Spaarpandbrieven
Dialoog
met de cello
Galerija M.een stichting voor
Kunst uit Joegoslavië
Merk waardig
treffen van
Ieren en Joden
Overtrokken travestie in zangspel „De Club99
Westland/Utrecht
*hr Hypotheekbank
Samenwerking in
maatschappelijk werk
Mindere kinderen
bij schooltandzorg
KUNST
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 6 JUN11979 PAGINA 9
The iri-h-Hebrew Lesson en
1 Rosary fur Israel"
Een uit Rusland afkomstige jood in Ier
land ten tijde van de onafhankelijkheids
beweging Sinn Fein en het Britse Black
and Tans-leger in de twintiger jaren in
„The Irish-Hebrew Lesson"; en een Iers
katholiek priester in Jeruzalem vlak na
de oorlog temidden van de Britse ,jnan-
daat"-soldaten en de Joodse verzetsorga
nisatie- Hagana in „A Rosary for Israel".
Twee merkwaardige combinaties waar
mee acteurs van de Londense groep Inter
Action gisteravond voor het eerst in het
Scheveningse Theater aan de Haven hun
Holland Festival-werk lieten zien.
Het eerste stuk, van schrijver Wolf Mén-
kowitz, biedt op een tot synagoge omge
bouwd zolderkamertje ergens in Ierland
een vriendelijk-sentimentele confrontatie
tussen twee soorten vervolgden. De jood
wiens vader per ongeluk in Cork in plaats
van New York aankwam, gevlucht voor
de pogroms in Rusland, Hebreeuws spre
kend als het om geloofszaken gaat, Jid-
dish wanneer er gehandeld met worden
en zich het Ierse Gaelic probeert aan te
leren. Hij past zich aan om te overleven,
maar begrijpt een bij hem binnenvluch
tende republikeinse Ierse opstandeling die
voor de wapens heeft gekozen en redt'
hem het leven. Die rebbe-achtige figuur
vol weliswaar clichématige humor biedt
naast een serie humoristische levenwijshe
den la Sjolom Aleichem een leuke rol
voor acteur Cyril Shets. Aardig theater
maar niet bepaald op festival-formaat.
Het tweede stuk „A Rosary for Israel" dat
regisseur Ed Berman duidelijk naar aan
leiding van het eerste schreef is hinderlijk
maakwerk waarin Shets nu als Francisca
ner priester in Jeruzalem een tegenpool
voor zijn „rebbe" mag brengen: Hij redt
een Hagana-soldate van de Britten. Is zijn
tekst al uiterst goedkoop, Berman sugge
reert ook nog eens dat zijn hoofdfiguren
familie zijn van die van Mankowitz en
dan wordt het echt te gek. De Britten
krijgen bovendien zeer opvallend twee
maal een stevige boosdoenersrol op te
knappen. Daar zullen ze in Londen niet
bijster blij mee geweest zijn. Afgezien
daarvan hoef je dat met de komst van In-
ter Action naar h'<?t Holland Festival ook
niet te zijn: Van ouderwets en aardig,
naar irritant en-goedkoop.
BERTJANSMA
Sylvia Alberts, Jenny Arean, Annet Nieuwenhuizen, Adèle Bloemendaal, Els van Rooden en Jes Vriens. als „heren" in een heren
sociëteit.
Vit het thema mannenhuinor over vrouwen
moet meer te puren zijn dan terecht is geko
men in de muzikale vertrooiing „De Club",
waarin zes vrouwen de rollen spelen van
mannen, die in de herensociëteit ver van de
vrouwen zich in hun eigen wereldje bewegen.
Het idee hiervoor werd evenals de basistekst
overgenomen van de Amerikaanse schrijfster
Eve Merriam, die een keus deed uit Ameri
kaanse showteksten uit het begin van deze
eeuw. Bij de liedjes uit die tijd komt men
nog wel eens een flinkertje tegen (Het ge
schenk van de goden), maar de grappen blij
ken goeddeels gedateerd, althans aftands.
De Ned. bewerking ervan door Hugo Heinen
en Jacques Klöters, aangeboden aan het Hol
land Festival en gisteravond opgevoerd in de
Kleine Komedie te Amsterdam, waar deze
voorstelling voorlopig blijft staan, bevat eigen-
talige aanpassingen aan het origineel (Was ik
maar nooit getrouwd) en belegen schoonmoe
dermoppen, aangevuld met bezongen en be
schreven de fraaie en de vreselijke zijden van
de vrouw, die in onderdelen in het oog wordt
gevat: het been als fenomeen.
Adèle Bloemendaal, Annet Nieuwenhuizen, Els
van Rooden, Jenny Arean, Sylvia Alberts, Jes
Vriens en Marjes Benoist (vleugel) kregen on
danks hun prijzenswaardige inzet de zaak
moeilijk van de grond. De bedoeling lag voor
een vervreemdende werking te laten uitgaan
van vrouwen, die als mannen in avondkleding
gestoken het verschijnsel vrouw uit de wind
selen van het eeuwig vrouwelijke mysterie
zouden wikkelen. Daarvoor bleef de benade
ring evenwel te weinig fijnzinnig; val je in de
armen van een vrouw, dan val je in haar
Johan Greter maakte in de regie trouwens
een aanzienlijke denkfout door het huldigen
van de vaak verkondigde opvatting, dat alle
mannen eender zijn. De zes genoemde vrou
wen kregen zodoende zes dezelfde mannen te
spelen en daarmee deed een stuk eenzijdig
heid haar intrede die gespeend bleek van es
prit. Deze afwezigheid van een toch wezenlijk
theaterelement kon niet worden gered door
overigens voortreffelijke samenzangên en soli
waarin men elkaar bijviel met tap- en andere
dansen.
Het klapstuk van de avond moest een revue
zijn, uitgevoerd door de „heren" van de socië
teit, waarbij een vrouw die een man speelde
moest spelen een vrouw te zijn. Op papier al
moeilijk te volgen, bleek het op het toneel he
lemaal niet te werken, omdat deze travestie in
het kwadraat een overtrokken situatie schiep.
TON OLIEMULLER
De KRO, die vorig jaar gedurende een lange
Sound day" een portret van John Cage pre
senteerde, laat dit jaar in het Holland Festi
val in zes concerten verschillende aspecten
van de hedendaagse muziek aan de orde ko
men. Gisteravond begon deze serie in het Am
sterdamse Bellevue met een optreden van de
Amerikaanse celliste Frances-Marie Uitti, die
zich hier vorig jaar in Middelburg ook al liet
horen.
Haar specialiteit is een onderzoek naar de uiterste grenzen
in expressiviteit van de cello als solo-instrument. In een
zestal composities die met uitzondering van het uit 1956
daterende Triphon van Scelsi allen gedurende de laatste
vier jaar zijn ontstaan, beleed zij op zeer persoonlijke wij
ze haar geloof in de cello als een middel om gevoelens te
uiten. Geen instrument doet meer aan het menselijk li
chaam denken en daagt de met fantasie begaafde compo
nist zo uit daar gebruik van te maken. De Italiaan Busotti
nam die uitdaging aan blijkens zijn deze avond voor het
eerst uitgevoerde Bussottioparaballet voor actrice-soliste,
haar minnaar het instrument en elektronische klanksporen
met fluisterstemmen en celloklanken. Een sensueel spel
dat Uittie, die de hele avond zeer lijfelijk aanwezig was,
uitstekend speelde. Muzikaal serieuzer waren de fluister
tonen a la clavichord, een eindeloze reeks variaties onder
naam Transpositio ad infinitum van Klaus Huber en voor
al de Time and motion study 11 van Brain Ferneyhough.
Een soort ritueel waarbij gebaren en meelevende woorden
even belangrijk waren als de electronische klanksporen
met celloklanken die boeiend samenspel leverden met de
elektrisch versterkte cello. Alle schurende, schuivende, tok-
keldeaspecten kwamen hier weer bij te pas. Alleen de truc
om met twee strijkstokken tegelijk te spelen, zoals bij
Bussotti en in de eigen compositie Oaxano ontbraken. Het
hele optreden betrof eigenlijk alleen deze experimentele
klankuitersten en liet de traditionele klank jammer genoeg
buiten beschouwing. Als het visuele aspect niet zo goed en
zo geloofwaardig voor wat betreft de dialoog met haar in
strument door de celliste was vertolkt, zou dit meer inter
essante dan voor het oor boeiend recital, veel aan zeg
gingskracht hebben ingeboet.
EJB
Economisch
wel en wee
Aan de Groenoordstraat 27 is
1 het fotoreportagebedrijf van
lij. Stam, opgeheven.
'Aan de Goejestraat 66 is het
'filiaal van de glascentrale
Boskoop (glasreparatie en het
plaatsen van glas) gevestigd.
Aan de Bakkersteeg 7 is het
fotografisch bedrijf van Juun
Arens gevestigd.
Aan de Herenstraat 110 is het
I schoonmaakbedrijf „Werklust"
gevestigd.
Aan de Papiermolen 2 is een
filiaal van de Rabobank geo-
Aan de Hogewoerd 11 is in
de v.m. gramm.platenwinkel
„De Witte Kiosk", Arjan Mie-
dema, winkel in „meubelen
van toen", gevestigd.
Aan de Hogewoerd 74 is de
winkel in kaas en levensmid
delen „Boom's Kaashuis", op
geheven.
Aan de Herengracht 100 is
i.p.v het eerdere hotel „De
Wekker" het Restaurant ,,'t
Leyenaertje", gevestigd.
kunsten
kunstenaars
Nederlands Dans Theater
gaf gisteren in het Teatro del-
la Pergola te Florence de we
reldpremière van een nieuw
ballet van Jiri Kylian: 'Msa
iGlagolskaja' op de gelijknami-
psge muziek van Leos Janacek.
Op 15 juni gaat de Neder
landse première tijdens een
Holland Festival-voorstelling
in het Circustheater te Sche-
veningen.
In de serie Rondom Bach
van het Haags Orgel Kontakt
in de Kloosterkerk verzorgen
Jacques van Oortmerssen or-
W «el en Bruce Haynes barok-
hobo het vrijdagavondconcert
I» op 8 juni. Naast enkele wer
ken van Johann Sebastian be
vat het programma werken
van zijn grote voorloper Bux-
tehude, zijn tijdgenoot Handel
S" en zijn belangrijkste leerlin
gen Krebs, Homilius en zijn
tweede zoon Carl. Ph. Em.
Bach.
Frans Gort, leerling orgel van
D"' Johann Th. Lemckert aan het
jpj Koninklijk Conservatorium te
Den Haag, geeft op vrijdag 8
juni (16.00 u.) een 1/2 C-reci-
tal in de Grote Kerk.
j Muziek uit middeleeuwen en
j renaissance klinkt vrijdag 8
juni in de Oud Katholieke
Kerk, Juffr. Idastraat Den
i Haag. Er wordt gemusiceerd
door het ensemble Musica
j Son, dat deze avond voor het
laatst onder de leiding staat
van Chris Verhoog die door
I zijn benoeming tot directeur
van het Gronings Conservato-
rium niet meer in staat is het
.1 ensemble te blijven dirigeren.
Galerie d'Eendt, Spuistraat
ijl 270 Amsterdam, exposeert tot
aI 27 jujji schilderijen en sculp-
toren vari Stefan Knapp. Tot
i 30 augustus wordt een zomer-
i tentoonstelling gehouden van
I schilderijen, beeldhouwwerk,'
f grafiek, afrikaanse- en pré-co-
lumbiaanse kunst.
ADVERTENTIE
Spaarpandbrieven zijn waardestukken aan toonder en worden
genoteerd aan de Amsterdamse Effektenbeurs Bij aankoop
dient de opgelopen rente te worden bijbetaald vanaf
t-6-1979op basis van 9per jaar (etfectief rendement 9.42%).
Algehele aflossing ad f1.675.- per stuk op 4-2-1985, zijnde
het nominale bedrag plus rente op basis van samengestelde
interest. Ook tussentijdse verkoop is mogelijk via de Effekten
beurs tegen de dan geldende koers: Verkrijgbaar bij onze kantorer
handelsbanken e
n effekten.
In coupures van f 1000,- a 100.50%
Leiden, Botermarkt 28/Hoek 't Gangetje, 071-13 2645
In coupures van f 1000,- a 100.50%
HAZERSWOUDE De kerken die participeren in de Stich
ting Midden-Rijnland (gezins- en bejaardenverzorging en
maatschappelijk werk), gaan de werkers van deze instelling
voor maatschappelijke dienstverlening uitnodigen voor een
gesprek over de wederzijdse raakvlakken, bij het werk voor,
de mens in nood. Op de vergadering van de stichtingsraad,
waar het memorandum over de verhouding tussen de kerken
en Midden-Rijnland ter discussie stond, werd hiertoe beslo
ten.
Midden-Rijnland bracht de nota uit, om de samenhang tussen
de stichting, die werkzaam is in Alphen aan den Rijn, Hazers-
Woude, Koudekerk aan den Rijn, Leiderdorp en Zoeterwoude,
en haar achterban te versterken.
In het jaarverslag schrijft het bestuurscollege dat in 1978 het
dieptepunt in de hulpverlening is gepasseerd. Tot begin sep
tember van dat jaar gold een vacaturestop voor verzorgsters
en helpsters. Voor.de leiding van gezins- en bejaardenverzor
ging is er een vacaturestop van kracht sinds 1 juni 1978. In
het maatschappelijk werk gold in geheel 1978 een vacatures
top. Het bestuur: „Hiervan hadden we minder last dan vorige
jaren, omdat het minister van CRM ons toestemming gaf en
kele openstaande plaatsen te bezetten", De vacaturestop druk
te derhalve sterk op dè gezins- en bejaardenverzorging: 92
helpsters en verzorgsters werden niet vervangen, uitgezonderd
een vijftiental dat op het eind van 1978 in dienst kwam. De
overblijvenden kregen het té zwaar: het ziekteverzuim steeg
van zeven naar tien procent.
In financieel opzicht werd Midden-Rijnland in 1978 met een te
kort geconfronteerd. Het sloeg een gat in de reserves van
148.000,-.
UTRECHT Het aantal kin
deren in de schooltandverzor-
ging blijft dalen. Het afgelo
pen schooljaar waren er
546.000, dat is vier procent
minder dan in het vorig
schooljaar en twintig procent
minder dan tien jaar geleden.
De Nederlandse vereniging
voor scociale tandheelkunde
schrijft de daling toe aan de
snelle groei van het aantal
tandartsen met een algemene
praktijk. De vereniging zegt
in het jaarverslag dat de „al
gemeen practici"overal enorm
aan de jongeren trekken om
ze in de eigen praktijk te
krijgen.
Doordat de meeste tandartsen
hun patiënten niet elk half
jaar voor onderzoek oproe-
pen, komen veel van deze
jongeren tussen wal en schip
terecht, aldus de vereniging.
En bij degenen die elk half
jaar op éigen initiatief gaan,
kan het gebeuren dat de
tandarts wegens tijdgebrek
door de snel groeiende patien-
tenstroom niet de verzorging
kan geven die nodig is. Het
principe, dat de jeugd voor
rang moet hebben, wordt
hierdoor aangetast.
De vereniging vindt dat nu zo
snel mogelijk 'moet worden
begonnen met het uit 1977 da
terende advies voor de tand
heelkundige verzorging van
de jeugd. Het gaat daarbij
om een georganiseerde ver
zorging van de groep tot der
tien jaar (ruim twee miljoen
kinderen). Daarvoor zouden
ongeveer 2000 fulltime tand
artsen nodig zijn.
Arti et Industriale en zijn Vrije Groepsleden
Arti et Industriae is een or
ganisatie van kunstenaars die
veel van zich doet spreken.
Dit is op zich zelf nog geen
bijzonder testimonium, want
dat doen de handige reklame-
makers óók, maar als het
werk van de leden over het
algemeen genomen waarde
ring ondervindt, dan zit de
zaak wel goed. Arti treedt
nogal eens naar buiten per
zg." vrije groep". Tot en met
de 17de exposeren vijf leden
van zo'n groep in de Galerie
Edison.
Voor ons opent Toon Snijders
de kleine rij met zijn land
schappen waarin de natuur
kracht in verf uitgedrukt is.
Hier zien we hét natuurleven:
de bomen, het gras het water
en de lucht in zware felle to
nen vastgegrepen in materiële
vormen waarbij de dynamiek
van het voorgestelde object
Marian Rammers-Vijsma „Vergane glorie''
verhevigd schijnt. Hugo Liebe
is ook van de partij en op
deze tentoonstelling heeft hij
de zware donkere aanzetten
van vroeger werk overge
bracht naar een lichter toon
aard. Kwam vroeger het reële
beeld soms ietwat verscherpt
naar voren, thans laat hij zijn
wereld vanuit een andere ge
zichtshoek bekijken: stiller,
meditatief, waarin de dingen
nog wel voorkomen zoals ze
zijn, maar ze hebben iets an
ders in zich opgenomen, ze
zijn lichter, zuiverder gewor
den. En vooral de aquarellen
hebben een dieper achter
grond gekregen, d.w.z. een
dieper inzicht.
Dat is ook het grondthema
van Piet Deunhouwer die te
genover iedere al alle wille
keur van toevallige aanleidin
gen een zeer doorwrochte
symboliek aanbiedt. Een zich
tbare tekentaal in een uiterst
verzorgende picturale gestalte
als hulpmiddel. Kunst die niet
direct een open boek voor de
massa is, die aandachtige be
schouwing en inzicht vraagt
maar dan ook in hoge mate
voldoet.
Marian Rammers-Vijsma (een
leerlinge van Pieter Biesiot)
toont hier haar „kleinplastie-
ken". Een term die nogal veel
overkoepel t, wij spreken lie
ver van „kleine beeldjes",
want mevrouw Rammers is
een echte beeldhouwster die
er niets voor voelt om b.v.
gaten te accentueren door er
gebroken randen omheen te
zetten, en ook zij blijft de na
tuur getroüw. Met de natuur
is hier de mens bedoeld en
die gefixeerd op een moment,
bijna zoals je het met de ca
mera zou doen: iemand die
loopt, staat of zit, die danst
en zich uitrekt of welke hou
ding dan ook. Dat moment is
voor altijd vastgelegd terwijl
de beweging die ons treft niet
ophoudt beweging te zijn...
Toon Snijders Bongerd met peppels
„Gematigd expressionistisch"
zou je de monoprints van
Plony van Zuylen kunnen
noemen, maar dat etiket is
niet direkt nodig. Ze behoren
tot de bedachte kunst die niet
losstaat van traditie, van oude
culturen, van oude oerbeelden
die in een andere, 'n nieuwe
gestalte te voorschijn komen.
Haar figuratie is zacht en zui
ver en bestaat uit een geëi
gende vormentaal die, zonder
nadrukkelijk te zijn, toch dui
delijk alle motieven aangeeft.
Van alle vijf: erg goed werk.
Men zou het niet geloven
maar er is weer een nieuwe
Kunstgalerie bijgekomen in
Den Haag: de Galerija M in
de Bankastraat 76 die zich
gaat specialiseren in Joegosla
vische kunst en de naleven
.van dat land zullen een voor
naam deel van de collectie
uitmaken. Daarbij komen dan
de „modernen" waaronder
weer de grafici het accent
krijgen.
Galerija M is geopend met
Ivan Lackovic Croata en wie,
zoals wij, van dit genre
houdt, moet deze expositie die
tot 1 juli duurt beslist niet
overslaan want Lackovic die
hier uitkomt met 10 achter
glasschilderijen en 20 tekenin
gen is een van de meest be
kende meesters van Joegosla
vië. En we herinneren ons
nog heel goed dat hij, nu een
drie jaar geleden, op een
Haarlemse tentoonstelling van
primitieven uitgesproken dé
primus was. Een wonderlijke
kunst die vanauit de platte
lands-jeugdherinneringen ge
cultiveerd is, enerzijds tot een
mode-begrip, anderzijds haar
argeloze frisheid heeft weten
te bewaren in de dorpshisto-
rieën, in de eenvoudige maar
karakteristieke boeren, alle
maal vertellingen en anecdo-
ten in die smakelijke lijnen
en kleuren.
Lanckovic is ontvangen in
een passende omgeving: de
nieuwe zaal onder leiding van
mevrouw Marianne Hoevers
maakt een zeer verzorgde in
druk!
JAN VERHEYEN
