aan de Haarlemmerstraat 259 wordt het bedrijfspand van
Reza Discount, winkel in kleinmeubelen, matrassen, ledikanten
en dekbedden, te huur aangeboden.
Aan de Herensingel 12 wordt het pand waarin het café 1
Spoortje is gevestigd, voor een vraagprijs van 173.000 k.k. te
koop aangeboden.
